บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๘

เอกราชชาตกํ อนุตฺตเร กามคุเณ สมิทฺเธติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อญฺญตรํ โกสลราชเสวกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ปจฺจุปฺปนฺนวตฺถุ เหฏฺฐา เสยฺยชาตเก กถิตเมว ฯ อิธ ปน สตฺถา น ตฺวญฺเญว อนตฺเถน อตฺถํ อาหริ โปราณกปณฺฑิตาปิ อตฺตโน อนตฺเถน อตฺถํ อาหรึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสีรญฺโญ อุปฏฺฐาโก อมจฺโจ ราชนฺเตปุเร ทุพฺภิ ฯ ราชา ปจฺจกฺขโต ตสฺส โทสํ ทิสฺวา ตํ รฏฺฐา ปพฺพาเชสิ ฯ โส ทุพฺภิเสนํ ^๑- นาม โกสลราชานํ อุปฏฺฐหติ ฯ ตํ สพฺพํ มหาสีลวชาตเก กถิตเมว ฯ อิธ ปน ทุพฺภิเสโน มหาตเล อมจฺจมชฺเฌ นิสินฺนํ พาราณสีราชานํ คาหาเปตฺวา สิกฺกาย ปกฺขิปาเปตฺวา อุตฺตรุมฺมาเร เหฏฺฐาสีสกํ โอลมฺพาเปสิ ฯ ราชา โจรราชานํ อารพฺภ เมตฺตํ ภาเวตฺวา กสิณปริกมฺมํ กตฺวา ฌานานิ นิพฺพตฺเตสิ ฯ พนฺธนํ ฉิชฺชิ ฯ ตโต ราชา อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสีทิ ฯ โจรราชสฺส สรีเร ทาโห อุปฺปชฺชิ ฯ ทยฺหามิ ทยฺหามีติ ภูมิยํ อปราปรํ ปริวตฺตติ ฯ กิเมตนฺติ เอวํ วุตฺเต มหาราช ตุมฺเห เอวรูปํ ธมฺมิกราชานํ นิรปราธํ ทฺวารสฺส อุตฺตรุมฺมาเร @เชิงอรรถ: ^๑ ทพฺพเสนํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๑.

เหฏฺฐาสีสกํ โอลมฺพาเปถาติ วทึสุ ฯ เตนหิ เวเคน คนฺตฺวา โมเจถ นนฺติ ฯ ปุริสา คนฺตฺวา ราชานํ อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสินฺนํ ทิสฺวา อาคนฺตฺวา ทุพฺภิเสนสฺส กเถสุํ ฯ โส เวเคน คนฺตฺวา ตํ วนฺทิตฺวา ขมาเปตฺวา ปฐมํ คาถมาห อนุตฺตเร กามคุเณ สมิทฺเธ ภุตฺวาน ปุพฺเพ วสิ เอกราช โสทานิ ทุคฺเค นรกมฺหิ ขิตฺโต นปฺปชเห วณฺณพลํ ปุราณนฺติ ฯ ตตฺถ วสีติ วุฏฺโฐ ฯ เอกราชาติ โพธิสตฺตํ นาเมนาลปติ ฯ โสทานีติ โส ตฺวํ อิทานิ ฯ ทุคฺเคติ วิสเม ฯ นรกมฺหีติ อาวาเฏ ฯ โอลมฺพิตฏฺฐานํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ ฯ นปฺปชเห วณฺณพลนฺติ เอวรูเป วิสมฏฺฐาเน ขิตฺโตปิ โปราณกวณฺณญฺจ พลญฺจ นปฺปชหสีติ ปุจฺฉติ ฯ ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต เสสคาถาโย อภาสิ ปุพฺเพว ขนฺตี จ ตโป จ มยฺหํ สมฺปฏฺฐิตา ทุพฺภิเสน อโหสิ ตนฺทานิ ลทฺธาน กถนฺนุ ราช ชเห อหํ วณฺณพลํ ปุราณํ สพฺพํ กิเรว ปรินิฏฺฐิตานิ ยสสฺสินํ ปญฺญวนฺตํ วิสยฺห ยโส จ ลทฺธา ปุริมํ อุฬารํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๒.

