บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๗

๓ วิกณฺณกชาตกํ กามํ ยหึ อิจฺฉสิ เตน คจฺฉาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ โส หิ ธมฺมสภํ อานีโต, สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตสีตํ สตฺถารา ปุฏฺโฐ สจฺจนฺติ วตฺวา กสฺมา อุกฺกณฺฐิโตสีติ วุตฺเต กามคุณการณาติ อาห ฯ อถ นํ สตฺถา กามคุณา นาเมเต ภิกฺขุ วิกณฺณกสลฺลสทิสา สกึ หทเย ปติฏฺฐํ ลภมานา วิกณฺณกํ วิย ปวิฏฺฐํ สุํสุมารํ มรณเมว ปาเปนฺตีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต โพธิสตฺโต พาราณสิยํ ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต เอกทิวสํ อุยฺยานํ คนฺตฺวา โปกฺขรณิตีรํ สมฺปาปุณิ ฯ นจฺจคีตาทีสุ กุสลา นจฺจคีตานิ ปโยเชสุํ ฯ โปกฺขรณิยํ มจฺฉกจฺฉปา คีตสทฺทสฺมึ โลลตาย สนฺนิปติตฺวา รญฺญา สทฺธึ คจฺฉนฺติ ฯ ราชา ตาลขนฺธปฺปมาณํ มจฺฉฆฏํ ทิสฺวา กินฺนุ โข อิเม มจฺฉา มยา สทฺธึ เยว จรนฺตีติ อมจฺเจ ปุจฺฉิ ฯ อมจฺจา เอเต เทวํ อุปฏฺฐหนฺตีติ อาหํสุ ฯ ราชา เอเตปิ กิร มํ อุปฏฺฐหนฺตีติ ตุสฺสิตฺวา เตสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๓.

นิจฺจภตฺตํ ปฏฺฐเปสิ ฯ เทวสิกํ เทวสิกํ ตณฺฑุลมฺมณํ ปจฺจติ ฯ อถ มจฺฉา ภตฺตเวลาย เอกจฺเจ อาคจฺฉนฺติ เอกจฺเจ นาคจฺฉนฺติ ฯ ภตฺตํ นสฺสติ ฯ รญฺโญ ตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ ราชา อิโต ปฏฺฐาย ภตฺตเวลาย เภรึ ปหริตฺวา เภริสญฺญาย มจฺเฉสุ สนฺนิปติเตสุ ภตฺตํ เทถาติ อาห ฯ ตโต ปฏฺฐาย ภตฺตกมฺมิโก เภรึ ปหาราเปตฺวา สนฺนิปติตานํ มจฺฉานํ ภตฺตํ เทติ ฯ เตปิ เภริสญฺญาย สนฺนิปติตฺวา ภุญฺชนฺติ ฯ เตสุ เอวํ สนฺนิปติตฺวา ภุญฺชนฺเตสุ เอโก สุํสุมาโร อาคนฺตฺวา มจฺเฉ ขาทิ ฯ ภตฺตกมฺมิโก รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ราชา ตํ สุตฺวา ปวิฏฺฐสุํสุมารํ มจฺฉานํ ขาทนกาเล วิกณฺณเกน วิชฺฌิตฺวา คณฺหาหีติ อาห ฯ โส สาธูติ คนฺตฺวา นาวาย ฐตฺวา มจฺเฉ ขาทิตุํ อาคตํ สุํสุมารํ วิกณฺณเกน ปหริ ฯ ตํ ตสฺส อนฺโตปิฏฐึ ปาวิสิ ฯ โส เวทนาปฺปตฺโต หุตฺวา ตํ คเหตฺวา ว ปลายิ ฯ ภตฺตกมฺมิโก ตสฺส วิทฺธภาวํ ญตฺวา ตํ อาลปนฺโต ปฐมํ คาถมาห กามํ ยหึ อิจฺฉสิ เตน คจฺฉ, วิทฺโธสิ มมฺมมฺหิ วิกณฺณเกน, หโตสิ ภตฺเตน สวาทิเตน โลโล ว มจฺเฉ อนุพนฺธมาโนติ ฯ ตตฺถ กามนฺติ เอกํเสน ฯ ยหึ อิจฺฉสิ เตน คจฺฉาติ ยสฺมึ อิจฺฉสิ ตตฺถ คจฺฉ ฯ มมฺมมฺหีติ มมฺมฏฺฐาเน ฯ วิกณฺณเกนาติ วิกณฺณกสลฺเลน ฯ หโตสิ ภตฺเตน สวาทิเตน โลโลว มจฺเฉ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๔.

อนุพนฺธมาโนติ ตฺวํ เภริวาทิตสญฺญาย ภตฺเต ทิยฺยมาเน โลโล หุตฺวา ขาทนตฺถาย มจฺเฉ อนุพนฺธมาโน เตน สวาทิเตน ภตฺเตน หโต, คตฏฺฐาเนปิ เต ชีวิตํ นตฺถีติ ฯ โส อตฺตโน วสนฏฺฐานํ ปตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปตฺโต ฯ สตฺถา อิมํ ทสฺเสตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา ทุติยํ คาถมาห เอวมฺปิ โลกามิสํ โอปตนฺโต วิหญฺญติ จิตฺตวสานุวตฺตี, โส หญฺญติ ญาติสขาน มชฺเฌ, มจฺฉานุโค โสริว สุํสุมาโรติ ฯ ตตฺถ โลกามิสนฺติ ปญฺจ กามคุณา, เต หิ โลโก อิฏฺฐโต กนฺตโต มนาปโต คณฺหาติ, ตสฺมา โลกามิสนฺติ วุจฺจนฺติ ^๑- ฯ โอปตนฺโตติ ตํ โลกามิสํ อนุวตฺตนฺโต กิเลสวเสน จิตฺตวสานุวตฺตี ปุคฺคโล วิหญฺญติ กิลมติ วินาสํ ปาปุณาติ ฯ โส หญฺญตีติ โส เอวรูโป ปุคฺคโล ญาตีนญฺจ สขานญฺจ มชฺเฌปิ วิกณฺณเกน วิทฺโธ มจฺฉานุโค สุํสุมาโร วิย ปญฺจ กามคุเณ มนาปาติ คเหตฺวา หญฺญติ วิหญฺญติ กิลมติ มหาวินาสํ ปาปุณาติ เยวาติ ฯ เอวํ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา พาราณสิราชา ปน อหเมวาติ ฯ วิกณฺณกชาตกํ ตติยํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ วุจฺจตีติปิ ฯ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๓๐๒-๓๐๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=5984&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=5984&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=315 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1803 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1798 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1798 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27