อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       ปลาสชาตกํ
     หํโส ปลาสมวจาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต กิเลสนิคฺคหํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     วตฺถุ ปญฺญาสชาตเก ๑- อาวิภวิสฺสติ ฯ อิธ ปน สตฺถา ภิกฺขู
อามนฺเตตฺวา ภิกฺขเว กิเลสา นาม อาสงฺกิตพฺพาว อปฺปมตฺตโก
สมาโนปิ นิโคฺรธคจฺโฉ วิย วินาสํ ปาเปสิ โปราณกปณฺฑิตาปิ
อาสงฺกิตพฺพํ อาสงฺกึสุเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
สุวณฺณหํสโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต จิตฺตกูฏปพฺพเต สุวณฺณคุหายํ
วสนฺโต หิมวนฺตปฺปเทเส ชาตสฺสเร สญฺชาตสาลึ ขาทิตฺวา
อาคจฺฉติ ฯ ตสฺส คมนาคมนมคฺเค มหาปลาสรุกฺโข อโหสิ ฯ โส
คจฺฉนฺโตปิ ตตฺถ วิสฺสมิตฺวา คจฺฉติ ฯ อาคจฺฉนฺโตปิ วิสฺสมิตฺวา
อาคจฺฉติ ฯ อถสฺส ตสฺมึ รุกฺเข นิพฺพตฺตเทวตาย สทฺธึ วิสฺสาโส
อโหสิ ฯ อปรภาเค เอกา สกุณิกา เอกสฺมึ นิโคฺรธรุกฺเข นิโคฺรธปกฺกํ
ขาทิตฺวา อาคนฺตฺวา ตสฺมึ ปลาสรุกฺเข นิสีทิตฺวา วิฏปพฺภนฺตเร
วจฺจํ ปาเตสิ ฯ ตโต นิโคฺรธคจฺโฉ ชาโต ฯ โส จตุรงฺคุลมตฺตกาเล
รตฺตงฺกุรปลาสตาย โสภติ ฯ หํสราชา ตํ ทิสฺวา รุกฺขเทวตํ
@เชิงอรรถ: ๑. ปญฺญาชาตเก ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๒.
อามนฺเตตฺวา สมฺม ปลาส นิโคฺรโธ นาม ยมฺหิ รุกฺเข ชายติ
วฑฺฒนฺโต ตํ นาเสติ อิมสฺส วฑฺฒิตุํ มา เทหิ วิมานํ เต
นาเสสฺสติ ปฏิกจฺเจว นํ อุทฺธริตฺวา ฉฑฺเฑหิ อาสงฺกิตพฺพยุตฺตกํ
นาม อาสงฺกิตุํ วฏฺฏตีติ ปลาสเทวตาย สทฺธึ มนฺเตนฺโต ปฐมํ
คาถมาห
       หํโส ปลาสมวจ            นิโคฺรโธ สมฺม ชายติ
       องฺกสฺมึ เต นิสินฺโนว        โส เต มมฺมานิ เฉจฺฉตีติ ฯ
     ปฐมปาโท ปเนตฺถ อภิสมฺพุทฺเธน หุตฺวา สตฺถารา วุตฺโต ฯ
ปลาสนฺติ ปลาสเทวตํ ฯ สมฺมาติ วยสฺส ฯ องฺกสฺมินฺติ วิฏภิยํ ฯ
โส เต มมฺมานิ เฉจฺฉตีติ โส เต องฺเก สํวฑฺโฒ สปตฺโต วิย
ชีวิตํ ฉินฺทิสฺสตีติ อตฺโถ ฯ ชีวิตสงฺขารา หิ อิธ มมฺมานีติ วุตฺตา ฯ
     ตํ สุตฺวา ตสฺส วจนํ อคฺคณฺหนฺตี ปลาสเทวตา ทุติยํ คาถมาห
       วฑฺฒิตเมว นิโคฺรธํ ๑-   ปติฏฺฐสฺส ภวามหํ
       ยถา ปิตา จ มาตา จ    เอวเมโส ภวิสฺสตีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ สมฺม น ตฺวํ ชานาสิ วฑฺฒกาเล เม เอส
อหมสฺส ยถา พาลกาเล ปุตฺตานํ มาตาปิตโร ปติฏฺฐา โหนฺติ
ตถา ภวิสฺสามิ ยถา ปน สํวฑฺฒา ปุตฺตา ปจฺฉา มหลฺลกกาเล
มาตาปิตูนํ ปติฏฺฐา โหนฺติ มยฺหมฺปิ ปจฺฉา มหลฺลกกาเล เอวเมโส
ปติฏฺฐา ภวิสฺสตีติ ฯ
     ตโต หํโส ตติยํ คาถมาห
@เชิงอรรถ: ๑. วฑฺฒตาเมว นิโคฺรโธ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๓.
