ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       กุรุธมฺมชาตกํ
     ตว สทฺธญฺจ สีลญฺจาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ
หํสฆาตกํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สาวตฺถีวาสิโน เทฺว สหายกา ภิกฺขูสุ ปพฺพชิตฺวา ลทฺธุปสมฺปทา
เยภุยฺเยน เอกโต วิจรนฺติ ฯ เต เอกทิวสํ อจิรวตึ คนฺตฺวา นฺหาตฺวา
วาลุกาปุลิเน อาตปํ ตปฺปมานา สาราณียกถํ กเถนฺตา นิสีทึสุ ฯ
ตสฺมึ ขเณ เทฺว หํสา อากาเสนาคจฺฉนฺติ ฯ อเถโก ทหรภิกฺขุ
สกฺขรํ คเหตฺวา เอกสฺส หํสโปตกสฺส อกฺขึ ปหรามีติ อาห ฯ
อิตโร น สกฺขิสฺสสีติ อาห ฯ ติฏฺฐตุ อิมสฺมึ ปสฺเส อกฺขิ
ปรปสฺเส อกฺขึ ปหริสฺสามีติ ฯ อิทมฺปิ น สกฺขิสฺสสิเยวาติ ฯ เตนหิ
อุปธาเรหีติ ติขิณสกฺขรํ ๑- คเหตฺวา หํสสฺส ปจฺฉาภาเค ขิปิ ฯ หํโส
สกฺขรสทฺทํ สุตฺวา นิวตฺติตฺวา โอโลเกสิ ฯ อถ นํ อิตรํ สกฺขรํ ๒-
คเหตฺวา ปรปสฺเส อกฺขิมฺหิ ปหริตฺวา โอริมกฺขินา นิกฺขาเมสิ ฯ
หํโส วิรวนฺโต ปริวตฺติตฺวา เตสํ ปาทมูเลเยว ปติ ฯ ตตฺถ ฐิตา
ภิกฺขู ทิสฺวา อาคนฺตฺวา อาวุโส พุทฺธสาสเน ปพฺพชิตฺวา อนนุจฺฉวิกํ
เต กตํ ปาณาติปาตํ กโรนฺเตนาติ วตฺวา ตํ อาทาย ตถาคตสฺเสว
ทสฺเสสุํ ฯ สตฺถา สจฺจํ กิร ตยา ภิกฺขุ ปาณาติปาโต กโตติ
ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ วุตฺเต ภิกฺขุ กสฺมา เอวรูเป
นิยฺยานิกสาสเน ปพฺพชิตฺวา เอวมกาสิ โปราณกปณฺฑิตาปิ อนุปฺปนฺเนปิ
@เชิงอรรถ:  ติยํสํ สกฺขรํ ฯ   วฏฺฏสกฺขรํ ฯ
พุทฺเธ อคารมชฺเฌ สงฺกิลิฏฺฐวาสํ วสมานา อปฺปมตฺตเกสุปิ ฐาเนสุ
กุกฺกุจฺจํ กรึสุ ตฺวํ ปน เอวรูเป สาสเน ปพฺพชิตฺวา กุกฺกุจฺจมตฺตมฺปิ
น อกาสิ นนุ ภิกฺขุนา นาม กายวาจาจิตฺตสญฺญเตน
ภวิตพฺพนฺติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต กุรุรฏฺเฐ อินฺทปฏฺฏนคเร ๑- ธนญฺชยโกรพฺเย นาม ราเช ๒-
รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต ตสฺส อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธึ
คเหตฺวา อนุปุพฺเพน วิญฺญุตํ ปตฺโต ตกฺกสิลายํ สพฺพสิปฺปานิ
อุคฺคณฺหิตฺวา ปิตรา อุปรชฺเช ปติฏฺฐาปิโต อปรภาเค ปิตุ อจฺจเยน
รชฺเช ฐตฺวา ทส ราชธมฺเม อโกเปตฺวา กุรุธมฺเม ปวตฺตติ ฯ
กุรุธมฺโม นาม ปญฺจ สีลานิ ฯ ตานิ โพธิสตฺโต ปริสุทฺธานิ
กตฺวา รกฺขติ ฯ ยถา จ โพธิสตฺโต เอวมสฺส มาตา อคฺคมเหสี
กนิฏฺฐภาตา อุปราชา ปุโรหิโต พฺราหฺมโณ รชฺชุคฺคาโห อมจฺโจ
สารถี เสฏฺฐี โทณมาปโก มหามตฺโต โทวาริโก นครโสภินี
วณฺณทาสีติ เอวเมเต ฯ
       ราชา มาตา มเหสี จ       อุปราชา ปุโรหิโต
       รชฺชุโก สารถี เสฏฺฐี        โทโณ โทวาริโก ตถา
       คณิกา เอกาทส ชนา        กุรุธมฺเม ปติฏฺฐิตา ฯ
อิติ อิเม สพฺเพปิ ปริสุทฺธานิ กตฺวา ปญฺจ สีลานิ รกฺขึสุ ฯ ราชา
จตูสุ นครทฺวาเรสุ จ นครมชฺเฌ จ นิเวสนทฺวาเร จาติ ฉ
ทานสาลาโย การาเปตฺวา เทวสิกํ เทวสิกํ ฉ สตสหสฺสานิ วิสชฺเชนฺโต
@เชิงอรรถ:  อินฺทปตฺตนคเร ฯ   รญฺเญ ฯ
สกลชมฺพูทีปํ อุนฺนงฺคลํ กตฺวา ทานํ อทาสิ ฯ ตสฺส ปน ทานชฺฌาสยตา
ทานาภิรตตา สกลชมฺพูทีปํ อชฺโฌตฺถริ ฯ ตสฺมึ กาเล กาลิงฺครฏฺเฐ
ทนฺตปุรนคเร กาลิงฺคราชา รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตสฺส รฏฺเฐ เทโว น
วสฺสิ ฯ ตสฺมึ อวสฺสนฺเต สกลรฏฺเฐ ฉาตกํ ชาตํ ฯ อาหารวิปตฺติยา
จ มนุสฺสานํ โรโค อุทปาทิ ฯ ฉาตกภยํ โรคภยํ ทุพฺภิกฺขภยนฺติ
ตีณิ ภยานิ อุปฺปชฺชึสุ ฯ มนุสฺสา นิคฺคหณา ทารเก
หตฺเถสุ คเหตฺวา ตตฺถ ตตฺถ วิจรนฺติ ฯ สกลรฏฺฐวาสิโน เอกโต
