บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๗

หน้าที่ ๓๒๕.

๑๐ สิคาลวคฺควณฺณนา -------- ๑ สพฺพทาฐชาตกํ ฯ สิคาโล มานถทฺโธติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต เทวทตฺตํ อารพฺภ กเถสิ ฯ เทวทตฺโต อชาตสตฺตุํ ปสาเทตฺวา อุปฺปาทิตลาภสกฺการํ จิรฏฺฐิติกํ กาตุํ นาสกฺขิ ฯ นาฬาคิริปโยชเน ปาฏิหาริยสฺส ทิฏฺฐกาลโต ปฏฺฐาย ตสฺส โส ลาภสกฺกาโร อนฺตรธายิ ฯ อเถกทิวสํ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส เทวทตฺโต ลาภสกฺการํ อุปฺปาเทตฺวา จิรฏฺฐิติกํ กาตุํ นาสกฺขีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว เทวทตฺโต อตฺตโน อุปฺปนฺนํ ลาภสกฺการํ อนฺตรธาเปติ, ปุพฺเพปิ อนฺตรธาเปสิ เยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต ตสฺส ปุโรหิโต อโหสิ ติณฺณํ เวทานํ อฏฺฐารสนฺนํ สิปฺปานํ ปารํ คโต ฯ โส ปฐวีวิชยมนฺตํ นาม ชานาติ ฯ ปฐวีวิชยมนฺโตติ อาวชฺชนมนฺโต วุจฺจติ ฯ อเถกทิวสํ โพธิสตฺโต ตํ มนฺตํ สชฺฌายิสฺสามีติ เอกสฺมึ องฺคณฏฺฐาเน ปิฏฺฐิปาสาเณ นิสีทิตฺวา สชฺฌายมกาสิ ฯ ตํ กิร มนฺตํ อญฺญวิหิเตน ธีติวิรหิตํ สาเธตุํ น สกฺกา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๖.

ตสฺมา โส ตถารูเป ฐาเน สชฺฌายติ ฯ อถสฺส สชฺฌายกรณกาเล เอโก สิคาโล เอกสฺมึ พิเล นิปนฺโน ตํ มนฺตํ สุตฺวาว ปคุณมกาสิ ฯ โส กิร อนนฺตราตีเต อตฺตภาเว ปคุณปฐวีวิชยมนฺโต เอโก พฺราหฺมโณ อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต สชฺฌายํ กตฺวา อุฏฺฐาย ปคุโณ วต เม อยํ มนฺโตติ อาห ฯ สิคาโล พิลา นิกฺขมิตฺวา อมฺโภ พฺราหฺมณ อยํ มนฺโต ตยาปิ มเมว ปคุณตโรติ วตฺวา ปลายิ ฯ โพธิสตฺโต อยํ สิคาโล มหนฺตํ อกุสลํ กริสฺสตีติ คณฺห คณฺหาติ โถกํ อนุพนฺธิ ฯ สิคาโล ปลายิตฺวา อรญฺญํ ปาวิสิ ฯ โส คนฺตฺวา เอกํ สิคาลึ โถกํ สรีเร ฑํสิตฺวา กึ สามีติ วุตฺเต มยฺหํ ชานาสิ น ชานาสีติ อาห ฯ สา อาม ชานามิ สามีติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ โส ปฐวีวิชยมนฺตํ ปริวตฺเตตฺวา อเนกานิ สิคาลสตานิ อาณาเปตฺวา สพฺเพปิ หตฺถิอสฺสสีหพฺยคฺฆสสสูกรมิคาทโย จตุปฺปาเท อตฺตโน สนฺติเก อกาสิ, กตฺวา จ ปน สพฺพทาโฐ นาม ราชา หุตฺวา เอกํ สิคาลึ อคฺคมเหสึ อกาสิ ฯ ทฺวินฺนํ หตฺถีนํ ปิฏฺเฐ สีโห ติฏฺฐติ, สีหปิฏฺเฐ สพฺพทาโฐ สิคาลราชา สิคาลิยา อคฺคมเหสิยา สทฺธึ นิสีทติ, มหนฺโต ยโส อโหสิ ฯ โส ยสมหนฺเตน ปมชฺชิตฺวา มานํ อุปฺปาเทตฺวา พาราณสิรชฺชํ คณฺหิสฺสามีติ สพฺพจตุปฺปเทหิ ปริวุโต พาราณสิยา อวิทูรฏฺฐานํ สมฺปาปุณิ ฯ ปริสา ทฺวาทสโยชนา อโหสิ ฯ โส อวิทูเร ฐิโต เยว รชฺชํ วา เทตุ ยุทฺธํ วาติ รญฺโญ สาสนํ เปเสสิ ฯ พาราณสิวาสิโน ภีตตสิตา นครทฺวารานิ ปิทหิตฺวา อฏฺฐํสุ ฯ โพธิสตฺโต ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๗.

