บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๘

สุชาตาชาตกํ กึอณฺฑกา อิเม เทวาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต มลฺลิกํ เทวึ อารพฺภ กเถสิ ฯ เอกทิวสํ กิร รญฺโญ ตาย สทฺธึ สิริวิวาโท อโหสิ ฯ สยนกลโหติปิ วทนฺติเยว ฯ ราชา กุชฺฌิตฺวา ตสฺสา อตฺถิภาวมฺปิ น ชานาติ ฯ มลฺลิกา เทวีปิ สตฺถา รญฺโญ มยิ กุทฺธภาวํ น ชานาติ มญฺเญติ จินฺเตสิ ฯ สตฺถาปิ ญตฺวา อิเมสํ สมคฺคภาวํ กริสฺสามีติ ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย ปญฺจภิกฺขุสตปริวาโร สาวตฺถิยํ ปวิสิตฺวา ราชทฺวารํ อคมาสิ ฯ ราชา ตถาคตสฺส ปตฺตํ คเหตฺวา นิเวสนํ ปเวเสตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสีทาเปตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทกฺขิโณทกํ ทตฺวา ยาคุขชฺชกํ อาหริ ฯ สตฺถา ปตฺตํ หตฺเถน ปิทหิตฺวา มหาราช กหํ เทวีติ อาห ฯ กึ ภนฺเต ตาย อตฺตโน ยเสน มตฺตายาติ ฯ มหาราช สยเมว ยสํ ทตฺวา มาตุคามํ อุกฺขิปิตฺวา ตาย กตสฺส อปราธสฺส อสหนํ นาม น ยุตฺตนฺติ ฯ ราชา สตฺถุ วจนํ สุตฺวา ตํ ปกฺโกสาเปสิ ฯ สา สตฺถารํ ปริวิสิ ฯ สตฺถา อญฺญมญฺญํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๑.

สมคฺเคหิ ภวิตุํ วฏฺฏตีติ สามคฺคีรสวณฺณํ กเถตฺวา ปกฺกามิ ฯ ตโต ปฏฺฐาย อุโภ สมคฺคสํวาสํ วสึสุ ฯ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส สตฺถา เอกวจเนเนว อุโภ สมคฺเค อกาสีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปาหํ เอเต เอกวาเทเนว สมคฺเค อกาสินฺติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต ตสฺเสว อตฺถธมฺมานุสาสโก อมจฺโจ อโหสิ ฯ อเถกทิวสํ ราชา มหาวาตปานํ วิวริตฺวา ราชงฺคณํ โอโลกยมาโน อฏฺฐาสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ เอกา ปณฺณิกธีตา อภิรูปา ปฐมวเย ฐิตา พทรปจฺฉึ สีเส กตฺวา พทรานิ คณฺหถ พทรานิ คณฺหถาติ วทมานา ราชงฺคเณน คจฺฉติ ฯ ราชา ตสฺสา สทฺทํ สุตฺวา ปฏิพทฺธจิตฺโต หุตฺวา อสฺสามิกภาวํ ญตฺวา ปกฺโกสาเปตฺวา ตํ อคฺคมเหสิฏฺฐาเน ฐเปตฺวา มหนฺตํ ยสํ อทาสิ ฯ สา รญฺโญ ปิยา มนาปา อโหสิ ฯ อเถกทิวสํ ราชา สุวณฺณตฏฺฏเก พทรานิ คเหตฺวา ขาทนฺโต นิสีทิ ฯ สุชาตา เทวี ราชานํ พทรานิ ขาทนฺตํ ทิสฺวา มหาราช กึ นาเมตํ ตุมฺเห ขาทถาติ ปุจฺฉนฺตี ปฐมํ คาถมาห กึอณฺฑกา อิเม เทว นิกฺขิตฺตา กํสมลฺลเก อุปโลหิตกา วคฺคู ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตติ ฯ ตตฺถ กึอณฺฑกาติ กึผลานิ นาเมตานิ ปริมณฺฑลวเสน ปน อณฺฑกาติ อาห ฯ กํสมลฺลเกติ โสวณฺณตฏฺฏเก ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๒.

