ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

หน้าที่ ๕๐๑.

มูสิกชาตกํ กุหึ คตา กตฺถ คตาติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต อชาตสตฺตุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ เหฏฺฐา ถุสชาตเก วิตฺถาริตเมว ฯ อิธาปิ สตฺถา ตเถว ราชานํ สกึ ปุตฺเตน สทฺธึ กีฬมานํ สกึ ธมฺมํ สุณมานํ ทิสฺวา ตํ นิสฺสาย รญฺโญ ภยํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ ญตฺวา มหาราช โปราณกราชาโน อาสงฺกิตพฺพํ อาสงฺกิตฺวา อตฺตโน ปุตฺตํ อมฺหากํ ธูมกาเล รชฺชํ กาเรตูติ เอกมนฺเต อกํสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต ตกฺกสิลายํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ทิสาปาโมกฺโข อาจริโย อโหสิ ฯ ตสฺส สนฺติเก พาราณสีรญฺโญ ปุตฺโต ยวกุมาโร (เยว) นาม สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา อนุโยคํ ทตฺวา อาคนฺตุกาโม ตํ อาปุจฺฉิ ฯ อาจริโย ปุตฺตํ นิสฺสาย ตสฺส อนฺตราโย ภวิสฺสตีติ องฺควิชฺชาวเสน ญตฺวา เอตมสฺส หริสฺสามีติ เอกํ อุปมํ อุปธาเรตุํ อารภิ ฯ ตทา ปนสฺส เอโก อสฺโส อโหสิ ฯ ตสฺส ปาเท วโณ อุฏฺฐหิ ฯ ตํ วณานุรกฺขณตฺถํ เคเหเยว กรึสุ ฯ ตสฺสาวิทูเร เอโก อุทปาโน อตฺถิ ฯ อเถกา มูสิกา เคหา นิกฺขมิตฺวา อสฺสสฺส ปาเท วณํ ขาทติ ฯ อสฺโส วาเรตุํ น สกฺโกติ ฯ โส เอกทิวสํ เวทนํ อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต มูสิกํ ขาทิตุํ อาคตํ ปาเทน ปหริตฺวา มาเรตฺวา อุทปาเน ปาเตสิ ฯ อสฺสโคปกา มูสิกํ อปสฺสนฺตา อญฺเญสุ ทิวเสสุ มูสิกา อาคนฺตฺวา วณํ ขาทติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐๒.

อิทานิ น ปญฺญายติ กหํ นุโข คตาติ วทึสุ ฯ โพธิสตฺโต ตํ การณํ ปจฺจกฺขํ กตฺวา อญฺเญ อชานนฺตา กหํ มูสิกา คตาติ วทนฺติ มูสิกาย ปน มาเรตฺวา อุทปาเน ขิตฺตภาวํ อหเมว ชานามีติ ฯ โส อิทเมว การณํ อุปมํ กตฺวา ปฐมํ คาถํ พนฺธิตฺวา ราชกุมารสฺส อทาสิ ฯ โส อปรํ อุปมํ อุปธาเรนฺโต ตเมว อสฺสํ สํรุฬฺหวณํ นิกฺขมิตฺวา เอกํ ยววตฺถุํ คนฺตฺวา ยวํ ขาทิสฺสามีติ วติจฺฉิทฺเทน มุขํ ปเวเสนฺตํ ทิสฺวา ตเมว อุปมํ กตฺวา ทุติยํ คาถํ พนฺธิตฺวา ตสฺส อทาสิ ฯ ตติยคาถํ ปน อตฺตโน ปญฺญาพเลน พนฺธิตฺวา ตมฺปิ ตสฺส ทตฺวา ตาต ตฺวํ รชฺเช ปติฏฺฐาย สายํ นฺหานโปกฺขรณึ คจฺฉนฺโต ยาว ธุรโสปาณา ปฐมํ คาถํ สชฺฌายนฺโต คจฺเฉยฺยาสิ ตว นิวาสนปาสาทํ ปวิสนฺโต ยาว โสปาณปาทมูลา ทุติยํ คาถํ สชฺฌายนฺโต คจฺเฉยฺยาสิ ตโต ยาว โสปาณมตฺถกา ตติยํ คาถํ สชฺฌายนฺโต คจฺเฉยฺยาสีติ วตฺวา เปเสสิ ฯ โส กุมาโร คนฺตฺวา อุปราชา หุตฺวา ปิตุ อจฺจเยน รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตสฺเสโก ปุตฺโต วิชายิ ฯ โส โสฬสวสฺสิกกาเล รชฺชโลเภน ปิตรํ มาเรสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อุปฏฺฐาเก อาห มยฺหํ ปิตา ตรุโณ อหํ เอตสฺส ธูมกาลํ โอโลเกนฺโต มหลฺลโก ภวิสฺสามิ ชราชิณฺโณ ตาทิเส กาเล ลทฺเธนปิ รชฺเชน โก อตฺโถติ ฯ เต อาหํสุ เทว น สกฺกา ปจฺจนฺตํ คนฺตฺวา โจรตฺตํ กาตุํ ตว ปิตรํ เกนจิ อุปาเยน มาเรตฺวา รชฺชํ คณฺหาติ ฯ โส สาธูติ อนฺโตนิเวสเน รญฺโญ สายํ นฺหานโปกฺขรณีสมีปํ คนฺตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐๓.

