ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                    ๒ สงฺคามาวจรชาตกํ
     สงฺคามาวจโร สูโรติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต นนฺทตฺเถรํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สตฺถริ หิ ปฐมคมเนน กปิลวตฺถุปุรํ คนฺตฺวา กนิฏฺฐภาติกํ
นนฺทกุมารํ ปพฺพาเชตฺวา กปิลวตฺถุปุรา นิกฺขมฺม อนุปุพฺเพน สาวตฺถิยํ
คนฺตฺวา วิหรนฺเต อายสฺมา นนฺโท ปตฺตํ อาทาย ตถาคเตน สทฺธึ
เคหา นิกฺขมนกาเล นนฺทกุมาโร กิร สตฺถารา สทฺธึ คจฺฉตีติ
สุตฺวา อฑฺฒลิกฺขิเตหิ เกเสหิ วาตปานนฺตเรน โอโลเกตฺวา ตุวฏํ
โข อยฺยปุตฺต อาคจฺเฉยฺยาสีติ อิทํ ชนปทกลฺยาณิยา
วุตฺตวจนมนุสฺสรนฺโต อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต
ธมนิสนฺถตคตฺโต อโหสิ ฯ สตฺถา ตสฺส ปวตฺตึ ญตฺวา ยนฺนูนาหํ
นนฺทํ อรหตฺเต ปติฏฺฐเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา ตสฺส วสนปริเวณํ
คนฺตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสินฺโน กจฺจิ นนฺท อิมสฺมึ สาสเน น
อภิรมสีติ ปุจฺฉิ ฯ ภนฺเต ชนปทกลฺยาณิยา ปฏิพทฺธจิตฺโต หุตฺวา
นาภิรมามีติ ฯ หิมวนฺตจาริกคตปุพฺโพ นนฺทาติ ฯ น คตปุพฺโพ
ภนฺเตติ ฯ เตน หิ นนฺท คจฺฉามาติ ฯ นตฺถิ เม ภนฺเต อิทฺธิ,
กถาหํ คมิสฺสามีติ ฯ สตฺถา อหํ ตํ นนฺท มม อิทฺธิพเลน
เนสฺสามีติ นนฺทตฺเถรํ หตฺเถ คเหตฺวา อากาสํ ปกฺขนฺทิตฺวา
อนฺตรามคฺเค เอกํ ฌามกฺเขตฺตํ ทสฺเสตฺวา ฌามขาณุเก นิสินฺนํ
ฉินฺนนาสนงฺคุฏฺฐํ ฌามโลมฉินฺนฉวึ จมฺมมตฺตํ ปลิคุณฺฐิตํ เอกํ มกฺกฏึ
ทสฺเสตฺวา ปสฺสสิ ตฺวํ นนฺท เอตํ มกฺกฏินฺติ ฯ อาม ภนฺเตติ ฯ สุฏฺฐุ
ปจฺจกฺขํ กโรหีติ ฯ อถ นํ คเหตฺวา สฏฺฐิโยชนิกํ มโนสิลาตลํ
อโนตตฺตทหาทโย สตฺต มหาสเร ปญฺจ มหานทิโย
สุวณฺณปพฺพตรชฏปพฺพตมณิปพฺพตปฏิมณฺฑิตํ อเนกสตรามเนยฺยกํ
หิมวนฺตปพฺพตญฺจ ทสฺเสตฺวา ตาวตึสภวนนฺเต นนฺท ทิฏฺฐปุพฺพนฺติ ปุจฺฉิตฺวา
น ทิฏฺฐปุพฺพํ ภนฺเตติ วุตฺเต เอหิ นนฺท ตาวตึสภวนํ เต ทสฺเสสฺสามีติ
ตตฺถ เนตฺวา ปณฺฑุกมฺพลสิลาสเน นิสีทิ ฯ สกฺโก เทวราชา ทฺวีสุ
เทวโลเกสุ เทวสงฺเฆน สทฺธึ อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
อฑฺฒเตยฺยโกฏิสํขาตา ปริจาริกา ปญฺจสตา กุกฺกุฏปาทา เทวจฺฉรา
อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ สตฺถา อายสฺมนฺตํ
นนฺทํ ตา ปญฺจสตา อจฺฉรา กิเลสวเสน ปุนปฺปุนํ โอโลกาเปสิ,
ปสฺสสิ นนฺท อิมา กุกฺกุฏปาทานิโย อจฺฉราโยติ ฯ อาม ภนฺเตติ ฯ
กินฺนุ โข ตา เอตา โสภนฺติ อุทาหุ ชนปทกลฺยาณีติ ฯ เสยฺยถาปิ
ภนฺเต ชนปทกลฺยาณิยา อุปนิธาย สา ปลุทฺธมกฺกฏี เอวเมว อิมาสํ
อุปนิธาย ชนปทกลฺยาณีติ ฯ อิทานิ กึ กริสฺสสิ นนฺทาติ ฯ กึ