อุปโลหิตกาติ รตฺตวณฺณา ฯ วคฺคูติ โปกฺขา ^๑- นิมฺมลา ฯ ราชา กุชฺฌิตฺวา พทรปกฺกพาณิชเก ปณฺณิกคหปติกสฺส ธีเต อตฺตโน กุลสนฺตกานิ พทรานิปิ น ชานาสีติ วตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ ยานิ ปุเร ตุวํ เทวิ ภณฺฑุ นนฺตกวาสินี อุจฺฉงฺคหตฺถา ปจินาสิ ตสฺสา เต โกลิยํ ผลํ อุทยฺหเต น รมติ โภคา วิปฺปชหนฺติ ตํ ตตฺเถว ตํ ปฏิเนถ ยตฺถ โกลํ ปจิสฺสตีติ ฯ ตตฺถ ภณฺฑูติ มุณฺฑสีสา หุตฺวา ฯ นนฺตกวาสินีติ ชิณฺณปิโลติกนิวตฺถา ฯ อุจฺฉงฺคหตฺถา ปจินาสีติ อฏวึ ปวิสิตฺวา องฺกุสเกน สาขํ โอนาเมตฺวา โอจิโตจิตํ หตฺเถน คเหตฺวา อุจฺฉงฺเค ปกฺขิปนวเสน อุจฺฉงฺคหตฺถา หุตฺวา ปจินาสิ โอจินาสิ ฯ ตสฺสา เต โกลิยํ ผลนฺติ ตสฺสา ตว เอวํ ปจินนฺติยา ยํ มยํ อิทานิ ขาทาม อิทํ โกลิยํ กุลทตฺติยํ ผลนฺติ อตฺโถ ฯ อุทยฺหเต น รมตีติ อยํ ชมฺมี อิมสฺมึ ราชกุเล วสมานา โลหกุมฺภิยํ ปกฺขิตฺตา วิย ทยฺหติ นาภิรมติ ฯ โภคาติ ราชโภคา อิมํ อลกฺขิกํ วิปฺปชหนฺติ ฯ ยตฺถ โกลํ ปจิสฺสตีติ ยตฺถ คนฺตฺวา ปุน พทรเมว ปจินิตฺวา วิกฺกีณนฺตี ชีวิตํ กปฺเปสฺสติ ตตฺเถว นํ เนถาติ วทติ ฯ โพธิสตฺโต ฐเปตฺวา มํ อญฺโญ อิเม สมคฺเค กาตุํ น สกฺขิสฺสติ ราชานํ สญฺญาเปตฺวา อิมิสฺสา อนิกฺกฑฺฒนํ กริสฺสามีติ @เชิงอรรถ: ^๑ โวกฺขา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๓.

จินฺเตตฺวา จตุตฺถํ คาถมาห โหนฺติ เหเต มหาราช อิทฺธิปฺปตฺตาย นาริยา ขม เทว สุชาตาย มาสฺสา กุชฺฌ รเถสภาติ ฯ ตสฺสตฺโถ มหาราช เอเต เอวรูปา ปมาทโทสา ยสํ ปตฺตาย นาริยา โหนฺติเอว เอวรูเป อุจฺจฏฺฐาเน ฐเปตฺวา อิทานิ เอตฺตกสฺส อปราธสฺส อสหนํ น ยุตฺตํ ตุมฺหากํ ตสฺมา ขม เทว เอติสฺสา สุชาตาย มา กุชฺฌิ รเถสภ รถเชฏฺฐกาติ อตฺโถ ฯ ราชา ตสฺส วจเนน เทวิยา ตํ อปราธํ สหิตฺวา ยถาฏฺฐาเนเยว ฐเปติ ฯ ตโต ปฏฺฐาย อุโภ สมคฺคสํวาสํ วสึสูติ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา พาราณสีราชา โกสลราชา อโหสิ สุชาตา มลฺลิกา อมจฺโจ ปน อหเมวาติ ฯ สุชาตาชาตกํ ฉฏฺฐํ -------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๒๕๐-๒๕๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=5197&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=5197&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=522 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2683 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2649 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2649 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27