อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       ปลาสชาตกํ
     อเจตนํ พฺราหฺมณ อสุณนฺตนฺติ อิทํ สตฺถา ปรินิพฺพานมญฺเจ
นิปนฺโน อานนฺทตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส หายสฺมา อชฺช รตฺติยา ปจฺจูสสมเย สตฺถา ปรินิพฺพายิสฺสตีติ
ญตฺวา อหญฺจมฺหิ เสโข สกรณีโย สตฺถุ จ เม ปรินิพฺพานํ
ภวิสฺสติ ปญฺจวีสติ วสฺสานิ สตฺถุ กตํ อุปฏฺฐานํ นิปฺผลํ
ภวิสฺสตีติ โสกาภิภูโต อุยฺยาโนวรเก กปิสีสํ อาลมฺพิตฺวา ปโรทิ ฯ
สตฺถา ตํ อปสฺสนฺโต กหํ ภิกฺขเว อานนฺโทติ ปุจฺฉิตฺวา ตมตฺถํ
สุตฺวา ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา โอวทิตฺวา กตปุญฺโญสิ ตฺวํ อานนฺท
ปธานมนุยุญฺช ขิปฺปํ โหหิสิ อนาสโว มา จินฺตยิ อิทานิ ตยา
มม กตํ อุปฏฺฐานํ กึการณา นิปฺผลํ ภวิสฺสติ ยสฺส เต ปุพฺเพ
สราคาทิกาเลปิ มม กตํ อุปฏฺฐานํ นิปฺผลํ นาโหสีติ วตฺวา อตีตํ
อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
พาราณสิโต อวิทูเร ปลาสรุกฺขเทวตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ ตทา
พาราณสีวาสิโน เทวตามงฺคลิกา อเหสุํ นิจฺจํ พลีกรณาทีสุ ปยุตฺตา ฯ
อเถโก ทุคฺคตพฺราหฺมโณ อหมฺเปกํ เทวตํ ปฏิชคฺคิสฺสามีติ เอกสฺส
อุนฺนตปฺปเทเส ฐิตสฺส มหโต ปลาสรุกฺขสฺส มูลํ สมํ นิตฺติณํ
กตฺวา ปริกฺขิปิตฺวา วาลุกํ โอกีริตฺวา สมฺมชฺชิตฺวา รุกฺเข
คนฺธปญฺจงฺคุลิกานิ ทตฺวา มาลาคนฺธธูเปหิ ปูเชตฺวา ทีปํ ชาเลตฺวา สุขํ
สยถาติ วตฺวา รุกฺขํ ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกมติ ฯ ทุติยทิวเส
ปาโตว คนฺตฺวา สุขเสยฺยํ ปุจฺฉติ ฯ อเถกทิวสํ รุกฺขเทวตา
จินฺเตสิ อยํ พฺราหฺมโณ อติวิย มํ ปฏิชคฺคติ อิมํ พฺราหฺมณํ
วีมํสิตฺวา เยน การเณน มํ ปฏิชคฺคิ ตํ ทสฺสามีติ ฯ สา ตสฺมึ
พฺราหฺมเณ อาคนฺตฺวา รุกฺขมูเล สมฺมชฺชนฺเต มหลฺลกพฺราหฺมณเวเสน
สมีเป ฐตฺวา ปฐมํ คาถมาห
                  อเจตนํ พฺราหฺมณ อสุณนฺตํ
                  ชาโน อชานนฺตํ อิมํ ปลาสํ
           อารทฺธวิริโย ธุวํ อปฺปมตฺโต
           สุขเสยฺยํ ปุจฺฉสิ กิสฺส เหตูติ ฯ
     ตตฺถ อสุณนฺตนฺติ อเจตนตฺตาว อสุณนฺตํ ฯ ชาโนติ ตุวํ
ชานมาโน หุตฺวา ฯ ธุวํ อปฺปมตฺโตติ นิจฺจํ อปฺปมตฺโต ฯ
     ตํ สุตฺวา พฺราหฺมโณ ทุติยํ คาถมาห
           ทูเร สุโต เจว พฺรหาว รุกฺโข
           เทเส ฐิโต ภูตนิวาสรูโป
           ตสฺมา นมสฺสามิ อิมํ ปลาสํ
           เย เจตฺถ ภูตา เต จ ธนสฺส เหตูติ ฯ
     ตตฺถ ทูเร สุโตติ พฺราหฺมณ อยํ รุกฺโข ทูเร สุโต
วิสฺสุโต น อาสนฺนฏฺฐาเนเยว ปากโฏ ฯ พฺรหาวาติ มหนฺโตว ฯ
เทเส ฐโตติ อุนฺนเต สเม ภูมิปฺปเทเส ฐิโต ฯ ภูตนิวาสรูโปติ
เทวตานิวาสนสภาโว อทฺธา เอตฺถ มเหสกฺขา เทวตา นิวุฏฺฐา
ภวิสฺสติ ฯ เต จ ธนสฺส เหตูติ อิมญฺจ รุกฺขํ เย เจตฺถ รุกฺเข
