อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

หน้าที่ ๔๒.
                       ๙ โมรชาตกํ
     อุเทตยญฺจกฺขุมา เอกราชาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส ปน ภิกฺขูหิ สตฺถุ สนฺติกํ นีโต สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ
อุกฺกณฺฐิโตติ วุตฺเต สจฺจํ ภนฺเตติ วตฺวา กึ ทิสฺวาติ วุตฺเต เอกํ
อลงฺกตปฏิยตฺตสรีรํ มาตุคามํ โอโลเกตฺวาติ อาห ฯ อถ นํ
สตฺถา ภิกฺขุ มาตุคาโม นาม กสฺมา ตุมฺหาทิสานํ จิตฺตํ นาลุเฬสฺสติ,
โปราณกปณฺฑิตานมฺปิ หิ มาตุคามสทฺทํ สุตฺวา สตฺต วสฺสสตานิ
อสมุทาจิณฺณกิเลสา โอกาสํ ลภิตฺวา ขเณเนว สมุทาจรึสุ, วิสุทฺธาปิ
สตฺตา สงฺกิลิสฺสนฺติ อุตฺตมยสสมงฺคิโนปิ อนยพฺยสนํ ๑- ปาปุณนฺติ,
ปเคว อปริสุทฺธาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
โมรโยนิยํ ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา อณฺฑกาเลปิ กณิการมกุลวณฺณอณฺฑโกโส
หุตฺวา อณฺฑํ ภินฺทิตฺวา นิกฺขนฺโต สุวณฺณวณฺโณ อโหสิ
ทสฺสนีโย ปาสาทิโก ปกฺขานํ อนฺตเร สุรตฺตราชีหิ วิราชิโต ฯ
โส อตฺตโน ชีวิตํ อนุรกฺขนฺโต ติสฺโส ปพฺพตราชิโย อติกฺกมฺม
จตุตฺถาย ปพฺพตราชิยา เอกสฺมึ ทณฺฑกหิรญฺญปพฺพตตเล วาสํ
กปฺเปติ ฯ โส ปภาตาย รตฺติยา ปพฺพตมตฺถเก นิสินฺโนว สุริยํ
อุคฺคจฺฉนฺตํ โอโลเกตฺวา อตฺตโน โคจรภูมิยํ รกฺขาวรณตฺถาย
@เชิงอรรถ: ๑ อายสกฺยนฺติปิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓.
พฺรหฺมมนฺตํ พนฺธนฺโต อุเทตยนฺติ อาทิมาห
                 อุเทตยญฺจกฺขุมา เอกราชา
                 หริสฺสวณฺโณ ปฐวิปฺปภาโส,
                 ตํ ตํ นมสฺสามิ หริสฺสวณฺณํ ปฐวิปฺปภาสํ,
                 ตยชฺช คุตฺตา วิหเรมุ ทิวสนฺติ ฯ
     ตตฺถ อุเทตีติ ปาจีนโลกธาตุโต อุคฺคจฺฉติ ฯ จกฺขุมาติ
สกลจกฺกวาฬวาสีนํ อนฺธการํ วธิตฺวา จกฺขุปฏิลาภกรเณน ยนฺเตน เตสํ
ทินฺนํ จกฺขุ เตน จกฺขุมา ฯ เอกราชาติ สกลจกฺกวาเฬ อาโลกกรานํ
อนฺตเร เสฏฺฐวิสิฏฺฐฏฺเฐน เอกราชา ฯ หริสฺสวณฺโณติ หริสฺสมานวณฺโณ
สุวณฺณวณฺโณติ อตฺโถ ฯ ปฐวิปฺปภาโสติ ปฐวิโอภาโส ฯ
ตํ ตํ นมสฺสามีติ ตสฺมา ตํ เอวรูปํ ภวนฺตํ นมสฺสามิ วนฺทามิ ฯ
ตยชฺช คุตฺตา วิหเรมุ ทิวสนฺติ ตยา อชฺช รกฺขิตโคปิตา หุตฺวา
อิมํ ทิวสํ จตุอิริยาปถวิหาเรน สุขํ วิหเรยฺยาม ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต อิมาย คาถาย สุริยํ นมสฺสิตฺวา ทุติยคาถาย
อตีเต ปรินิพฺพุเต พุทฺเธ เจว พุทฺธคุเณ จ นมสฺสติ
              เย พฺราหฺมณา เวทคุ สพฺพธมฺเม
              เต เม นโม เต จ มํ ปาลยนฺตุ,
              นมตฺถุ พุทฺธานํ, นมตฺถุ โพธิยา,
              นโม วิมุตฺตานํ, นโม วิมุตฺติยา,
              อิมํ โส ปริตฺตํ กตฺวา โมโร จรติ เอสนาติ ฯ
     ตตฺถ เย พฺราหฺมณาติ เย พาหิตปาปา วิสุทฺธิพฺราหฺมณา ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๔.
