ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       สตปตฺตชาตกํ
     ยถา มาณวโก ปนฺเถติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
ปณฺฑกโลหิตเก อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ฉพฺพคฺคิยานํ หิ เทฺว ชนา เมตฺติยภุมฺมชกา ราชคหํ
อุปนิสฺสาย วิหรึสุ ฯ เทฺว อสฺสชิปุนพฺพสุกา กิฏาคิรึ อุปนิสฺสาย วิหรึสุ ฯ
ปณฺฑกโลหิตกา อิเม ปน เทฺว สาวตฺถึ อุปนิสฺสาย เชตวเน วิหรึสุ ฯ
เต ธมฺเมน นีหฏํ อธิกรณํ อุกฺโกเฏนฺติ ฯ เยปิ เตสํ สนฺทิฏฺฐสมฺภตฺตา
โหนฺติ เตสํ อุปตฺถมฺภกา หุตฺวา น อาวุโส ตุมฺเห เอเตหิ
ชาติยา วา โคตฺเตน วา สีเลน วา วตฺตาทีหิ วา หีนตรา
สเจ ตุมฺเห อตฺตโน คาหํ วิสชฺเชถ สุฏฺฐุตรํ โว เอเต
อภิภวิสฺสนฺตีติ อาทีนิ วตฺวา คาหํ วิสชฺเชตุํ น เทนฺติ ฯ เตน
ภณฺฑนานิ เจว กลหวิวาทา จ ปวตฺตนฺติ ฯ ภิกฺขู เอตมตฺถํ ภควโต
อาโรเจสุํ ฯ อถ ภควา เอตสฺมึ การเณ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาเตตฺวา
ปณฺฑกโลหิตเก ปกฺโกสาเปตฺวา สจฺจํ กิร ตุมฺเห ภิกฺขเว
อตฺตนาปิ อธิกรณํ อุกฺโกเฏถ อญฺเญสมฺปิ คาหํ วิสชฺเชตุํ น เทถาติ
ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ วุตฺเต เอวํ สนฺเต หิ ภิกฺขเว ตุมฺหากํ
กิริยา สตปตฺตสกุณสฺส กิริยา วิย โหตีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
อญฺญตรสฺมึ กาสิกคามเก เอกสฺมึ กุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต
กสิวณิชฺชาทีหิ ชีวิตํ อกปฺเปตฺวา ปญฺจสตมตฺเต โจเร คเหตฺวา
เตสํ เชฏฺฐโก หุตฺวา ปนฺถทูหนสนฺธิจฺเฉทาทีนิ กโรนฺโต ชีวิตํ
กปฺเปสิ ฯ ตทา พาราณสิยํ เอโก กุฏุมฺพิโก เอกสฺส ชานปทสฺส
กหาปณสหสฺสํ ทตฺวา ปุน อคฺคเหตฺวาว กาลมกาสิ ฯ อถสฺส
ภริยา อปรภาเค คิลานา มรณมญฺเจ นิปนฺนา ปุตฺตมามนฺเตตฺวา
ตาต ปิตา เต เอกสฺส สหสฺสํ ทตฺวา อนาหราเปตฺวาว มโต สเจ
อหมฺปิ มริสฺสามิ น โส ตุยฺหํ ทสฺสติ คจฺฉ นํ มยิ ชีวนฺติยา
อาหราเปตฺวา คณฺหาหีติ อาห ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
ตตฺถ คนฺตฺวา กหาปเณ ลภิ ฯ อถสฺส มาตา กาลกิริยํ กตฺวา
ปุตฺตสิเนเหน ตสฺส อาคมนมคฺเค โอปปาติกสิคาลี หุตฺวา
นิพฺพตฺติ ฯ ตทา โส โจรเชฏฺฐโก มคฺคปฏิปนฺเน วิลุมฺปมาโน สปริโส
ตสฺมึ มคฺเค อฏฺฐาสิ ฯ อถ สา สิคาลี ปุตฺเต อฏวีมุขํ
สมฺปตฺเต ตาต มา อฏวึ อภิรูหิ โจรา เอตฺถ ฐิตา เต ตํ