หุตฺวา ทนฺตปุรํ คนฺตฺวา ราชทฺวาเร อุกฺกุฏฺฐิมกํสุ ฯ ราชา
วาตปานํ นิสฺสาย ฐิโต ตํ สทฺทํ สุตฺวา กึการณา เอเต วิจรนฺตีติ
ปุจฺฉิ ฯ มหาราช สกลรฏฺเฐ ตีณิ ภยานิ อุปฺปนฺนานิ เทโว น
วสฺสติ สสฺสานิ วิปนฺนานิ ฉาตกํ ชาตํ มนุสฺสา ทุพฺโภชนา
โรคาภิภูตา นิคฺคหณา ปุตฺเต หตฺเถสุ คเหตฺวา วิจรนฺติ เทวํ
วสฺสาเปหิ มหาราชาติ ฯ โปราณกราชาโน เทเว อวสฺสนฺเต กึ
กโรนฺตีติ ฯ โปราณกราชาโน มหาราช เทเว อวสฺสนฺเต ทานํ
ทตฺวา อุโปสถํ อธิฏฺฐาย สมาทินฺนสีลา สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา
ทพฺพสนฺถเร สตฺตาหํ นิปชฺชนฺติ ตทา เทโว วสฺสตีติ ฯ ราชา สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตถา อกาสิ ฯ เอวํ สนฺเตปิ เทโว น วสฺสติ ฯ
ราชา อมจฺเจ อาห อหํ กตฺตพฺพํ กิจฺจํ อกาสึ เทโว น
วสฺสติ กินฺติ กโรมาติ ฯ มหาราช อินฺทปฏฺฏนคเร ธนญฺชยโกรพฺยสฺส
รญฺโญ อญฺชนสนฺนิโภ ๑- นาม มงฺคลหตฺถี อตฺถิ ตํ
@เชิงอรรถ:  อญฺชนวสโภ ฯ
อาเนสฺสาม เอวํ สนฺเต เทโว วสฺสตีติ ฯ โส ราชา
พลพาหนสมฺปนฺโน ทุปฺปสโห กถมสฺส หตฺถึ อาเนสฺสามาติ ฯ มหาราช
เตน สทฺธึ ยุทฺธกิจฺจํ นตฺถิ ทานชฺฌาสโย ราชา ทานาภิรโต
ยาจิโต สมาโน อลงฺกตสีสมฺปิ ฉินฺทิตฺวา ปสาทสมฺปนฺนานิ อกฺขีนิปิ
อุปฺปาเฏตฺวา สกลํ รชฺชมฺปิ นิยฺยาเทตฺวา ทเทยฺย หตฺถิมฺหิ
วตฺตพฺพเมว นตฺถิ อวสฺสํ ยาจิโต ทสฺสตีติ ฯ เก ปน ตํ ยาจิตุํ
สมตฺถาติ ฯ พฺราหฺมณา มหาราชาติ ฯ ราชา พฺราหฺมณวาสโต
อฏฺฐ พฺราหฺมเณ ปกฺโกสาเปตฺวา สกฺการสมฺมานํ กตฺวา หตฺถึ
ยาจนตฺถาย เปเสสิ ฯ เต ปริพฺพยํ อาทาย อทฺธิกเวสํ คเหตฺวา
สพฺพตฺถ เอกรตฺตินิวาเสน ตุริตคมนํ กตฺวา กติปาหํ นครทฺวาเร
ทานสาลาสุ ภุญฺชนฺตา สรีรํ สนฺตปฺเปตฺวา กทา ราชา ทานคฺคํ
อาคจฺฉิสฺสตีติ ปุจฺฉึสุ ฯ มนุสฺสา ปกฺขสฺส ตโย ทิวเส จาตุทฺทเส
ปณฺณรเส อฏฺฐมิยญฺจ อาคจฺฉติ เสฺว ปน ปุณฺณมี ตสฺมา เสฺวปิ
อาคจฺฉิสฺสตีติ วทึสุ ฯ พฺราหฺมณา ปุนทิวเส ปาโตว คนฺตฺวา
ปาจีนทฺวาเร อฏฺฐํสุ ฯ โพธิสตฺโต ปาโตว นฺหาตานุลิตฺโต
สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต อลงฺกตหตฺถิกฺขนฺธวรคโต มหนฺเตน ปริวาเรน
ปาจีนทฺวาเรน ทานสาลํ คนฺตฺวา โอตริตฺวา สตฺตฏฺฐชนานํ สหตฺถา
ภตฺตํ ทตฺวา อิมินาว นีหาเรน เทถาติ วตฺวา หตฺถึ อภิรุยฺหิตฺวา
ทกฺขิณทฺวารํ อคมาสิ ฯ พฺราหฺมณา ปาจีนทฺวาเร อารกฺขสฺส
พลวตาย โอกาสํ อลภิตฺวา ทกฺขิณทฺวารเมว คนฺตฺวา ราชานํ
อาคจฺฉนฺตํ โอโลกยมานา ทฺวารโต นาติทูเร อุนฺนตฏฺฐาเน ฐิตา
สมฺปตฺตํ ราชานํ หตฺเถ อุกฺขิปิตฺวา ชยตุ ภวํ มหาราชาติ
ชยาเปสุํ ฯ ราชา วชิรงฺกุเสน วารณํ นิวตฺเตตฺวา เตสํ สนฺติกํ คนฺตฺวา
โภ พฺราหฺมณา กึ อิจฺฉถาติ ปุจฺฉิ ฯ พฺราหฺมณา โพธิสตฺตสฺส
คุณํ วณฺเณนฺตา ปฐมํ คาถมาหํสุ
        ตว สทฺธญฺจ สีลญฺจ       วิทิตฺวาน ชนาธิป
        วณฺณํ อญฺชนวณฺเณน       กาลิงฺคสฺมึ วินิมฺหเสติ ฯ
     ตตฺถ สทฺธนฺติ กมฺมผลานํ สทฺทหนวเสน โอกปฺปนิยสทฺธํ ฯ
สีลนฺติ สํวรสีลํ อวีติกฺกมสีลํ ฯ วณฺณนฺติ ตทา ตสฺมึ เทเส สุวณฺณํ
วุจฺจติ เทสนาสีสเมเวตํ ฯ อิมินา ปน ปเทน สพฺพมฺปิ
หิรญฺญสุวณฺณธนธญฺญํ สงฺคหิตํ ฯ อญฺชนวณฺเณนาติ อญฺชนปุญฺชสมานวณฺเณน
อิมินา ตว นาเคน ฯ กาลิงฺคสฺมินฺติ กาลิงฺครญฺโญ สนฺติเก ฯ
วินิมฺหเสติ วินิมฺหยวเสน คณฺหิมฺห ปริโภควเสน วา
อุทเร ปกฺขิปิมฺหาติ อตฺโถ ฯ เสติ นิปาตมตฺตํ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ
มยํ หิ ชนาธิป ตว สทฺธญฺจ สีลญฺจ วิทิตฺวา อทฺธา โน เอโส
เอวํ สทฺธาสีลสมฺปนฺโน ราชา ยาจิโต อญฺชนวณฺณํ นาคํ ทสฺสตีติ
