บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๗

หน้าที่ ๑๖๙.

๖ วลาหกสฺสชาตกํ เย น กาหนฺติ โอวาทนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ โส หิ ภิกฺขุ สตฺถารา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตติ ปุฏฺโฐ สจฺจนฺติ วตฺวา กึการณาติ วุตฺเต เอกํ อลงฺกตมาตุคามํ ทิสฺวา กิเลสวเสนาติ อาห ฯ อถ นํ สตฺถา อิตฺถิโย นาเมตา ภิกฺขุ อตฺตโน รูปสทฺทคนฺธรสโผฏฺฐพฺเพหิ เจว อิตฺถิกูเฏน จ ปุริเส อุปโลเภตฺวา อตฺตโน วเส กตฺวา วิลาเสหิปิ ปุริเส อุปโลเภตฺวา วสํ อุปคตภาวํ ญตฺวา สีลวินาสญฺเจว วตฺตวินาสญฺจ ปาปนฏฺเฐน ยกฺขินิโยติ วุจฺจนฺติ, ปุพฺเพปิ หิ ยกฺขินิโย อิตฺถิกูเฏน เอกํ ปุริสสตฺถํ อุปสงฺกมิตฺวา วาณิชเก อุปโลเภตฺวา อตฺตโน วเส กตฺวา ปุน อญฺเญ ปุริเส ทิสฺวา เต สพฺเพปิ ชีวิตกฺขยํ ปาเปตฺวา อุโภหิ หนุกปสฺเสหิ โลหิเตน ปคฺฆรนฺเตน มุรุมุราเปตฺวา ขาทึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต ตามฺพปณฺณิทีเป สิริสวตฺถุํ นาม ยกฺขนครํ อโหสิ ฯ ตตฺถ ยกฺขินิโย วสึสุ ฯ ตา ภินฺนนาวานํ วาณิชานํ อาคตกาเล อลงฺกตปฏิยตฺตา ขาทนียํ โภชนียํ คาหาเปตฺวา ทาสิคณปริวุตา ทารเก องเกนาทาย วาณิเช อุปสงฺกมิตฺวา เตสํ มนุสฺสา วาสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๐.

อาคตมฺหาติ สญฺชานนตฺถํ ตตฺถ ตตฺถ กสิโครกฺขาทีนิ กโรนฺเต มนุสฺเส โคคเณ สุนเขติ เอวมาทีนิ ทสฺเสนฺติ, วาณิชานํ สนฺติกํ คนฺตฺวา อิมํ ยาคุํ ปิวถ, อิมํ ภตฺตํ ภุญฺชถ, อิมํ ขาทนียํ ขาทถาติ วทนฺติ ฯ วาณิชา อชานนฺตา ตาหิ ทินฺนํ ทินฺนํ ปริภุญฺชนฺติ ฯ อถ เตสํ ขาทิตฺวา ภุญฺชิตฺวา ปิวิตฺวา วิสฺสมิตกาเล ปฏิสนฺถารํ กโรนฺติ ตุมฺเห กตฺถ วาสิกา, กุโต อาคตา, กหํ คจฺฉิสฺสถ, เกน กมฺเมน อิธาคตตฺถาติ ปุจฺฉนฺติ ภินฺนนาวา หุตฺวา อิธาคตมฺหาติ วุตฺเต สาธุ อยฺยา อมฺหากมฺปิ สามิกานํ นาวํ อภิรูหิตฺวา คตานํ ตีณิ สงฺวจฺฉรานิ อติกฺกนฺตานิ, เต มตา ภวิสฺสนฺติ, ตุมฺเหปิ วาณิชา เยว, มยํ ตุมฺหากํ ปาทปริจาริกา ภวิสฺสามาติ วตฺวา เต วาณิเช อิตฺถิกูฏหาสวิลาเสหิ ปโลเภตฺวา ยกฺขนครํ เนตฺวา สเจ ปฐมํ คหิตา มนุสฺสา อตฺถิ, เต เทวสงฺขลิกาย พนฺธิตฺวา การณฆเร ปกฺขิปิตฺวา ปจฺฉาคหิเต อตฺตโน สามิเก กโรนฺติ, อตฺตโน วสนฏฺฐาเน ภินฺนนาเว มนุสฺเส อลภนฺติโย ปน ปรโต กลฺยาณิทีปํ โอรโต นาคทีปนฺติ เอวํ สมุทฺทตีรํ อนุวิจรนฺติ ฯ อยํ ตาสํ ธมฺมตา ฯ อเถกทิวสํ ปญฺจสตา ภินฺนนาวา วาณิชา ตาสํ นครสมีเป อุตฺตรึสุ ฯ ตา เตสํ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปโลเภตฺวา ยกฺขนครํ อาเนตฺวา ปฐมํ คหิตมนุสฺเส เทวสงฺขลิกาหิ พนฺธิตฺวา การณฆเร ปกฺขิปิตฺวา เชฏฺฐยกฺขินี เชฏฺฐวาณิชํ เสสา เสเสติ ปญฺจสตา ยกฺขินิโย เต ปญฺจสเต วาณิเช อตฺตโน สามิเก อกํสุ ฯ อถ สา เชฏฺฐยกฺขินี รตฺติภาเค วาณิเช นิทฺทํ อุปคเต อุฏฺฐาย คนฺตฺวา การณฆเร มนุสฺเส มาเรตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๑.