กมฺมํ กตฺวา ภนฺเต อิมา อจฺฉรา ลภนฺตีติ ฯ สมณธมฺมํ กตฺวาติ ฯ
สเจ เม ภนฺเต อิมาสํ ปฏิลาภตฺถาย ภควา ปาฏิโภโค โหติ,
อหํ สมณธมฺมํ กริสฺสามีติ อาห ฯ สตฺถา กโรหิ นนฺท อหนฺเต
ปาฏิโภโคติ ฯ เอวํ เถโร เทวสงฺฆมชฺเฌ ตถาคตํ ปาฏิโภคํ
คเหตฺวา มา ภนฺเต อติปปญฺจํ กโรถ เอถ, คจฺฉาม, อหํ สมณธมฺมํ
กริสฺสามีติ อาห ฯ สตฺถา ตํ อาทาย เชตวนเมว ปจฺจาคมิ ฯ
เถโร สมณธมฺมํ กาตุํ อารภิ ฯ สตฺถา ธมฺมเสนาปตึ อามนฺเตตฺวา
สาริปุตฺต มยฺหํ กนิฏฺฐภาตา นนฺโท ตาวตึสเทวโลเก เทวสงฺฆสฺส
มชฺเฌ เทวจฺฉรานํ การณา มํ ปาฏิโภคํ อคฺคเหสีติ อาห ฯ
เอเตเนว อุปาเยน มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส มหากสฺสปตฺเถรสฺส
อนุรุทฺธตฺเถรสฺส ธมฺมภณฺฑาคาริกานนฺทตฺเถรสฺสาติ อสีติมหาสาวกานํ
เยภุยฺเยน เสสภิกฺขูนํ อาจิกฺขิ ฯ ธมฺมเสนาปติสาริปุตฺตตฺเถโร นนฺทตฺเถรํ
อุปสงฺกมิตฺวา สจฺจํ กิร ตฺวํ อาวุโส นนฺท ตาวตึสเทวโลเก
เทวสงฺฆสฺส มชฺเฌ เทวจฺฉรา ลภนฺโต สมณธมฺมํ กริสฺสามีติ
ทสพลํ ปาฏิโภคํ คณฺหีติ วตฺวา นนุ เอวํ สนฺเต ตว พฺรหฺมจริยาวาโส
มาตุคามสนฺนิสฺสิโต, ตสฺส เต อิตฺถีนํ อตฺถาย ภติยา กมฺมํ
กโรนฺเตน กมฺมกาเรน สทฺธึ กึ นานากรณนฺติ เถรํ ลชฺชาเปสิ
นิตฺเตชํ อกาสิ ฯ เอเตนุปาเยน สพฺเพปิ อสีติมหาสาวกา อวเสสภิกฺขู
จ ตํ อายสฺมนฺตํ ลชฺชาเปสุํ ฯ โส อยุตฺตํ วต เม กตนฺติ
หิริยา จ โอตฺตปฺเปน จ วิริยํ ทฬฺหํ ปคฺคณฺหิตฺวา วิปสฺสนํ
วฑฺเฒนฺโต อรหตฺตํ ปตฺวา สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา สฺวาหํ ภนฺเต
ภควโต ปฏิสฺสวา มุญฺจามีติ อาห ฯ สตฺถาปิ ยทา ปน ตฺวํ
นนฺท อรหตฺตํ ปตฺโต, ตทา เยวาหํ ปฏิสฺสวา มุตฺโตติ อาห ฯ
เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ธมฺมสภายํ ภิกฺขู กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ ยาว โอวาทกฺขโม
วายํ อาวุโส นนฺทตฺเถโร เอโกวาเทเนว หิโรตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา
สมณธมฺมํ กตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโตติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ นนฺโท โอวาทกฺขโม เยวาติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
หตฺถาจริยกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต หตฺถาจริยสิปฺเป นิปฺผตฺตึ
ปตฺโต เอกํ พาราณสีรญฺโญ สปตฺตราชานํ อุปฏฺฐาสิ ฯ โส ตสฺส
มงฺคลหตฺถึ สุสิกฺขิตํ กตฺวา สิกฺขาเปสิ ฯ โส ราชา พาราณสีรชฺชํ
คณฺหิสฺสามีติ โพธิสตฺตํ คเหตฺวา มงฺคลหตฺถึ อารุยฺห มหติยา
เสนาย พาราณสึ คนฺตฺวา ปริวาเรตฺวา รชฺชํ วา เทตุ ยุทฺธํ
วาติ รญฺโญ ปณฺณํ เปเสสิ ฯ พฺรหฺมทตฺโต ยุทฺธํ ทสฺสามีติ
