บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๘

ราโชวาทชาตกํ ควญฺเจ ตรมานานนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ราโชวาทํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ สกุณชาตเก อาวิภวิสฺสติ ฯ อิธ ปน สตฺถา มหาราช โปราณกราชาโนปิ ปณฺฑิตานํ กถํ สุตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตฺวา สคฺคปทํ ปูรยมานา คมึสูติ วตฺวา รญฺญา ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต สิกฺขิตสพฺพสิปฺโป อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา รมณีเย หิมวนฺตปฺปเทเส วนมูลผลาหาโร วิหาสิ ฯ ตทา ราชา อคุณปริสงฺโก หุตฺวา อตฺถิ นุโข เม โกจิ อคุณํ กเถนฺโตติ ปริเยสนฺโต อนฺโตชเน จ พหิชเน จ อนฺโตนคเร จ พหินคเร จ กิญฺจิ อตฺตโน อวณฺณวาทึ อทิสฺวา ชนปเทสุ นุโข กถนฺติ อญฺญาตกเวเสน ชนปทํ จรติ ฯ ตตฺถาปิ อวณฺณวาทึ อปสฺสนฺโต อตฺตโน คุณกถเมว สุตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส นุโข กถนฺติ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๕.

วิจรนฺโต โพธิสตฺตสฺส อสฺสมํ ปตฺวา ตํ อภิวาเทตฺวา กตปฏิสนฺถาโร เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต อรญฺญโต ปริปกฺกานิ นิโคฺรธผลานิ อาหริตฺวา ปริภุญฺชิ ฯ ตานิ โหนฺติ มธุรานิ โอชวนฺตานิ สกฺกรจุณฺณสมรสานิ ฯ โส ราชานมฺปิ อามนฺเตตฺวา อิมํ มหาปุญฺญ นิโคฺรธปกฺกํ ขาทิตฺวา ปานียํ ปิวาหีติ อาห ฯ ราชา ตถา กตฺวา โพธิสตฺตํ ปุจฺฉิ กินฺนุโข ภนฺเต อิมํ นิโคฺรธปกฺกํ อติวิย มธุรนฺติ ฯ มหาปุญฺญ นูน ราชา ธมฺเมน สเมน รชฺชํ กาเรสิ เตเนว ตํ มธุรนฺติ ฯ รญฺโญ อธมฺมิกกาเล อมธุรํ นุโข ภนฺเต โหตีติ ฯ อาม มหาปุญฺญ ราชูสุ อธมฺมิเกสุ เตลมธุผาณิตาทีนิปิ วนมูลผลาทีนิปิ อมธุรานิ โหนฺติ นิโรชานิ น เกวลํ วา เอตานิ สกลมฺปิ รฏฺฐํ นิโรชํ กสฏํ โหติ เตสุ ปน ธมฺมิเกสุ ตานิปิ มธุรานิ โหนฺติ โอชวนฺตานิ สกลมฺปิ รฏฺฐํ โอชวนฺตเมว โหตีติ ฯ ราชา เอวํ ภวิสฺสติ ภนฺเตติ อตฺตโน ราชภาวํ อชานาเปตฺวาว โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา พาราณสึ คนฺตฺวา ตาปสสฺส วจนํ วีมํสิสฺสามีติ อธมฺเมน รชฺชํ กาเรตฺวา อิทานิ ชานิสฺสามีติ กิญฺจิ กาลํ วีตินาเมตฺวา ปุน ตตฺถ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ โพธิสตฺโตปิสฺส ตเถว วตฺวา นิโคฺรธปกฺกํ อทาสิ ฯ ตํ ตสฺส ติตฺติกรสํ อโหสิ ฯ ราชา นีรสนฺติ สห เขเฬน ฉฑฺเฑตฺวา ติตฺติกํ ภนฺเตติ อาห ฯ โพธิสตฺโต มหาปุญฺญ นูน ราชา อธมฺมิโก ภวิสฺสติ ราชูนญฺหิ อธมฺมิกกาเล อรญฺเญ ผลาผลํ อาทึ กตฺวา สพฺพํ นีรสํ นิโรชํ ชาตํ โหตีติ วตฺวา อิมา คาถาโย อภาสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๖.

ควญฺเจ ตรมานานํ ชิมฺหํ คจฺฉติ ปุงฺคโว สพฺพา คาวี ชิมฺหํ ยนฺติ เนนฺเต ชิมฺหํ คเต สติ เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต โส เจ อธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา สพฺพํ รฏฺฐํ ทุกฺขํ เสติ ราชา เจ โหติ อธมฺมิโก ควญฺเจ ตรมานานํ อุชุํ คจฺฉติ ปุงฺคโว สพฺพา คาวี อุชุํ ยนฺติ เนนฺเต อุชุคเต สติ เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต โส เจปิ ธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา สพฺพํ รฏฺฐํ สุขํ เสติ ราชา เจ โหติ ธมฺมิโกติ ฯ ตตฺถ ควญฺเจ ตรมานานนฺติ คุนฺนํ นทึ โอตรนฺตีนํ ฯ ชิมฺหนฺติ กุฏิลํ วงฺกํ ฯ เนนฺเตติ นายเก คเหตฺวา คจฺฉนฺเต ควเชฏฺฐเก อุสเภ ควเชฏฺฐเก ปุงฺคเว ฯ ปเคว อิตรา ปชาติ อิตเร สตฺตา ปุเรตรเมว อธมฺมํ จรนฺตีติ อตฺโถ ฯ ทุกฺขํ เสตีติ น เกวลํ เสติ จตูสุปิ อิริยาปเถสุ ทุกฺขเมว วินฺทติ ฯ อธมฺมิโกติ ยทิ ราชา ฉนฺทาทิอคติคมนวเสน อธมฺมิโก โหติ ฯ สุขํ เสตีติ สเจ ราชา อคติคมนํ ปหาย ธมฺมิโก โหติ สพฺพํ รฏฺฐํ จตูสุ อิริยาปเถสุ สุขปฺปตฺตเมว โหตีติ ฯ ราชา โพธิสตฺตสฺส ธมฺมํ สุตฺวา อตฺตโน ราชภาวํ ชานาเปตฺวา ภนฺเต ปุพฺเพ นิโคฺรธปกฺกํ อหเมว มธุรํ กตฺวา ติตฺติกํ อกาสึ อิทานิ ปุน มธุรํ กริสฺสามีติ โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา นครํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๗.

คนฺตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต สพฺพํ ปฏิปากติกํ อกาสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ราชา อานนฺโท อโหสิ ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ ราโชวาทชาตกํ จตุตฺถํ ------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๖๔-๓๖๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=7562&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=7562&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=634 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3085 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3050 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3050 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27