มาเรตฺวา กหาปเณ คณฺหิสฺสนฺตีติ ปุนปฺปุนํ มคฺคํ โอจฺฉินฺทมานา
นิวาเรติ ฯ โส ตํ การณํ อชานนฺโต อยํ กาฬกณฺณิสิคาลี
มยฺหํ มคฺคํ โอจฺฉินฺทตีติ ตํ เลฑฺฑุมฺปิ คเหตฺวา มาตรํ ปลาเปตฺวา
อฏวึ ปฏิปชฺชิ ฯ อเถโก สตปตฺตสกุโณ อิมสฺส ปุริสสฺส หตฺเถ
กหาปณสหสฺสํ อตฺถิ อิมํ มาเรตฺวา กหาปเณ คณฺหถาติ
วิรวนฺโต โจราภิมุโข ปกฺขนฺทิ ฯ มาณโว เตน กตการณํ อชานนฺโต
อยํ มงฺคลสกุโณ อิทานิ เม โสตฺถิ ภวิสฺสตีติ จินฺเตตฺวา วสฺส
สามิ วสฺส สามีติ อญฺชลึ ปคฺคณฺหิ ฯ โพธิสตฺโต สพฺพรุทญฺญู เตสํ
ทฺวินฺนํ กิริยํ ทิสฺวา จินฺเตสิ อิมาย สิคาลิยา เอตสฺส มาตรา
ภวิตพฺพํ เตเนสา อิมํ มาเรตฺวา กหาปเณ คณฺหิสฺสนฺตีติ ภเยน
นิวาเรติ อิมินา ปน สตปตฺเตน ปจฺจามิตฺเตน ภวิตพฺพํ เตเนโส
อิมํ มาเรตฺวา กหาปเณ คณฺหถาติ อาโรเจสิ อยํ ปน เอตมตฺถํ
อชานนฺโต อตฺถกามํ มาตรํ ตชฺเชตฺวา ปลาเปสิ อนตฺถกามสฺส
สตปตฺตสฺส อตฺถกาโม เมติ สญฺญาย อญฺชลึ ปคฺคณฺหติ อโห วตายํ
พาโลติ ฯ โพธิสตฺตานํ หิ เอวํ มหาปุริสานมฺปิ ปรสนฺตกคฺคหณํ
วิสมปฏิสนฺธิคฺคหณาทิวเสน โหติ ฯ นกฺขตฺตโทเสนาติปิ วทนฺติ ฯ มาณโว
อาคนฺตฺวา โจรานํ สีมนฺตรํ ปาปุณิ ฯ โพธิสตฺโต ตํ คาหาเปตฺวา
กตฺถ วาสิโกสีติ ปุจฺฉิ ฯ พาราณสีวาสิโกมฺหีติ ฯ กหํ อคมาสีติ ฯ
เอกสฺมึ คามเก สหสฺสํ ลทฺธพฺพํ อตฺถิ ตตฺถ อคมาสินฺติ ฯ ลทฺธํ ปน
เตติ ฯ อาม ลทฺธนฺติ ฯ เกน เปสิโตสีติ ฯ สามิ ปิตา เม มโต
มาตาปิ เม คิลานา สา มยิ มตาย เอส น ลภิสฺสตีติ
มญฺญมานา มํ เปเสสีติ ฯ อิทานิ ตว มาตุ ปวุตฺตึ ชานาสีติ ฯ น
ชานามิ สามีติ ฯ มาตา เต ตยิ นิกฺขนฺเต กาลํ กตฺวา ปุตฺตสิเนเหน
สิคาลี หุตฺวา ตว มรณภยภีตา มคฺคนฺเต โอจฺฉินฺทิตฺวา
ตํ วาเรสิ ตํ ตชฺเชตฺวา ปลาเปสิ สตปตฺตสกุโณ ปน เต
ปจฺจามิตฺโต โส อิมํ มาเรตฺวา กหาปเณ คณฺหถาติ อมฺหากํ
อาจิกฺขติ ตฺวํ อตฺตโน พาลตาย อตฺถกามํ มาตรํ อนตฺถกามา
เมติ มญฺญสิ อนตฺถกามํ สตปตฺตํ อตฺถกาโม เมติ ตยา อมฺหากํ
กตคุโณ ๑- นาม นตฺถิ มาตุ ปน เต มหาคุณาย อทฺธา มตาย
กหาปเณ คเหตฺวา คจฺฉาหีติ ตํ วิสฺสชฺเชสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมา
คาถา อโวจ
       ยถา มาณวโก ปนฺเถ       สิคาลึ วนโคจรึ
       อตฺถกามํ ปเวเทนฺตึ        อนตฺถกามาติ มญฺญติ
       อนตฺถกามํ สตปตฺตํ         อตฺถกาโมติ มญฺญติ