ปาการทฺวารฏฺฏาลกโคปุเรสุ พลนิกายํ อาโรเปตฺวา ยุทฺธํ อทาสิ ฯ
สปตฺตราชา มงฺคลหตฺถึ จมฺเมน วมฺเมตฺวา สยมฺปิ จมฺมํ ปฏิมุญฺจิตฺวา
หตฺถิกฺขนฺธคโต ติขิณองฺกุสํ อาทาย นครํ ภินฺทิตฺวา ปจฺจามิตฺตํ
ชีวิตกฺขยํ ปาเปตฺวา รชฺชํ หตฺถคตํ กริสฺสามีติ หตฺถึ นคราภิมุขํ
เปเสสิ ฯ โส อุณฺหกลลาทีนิ เจว ยนฺตปาสาณานิ จ นานปฺปการานิ
จ ปหรณานิ วิสฺสชฺเชนฺเต ทิสฺวา มรณภยภีโต อุปสงฺกมิตุํ
อสกฺโกนฺโต ปฏิกฺกมิ ฯ อถ นํ หตฺถาจริโย อุปสงฺกมิตฺวา ตาต
ตฺวํ สูโร สงฺคามาวจโร, เอวรูเป ฐาเน ปฏิกฺกมนนฺนาม นานุจฺฉวิกนฺติ
วตฺวา หตฺถึ โอวทนฺโต อิมา คาถา อโวจ
         สงฺคามาวจโร สูโร     พลวา อิติ วิสฺสุโต
         กินฺนุ โตรณมาสชฺช      ปฏิกฺกมสิ กุญฺชร,
         โอมทฺท ขิปฺปํ ปลีฆํ      เอสิกานิ จ อุพฺพห,
         โตรณานิ จ มทฺทิตฺวา    ขิปฺปํ ปวิส กุญฺชราติ ฯ
     ตตฺถ อิติ วิสฺสุโตติ ตาต ตฺวํ ปวตฺตสมฺปหารํ สงฺคามํ
มทฺทิตฺวา อวจรณโต สงฺคามาวจโร ถิรหทยตาย สูโร ถามสมฺปตฺติยา
จ พลวาติ เอวํ วิสฺสุโต ปญฺญาโต ปากโฏ ฯ โตรณมาสชฺชาติ
นครทฺวารสงฺฆฏฺฏโตรณํ ปตฺวา ฯ ปฏิกฺกมสีติ กินฺนุ โข โอสกฺกสิ
เกน การเณน นิวตฺเตสีติ วทติ ฯ โอมทฺทาติ อวมทฺท อโธปาเตยฺย ฯ
เอสิกานิ จ อุพฺพหาติ นครทฺวาเร โสฬสรตนํ อฏฺฐรตนํ ภูมิยํ
ปเวเสตฺวา นิจฺจลํ กตฺวา นิขาตา เอสิกา ถมฺภา โหนฺติ, เต
ขิปฺปํ อุทฺธร ลุญฺจาติ อาณาเปสิ ฯ โตรณานิ จ มทฺทิตฺวาติ
นครทฺวารสฺส ปิฏฺฐิสงฺฆาเฏ มทฺทิตฺวา ฯ ขิปฺปํ ปวิสาติ สีฆํ
นครทฺวารํ ปวิส ฯ กุญฺชราติ นาคํ อาลปติ ฯ
     ตํ สุตฺวา นาโค โพธิสตฺตสฺส เอโกวาเทเนว นิวตฺติตฺวา
เอสิกตฺถมฺเภ โสณฺฑาย ปลิเวเฐตฺวา อหิฉตฺตกานิ วิย ลุญฺจิตฺวา
โตรณํ มทฺทิตฺวา ปลีฆํ โอสาเรตฺวา นครทฺวารํ ภินฺทิตฺวา นครํ
ปวิสิตฺวา รชฺชํ คเหตฺวา อทาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ
ตทา หตฺถี นนฺโท อโหสิ, ราชา อานนฺโท, หตฺถาจริโย ปน
อหเมวาติ ฯ
                  สงฺคามาวจรชาตกํ ทุติยํ ฯ
                    ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๑๒๑-๑๒๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=2402&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=2402&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=213              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1317              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1300              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1300              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]