อิมินา อตฺตโน สนฺตเกน วิย อญฺชนวณฺเณน กาลิงฺครญฺโญ สนฺติเก
นาคํ หริสฺสามาติ วตฺวา พหุธนธญฺญํ วินิมฺหเส ปริวตฺตยิมฺห เจว
อุทเร จ ปกฺขิปิมฺห เอวํ ตํ มยํ วานิยมานา อิธาคตา ตตฺถ
กตฺตพฺพํ เทโว ชานาตูติ ฯ อปโร นโย ฯ ตว สทฺธาสีลคุณสงฺขาตํ
วณฺณํ วิทิตฺวา อุฬารคุโณ ราชา ชีวิตมฺปิ ยาจิโต ทเทยฺย ปเคว
ติรจฺฉานคตํ นาคนฺติ เอวํ กาลิงฺคสฺส สนฺติเก อิมินา
อญฺชนวณฺเณน ตว วณฺณํ วินิมฺหเส ตุลยิมฺหา เตนมฺหา อิธาคตาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต สเจ โว พฺราหฺมณา อิมํ นาคํ
ปริวตฺเตตฺวา ธนํ ขาทิตํ สุขาทิตํ มา จินฺตยิตฺถ ยถาลงฺกตเมว
โว นาคํ ทสฺสามีติ สมสฺสาเสตฺวา อิตรา เทฺว คาถา อโวจ
       อนฺนภจฺจา จภจฺจา จ      โยธ อุทฺทิสฺส คจฺฉติ
       สพฺเพเต อปฺปฏิกฺขิปฺปา     ปุพฺพาจริยวโจ อิทํ
             ททามิ โว พฺราหฺมณา นาคเมตํ
             ราชารหํ ราชโภคํ ยสสฺสินํ
             อลงฺกตํ เหมชาลาภิฉนฺนํ
             สสารถี คจฺฉถ เยนกามนฺติ ฯ
     ตตฺถ อนฺนภจฺจา จภจฺจา จาติ ปุริสํ อุปนิสฺสาย ชีวมานา
ยาคุภตฺตาทินา อนฺเนน ภริตพฺพาติ อนฺนภจฺจา จ อิตเร ตถา
อภริตพฺพตฺตา อภจฺจา ฯ สนฺธิวเสน ปเนตฺถ อการโลโป เวทิตพฺโพ ฯ
เอตฺตาวตา อตฺตานํ อุปนิสฺสาย จ อนุปนิสฺสาย จ ชีวมานวเสน
สพฺเพปิ สตฺตา เทฺว โกฏฺฐาเส กตฺวา ทสฺสิตา โหนฺติ ฯ โยธ
อุทฺทิสฺส คจฺฉตีติ เตสุ สตฺเตสุ อิธ ชีวโลเก โย สตฺโต ยํ ปุริสํ
ยายกายจิเทว ปจฺจาสึสมานาย อุทฺทิสฺส อาคจฺฉติ ฯ สพฺเพเต
อปฺปฏิกฺขิปฺปาติ ตถา อุทฺทิสฺส อาคจฺฉนฺตา สเจปิ พหู โหนฺติ ตถาปิ
เตน ปุริเสน สพฺเพเต อปฺปฏิกฺขิปฺปา อเปถ น โว ทสฺสามีติ
เอวํ อปฺปฏิกฺขิตพฺพาติ อตฺโถ ฯ ปุพฺพาจริยวโจ อิทนฺติ ปุพฺพาจริยา
วุจฺจนฺติ มาตาปิตโร อิทํ เตสํ วจนํ เอวมหํ มาตาปิตูหิ
สิกฺขาปิโตติ ทีเปติ ฯ ททามิ โวติ ยสฺมา อิทํ อมฺหากํ
ปุพฺพาจริยวโจ ตสฺมา อหํ พฺราหฺมณา ตุมฺหากํ อิมํ นาควรํ ททามิ ฯ
ราชารหนฺติ รญฺโญ อนุจฺฉวิกํ ฯ ราชโภคนฺติ ราชปริโภคํ ฯ
ยสสฺสินนฺติ ปริวารสมฺปนฺนํ ฯ ตํ กิร หตฺถึ นิสฺสาย หตฺถิเวชฺชาทีนิ ปญฺจ
กุลสตานิ ชีวนฺติ เตหิ สทฺธิญฺเญว โว ททามีติ อตฺโถ ฯ อลงฺกตนฺติ
นานาวิเธน หตฺถิอลงฺกาเรน อลงฺกตํ ฯ เหมชาลาภิฉนฺนนฺติ
สุวณฺณชาเลน อภิจฺฉนฺนํ ฯ สสารถีติ โย ปนสฺส สารถี หตฺถิทมโก
อาจริโย เตน สทฺธิญฺเญว โว ททามิ ตสฺมา สสารถี หุตฺวา ตุมฺเห
สปริวารํ อิมํ นาคํ คเหตฺวา เยนกามํ คจฺฉถาติ ฯ
     เอวํ หตฺถิกฺขนฺธวรคโตว มหาสตฺโต วาจาย ทตฺวา ปุน
หตฺถิกฺขนฺธโต โอรุยฺห สเจ อนลงฺกตฏฺฐานํ อตฺถิ อลงฺกริตฺวา ทสฺสามีติ
ติกฺขตฺตุํ ปทกฺขิณํ กโรนฺโต อุปปริกฺขิตฺวา ตสฺส อนลงฺกตฏฺฐานํ
อทิสฺวา ตสฺส โสณฺฑํ พฺราหฺมณานํ หตฺเถสุ ฐเปตฺวา สุวณฺณภิงฺคาเรน
ปุปฺผคนฺธวาสิตํ อุทกํ ปาเตตฺวา อทาสิ ฯ พฺราหฺมณา
สปริวารํ นาคํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา หตฺถิปิฏฺเฐ นิสินฺนา ทนฺตปุรํ คนฺตฺวา
หตฺถึ รญฺโญ อทํสุ ฯ หตฺถิมฺหิ อาคเตปิ เทโว น วสฺสเตว ฯ
ราชา กินฺนุโขว การณนฺติ อุตฺตรึ ปุจฺฉนฺโต ธนญฺชยโกรพฺยราชา
กุรุธมฺมํ รกฺขติ เตนสฺส รฏฺเฐ อนฺวฑฺฒมาสํ อนุทสาหํ เทโว
วสฺสติ รญฺโญ คุณานุภาเวเนว วสฺสติ อิมสฺส ปน ติรจฺฉานคตสฺส
คุณา โหนฺตาปิ กิตฺตกา ภเวยฺยุนฺติ สุตฺวา เตนหิ ยถาอลงฺกตเมว
สปริวารํ หตฺถึ ปฏิเนตฺวาว รญฺโญ ทตฺวา ยํ โส
กุรุธมฺมํ รกฺขติ ตํ สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขิตฺวา อาเนถาติ พฺราหฺมเณ
จ อมจฺเจ จ เปเสสิ ฯ เต คนฺตฺวา รญฺโญ หตฺถึ นิยฺยาเทตฺวา