เวทคูติ เวทานํ ปารํ คตาติ เวทคู ฯ เวเทหิ ปารํ คตาติปิ
เวทคู ฯ อิธ ปน สพฺเพ สงฺขตาสงฺขเต ธมฺเม วิทิเต ปากเฏ
กตฺวา คตา ติณฺณํ มารานํ มตฺถกํ ภินฺทิตฺวา ทสสหสฺสีโลกธาตุํ
อุนฺนาเทตฺวา โพธิตเล สมฺมาสมฺโพธึ ปตฺวา สํสารปารํ อติกฺกนฺตาติ
อตฺโถ ฯ เต เม นโมติ เต มม อิมํ นมการํ ปฏิจฺฉนฺตุ ฯ
เต จ มํ ปาลยนฺตูติ เอวํ มยา นมสฺสิตา จ เต ภควนฺโต
มํ ปาลยนฺตุ รกฺขนฺตุ โคเปนฺตุ ฯ นมตฺถุ พุทฺธานํ, นมตฺถุ
โพธิยา, นโม วิมุตฺตานํ, นโม วิมุตฺติยาติ อยํ มม นมกาโร
อตีตานํ ปรินิพฺพุตานํ พุทฺธานํ อตฺถุ ฯ เตสญฺเญว จตูสุ มคฺเคสุ
จตูสุ ผเลสุ ญาณสงฺขาตาย โพธิยา อตฺถุ ฯ ตถา เตสญฺเญว
อรหตฺตผลวิมุตฺติยา วิมุตฺตานํ อตฺถุ ฯ ยา จ เนสํ ตทงฺควิมุตฺติ
วิกฺขมฺภนวิมุตฺติ สมุจฺเฉทวิมุตฺติ ปฏิปสฺสทฺธิวิมุตฺติ นิสฺสรณวิมุตฺตีติ
ปญฺจวิธา วิมุตฺติ, ตสฺสา เนสํ ปญฺจวิมุตฺติยาปิ อยํ มยฺหํ นมกาโร
อตฺถูติ ฯ อิมํ โส ปริตฺตํ กตฺวา โมโร จรติ เอสนาติ อิทํ ปน
ปททฺวยํ สตฺถา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อาห ฯ ตสฺสตฺโถ ภิกฺขเว
โส โมโร อิมํ ปริตฺตํ อิมํ รกฺขํ กตฺวา อตฺตโน โคจรภูมิยํ
ปุปฺผผลาทีนํ อตฺถาย นานปฺปการาย เอสนาย จรติ ฯ
     เอวํ ทิวสํ จริตฺวา สายํ ปพฺพตมตฺถเก นิสีทิตฺวา อฏฺฐํคจฺฉนฺตํ
สุริยํ โอโลเกตฺวา พุทฺธคุเณ อาวชฺเชตฺวา นิวาสนฏฺฐาเน
รกฺขาวรณตฺถาย ปุน พฺรหฺมมนฺตํ พนฺธนฺโต อเปตยนฺติ อาทิมาห
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๕.
              อเปตยญฺจกฺขุมา เอกราชา
              หริสฺสวณฺโณ ปฐวิปฺปภาโส,
              ตํ ตํ นมสฺสามิ หริสฺสวณฺณํ ปฐวิปฺปภาสํ,
              ตยชฺช คุตฺตา วิหเรมุ รตฺตึ,
              เย พฺราหฺมณา เวทคุ สพฺพธมฺเม
              เต เม นโม เต จ มํ ปาลยนฺตุ,
              นมตฺถุ พุทฺธานํ, นมตฺถุ โพธิยา,
              นโม วิมุตฺตานํ, นโม วิมุตฺติยา,
              อิมํ โส ปริตฺตํ กตฺวา โมโร วาสมกปฺปยีติ ฯ
     ตตฺถ อเปตีติ อปยาติ อฏฺฐํคจฺฉติ ฯ อิมํ โส ปริตฺตํ กตฺวา
โมโร วาสมกปฺปยีติ อิทมฺปิ อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อาห ฯ ตสฺสตฺโถ
ภิกฺขเว โส โมโร อิมํ ปริตฺตํ อิมํ รกฺขํ กตฺวา นิวาสนฏฺฐาเน
วาสํ กปฺปยิตฺถ, ตสฺส รตฺตึ วา ทิวา วา อิมสฺส ปริตฺตสฺสานุภาเวน
เนว ภยํ น โลมหํโส อโหสิ ฯ
     อเถโก พาราณสิยา อวิทูเร เนสาทคามวาสี เนสาโท
หิมวนฺตปฺปเทเส วิจรนฺโต ตสฺมึ ทณฺฑกหิรญฺญปพฺพตมตฺถเก นิสินฺนํ
โพธิสตฺตํ ทิสฺวา อาคนฺตฺวา ปุตฺตสฺส อาโรเจสิ ฯ อเถกทิวสํ
เขมา นาม พาราณสีรญฺโญ เทวี สุปิเนน สุวณฺณวณฺณํ โมรํ
ธมฺมํ เทเสนฺตํ ทิสฺวา ปพุชฺฌิตกาเล รญฺโญ อาโรเจสิ อหํ เทว
สุวณฺณวณฺณสฺส โมรสฺส ธมฺมํ โสตุกามาติ ฯ ราชา อมจฺเจ
ปุจฺฉิ ฯ อมจฺจา พฺราหฺมณา ชานิสฺสนฺตีติ อาหํสุ ฯ พฺราหฺมณา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๖.
