อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                        โรมชาตกํ
     วสฺสานิ ปญฺญาส สมาธิกานีติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต
ภควโต วธาย ปริสกฺกนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ปจฺจุปฺปนฺนวตฺถุ
อุตฺตานตฺถเมว ฯ
     อตีเต ปน พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ปาราวโต ๑- หุตฺวา พหูหิ ปาราวเตหิ ปริวุโต อรญฺเญ ปพฺพตคุหายํ
วาสํ กปฺเปสิ ฯ อญฺญตโรปิ โข ตาปโส สีลวา อาจารสมฺปนฺโน
เตสํ ปาราวตานํ วสนฏฺฐานโต อวิทูเร เอกํ ปจฺจนฺตํ คามํ
อุปนิสฺสาย อสฺสมปทํ มาเปตฺวา ปพฺพตคุหายํ วาสํ กปฺเปสิ ฯ
โพธิสตฺโต อนฺตรนฺตรา ตสฺส สนฺติกํ อาคนฺตฺวา โสตพฺพยุตฺตกํ
สุณาติ ฯ ตาปโส ตตฺถ จิรํ วสิตฺวา ปกฺกามิ ฯ อถญฺโญ
กูฏชฏิโล อาคนฺตฺวา ตตฺถ วาสํ กปฺเปสิ ฯ โพธิสตฺโตปิ ปาราวเตหิ
ปริวุโต ตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา
อสฺสมปเท วิจริตฺวา คิริกนฺทรสมีเป โคจรํ คเหตฺวา สายํ อตฺตโน
วสนฏฺฐานํ คจฺฉติ ฯ กูฏตาปโส ตตฺถ อติเรกปณฺณาสวสฺสานิ
วสิ ฯ อถสฺส เอกทิวสํ ปจฺจนฺตคามวาสิโน ปาราวตมํสํ
อภิสงฺขริตฺวา อทํสุ ฯ โส ตสฺส ๒- รสตณฺหาย พชฺฌิตฺวา กึ มํสํ
นาเมตนฺติ ปุจฺฉิตฺวา ปาราวตมํสนฺติ สุตฺวา จินฺเตสิ มยฺหํ
อสฺสมปทํ พหู ปาราวตา อาคจฺฉนฺติ เต มาเรตฺวา มํสํ ขาทิตุํ
วฏฺฏตีติ ฯ โส ตณฺฑุลสปฺปิทธิขีรมรีจาทีนิ อาหริตฺวา เอกมนฺเต
@เชิงอรรถ: ๑ ปาราปโตติปิ ฯ  ๒ ตตฺถ ฯ
ฐเปตฺวา มุคฺครํ จีวรกณฺเณน ปฏิจฺฉาเทตฺวา ปาราวตานํ อาคมนํ
โอโลเกนฺโต ปณฺณสาลทฺวาเร นิสีทิ ฯ โพธิสตฺโต ปาราวตปริวุโต
อาคนฺตฺวา ตสฺส กูฏชฏิลสฺส ทุฏฺฐกิริยํ โอโลเกตฺวา อยํ
ทุฏฺฐตาปโส อญฺเญนากาเรน นิสินฺโน กจฺจิ นุโข อมฺหากํ
สมานชาติยานํ มํสํ ขาทิ ปริคฺคณฺหิสฺสามิ นนฺติ อนุวาเต ฐตฺวา ตสฺส
สรีรคนฺธํ ฆายิตฺวา อยํ อมฺเห มาเรตฺวา มํสํ ขาทิตุกาโม น
ตสฺส สนฺติกํ คนฺตุํ วฏฺฏตีติ ปาราวเต อาทาย ปฏิกฺกมิตฺวา จริ ฯ
ตาปโส ตํ อนาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา มธุรกถํ เตหิ สทฺธึ กเถตฺวา
วิสฺสาเสน อุปคเต มาเรตฺวา มํสํ ขาทิตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา ปุริมา
เทฺว คาถา อโวจ
             วสฺสานิ ปญฺญาส สมาธิกานิ
             วาสิมฺหิ เสลสฺส คุหาย โรมก
             อสงฺกมานา อภินิพฺพุตจิตฺตา
             หตฺถตฺถมายนฺติ มมณฺฑชา ปุเร
             เตทานิ วงฺกงฺค ๑- กิมตฺถมุสฺสุกฺกา
             ภชนฺติ อญฺญํ คิริกนฺทรํ ทิชา
             นุ น มญฺญนฺติ มมํ ยถา ปุเร
             จิรมฺปวุฏฺฐา อถวา น เต อิเมติ ฯ
     ตตฺถ สมาธิกานีติ สมอธิกานิ ฯ โรมกาติ โรมาย อุปฺปนฺน ๒- ฯ
สุโธตปวาฬสมานวณฺณรตฺตปาทตาย โพธิสตฺตํ ปาราวตํ
@เชิงอรรถ: ๑ วกฺกงฺค ฯ  ๒ ทุมาย อุปฺปนฺน ฯ