เทว อิมสฺมึ หตฺถิมฺหิ คเตปิ อมฺหากํ รฏฺเฐ เทโว น วสฺสติ
ตุมฺเห กิร กุรุธมฺมํ นาม รกฺขถ อมฺหากมฺปิ ราชา นํ รกฺขิตุกาโม
อิมสฺมึ สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขิตฺวา อาเนถาติ เปเสสิ เทถ โน
กุรุธมฺมนฺติ ฯ ตาตา สจฺจาหํ เอตํ กุรุธมฺมํ รกฺขามิ อิทานิ ปน เม
ตตฺถ กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ น เม โส กุรุธมฺโม จิตฺตํ อาราเธติ ตสฺมา
ตุมฺหากํ ทาตุํ น สกฺโกมีติ ฯ กสฺมา ปน ตํ สีลํ ราชานํ น
อาราเธตีติ ฯ ตทา กิร ราชูนํ ตติเย ตติเย สํวจฺฉเร กตฺติกมาสสฺส
ฉโณ นาม โหติ ฯ ตํ ฉณํ กีฬนฺตา ราชาโน สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตา
เทวเวสํ คเหตฺวา จิตฺตราชสฺส นาม ยกฺขสฺส สนฺติเก
ฐตฺวา จตุทฺทิสา ปุปฺผปฏิมณฺฑิเต จิตฺตสเร ขิปนฺติ ฯ อยมฺปิ ราชา
ตํ ฉณํ กีฬนฺโต เอกิสฺสา ตฬากปาฬิยา จิตฺตราชสฺส สนฺติเก ฐตฺวา
จตุทฺทิสา จิตฺตสเร ขิปิ ฯ เตสุ เสสทิสา คเต ตโย สเร ทิสฺวา
อุทกปิฏฺฐิยํ ขิตฺตสรํ น อทฺทส ฯ รญฺโญ กจฺจิ นุโข มยา ขิตฺโต
สโร มจฺฉสรีเร ปติโตติ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ ฯ ปาณาติปาตกมฺเมน
สีลเภทมารภิ ฯ ตสฺมา สีลํ นํ นาราเธติ ฯ โส เอวมาห ตาตา
มยฺหํ กุรุธมฺเม กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ มาตา ปน เม สุรกฺขิตํ รกฺขติ
ตสฺสา สนฺติเก คณฺหถาติ ฯ มหาราช ตุมฺหากํ ปาณํ วธิสฺสามีติ
เจตนา นตฺถิ ตํ วินา ปาณาติปาโต นาม น โหติ เทถ โน
รกฺขิตํ กุรุธมฺมนฺติ ฯ เตนหิ ลิขถ ตาตาติ สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขาเปสิ
ปาโณ น หนฺตพฺโพ อทินฺนํ นาทาตพฺพํ กาเมสุมิจฺฉาจาโร น
จริตพฺโพ มุสาวาโท น ภาสิตพฺโพ มชฺชปานํ น ปาตพฺพนฺติ ฯ
ลิขาเปตฺวา จปน เอวํ สนฺเตปิ เนว มํ สีลํ อาราเธติ มาตุ
เม สนฺติเก คจฺฉถาติ อาห ฯ ทูตา ราชานํ วนฺทิตฺวา ตสฺสา
สนฺติกํ คนฺตฺวา เทวิ ตุมฺเห กิร กุรุธมฺมํ รกฺขถ ตํ โน เทถาติ
วทึสุ ฯ ตาตา สจฺจาหํ กุรุธมฺมํ รกฺขามิ อิทานิ ปน เม ตตฺถ
กุกฺกุจฺจํ อุปฺปนฺนํ น เม โส กุรุธมฺโม อาราเธติ เตน โว
ทาตุํ น สกฺโกมีติ ฯ ตสฺสา กิร เทฺว ปุตฺตา เชฏฺโฐ ราชา
กนิฏฺโฐ อุปราชา ฯ อเถโก ราชา โพธิสตฺตสฺส สตสหสฺสคฺฆนิกํ
จนฺทนสารํ สหสฺสคฺฆนิกํ สุวณฺณมาลํ เปเสสิ ฯ โส มาตรํ ปูเชสฺสามีติ
ตํ สพฺพํ มาตุ เปเสสิ ฯ สา จินฺเตสิ อหํ เนว จนฺทนํ วิลิมฺปามิ
น มาลํ ธาเรมิ สุณิสานํ ตํ ทสฺสามีติ ฯ อถสฺสา เอตทโหสิ
เชฏฺฐสุณิสา เม อิสฺสรา อคฺคมเหสิฏฺฐาเน ฐิตา ตสฺสา สุวณฺณมาลํ
ทสฺสามิ กนิฏฺฐสุณิสา ปน ทุคฺคตา ตสฺสา จนฺทนสารํ ทสฺสามีติ ฯ
สา รญฺโญ เทวิยา สุวณฺณมาลํ ทตฺวา อุปราชภริยาย จนฺทนสารํ
อทาสิ ฯ ทตฺวา จปนสฺสา อหํ กุรุธมฺมํ รกฺขามิ เอตาสํ
ทุคฺคตาทุคฺคตภาโว มยฺหํ อปฺปมาณํ เชฏฺฐาปจายิกกมฺมเมว ปน กาตุํ
มยฺหํ อนุรูปํ กจฺจิ นุโข เม ตสฺส อกตตฺตา สีลํ ภินฺนนฺติ กุกฺกุจฺจํ
อโหสิ ฯ ตสฺมา เอวมาห ฯ อถ นํ ทูตา อตฺตโน สนฺตกํ
นาม ยถารุจิยา ทียติ ตุมฺเห เอตฺตเกนปิ กุกฺกุจฺจํ กุรุมานา กึ
อญฺญํ ปาปกมฺมํ กริสฺสถ สีลํ นาม เอวรูเปน น ภิชฺชติ
เทถ โน กุรุธมฺมนฺติ วตฺวา ตสฺสาปิ สนฺติเก คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ
ลิขึสุ ฯ ตาตา เอวํ สนฺเตปิ เนว กุรุธมฺโม มํ อาราเธติ
สุณิสา ปน เม ตํ สุฏฺฐุ รกฺขติ ตสฺสา สนฺติเก คณฺหถาติ
วุตฺตา จปน อคฺคมเหสึ อุปสงฺกมิตฺวา ปุริมนเยเนว กุรุธมฺมํ ยาจึสุ ฯ
สาปิ ปุริมนเยเนว วตฺวา อิทานิ มํ สีลํ นาม นาราเธติ เตน