สุตฺวา สุวณฺณวณฺณา โมรา โหนฺตีติ วตฺวา กตฺถ โหนฺตีติ
วุตฺเต เนสาทา ชานิสฺสนฺตีติ อาหํสุ ฯ ราชา เนสาเท สนฺนิปาตาเปตฺวา
ปุจฺฉิ ฯ อถ โส เนสาทปุตฺโต อาม มหาราช ทณฺฑกหิรญฺญปพฺพโต
นาม อตฺถิ, ตตฺถ สุวณฺณวณฺโณ, โมโร วสตีติ ฯ
เตน หิ ตํ โมรํ อมาเรตฺวา พนฺธิตฺวา ว อาเนหีติ ฯ เนสาโท
คนฺตฺวา ตสฺส โคจรภูมิยํ ปาสํ โอฑฺเฑสิ ฯ โมเรน อกฺกนฺตฏฺฐาเนปิ
ปาโส น สญฺจรติ ฯ เนสาโท ตํ คณฺหิตุํ อสกฺโกนฺโต สตฺต
วสฺสานิ วิจริตฺวา ตตฺเถว กาลมกาสิ ฯ เทวีปิ เขมา ปตฺถนํ
อลภมานา กาลมกาสิ ฯ ราชา โมรํ นิสฺสาย เทวี กาลมกาสีติ
กุชฺฌิตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส ทณฺฑกหิรญฺญปพฺพโต นาม อตฺถิ, ตตฺถ
สุวณฺณวณฺโณ โมโร วสติ, เย ตสฺส มํสํ ขาทนฺติ เต อชรา
อมรา ทีฆายุกา โหนฺตีติ สุวณฺณปฏฺเฏ อกฺขรํ ลิขาเปตฺวา
สุวณฺณปฏฺฏํ สุวณฺณมญฺชุสาย นิกฺขิปาเปสิ ฯ ตสฺมึ กาลกเต อญฺโญ
ราชา รชฺชํ ปตฺวา สุวณฺณปฏฏํ วาเจตฺวา อชโร อมโร ภวิสฺสามีติ
อญฺญํ เนสาทํ เปเสสิ ฯ โสปิ ตตฺถ คนฺตฺวา โพธิสตฺตํ คเหตุํ
อสกฺโกนฺโต ตตฺเถว กาลมกาสิ ฯ เอเตเนว นิยาเมน ฉ
ราชปริวตฺตา คตา ฯ อถ สตฺตโม ราชา รชฺชํ ปตฺวา เอกํ เนสาทํ
ปหิณิ ฯ โส คนฺตฺวา โพธิสตฺเตน อกฺกนฺตฏฺฐาเนปิ ปาสสฺส
อสญฺจรณภาวํ อตฺตโน ปริตฺตํ กตฺวา โคจรภูมิคมนภาวญฺจสฺส
ญตฺวา ปจฺจนฺตํ โอตริตฺวา เอกํ โมรึ คเหตฺวา ยถา หตฺถตาลสทฺเทน
นจฺจติ อจฺฉรสทฺเทน จ วสฺสติ, เอวํ สุสิกฺขิตํ สิกฺขาเปตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗.