นปฺปชเห วณฺณพลํ ปุราณํ ปนุชฺช ทุกฺเขน สุขํ ชนินฺท สุเขน วา ตํ ทุกฺขมสยฺหสาหินํ ^๑- อุภยตฺถ สนฺโต อภินิพฺพุตตฺตา สุเข จ ทุกฺเข จ ภวนฺติ ตุลฺยาติ ฯ ตตฺถ ขนฺตีติ อธิวาสนขนฺติ ฯ ตโปติ ตปจรณํ ฯ สมฺปฏฺฐิตาติ อิจฺฉิตา อภิปฏฺฐิตา ฯ ทุพฺภิเสนาติ ตํ นาเมนาลปติ ฯ ตนฺทานิ ลทฺธานาติ ตํ ปฏฺฐนํ อิทานิ อหํ ลภิตฺวา ฯ ชเหติ เกน การเณนาหํ ชเหยฺยํ ฯ ยสฺส หิ ทุกฺขํ วา โทมนสฺสํ วา โหติ โส ตํ ชเหยฺยาติ ทีเปติ ฯ สพฺพํ กิเรว ปรินิฏฺฐิตานีติ อนุสฺสววเสน อตฺตโน สมฺปตฺตึ ทสฺเสนฺโต อาห ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ สพฺพาเนว มม กตฺตพฺพกิจฺจานิ ทานสีลอุโปสถกมฺมานิ ปุพฺเพเยว ปรินิฏฺฐิตานิ ฯ ยสสฺสินํ ปญฺญวนฺตํ วิสยฺหาติ ปริวารสมฺปตฺติยา ยสสฺสินํ ปญฺญาสมฺปทาย ปญฺญวนฺตํ อสยฺหสาหิตาย วิสยฺห ฯ เอวํ ตีณิเปตานิ อาลปนาเนว ฯ นนฺติ ปเนตฺถ นิปาโต ฯ พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตาวเสน จ ตการสฺส อนุนาสิกา ปจฺเจตพฺพา ฯ ยโส จาติ ยสเมว ฯ ลทฺธา ปุริมนฺติ ลภิตฺวา ปุริมํ ปุพฺเพ อลทฺธปุพฺพํ ฯ อุฬารนฺติ มหนฺตํ ฯ กิเลสวิกฺขมฺภนเมตฺตาภาวนาย ฌานุปฺปตฺติโย สนฺธาเยวมาห ฯ นปฺปชเหติ เอวรูปํ ยสํ ลทฺธา กึการณา ปุราณํ วณฺณพลํ ชหิสฺสามีติ อตฺโถ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ทุกฺขมสยฺหสาหิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๓.

ทุกฺเขนาติ ตยา อุปฺปาทิเตน นิรยมฺหิ ขิปนทุกฺเขน มม รชฺชสุขํ ปนุทิตฺวา ฯ สุเขน วา ตํ ทุกฺขนฺติ ฌานสุเขน วา ตํ ทุกฺขํ ปนุทิตฺวา ฯ อุภยตฺถ สนฺโตติ เย สนฺโต โหนฺติ มาทิสา เต ทฺวีสุปิ เอเตสุ โกฏฺฐาเสสุ อภินิพฺพุตสภาวา มชฺฌตฺตา สุเข จ ทุกฺเข จ ภวนฺติ ตุลฺยา (ติ) เอกสทิสา นิพฺพิการาว โหนฺตีติ ฯ อิทํ สุตฺวา ทุพฺภิเสโน โพธิสตฺตํ ขมาเปตฺวา ตุมฺหากํ รชฺชํ ตุมฺเหว กโรถ อหํ โว โจเร ปฏิพาหิสฺสามีติ วตฺวา ตสฺส ทุฏฺฐามจฺจสฺส ราชาณํ กาเรตฺวา ปกฺกามิ ฯ โพธิสตฺโตปิ รชฺชํ อมจฺจานํ นิยฺยาเทตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ทุพฺภิเสโน อานนฺโท อโหสิ พาราณสีราชา ปน อหเมวาติ ฯ เอกราชชาตกํ ตติยํ ------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๒๔๐-๒๔๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=4985&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=4985&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=510 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2643 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2604 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2604 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27