โว ทาตุํ น สกฺกาติ อาห ฯ สา กิร เอกทิวสํ สีหปญฺชเร ฐิตา
รญฺโญ นครํ ปทกฺขิณํ กโรนฺตสฺส ปจฺฉโต หตฺถิปิฏฺเฐ นิสินฺนํ อุปราชานํ
ทิสฺวา โลภํ อุปฺปาเทตฺวา สจาหํ อิมินา สทฺธึ สนฺถวํ กเรยฺยํ
ภาตุ อจฺจเยน รชฺเช ปติฏฺฐิโต มํ เอส สงฺคณฺเหยฺยาติ จินฺเตสิ ฯ
อถสฺสาหํ กุรุธมฺมํ รกฺขมานา สสามิกา หุตฺวา กิเลสวเสน อญฺญํ
ปุริสํ โอโลเกสึ สีเลน เม ภินฺเนน ภวิตพฺพนฺติ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ ฯ
ตสฺมา เอวมาห ฯ อถ นํ ทูตา อติจาโร นาม อยฺเย
จิตฺตุปฺปาทมตฺเตน น โหติ ตุมฺเห เอตฺตเกนปิ กุกฺกุจฺจํ กุรุมานา กึ
วีติกฺกมํ กริสฺสถ น เอตฺตเกน สีลํ ภิชฺชติ เทถ โน กุรุธมฺมนฺติ
วตฺวา ตสฺสาปิ สนฺติเก คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ ตาตา
เอวํ สนฺเตปิ เนว มํ อาราเธติ อุปราชา ปน สุฏฺฐุ รกฺขติ
ตสฺส สนฺติเก คณฺหถาติ วุตฺตา จปน อุปราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา
ปุริมนเยเนว กุรุธมฺมํ ยาจึสุ ฯ โส ปน สายํ ราชุปฏฺฐานํ คจฺฉนฺโต
รเถเนว คจฺฉนฺโต ราชงฺคณํ ปตฺวา สเจ รญฺโญ สนฺติเก ภุญฺชิตฺวา
ตตฺเถว สยิตุกาโม โหติ รสฺมิโย จ ปโตทญฺจ อนฺตรธูเร
ฉฑฺเฑติ ฯ ตาย สญฺญาย มหาชโน ปฏิกฺกมิตฺวา ปุนทิวเส ปาโตว
คนฺตฺวา ตสฺส นิกฺขมนํ โอโลเกนฺโตว ติฏฺฐติ ฯ สารถีปิ ตํ รถํ
วาหยิตฺวา ๑- ปุนทิวเส ปาโตว รถํ อาทาย ราชทฺวาเร ติฏฺฐติ ฯ สเจ
ตํขณญฺเญว นิกฺขนฺตุกาโม โหติ รสฺมิโย จ ปโตทญฺจ อนฺโตรเถเยว
ฐเปตฺวา ราชุปฏฺฐานํ คจฺฉติ ฯ มหาชโน ตาย สญฺญาย
อิทาเนว นิกฺขมิสฺสตีติ ราชทฺวาเรเยว ติฏฺฐติ ฯ โส เอกทิวสํ เอวํ
กตฺวา ราชนิเวสนํ ปาวิสิ ฯ ปวิฏฺฐมตฺตสฺเสวสฺส เทโว ปาวสฺสิ ฯ
ราชา เทโว วสฺสตีติ ตสฺส นิกฺขมิตุํ นาทาสิ ฯ โส ตตฺเถว
ปริภุญฺชิตฺวา สยิ ฯ มหาชโน อิทานิ นิกฺขมิสฺสตีติ สพฺพรตฺตึ
เตเมนฺโต อฏฺฐาสิ ฯ อุปราชา ทุติยทิวเส นิกฺขมิตฺวา เตมิยมานํ
ฐิตํ มหาชนํ ทิสฺวา อหํ กุรุธมฺมํ รกฺขนฺโต เอตฺตกํ ชนํ กิลเมสึ
สีเลน เม ภินฺเนน ภวิตพฺพนฺติ กุกฺกุจฺจํ อุปฺปาเทสิ ฯ เตน
เตสํ ทูตานํ สจฺจาหํ กุรุธมฺมํ รกฺขามิ อิทานิ ปน เม กุกฺกุจฺจํ
อตฺถิ เตน โว น สกฺกา ทาตุนฺติ วตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ
อถ นํ ทูตา ตุมฺหากํ เทว เอเต กิลมนฺตูติ จิตฺตํ นตฺถิ
อเจตนกํ กมฺมํ นาม น โหติ เอตฺตเกนาปิ กุกฺกุจฺจํ กโรนฺตานํ
กถํ ตุมฺหากํ วีติกฺกโม ภวิสฺสตีติ วตฺวา  ตสฺสาปิ สนฺติเก สีลํ
คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ เอวํ สนฺเตปิ เนว มํ อาราเธติ
ปุโรหิโต ปน สุฏฺฐุ รกฺขติ ตสฺส สนฺติเก คณฺหถาติ วุตฺตา จปน
ปุโรหิตํ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจึสุ ฯ โสปิ เอกทิวสํ ราชุปฏฺฐานํ
คจฺฉนฺโต เอเกน รญฺญา ตสฺส รญฺโญ เปสิตํ ตรุณรุจิรวณฺณํ ๒-
@เชิงอรรถ:  โคปยิตฺวา ฯ คาหยิตฺวา ฯ   ตรุณรวิวณฺณํ ฯ
รถํ อนฺตรามคฺเค ทิสฺวา กสฺสายํ รโถติ ปุจฺฉิตฺวา รญฺโญ
อาภโตติ สุตฺวา อหํ มหลฺลโก สเจ เม ราชา อิมํ รถํ
ทเทยฺย สุขํ อิมํ อารุยฺห วิจเรยฺยนฺติ จินฺเตตฺวา ราชุปฏฺฐานํ
คโต ฯ ตสฺส ชยาเปตฺวา ฐิตกาเล รญฺโญ รถํ ทสฺเสสุํ ฯ ราชา
ทิสฺวา อติวิย สุนฺทโร อยํ เม รโถ อาจริยสฺส โน เทถาติ
อาห ฯ ปุโรหิโต น อิจฺฉิ ปุนปฺปุนํ วุจฺจมาโนปิ น อิจฺฉิเยว ฯ
กึการณา ฯ เอวํ กิรสฺส อโหสิ. อหํ กุรุธมฺมํ รกฺขนฺโตว ปรสนฺตเก
โลภํ อกาสึ ภินฺเนน เม สีเลน ภวิตพฺพนฺติ ฯ โส ตมตฺถํ
อาจิกฺขิตฺวา ตาตา กุรุธมฺเม เม กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ น เม โส