เอตฺถ นํ มาเรสฺสามีติ ขคฺคํ คเหตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ ราชา สายํ มูสิกํ นาม ทาสึ คนฺตฺวา โปกฺขรณีปิฏฺฐึ โสเธตฺวา เอหิ นฺหายิสฺสามีติ เปเสสิ ฯ สา คนฺตฺวา โปกฺขรณีปิฏฺฐึ โสเธนฺตี กุมารํ ปสฺสิ ฯ กุมาโร อตฺตโน กมฺมสฺส ปากฏภาวภเยน ตํ ทฺวิธา ฉินฺทิตฺวา โปกฺขรณียํ ปาเตสิ ฯ ราชา นฺหายิตุํ อคมาสิ ฯ เสสชโน อชฺชาปิ มูสิกา ทาสี น ปุนาคจฺฉติ กุหึ คตา กตฺถ คตาติ อาห ฯ ราชา กุหึ คตา กตฺถ คตา อิติ ลาลปฺปตี ชโน อหเมว เอโก ชานามิ อุทปาเน มูสิกา หตาติ ปฐมํ คาถํ ภณนฺโต โปกฺขรณีตีรํ อคมาสิ ฯ ตตฺถ กุหึ คตา กตฺถ คตาติ อญฺญมญฺญํ เววจนานิ ฯ อิติ ลาลปฺปตีติ เอวํ วิปฺปลปติ ฯ อิติ อยํ คาถา อชานนฺโต ชโน มูสิกา ทาสี กุหึ คตาติ วิปฺปลปติ ราชกุมาเรน ปน ทฺวิธา ฉินฺทิตฺวา มูสิกาย โปกฺขรณิยํ ปาติตภาวํ อหเมว เอโก ชานามีติ รญฺโญ อชานนฺตสฺเสว อิมมตฺถํ ทีเปติ ฯ ปฐมํ คาถํ ภณนฺโต โปกฺขรณีตีรํ อคมาสิ ฯ กุมาโร มยา กตกมฺมํ มยฺหํ ปิตรา อญฺญาตนฺติ ภีโต ปลายิตฺวา ตมตฺถํ อุปฏฺฐากานํ อาโรเจสิ ฯ เต สตฺตฏฺฐทิวสจฺจเยน ปุน ตํ อาหํสุ เทว สเจ ราชา ชาเนยฺย น ตุณฺหี ภเวยฺย ตกฺกคฺคาเหน ปน เตน ตํ วุตฺตํ ภวิสฺสติ มาเรหิ ตนฺติ ฯ โส ปุเนกทิวสํ ขคฺคหตฺโถ โสปาณปาทมูเล ฐตฺวา รญฺโญ อาคมนกาเล อิโต จิโตจ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐๔.

ปหรโณกาสํ โอโลเกสิ ฯ ราชา ยญฺเจ ตํ อิติ จินฺตี จ ๑- คทฺรโภว นิวตฺตสิ อุทปาเน มูสิกํ หนฺตฺวา ยวํ ภกฺขิตุมิจฺฉสีติ ทุติยํ คาถํ สชฺฌายนฺโต อคมาสิ ฯ อยมฺปิ คาถา ยสฺมา ตฺวํ อิติ จินฺตี จ อิโตจิโตจ ปหรโณกาสํ โอโลเกนฺโต คทฺรโภว นิวตฺตยิ ตสฺมา ตํ ชานามิ ปุริมทิวเส โปกฺขรณิยํ มูสิกาทาสึ หนฺตฺวา อชฺช ยวํ โภชนํ ๒- ภกฺขิตุมิจฺฉสีติ รญฺโญ อชานนฺตสฺเสว อิมมตฺถํ ทีเปติ ฯ กุมาโร ทิฏฺโฐมฺหิ ปิตราติ อุตฺรสฺโต ปลายิ ฯ โส ปุน อฑฺฒมาสมตฺตํ อติกฺกมิตฺวา ราชานํ ทณฺเฑน ปหริตฺวา มาเรสฺสามีติ เอกํ ทีฆทณฺฑกํ ทณฺฑปฺปหรณํ ๓- คเหตฺวา โอลุมฺพิตฺวา ๔- อฏฺฐาสิ ฯ ราชา อาห ทหโร จสิ ทุมฺเมธ ปฐมุปฺปตฺติโต สุสู ทีฆญฺเจตํ สมาปชฺช น เต ทสฺสามิ ชีวิตนฺติ ฯ ตตฺถ ปฐมุปฺปตฺติโตติ ปฐเมน วเยน อุปฺปตฺติโต อุเปโต ปฐมวเย ฐิโตติ อตฺโถ ฯ สุสูติ ตรุโณ ฯ ทีฆนฺติ ทีฆทณฺฑกํ ทณฺฑปฺปหรณํ ฯ สมาปชฺชาติ คเหตฺวา โอลุมฺพิตฺวา ฐิโตสีติ อตฺโถ ฯ อยมฺปิ คาถา ทุมฺเมธ อตฺตโน ยวํ ปริภุญฺชิตุํ น ลภิสฺสสิ น เต อิทานิ นิลฺลชฺชสฺส ชีวิตํ ทสฺสามิ มาเรตฺวา ขณฺฑาขณฺฑํ ฉินฺทิตฺวา สูเลเยว อาวุณาเปสฺสามีติ รญฺโญ @เชิงอรรถ: ยเถตํ อิติ จีติ จ ฯ ยวราชานํ ฯ ทพฺพีปหรณํ ฯ โอลมฺเพตฺวา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐๕.