       เอวเมว อิเธกจฺโจ        ปุคฺคโล โหติ ตาทิโส
       หิเตภิ วจนํ วุตฺโต         ปฏิคฺคณฺหติ วามโต
       เย จ โข นํ ปสํสนฺติ       ภยา อุกฺกํสยนฺติ วา
       ตญฺหิ โส มญฺญเต มิตฺตํ      สตปตฺตํว มาณโวติ ฯ
     ตตฺถ หิเตภีติ หิตํ วุฑฺฒึ อิจฺฉมาเนหิ ฯ วจนํ วุตฺโตติ
หิตสุขาวหํ โอวาทานุสาสนึ วุตฺโต ฯ ปฏิคฺคณฺหติ วามโตติ
@เชิงอรรถ:  ตสฺส ตุมฺหากํ กตคุโณ ฯ
โอวาทํ อคฺคณฺหนฺโต อยํ เม น อตฺถาวโห โหติ อนตฺถาวโห
เม อยนฺติ คณฺหนฺโต วามโต ปฏิคฺคณฺหติ นาม ฯ เย จ โข
นนฺติ เย จ โข ตํ อตฺตโน คาหํ คเหตฺวา ฐิตํ ปุคฺคลํ อธิกรณํ
คเหตฺวา ฐิเตหิ นาม ตุมฺหาทิเสหิ ภวิตพฺพนฺติ วณฺเณนฺติ ฯ ภยา
อุกฺกํสยนฺติ วาติ อิมสฺส คาหสฺส วิสชฺชนปจฺจยา ตุมฺหากํ อิทญฺจ
ภยํ อุปฺปชฺชิสฺสติ มา วิสชฺชยิตฺถ น เอเต พาหุสจฺจกุลปริวาราทีหิ
ตุมฺเห สมฺปาปุณนฺตีติ เอวํ วิสชฺชนปจฺจยา ภยํ ทสฺเสตฺวา
อุกฺขิปนฺติ ฯ ตํ หิ โส มญฺญเต มิตฺตนฺติ เย เอวรูปา โหนฺติ
เตสุ ยํ กิญฺจิ โส เอกจฺโจ พาลปุคฺคโล อตฺตโน พาลตาย มิตฺตํ
มญฺญติ อยํ เม อตฺถกาโม มิตฺโตติ มญฺญติ ฯ สตปตฺตํว
มาณโวติ ยถา อนตฺถกามญฺเญว สตปตฺตํ โส มาณโว อตฺตโน
พาลตาย อตฺถกาโมติ มญฺญิตฺถ ปณฺฑิโต ปน เอวรูปํ อนุปฺปิยภาณึ
มิตฺโตติ อคฺคเหตฺวา ทูรโตว นํ วิวชฺเชติ ฯ เตน วุตฺตํ
       อญฺญทตฺถุหโร มิตฺโต      โย จ มิตฺโต วจีปโร
       อนุปฺปิยญฺจ โย อาห      อปาเยสุ จ โย สขา
       เอเต อมิตฺเต จตฺตาโร   อิติ วิญฺญาย ปณฺฑิโต
       อารกา ปริวชฺเชยฺย      มคฺคํ ปฏิภยํ ยถาติ ๑- ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา โจรเชฏฺฐโก อหเมวาติ ฯ
                     สตปตฺตชาตกํ นวมํ
@เชิงอรรถ:  ที. ปา. ๑๙๔ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๑๓๙-๑๔๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=2901&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=2901&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=436              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2329              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2298              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2298              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]