กุรุธมฺโม มํ อาราเธติ ตสฺมา น สกฺกา ทาตุนฺติ อาห ฯ
อถ นํ ทูตา อยฺย โลภุปฺปาทมตฺเตน สีลํ น ภิชฺชติ ตุมฺเห
เอตฺตเกนปิ กุกฺกุจฺจํ กโรนฺตา กึ วีติกฺกมํ กริสฺสถาติ วตฺวา ตสฺสาปิ
สนฺติเก สีลํ คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ เอวํ สนฺเตปิ เนว
กุรุธมฺโม มํ อาราเธติ รชฺชุคฺคาหโก อมจฺโจ ปน สุฏฺฐุ รกฺขติ
ตสฺส สนฺติเก คณฺหถาติ วุตฺตา จปน ตมฺปิ อุปสงฺกมิตฺวา
ยาจึสุ ฯ โสปิ เอกทิวสํ ชนปเท เขตฺตํ มินนฺโต รชฺชุํ ทณฺฑเก
พนฺธิตฺวา เอกํ โกฏึ เขตฺตสามิเกน คาหาเปตฺวา เอกํ อตฺตนา
อคฺคเหสิ ฯ เตน คหิตรชฺชุโกฏิยา พนฺธทณฺฑโก เอกสฺส กกฺกฏกสฺส
พิลมชฺฌํ ปาปุณิ ฯ โส จินฺเตสิ สเจ ทณฺฑกํ พิเล โอตาเรสฺสามิ
อนฺโตพิเล กกฺกฏโก นสฺสิสฺสติ สเจ ปน ปุรโต กริสฺสามิ
รญฺโญ สนฺตกํ นสฺสิสฺสติ สเจ โอรโต กริสฺสามิ
กุฏุมฺพิกสฺส สนฺตกํ นสฺสิสฺสติ กินฺนุโข กาตพฺพนฺติ ฯ อถสฺส
เอตทโหสิ พิเล กกฺกฏเกน ภวิตพฺพํ สเจ ภเวยฺย ปญฺญาเยยฺย
เอตฺเถว นํ โอตาเรสฺสามีติ พิเล ตํ ทณฺฑกํ โอตาเรสิ ฯ กกฺกฏโก
กิรีติ สทฺทมกาสิ ฯ อถสฺส เอตทโหสิ ทณฺฑโก กกฺกฏกปิฏฺเฐ
โอติณฺโณ ภวิสฺสติ กกฺกฏโก มโต ภวิสฺสติ อหญฺจ กุรุธมฺมํ
รกฺขามิ เตน เม สีเลน ภินฺเนน ภวิตพฺพนฺติ ฯ โส เอตมตฺถํ
อาจิกฺขิตฺวา อิมินา เม การเณน กุรุธมฺเม กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ
เตน โว น สกฺกา ทาตุนฺติ อาห ฯ อถ นํ ทูตา ตุมฺหากํ
กกฺกฏโก มรตูติ จิตฺตํ นตฺถิ อเจตนกํ กมฺมํ นาม น โหติ
ตุมฺเห เอตฺตเกนปิ กุกฺกุจฺจํ กโรนฺตา กึ วีติกฺกมํ กริสฺสถาติ
วตฺวา ตสฺสาปิ สนฺติเก สีลํ คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ
เอวํ สนฺเตปิ เนว มํ อาราเธติ สารถี ปน สุฏฺฐุ รกฺขติ ตสฺส
สนฺติเก คณฺหถาติ วุตฺตา จปน ตมฺปิ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจึสุ ฯ
โส เอกทิวสํ ราชานํ รเถน อุยฺยานํ เนสิ ฯ ราชา ตตฺถ ทิวสํ
กีฬิตฺวา สายํ นิกฺขมิตฺวา รถํ อารูหิ ฯ ตสฺส นครํ อสมฺปตฺตสฺเสว
สูริยตฺถงฺคมนเวลาย เมโฆ อุฏฺฐหิ ฯ สารถี รญฺโญ เตมนภเยน
สินฺธวานํ ปโตทสญฺญํ อทาสิ ฯ เต สินฺธวา ชเวน ปกฺขนฺทึสุ ฯ
ตโต ปฏฺฐาย จปน เต อุยฺยานํ ปุน คจฺฉนฺตาปิ ตโต
อาคจฺฉนฺตาปิ ตํ ฐานํ ปตฺวา ชเวน คจฺฉนฺติ ฯ กึการณา ฯ เตสํ
กิร เอตทโหสิ อิมสฺมึ ฐาเน ปริสฺสเยเนว ภวิตพฺพํ เตน โน
สารถี ตทา ปโตทสญฺญํ อทาสีติ ฯ สารถิสฺสาปิ เอตทโหสิ รญฺโญ
เตมเน วา อเตมเน วา มยฺหํ โทโส นตฺถิ อหํ ปน อฏฺฐาเน
สุสิกฺขิตสินฺธวานํ ปโตทสญฺญํ อทาสึ เตนิเม อิทานิ อปราปรํ
ชวนฺตา กิลมนฺติ อหญฺจ กุรุธมฺมํ รกฺขามิ เตน เม สีเลน
ภินฺเนน ภวิตพฺพนฺติ ฯ โส ตมตฺถํ อาจิกฺขิตฺวา อิมินา เม
การเณน กุรุธมฺเม กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ เตน โว น สกฺกา ทาตุนฺติ
อาห ฯ อถ นํ ทูตา ตุมฺหากํ สินฺธวา กิลมนฺตูติ จิตฺตํ
นตฺถิ อเจตนกํ กมฺมํ นาม น โหติ เอตฺตเกนปิ จ ตุมฺเห
กุกฺกุจฺจํ กโรนฺตา กึ วีติกฺกมํ กริสฺสถาติ วตฺวา ตสฺส สนฺติเก
สีลํ คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ เอวํ สนฺเตปิ เนว มํ
อาราเธติ เสฏฺฐี ปน สุฏฺฐุ รกฺขติ ตสฺส สนฺติเก คณฺหถาติ
วุตฺตา จปน ตํ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจึสุ ฯ โสปิ เอกทิวสํ คพฺภโต
นิกฺขนฺตสาลิสีเส อตฺตโน สาลิกฺเขตฺตํ คนฺตฺวา ปจฺจเวกฺขิตฺวา
นิวตฺตมาโน วีหิมาลํ พนฺธาเปสฺสามีติ เอกํ สาลิสีสมุฏฺฐึ คาหาเปตฺวา
จูฬาย ๑- พนฺธาเปสิ ฯ อถสฺส เอตทโหสิ อิมมฺหา เกทารา มยา
รญฺโญ ภาโค ทาตพฺโพ อทินฺนภาคโตเยว จ เม เกทารโต สาลิสีสมุฏฺฐิ