มา ภายิ มหาราช, สพฺพทาฐสิคาเลน สทฺธึ ยุทฺธํ มม ภาโร, ฐเปตฺวา มํ อญฺโญ เตน สทฺธึ ยุชฺฌิตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถีติ ราชานญฺจ นาคเร จ สมสฺสาเสตฺวา กินฺติ กตฺวา นุ โข สพฺพทาโฐ รชฺชํ คเหสฺสติ, ปุจฺฉิสฺสามิ ตาว นนฺติ ทฺวารฏฺฏาลกํ อภิรูหิตฺวา สมฺม สพฺพทาฐ กินฺติ กตฺวา อิมํ รชฺชํ คณฺหิสฺสสีติ ปุจฺฉิ ฯ สีหํ สีหนาทํ นทาเปตฺวา มหาชนํ สทฺเทน สนฺตาเสตฺวา คณฺหิสฺสามีติ ฯ โพธิสตฺโต อตฺเถโส อุปาโยติ ญตฺวา อฏฺฏาลกา โอรุยฺห สกลทฺวาทสโยชนิกพาราณสินครวาสิโน กณฺณฉิทฺทานิ มาสปิฏฺเฐน ลญฺจนฺตูติ เภรึ จาราเปสิ ฯ มหาชโน เภริจารณํ สุตฺวา อนฺตมโส พิลาเร อุปาทาย สพฺพจตุปฺปาทานญฺเจว อตฺตโน จ กณฺณฉิทฺทานิ ยถา ปรสฺส สทฺทํ โสตุํ น สกฺกา เอวํ มาสปิฏฺเฐน ลญฺจิ ฯ อถ โข โพธิสตฺโต ปุน อฏฺฏาลกํ อภิรูหิตฺวา สพฺพทาฐาติ อาห ฯ กึ พฺราหฺมณาติ ฯ อิมํ รชฺชํ กินฺติ กตฺวา คณฺหิสฺสสีติ ฯ สีหํ สีหนาทํ นทาเปตฺวา มนุสฺเส ตาเสตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปาเปตฺวา คณฺหิสฺสามีติ ฯ สีหนาทํ นทาเปตุํ น สกฺขิสฺสสิ, ชาติสมฺปนฺนา หิ สุรตฺตหตฺถปาทา เกสรสีหราชาโน ตาทิสสฺส ชรสิคาลสฺส อาณํ น กริสฺสนฺตีติ ฯ สิคาโล มานถทฺโธ หุตฺวา อญฺเญ จ ตาว สีหา ติฏฺฐนฺตุ, ยสฺสาหํ ปิฏฺเฐ นิสินฺโน ตญฺเญว นทาเปสฺสามีติ อาห ฯ เตน หิ นทาเปหิ, สเจ สกฺโกสีติ ฯ โส ยสฺมึ สีเห นิสินฺโน ตสฺส นทาหีติ ปาเทน สญฺญํ อทาสิ ฯ โส หตฺถิกุมฺเภ มุขํ อุปฺปีเฬตฺวา ติกฺขตฺตุํ อปฺปฏิวตฺติยํ สีหนาทํ นทิ ฯ หตฺถี

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๘.

สนฺตาสปฺปตฺตา หุตฺวา สิคาลํ ปาทมูเล ปาเตตฺวา ปาเทนสฺส สีสํ อกฺกมิตฺวา จุณฺณวิจุณฺณํ อกํสุ ฯ สพฺพทาโฐ ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปตฺโต ฯ เต หตฺถี สีหนาทํ สุตฺวา มรณภยตชฺชิตา อญฺญมญฺญํ โอวิชฺฌิตฺวา ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปาปุณึสุ ฯ ฐเปตฺวา สีเห เสสาปิ มิคสูกราทโย สสพิลารปริโยสานา สพฺเพ จตุปฺปาทา ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปาปุณึสุ ฯ สีหา ปลายิตฺวา อรญฺญํ ปาวิสึสุ ฯ ทฺวาทสโยชนิโก มํสราสิ อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต อฏฺฏาลกา โอตริตฺวา นครทฺวารานิ วิวราเปตฺวา สพฺเพ อตฺตโน กณฺเณสุ มาสปิฏฺฐํ อปเนตฺวา มํสตฺถิกา มํสํ อาหรนฺตูติ นคเร เภรึ จาราเปสิ ฯ มนุสฺสา อลฺลมํสํ ขาทิตฺวา เสสํ สุกฺขาเปตฺวา วลฺลูรมกํสุ ฯ ตสฺมึ กิร กาเล วลฺลูรกรณํ อุทปาทีติ วทนฺติ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อิมา อภิสมฺพุทฺธคาถา ^๑- วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ สิคาโล มานถทฺโธ จ ปริวาเรน อตฺถิโก ปาปุณิ มหตึ ภูมึ ราชาสิ สพฺพทาฐินํ, เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ ปริวารวา โส หิ ตตฺถ มหา โหติ สิคาโล วิย ทาฐินนฺติ ฯ ตตฺถ มานถทฺโธติ ปริวารํ นิสฺสาย อุปฺปนฺเนน มาเนน ถทฺโธ ฯ ปริวาเรน อตฺถิโกติ อุตฺตริมฺปิ ปริวาเรน อตฺถิโก หุตฺวา ฯ มหตึ ภูมินฺติ มหนฺตํ สมฺปตฺตึ ฯ ราชาสิ สพฺพทาฐินนฺติ สพฺเพสํ @เชิงอรรถ: ^๑ อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมา คาถาติปิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๙.

ทาฐีนํ ราชา อาสิ ฯ โส หิ ตตฺถ มหา โหตีติ โส ปริวารสมฺปนฺโน ปุริโส เตสุ ปริวาเรสุ มหา นาม โหตีติ ฯ สิคาโล วิย ทาฐินนฺติ ยถา สิคาโล ทาฐีนํ มหา อโหสิ, เอวํ มหา โหติ ฯ อถ โส สิคาโล วิย ปมาทํ อาปชฺชิตฺวา ตํ ปริวารํ นิสฺสาย วินาสํ ปาปุณาตีติ ฯ ตทา สิคาโล เทวทตฺโต อโหสิ, ราชา สาริปุตฺโต, ปุโรหิโต ปน อหเมวาติ ฯ สพฺพทาฐชาตกํ ปฐมํ ฯ ------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๓๒๕-๓๒๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=6411&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=6411&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=332 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1887 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1877 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1877 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27