อชานนฺตสฺเสว กุมารํ สนฺตชฺชยมานา อิมมตฺถํ ทีเปติ ฯ ตติยํ คาถํ สชฺฌายนฺโต โสปาณมตฺถกํ อภิรุยฺหิ ฯ โส ตํทิวสํ ปลายิตุํ อสกฺโกนฺโต ชีวิตํ เม เทหิ เทวาติ รญฺโญ ปาทมูเล นิปชฺชิ ฯ ราชา ตํ ตชฺเชตฺวา สงฺขลิกาหิ พนฺธาเปตฺวา พนฺธนาคาเร การาเปตฺวา เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺฐา อลงฺกตราชาสเน นิสีทิตฺวา อมฺหากํ อาจริโย ทิสาปาโมกฺโข พฺราหฺมโณ อิมํ มยฺหํ อนฺตรายํ ทิสฺวา อิมา ติสฺโส คาถา อทาสีติ หฏฺฐตุฏฺโฐ อุทานํ อุทาเนนฺโต เสสคาถา อภาสิ นานฺตลิกฺขภวเนนาหํ นางฺคปุตฺตสิเรน วา ปุตฺเตน หิ ปฏฺฐยิโต สิโลเกหิ ปโมจิโต สพฺพสุตมธีเยถ หีนมุกฺกฏฺฐมชฺฌิมํ สพฺพสฺส อตฺถํ ชาเนยฺย น จ สพฺพํ ปโยชเย โหติ ตาทิสโก กาโล ยตฺถ อตฺถาวหํ สุตนฺติ ฯ ตตฺถ นานฺตลิกฺขภวเนนาติ อนฺตลิกฺขภวนํ วุจฺจติ ทิพฺพวิมานํ อหํ อชฺช อนฺตลิกฺขภวนมฺปิ น อารุฬฺโห ตสฺมา อนฺตลิกฺขภวเนนาปิ อชฺช มรณโต น โมจิโตมฺหิ ฯ นางฺคปุตฺตสิเรน วาติ องฺคสริกฺขเกน วา ปุตฺเตนาปิ น ปโมจิโต ฯ ปุตฺเตน หิ ปฏฺฐยิโตติ อหํ ปน อตฺตโน ปุตฺเตเนว อชฺช มาเรตุํ ปฏฺฐิโต ฯ สิโลเกหิ ปโมจิโตติ โสมฺหิ อตฺตโน อาจริเยน พนฺธิตฺวา ทินฺนาหิ คาถาหิ ปโมจิโต ฯ สุตนฺติ ปริยตฺตึ ฯ อธีเยถาติ คณฺเหยฺย สิกฺเขยฺย ฯ หีนมุกฺกฏฺฐมชฺฌิมนฺติ หีนํ วา โหตุ มชฺฌิมํ วา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐๖.

อุตฺตมํ วา สพฺพํ อธียิตพฺพเมวาติ ทีเปติ ฯ น จ สพฺพํ ปโยชเยติ หีนํ มนฺตํ วา สิปฺปํ วา มชฺฌิมํ วา น ปโยชเย อุตฺตมเมว ปโยเชยฺยาติ อตฺโถ ฯ ยตฺถ อตฺถาวหํ สุตนฺติ ยสฺมึ กาเล มโหสถปณฺฑิตสฺส กุมฺภการกมฺมกรณํ วิย ยํกิญฺจิ สิกฺขิตสิปฺปํ อตฺถาวหํ โหติ ตาทิโสปิ กาโล โหติเยวาติ อตฺโถ ฯ อปรภาเค รญฺโญ อจฺจเยน กุมาโร รชฺเช ปติฏฐาสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ทิสาปาโมกฺโข อาจริโย ปน อหเมวาติ ฯ มูสิกชาตกํ ตติยํ ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๕๐๑-๕๐๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=10398&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=10398&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=813              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3760              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3711              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3711              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]