       ยํ ตฺวํ องฺกสฺมึ วฑฺเฒสิ    ขีรรุกฺขํ ภยานกํ
       อามนฺต โข ตํ คจฺฉาม    วุฑฺฒิมสฺส น รุจฺจตีติ ฯ
     ตตฺถ ยํ ตฺวนฺติ ยสฺมา ตฺวํ เอตญฺจ ภยทายกตฺเตน ภยานกํ
ขีรรุกฺขํ สปตฺตํ วิย องฺเก วฑฺเฒสิ ฯ อามนฺต โข ตนฺติ ตสฺมา
มยํ ตํ อามนฺเตตฺวา ชานาเปตฺวา คจฺฉาม ฯ วุฑฺฒิมสฺสาติ อสฺส
วุฑฺฒิ มยฺหํ น รุจฺจตีติ ฯ
     เอวญฺจปน วตฺวา หํสราชา ปกฺเข ปสาเรตฺวา จิตฺตกูฏปพฺพตเมว
คโต ฯ ตโต ปฏฺฐาย น ปุนาคจฺฉิ ฯ อปรภาเค นิโคฺรโธ
วฑฺฒิ ฯ ตสฺมึ เอกา รุกฺขเทวตาปิ นิพฺพตฺติ ฯ โส
วฑฺฒนฺโต ปลาสํ ภญฺชิ ฯ สาขาหิ สทฺธึเยว เทวตาย วิมานํ
ปติ ฯ สา ตสฺมึ กาเล หํสรญฺโญ วจนํ สลฺลกฺเขตฺวา อิทํ
อนาคตภยํ ทิสฺวา หํสราชา กเถสิ อหํ ปน วจนํ นากาสินฺติ
ปริเทวมานา จตุตฺถํ คาถมาห
       อิทานิ โข มํ ภายติ      มหาเนรุนิทสฺสนํ
       หํสสฺส อนภิญฺญาย        มหา เม ภยมาคตนฺติ ฯ
     ตตฺถ อิทานิ โข มํ ภายตีติ อยํ นิโคฺรโธ ตรุณกาเล โตเสตฺวา
อิทานิ มํ ภายาเปติ สนฺตาเสติ ฯ มหาเนรุนิทสฺสนนฺติ สิเนรุปพฺพตสทิสํ
มหนฺตํ หํสราชสฺส วจนํ สุตฺวา อชานิตฺวา ตรุณกาเลเยว
เอตสฺส อนุทฺธฏตฺตา ฯ มหา เม ภยามาคตนฺติ อิทานิ มยฺหํ มหนฺตํ
ภยํ อาคตนฺติ ปริเทวิ ฯ
     นิโคฺรโธปิ วฑฺฒนฺโต สพฺพํ ปลาสํ ภญฺชิตฺวา ขาณุกมตฺตเมว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙๔.
อกาสิ ฯ เทวตาย วิมานํ สพฺพํ อนฺตรธายิ ฯ
               น ตสฺส วุฑฺฒิ กุสลปฺปสตฺถา
               โย วฑฺฒมาโน ฆสเต ปติฏฺฐํ
               ตสฺสูปโรธํ ปริสงฺกมาโน
               ปตารยี มูลวธาย ธีโรติ
               ปญฺจมา อภิสมฺพุทฺธคาถา ฯ
     ตตฺถ กุสลปฺปสตฺถาติ กุสเลหิ ปสตฺถา ฯ ฆสเตติ ขาทติ
วินาเสตีติ อตฺโถ ฯ ปตารยีติ ปตรติ วายมติ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ
ภิกฺขเว โย วฑฺฒมาโน อตฺตโน ปติฏฺฐํ นาเสติ ตสฺส วุฑฺฒิ
ปณฺฑิเตหิ น ปสตฺถา ตสฺส ปน อพฺภนฺตรสฺส วา พาหิรสฺส วา
ปริสฺสยสฺส อิโต เม อุปโรโธ ภวิสฺสตีติ เอวํ อุปโรธํ วินาสํ
ปริสงฺกมาโน ธีโร ญาณสมฺปนฺโน มูลวธาย ปรกฺกมตีติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺตํ ปาปุณึสุ ฯ
ตทา สุวณฺณหํโส อหเมว อโหสีติ ฯ
                     ปลาสชาตกํ ทสมํ
                   วณฺณาโรหวคฺโค ทุติโย
                      -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๙๑-๔๙๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=10198&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=10198&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=798
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3697
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3659
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3659
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27