คาหาปิตา อหญฺจ กุรุธมฺมํ รกฺขามิ เตน เม ภินฺเนน สีเลน
ภวิตพฺพนฺติ ฯ โส เอตมตฺถํ อาจิกฺขิตฺวา อิมินา เม การเณน
กุรุธมฺเม กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ เตน โว น สกฺกา ทาตุนฺติ อาห ฯ
อถ นํ ทูตา ตุมฺหากํ เถยฺยจิตฺตํ นตฺถิ เตน วินา อทินฺนาทานํ
นาม ปญฺญาเปตุํ น สกฺกา เอตฺตเกนปิ จ กุกฺกุจฺจํ กโรนฺตา
@เชิงอรรถ:  ถูณาย ฯ
ตุมฺเห ปรสนฺตกํ นาม กึ คณฺหิสฺสถาติ วตฺวา ตสฺสาปิ สนฺติเก
สีลํ คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ เอวํ สนฺเตปิ เนว มํ
อาราเธติ โทณมาปโก ปน มหามตฺโต สุฏฺฐุ รกฺขติ ตสฺส
สนฺติเก คณฺหถาติ วุตฺตา จปน นํ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจึสุ ฯ โส
กิร เอกทิวสํ ทฺวารโกฏฺฐเก ๑- นิสีทิตฺวา ราชภาเค วีหึ มินาเปนฺโต
อมิตวีหิราสิโต วีหึ คเหตฺวา ลกฺขํ ฐเปสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ เทโว
ปาวสฺสิ ฯ มหามตฺโต วีหิลกฺขานิ วฑฺฒิตฺวา มิตวีหิ เอตฺตกา
นาม โหตีติ วตฺวา ลกฺขวีหึ สงฺกฑฺฒิตฺวา มิตราสิมฺหิ ปกฺขิปิตฺวา
เวเคน คนฺตฺวา ทฺวารโกฏฺฐเก ฐตฺวา จินฺเตสิ กินฺนุโข มยา
ลกฺขวีหิ มิตวีหิราสิมฺหิ ปกฺขิตฺตา อุทาหุ อมิตราสิมฺหีติ ฯ อถสฺส
เอตทโหสิ สเจ เม มิตวีหิราสิมฺหิ ปกฺขิตฺตา อการเณน รญฺโญ
สนฺตกํ วฑฺฒิตํ คหปติกานํ สนฺตกํ นาสิตํ อหญฺจ กุรุธมฺมํ
รกฺขามิ เตน เม ภินฺเนน สีเลน ภวิตพฺพนฺติ ฯ โส ตมตฺถํ
อาจิกฺขิตฺวา อิมินา เม การเณน กุรุธมฺเม กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ
เตน โว น สกฺกา ทาตุนฺติ อาห ฯ อถ นํ ทูตา ตุมฺหากํ
เถยฺยจิตฺตํ นตฺถิ เตน วินา อทินฺนาทานํ นาม ปญฺญาเปตุํ น
สกฺกา เอตฺตเกนปิ จ กุกฺกุจฺจํ กโรนฺตา ตุมฺเห กึ ปรสนฺตกํ
คณฺหิสฺสถาติ วตฺวา ตสฺสาปิ สนฺติเก สีลํ คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ
ลิขึสุ ฯ เอวํ สนฺเตปิ เนว มํ อาราเธติ โทวาริโก ปน สุฏฺฐุ
รกฺขติ ตสฺส สนฺติเก คณฺหถาติ วุตฺตา จปน ตมฺปิ
@เชิงอรรถ:  โกฏฺฐาคารทฺวาเร ฯ
อุปสงฺกมิตฺวา ยาจึสุ ฯ โสปิ เอกทิวสํ นครทฺวารํ ปิธานเวลาย ติกฺขตฺตุํ
สทฺทมนุสฺสาเวสิ ฯ อเถโก ทลิทฺทกมนุสฺโส อตฺตโน กนิฏฺฐภคินิยา
สทฺธึ ทารุปณฺณตฺถาย อรญฺญํ คนฺตฺวา นิวตฺเตนฺโต ตสฺส สทฺทํ
สุตฺวา ภคินึ อาทาย เวเคน สมฺปาปุณิ ฯ อถ นํ โทวาริโก
ตฺวํ นคเร รญฺโญ อตฺถิภาวํ กึ น ชานาสิ สกาลสฺเสว อิมสฺส
นครสฺส ทฺวารํ ปิถียตีติ น ชานาสิ อตฺตโน มาตุคามํ คเหตฺวา
อรญฺเญ วิจรสิ รติกีฬํ กีฬนฺโต ทิวสํ วิจรสีติ อาห ฯ อถสฺส
อิตเรน น เม สามิ ภริยา ภคินิ เม เอสาติ วุตฺเต เอตทโหสิ
อการณํ วต เม กตํ ภคินึ ภริยาติ วทนฺเตน อหญฺจ กุรุธมฺมํ
รกฺขามิ เตน เม ภินฺเนน สีเลน ภวิตพฺพนฺติ ฯ โส เอตมตฺถํ
อาจิกฺขิตฺวา อิมินา เม การเณน กุรุธมฺเม กุกฺกุจฺจํ อตฺถิ เตน โว
น สกฺกา ทาตุนฺติ อาห ฯ อถ นํ ทูตา เอตํ ตุมฺเหหิ ตถาสญฺญาย
กถิตํ เอตฺถ โว สีลเภโท นตฺถิ เอตฺตเกนปิ จ ตุมฺเห กุกฺกุจฺจายนฺตา
กุรุธมฺเม สมฺปชานมุสาวาทํ นาม กึ กริสฺสถาติ วตฺวา
ตสฺสาปิ สนฺติเก สีลานิ คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ เอวํ
สนฺเตปิ เนว มํ อาราเธติ วณฺณทาสี ปน สุฏฺฐุ รกฺขติ ตสฺสาปิ
สนฺติเก คณฺหถาติ วุตฺตา จปน ตมฺปิ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจึสุ ฯ
สาปิ ปุริมนเยเนว ปฏิกฺขิปิ ฯ กึการณา ฯ สกฺโก กิร
เทวานมินฺโท ตสฺสา สีลํ วีมํสิสฺสามีติ มาณวกวณฺเณน อาคนฺตฺวา
อหํ อาคมิสฺสามีติ สหสฺสํ ทตฺวา เทวโลกเมว คนฺตฺวา ตีณิ