อาลปติ ฯ อสงฺกมานาติ เอวํ อติเรกปญฺญาส วสฺสานิ อิมิสฺสา
ปพฺพตคุหาย วสนฺเตสุ อมฺเหสุ เอเต อณฺฑชา เอกทิวสมฺปิ มยิ
อาสงฺกํ อกตฺวา อภินิพฺพุตจิตฺตาว หุตฺวา ปุพฺเพ มม หตฺถตฺถํ
ปสารโณกาสํ หตฺถปาสํ อาคจฺฉนฺตีติ อตฺโถ ฯ เตทานีติ เต
อิทานิ ฯ วงฺกงฺคาติ โพธิสตฺตํ อาลปติ ฯ สพฺเพปิ ปน ปกฺขิโน
อุปฺปตนกาเล คีวํ วงฺกํ กตฺวา อุปฺปตนโต วงฺกงฺคาติ วุจฺจนฺติ ฯ
กิมตฺถนฺติ กึ การณํ สมฺปสฺสมานา ฯ อุสฺสุกฺกาติ อุกฺกณฺฐิตรูปา
หุตฺวา ฯ คิริกนฺทรนฺติ คิริโต อญฺญํ ปพฺพตกนฺทรํ ฯ ยถา ปุเรติ
ยถา ปุพฺเพ เอเต ปกฺขิโน มํ ครุํ กตฺวา ปิยํ กตฺวา มญฺญนฺติ
ตถา อิทานิ นุ น มญฺญนฺติ ปุพฺเพ อิธ นิวุฏฺฐตาปโสปิ
อญฺโญ อยํ อญฺโญติ เอวํ มญฺเญ มํ มญฺญนฺตีติ ทีเปติ ฯ
จิรมฺปวุฏฺฐา อถวา น เต อิเมติ กินฺนุโข อิเม จิรํ วิปฺปวสิตฺวา
ทีฆสฺส อทฺธุโน อจฺจเยน อาคตตฺตา มํ โสเอว อยนฺติ น
สญฺชานนฺติ อุทาหุ เย อมฺเหสุ อภินิพฺพุตจิตฺตา น เต อิเม อญฺเญว
อาคนฺตุกปกฺขิโน อิเม เตน มํ น อุปสงฺกมนฺตีติ ปุจฺฉติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต นิวตฺติตฺวา ฐิโตว ตติยํ คาถมาห
           ชานาม ตํ น มยํ สมฺมุฬฺหา
           เสฺวว ตฺวํ เต มยมสฺม นญฺเญ
           จิตฺตญฺจ เต อสฺมิ ชเน ปทุฏฺฐํ
           อาชีวก เตน ตํ อุตฺตสามาติ ฯ
     ตตฺถ น มยํ สมฺมุฬฺหาติ มยํ มุฬฺหา ปมตฺตา น โหม ฯ
จิตฺตญฺจ เต อสฺมิ ชเน ปทุฏฺฐนฺติ ตฺวํ โสเยว มยมฺปิ เตเยว ตํ
สญฺชานาม อปิจ โข ปน (เต) ตว จิตฺตํ อสฺมึ ชเน ปทุฏฺฐํ อมฺเห
มาเรตุํ อุปฺปนฺนํ ฯ อาชีวกาติ อาชีวเหตุ ปพฺพชิต ทุฏฺฐตาปส ฯ เตน ตํ
อุตฺตสามาติ เตน การเณน ตํ อุตฺตสาม ภายาม น อุปสงฺกมามาติ ฯ
     กูฏตาปโส ญาโต อหํ อิเมหีติ มุคฺครํ ขิปิตฺวา วิรชฺฌิตฺวา
คจฺฉ โภ วิรทฺโธมฺหีติ อาห ฯ อถ นํ โพธิสตฺโต มํ
ตาว วิรทฺโธสิ จตฺตาโร ปน อปาเย น วิรชฺฌสิ สเจ อิเธว
วสิสฺสสิ คามวาสีนํ โจโร อยนฺติ อาจิกฺขิตฺวา ตํ
คณฺหาเปสฺสามิ สีฆํ ปลายสฺสูติ ตํ ตชฺเชตฺวา ปกฺกามิ ฯ กูฏชฏิโลปิ
ตตฺถ วสิตุํ นาสกฺขิ อญฺญตฺถ อคมาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา กูฏตาปโส เทวทตฺโต อโหสิ ปุริโม
สีลวนฺตตาปโส สารีปุตฺโต ปาราวตเชฏฺฐโก ปน อหเมวาติ ฯ
                     โรมชาตกํ สตฺตมํ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๑๓๓-๑๓๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=2765&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=2765&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=430
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2305
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2272
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2272
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27