มํสํ ขาทิตฺวา อาคจฺฉติ ฯ เสสาปิ ตเถว กโรนฺติ ฯ เชฏฺฐยกฺขินิยา มนุสฺสมํสํ ขาทิตฺวา อาคตกาเล สรีรํ สีตลํ โหติ ฯ เชฏฺฐวาณิโช ปริคฺคณฺหนฺโต ตสฺสา ยกฺขินิภาวํ ญตฺวา อิมา ปญฺจสตาปิ ยกฺขินิโย ภวิสฺสนฺติ, อมฺเหหิ ปลายิตุํ วฏฺฏตีติ ปุนทิวเส ปาโต ว มุขโธวนตฺถาย คนฺตฺวา เสสวาณิชานํ อาโรเจสิ อิมา ยกฺขินิโย น มนุสฺสิตฺถิโย, อญฺเญสํ ภินฺนนาวานํ อาคตกาเล เต สามิเก กตฺวา อมฺเห ขาทิสฺสนฺติ, เอถ, มยํ ปลายามาติ ฯ เตสุ อฑฺฒเตยฺยสตา มยํ เอตา วิชหิตุํ น สกฺขิสฺสาม, ตุมฺเห คจฺฉถ, มยํ น ปลายิสฺสามาติ อาหํสุ ฯ เชฏฺฐวาณิโช อตฺตโน วจนกเร อฑฺฒเตยฺยสเต คเหตฺวา ตาสํ ภีโต ปลายิ ฯ ตสฺมึ ปน กาเล โพธิสตฺโต วลาหกอสฺสโยนิยํ นิพฺพตฺติ ฯ สพฺพเสโต กากสีโส มุญฺชเกโส อิทฺธิมา เวหาสงฺคโม อโหสิ ฯ โส หิมวนฺตโต อากาเส อุปฺปติตฺวา ตามฺพปณฺณิทีปํ คนฺตฺวา ตตฺถ ตามฺพปณฺณิสเร ปลฺลเล สยํชาตสาลึ ขาทิตฺวา คจฺฉติ ฯ เอวํ คจฺฉนฺโต จ ชนปทํ คนฺตุกาโม อตฺถิ, ชนปทํ คนฺตุกาโม อตฺถิ, ชนปทํ คนฺตุกาโม อตฺถีติ ติกฺขตฺตุํ กรุณาย ปริภาวิตํ มานุสิวาจํ ภาสติ ฯ เต ตสฺส วจนํ สุตฺวา อุปสงฺกมิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห สามิ มยํ ชนปทํ คมิสฺสามาติ อาหํสุ ฯ เตน หิ มยฺหํ ปิฏฺฐึ อภิรุยฺหถาติ ฯ อเถกจฺเจ ปิฏฺฐึ อภิรูหึสุ ฯ เอกจฺเจ พาลธึ คณฺหึสุ ฯ เอกจฺเจ อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา อฏฺฐํสุ เยว ฯ โพธิสตฺโต อนฺตมโสปิ อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา ฐิเต สพฺเพปิ อฑฺฒเตยฺยสเต วาณิเช อตฺตโน อานุภาเวน ชนปทํ เนตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๒.

สกสกฏฺฐาเนสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา อตฺตโน วสนฏฺฐานํ อคมาสิ ฯ ตาปิ โข ยกฺขินิโย อญฺเญสํ อาคตกาเล เต ตตฺถ โอหีนเก อฑฺฒเตยฺยสเต มนุสฺเส วธิตฺวา ขาทึสุ ฯ สตฺถา ภิกฺขู อามฺนเตตฺวา ภิกฺขเว ยถา เต ยกฺขินีนํ วสํ คตา วาณิชา ชีวิตกฺขยํ ปตฺตา, วลาหกสฺสราชสฺส วจนกรา สกสกฏฺฐาเนสุ ปติฏฺฐิตา, เอวเมว พุทฺธานํ โอวาทํ อกโรนฺตา ภิกฺขูปิ ภิกฺขุนิโยปิ อุปาสกาปิ อุปาสิกาโยปิ จตูสุ อปาเยสุ ปญฺจวิธพนฺธนกมฺมกรณฏฺฐานาทีสุ มหาทุกฺขํ ปาปุณนฺติ, โอวาทกรา ปน ติสฺโส กุลสมฺปตฺติโย ฉกามสคฺเค วีสติพฺรหฺมโลเกติ อิมานิ เจว ฐานานิ ปตฺวา อมตมหานิพฺพานํ สจฺฉิกตฺวา มหนฺตํ สุขํ อนุภวนฺตีติ วตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมา คาถา อโวจ เย น กาหนฺติ โอวาทํ นรา พุทฺเธน เทสิตํ พฺยสนํ เต คมิสฺสนฺติ รกฺขสีหิว วาณิชา, เย จ กาหนฺติ โอวาทํ นรา พุทฺเธน เทสิตํ โสตฺถิปารํ คมิสฺสนฺติ วลาเหเนว วาณิชาติ ฯ ตตฺถ เย น กาหนฺตีติ เย น กริสฺสนฺติ ฯ พฺยสนํ เต คมิสฺสนฺตีติ เต มหาวินาสํ ปาปุณิสฺสนฺติ ฯ รกฺขสีหิว วาณิชาติ รกฺขสีหิ ปโลภิตา วาณิชา วิย ฯ โสตฺถิปารํ คมิสฺสนฺตีติ อนนฺตราเยน นิพฺพานํ ปาปุณิสฺสนฺติ ฯ วลาเหเนว วาณิชาติ วลาเหเนว อาคจฺฉถาติ วุตฺตา ตสฺส วจนกรา วาณิชา วิย ฯ ยถา หิ เต สมุทฺทปารํ คนฺตฺวา สกสกฏฺฐานานิ อคมํสุ, เอวํ พุทฺธานํ โอวาทกรา สํสารปารํ นิพฺพานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.

คจฺฉนฺตีติ อมตมหานิพฺพาเนน ธมฺมเทสนาย กูฏํ คณฺหิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ อญฺเญ พหู โสตาปตฺติผลสกิทาคามิผลอนาคามิผลอรหตฺตผลานิ ปาปุณึสุ ฯ ตทา วลาหกสฺสราชสฺส วจนกรา อฑฺฒเตยฺยสตา วาณิชา พุทฺธปริสา อเหสุํ, วลาหกสฺสราชา ปน อหเมวาติ ฯ วลาหกสฺสราชชาตกํ ฉฏฺฐํ ฯ -------------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๑๖๙-๑๗๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=3342&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=3342&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=241 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1446 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1429 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1429 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27