สํวจฺฉรานิ นาคจฺฉติ ฯ สา อตฺตโน สีลเภทภเยน ตีณิ
สํวจฺฉรานิ อญฺญสฺส ปุริสสฺส หตฺถโต ตมฺพุลมตฺตมฺปิ น คณฺหิ ฯ สา
อนุกฺกเมน ทุคฺคตา หุตฺวา จินฺเตสิ มยฺหํ สหสฺสํ ทตฺวา คตปุริสสฺส
ตีณิ สํวจฺฉรานิ อนาคจฺฉนฺตสฺส ทุคฺคตมฺหิ ชาตา ชีวิตวุตฺติมฺปิ
ฆเฏตุํ น สกฺโกมิ อิโตทานิ ปฏฺฐาย มยา วินิจฺฉยมหามตฺตานํ
อาโรเจตฺวา ปริพฺพยํ คเหตุํ วฏฺฏตีติ ฯ สา วินิจฺฉยํ
คนฺตฺวา สามิ ปริพฺพยํ ทตฺวา คตปุริสสฺส เม ตีณิ สํวจฺฉรานิ
มตภาวามตภาวมสฺส น ชานามิ ชีวิตํ ฆเฏตุํ น สกฺโกมิ กึ
กโรมิ สามีติ อาห ฯ ตีณิ สํวจฺฉรานิ อนาคจฺฉนฺเต กึ กริสฺสสิ
อิโต ปฏฺฐาย ปริพฺพยํ คณฺหาติ ฯ ตสฺสา ลทฺธวินิจฺฉยาย วินิจฺฉยโต
นิกฺขมมานายเอว เอโก ปุริโส สหสฺสภณฺฑิกํ อุปนาเมสิ ฯ
ตสฺส คหณตฺถาย หตฺถํ ปสารณกาเล สกฺโก อตฺตานํ ทสฺเสสิ ฯ
สา ตํ ทิสฺวาว มยฺหํ สํวจฺฉรตฺตยมตฺถเก สหสฺสทายโก ปุริโส
อาคโต ตาต นตฺถิ เม ตว กหาปเณหิ อตฺโถติ หตฺถํ สมฺมิญฺเชสิ ฯ
สกฺโก อตฺตโน สรีรญฺเญว อภินิมฺมินิตฺวา ตรุณสูริโย วิย
ชลนฺโต อากาเส อฏฺฐาสิ ฯ สกลนครํ สนฺนิปติ ฯ สกฺโก
มหาชนมชฺเฌ อหํ เอติสฺสา วีมํสนวเสน สํวจฺฉรตฺตยมตฺถเก สหสฺสํ
อทาสึ สีลํ รกฺขนฺตา นาม เอวรูปา หุตฺวา รกฺขถาติ โอวาทํ
ทตฺวา ตสฺสา นิเวสนํ สตฺตรตเนหิ ปูเรตฺวา อิโต ปฏฺฐาย
อปฺปมตฺตา โหหีติ ตํ อนุสาเสตฺวา เทวโลกเมว อคมาสิ ฯ อิมินา
การเณน สา อหํ คหิตภตึ อชีราเปตฺวาว อญฺเญน ทิยฺยมานาย
ภติยา หตฺถํ ปสาเรสึ อิมินา การเณน มํ สีลํ นาราเธติ
เตน โว ทาตุํ น สกฺกาติ ปฏิกฺขิปิ ฯ อถ นํ ทูตา หตฺถํ
ปสารณมตฺเตน สีลเภโท นตฺถิ สีลํ นาม เอวํ ปรมวิสุทฺธํ โหตีติ
วตฺวา ตสฺสาปิ สนฺติเก สีลํ คเหตฺวา สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขึสุ ฯ อิติ
เตสํ เอกาทสนฺนํ ชนานํ รกฺขนสีลํ ๑- สุวณฺณปฏฺเฏ ลิขิตฺวา ทนฺตปุรํ
คนฺตฺวา กาลิงฺครญฺโญ สุวณฺณปฏฺฏํ ทตฺวา ตํ ปวุตฺตึ อาโรเจสุํ ฯ
ราชา ตสฺมึ กุรุธมฺเม วตฺตมาโน ปญฺจ สีลานิ ปริปูเรสิ ฯ ตสฺมึ
กาเล สกลกาลิงฺครฏฺเฐ เทโว วสฺสิ ตีณิ ภยานิ วูปสนฺตานิ
รฏฺฐญฺจ เขมํ สุภิกฺขํ อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต ยาวชีวํ ทานาทีนิ
ปุญฺญานิ กตฺวา สปริวาโร สคฺคปุรํ ปูเรสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา
สจฺจปริโยสาเน เกจิ โสตาปนฺนา อเหสุํ เกจิ สกทาคามิโน เกจิ
อนาคามิโน เกจิ อรหนฺโตติ ชาตกํ สโมธาเนสิ
       คณิกา อุปฺปลวณฺณา         ปุณฺโณ  โทวาริโก ตทา
       รชฺชุคฺคาหโก กจฺจายโน     โมคฺคลฺลาโน โทณมาปโก
       สารีปุตฺโต ตทา เสฏฺฐี      อนุรุทฺโธ จ สารถี
       พฺราหฺมโณ กสฺสโป เถโร    อุปราชา นนฺทปณฺฑิโต
       มเหสี ราหุลมาตา         มายาเทวี ชเนตฺติยา
       กุรุราชา โพธิสตฺโต        เอวํ ธาเรถ ชาตกนฺติ ฯ
                   กุรุธมฺมชาตกํ ฉฏฺฐํ
@เชิงอรรถ:  รกฺขิตสีลํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๑๑๕-๑๓๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=2389&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=2389&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=427              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2293              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2259              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2259              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]