นิวุฏฺฐภูตา เต จ ธนสฺส เหตุ นมสฺสามิ น นิกฺการณาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา รุกฺขเทวตา พฺราหฺมณสฺส ปสนฺนา อหํ พฺราหฺมณ
อิมสฺมึ รุกฺเข นิวุฏฺฐเทวตา มา ภายิ ธนํ เต ทสฺสามีติ ตํ
อสฺสาเสตฺวา อตฺตโน วิมานทฺวาเร มหนฺเตน เทวตานุภาเวน อากาเส
ฐตฺวา อิตรา เทฺว คาถา อภาสิ
          โส เต กริสฺสามิ ยถานุภาวํ
          กตญฺญุตํ พฺราหฺมณ เปกฺขมาโน
          กถํ หิ อาคมฺม สตํ สกาเส
          โมฆา เต อสฺสุ ปริผนฺทิตานิ
          โย ตินฺทุรุกฺขสฺส ปโร ปิลกฺโข
          ปริวาริโต ปุพฺพยญฺโญ อุฬาโร
          ตสฺเสว มูลสฺมิ นิธี นิขาโต
          อทายาโท คจฺฉ นํ อุทฺธราหีติ ฯ
     ตตฺถ ยถานุภาวนฺติ ยถาสตฺติ ยถาพลํ ฯ กตญฺญุตนฺติ ตยา
มยฺหํ กตํ คุณํ ชานนฺโต ตํ อตฺตนิ วิชฺชมานํ กตญฺญุตํ
เปกฺขมาโน ฯ อาคมฺมาติ อาคนฺตฺวา ฯ สตํ สกาเสติ สปฺปุริสานํ
สนฺติเก ฯ โมฆาติ โมฆานิ ฯ ปริผนฺทิตานีติ สุขสยนปุจฺฉนวเสน
วาจาผนฺทิตานิ สมฺมชฺชนาทิกรเณน กายผนฺทิตานิ จ ตว กถํ
อผลานิ ภวิสฺสนฺติ ฯ โย ตินฺทุรุกฺขสฺสาติ โย เอโส ตินฺทุกรุกฺขสฺส
ปรโต ปิลกฺขรุกฺโข ฐิโตติ วิมานทฺวาเร ฐิตาว หตฺถํ ปสาเรตฺวา
ทสฺเสติ ฯ ปริวาริโตติ อาทีสุ ตสฺส ปิลกฺขรุกฺขสฺส มูเล เอส ตํ
รุกฺขมูลํ ปริกฺขิปิตฺวา นิหิตตาย ปริวาริโต ปุพฺเพ ยิฏฺฐยญฺญวเสน
ปุริมสามิกานํ อุปฺปนฺนตฺตา ปุพฺพยญฺโญ อเนกนิธิกุมฺภีภาเวน
มหนฺตตฺตา อุฬาโร ภูมึ ขณิตฺวา นิหิตตฺตา นิขาโต อิทานิ
ทายาทานํ อภาวโต อทายาโท ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ เอส เอตํ รุกฺขมูลํ
ปริกฺขิปิตฺวา คีวาย คีวํ ปหรนฺตีนํ นิธิกุมฺภีนํ วเสน มหานิธิ นิขาโต
อสฺสามิโก คจฺฉ นํ อุทฺธริตฺวา คณฺหาหีติ ฯ
     เอวญฺจปน วตฺวา สา เทวตา พฺราหฺมณ ตฺวํ เอตํ
อุทฺธริตฺวา คณฺหนฺโต กิลมิสฺสสิ คจฺฉ ตฺวํ อหเมว ตํ ตว ฆรํ
เนตฺวา อสุกสฺมิญฺจ อสุกสฺมิญฺจ ฐาเน นิทหิสฺสามิ ตฺวํ ยาวชีวํ
เอตํ ธนํ ปริภุญฺชนฺโต ทานํ เทหิ สีลํ รกฺขาหีติ พฺราหฺมณสฺส
โอวาทํ ทตฺวา ตํ ธนํ อตฺตโน อานุภาเวน ตสฺส ฆเร ปติฏฺฐาเปสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
พฺราหฺมโณ อานนฺโท อโหสิ รุกฺขเทวตา ปน อหเมวาติ ฯ
                     ปลาสชาตกํ สตฺตมํ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๒๕๓-๒๕๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=5269&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=5269&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=526
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2699
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2660
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2660
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27