ตํ อาทาย คนฺตฺวา โมเรน ปริตฺเต อกเต ปาโต เยว ปาสยฏฺฐิโย
โรเปตฺวา ปาสํ โอฑฺเฑตฺวา โมรึ วสฺสาเปสิ ฯ โมโร
วิสภาคมาตุคามสทฺทํ สุตฺวา กิเลสาตุโร หุตฺวา ปริตฺตํ กาตุํ อสกฺกุณิตฺวา
เวเคน คนฺตฺวา ปาเส พชฺฌิ ฯ อถ นํ เนสาโท คเหตฺวา คนฺตฺวา
พาราณสีรญฺโญ อทาสิ ฯ ราชา ตสฺส รูปสมฺปตฺตึ ทิสฺวา
ตุฏฺฐมานโส อาสนํ ทาเปสิ ฯ โพธิสตฺโต ปญฺญตฺตาสเน นิสีทิตฺวา
มหาราช กสฺมา มํ คณฺหาเปสีติ ปุจฺฉิ ฯ เย กิร ตว มํสํ
ขาทนฺติ เต อชรา อมรา โหนฺติ, ตสฺมาหํ ตว มํสํ ขาทิตฺวา
อชโร อมโร โหตุกาโม ตํ คาหาเปสินฺติ ฯ มหาราช มม ตาว
มํสํ ขาทนฺตา อชรามรา โหนฺติ, อหํ ปน มริสฺสามีติ ฯ อาม
มริสฺสสีติ ฯ มหาราช มยิ มรนฺเต มม มํสเมว ขาทิตฺวา กินฺติ
กตฺวา น มริสฺสนฺตีติ ฯ ตฺวํ สุวณฺณวณฺโณ ตสฺมา กิร ตว
มํสานิ ขาทิตฺวา อชรามรา ภวิสฺสนฺตีติ ฯ มหาราช อหํ น
อการณา สุวณฺณวณฺโณ ชาโต, ปุพฺเพ ปนาหํ อิมสฺมึ เยว
นคเร จกฺกวตฺติราชา หุตฺวา สยมฺปิ ปญฺจสีลานิ รกฺขึ, สกลจกฺกวาฬวาสิโนปิ
รกฺขาเปสึ, สฺวาหํ กาลํ กตฺวา ตาวตึสภวเน นิพฺพตฺโต,
ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จุโต อญฺญสฺเสกสฺส อกุสลสฺส
นิสฺสนฺเทน โมรโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา โปราณกปญฺจสีลานุภาเวน
สุวณฺณวณฺโณ `ชาโตติ ฯ ตฺวํ จกฺกวตฺติราชา หุตฺวา สีลํ รกฺขิตฺวา
สีลผเลน สุวณฺณวณฺโณ ชาโตติ กเถสิ กถมิทํ อมฺเหหิ สทฺธาตพฺพํ,
อตฺถิ โกจิ สกฺขีติ ฯ อตฺถิ มหาราชาติ ฯ โก นามาติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘.
มหาราช อหํ จกฺกวตฺติกาเล สตฺตรตนมเย รเถ นิสีทิตฺวา อากาเส
วิจรึ, โส เม รโถ มงฺคลโปกฺขรณิยา อนฺโตภูมิยํ นิทหาปิโต,
ตํ มงฺคลโปกฺขรณิโต อุกฺขิปาเปหิ, โส เม สกฺขี ภวิสฺสตีติ ฯ
ราชา สาธูติ ปฏิสุณิตฺวา โปกฺขรณิโต อุทกํ นีหราเปตฺวา รถํ
นีหราเปตฺวา โพธิสตฺตสฺส วจนํ สทฺทหิ ฯ โพธิสตฺโต มหาราช
ฐเปตฺวา อมตมหานิพฺพานํ อวเสสา สพฺเพ สงฺขตธมฺมา หุตฺวา
อภาวโต ๑- อนิจฺจา ขยวยธมฺมา เยวาติ รญฺโญ ธมฺมํ เทเสตฺวา
ราชานํ ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปสิ ฯ ราชาปิ ปสนฺโน โพธิสตฺตํ
รชฺเชน ปูเชตฺวา มหนฺตํ สกฺการํ อกาสิ ฯ โส รชฺชํ ตสฺเสว
ปฏิทตฺวา กติปาหํ วสิตฺวา อปฺปมตฺโต โหหิ มหาราชาติ โอวทิตฺวา
อากาเส อุปฺปติตฺวา ทณฺฑกหิรญฺญปพฺพตเมว อคมาสิ ฯ ราชาปิ
โพธิสตฺตสฺส โอวาเท ฐิโต ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กตฺวา ยถากมฺมํ
คโต ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ อรหตฺเต ปติฏฺฐหิ ฯ
ตทา ราชา อานนฺโท อโหสิ, สุวณฺณโมโร ปน อหเมวาติ ฯ
                     โมรชาตกํ นวมํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ อภาวิโนติปิ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๔๒-๔๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=844&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=844&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=167
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1086
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1070
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1070
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27