อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       ชมฺพุกชาตกํ
     พฺรหา ปวฑฺฒกาโย โสติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต
เทวทตฺตสฺส สุคตาลยการณํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     วตฺถุ เหฏฺฐา วิตฺถาริตเมว ฯ อยํ ปเนตฺถ สงฺเขปตฺโถ ฯ
สตฺถารา สารีปุตฺต เทวทตฺโต ตุมฺเห ทิสฺวา กึ อกาสีติ วุตฺโต
เถโร อาห ภนฺเต โส ตุมฺหากํ อนุกโรนฺโต มม หตฺเถ วีชนึ
ทตฺวา นิปชฺชิ อถ นํ โกกาลิโก อุเร ชานุนา ปหรติ อิติ
โส ตุมฺหากํ อนุกโรนฺโต ทุกฺขํ อนุโภตีติ ฯ ตํ สุตฺวา สตฺถา
น สารีปุตฺต เทวทตฺโต อิทาเนว มม กิริยํ อนุกโรนฺโต ทุกฺขํ
อนุภวติ ปุพฺเพปิ อนุโภสิเยวาติ วตฺวา เถเรน ยาจิโต อตีตํ
อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
สีหโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา หิมวนฺเต คุหายํ วสมาโน เอกทิวสํ มหิสํ วธิตฺวา
มํสํ ขาทิตฺวา ปานียํ ปิวิตฺวา คุหํ อาคจฺฉติ ฯ เอโก สิคาโล ตํ ทิสฺวา
ปลายิตุํ อสกฺโกนฺโต อุเรน นิปชฺชิ ฯ กึ ชมฺพุกาติ วุตฺเต อุปฏฺฐหิสฺสามิ
ตํ ภทฺทนฺเตติ อาห ฯ สีโห เตนหิ เอหีติ ตํ อตฺตโน
วสนฏฺฐานํ เนตฺวา ทิวเส ทิวเส มํสํ อาหริตฺวา โปเสสิ ฯ ตสฺส
สีหวิฆาเสน ถูลสรีรํ ปตฺตสฺส เอกทิวสํ มาโน อุปฺปชฺชิ ฯ โส สีหํ
อุปสงฺกมิตฺวา อาห อหํ สามิ นิจฺจกาลํ ตุมฺหากํ ปลิโพโธ ตุมฺเห
นิจฺจํ มํสํ อาหริตฺวา มํ โปเสถ อชฺช ตุมฺเห อิเธว โหถ อหํ
เอกํ วารณํ วธิตฺวา มํสํ ขาทิตฺวา ตุมฺหากมฺปิ อาหริสฺสามีติ ฯ
สีโห มา เต ชมฺพุก เอตํ รุจิ น ตฺวํ วารณํ วธิตฺวา มํสํ
ขาทกโยนิยํ นิพฺพตฺโต อหํ เต วารณํ วธิตฺวา ทสฺสามิ วารณา
นาม มหา ปวฑฺฒกายา มา วิโลมํ คณฺห มม วจนํ กโรหีติ
วตฺวา ปฐมํ คาถมาห
           พฺรหา ปวฑฺฒกาโย โส      ทีฆทาโฒว ชมฺพุก
           น ตฺวํ ตมฺหิ กุเล ชาโต     ยตฺถ คณฺหนฺติ กุญฺชรนฺติ ฯ
     ตตฺถ พฺรหาติ มหนฺโต ฯ ปวฑฺฒกาโยติ ปวฑฺฒอุคฺคตกาโย ๑- ฯ
ทีฆทาโฒติ ทีฆทนฺโต เตหิ ทนฺเตหิ ตุมฺหาทิเส ปหริตฺวา ชีวิตกฺขยํ
ปาเปติ ฯ ยตฺถาติ ยสฺมึ สีหกุเล ชาตา มตฺตวรวารณํ คณฺหนฺติ
ตฺวํ ตตฺถ น ชาโต ฯ สิคาลกุเล ปน ชาโตติ อตฺโถ ฯ
     สิคาโล สีเห วาเรนฺเต คุหา นิกฺขมิตฺวา ติกฺขตฺตุํ หุกฺก
หุกฺกาติ สิคาลิกํ นทิตฺวา ปพฺพตกูเฏ ฐิโต ปพฺพตปาทํ โอโลเกนฺโต
เอกํ กาฬวารณํ ปพฺพตปาเทน คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อุลฺลงฺฆิตฺวา
ตสฺส กุมฺเภ ปติสฺสามีติ ปริวตฺติตฺวา ปาทมูเล ปติ ฯ วารโณ
ปุริมปาทํ อุกฺขิปิตฺวา ตสฺส มตฺถเก ปติฏฺฐเปสิ ฯ สีสํ ภิชฺชิตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ อุทฺธุคฺคตกาโย ฯ
จุณฺณวิจุณฺณํ ชาตํ ฯ โส ตตฺเถว อนุตฺถุนนฺโต สยิ ฯ วารโณ
โกญฺจนาทํ กโรนฺโต ปกฺกามิ ฯ โพธิสตฺโต คนฺตฺวา ปพฺพตมตฺถเก
ฐิโต ตํ วินาสมฺปตฺตํ ทิสฺวา อตฺตโน มานํ นิสฺสาย นฏฺโฐ สิคาโลติ
วตฺวา ติสฺโส คาถา อภาสิ
           อสีโห สีหมาเนน         โย อตฺตานํ วิกุพฺพติ
           กุฏฺฐุว คชมาสชฺช         เสติ ภุมฺยา อนุตฺถุนํ
                    ยสสฺสิโน อุตฺตมปุคฺคลสฺส
                    สญฺชาตกฺขนฺธสฺส มหพฺพลสฺส
                    อสเมกฺขิย ถามพลูปปตฺตึ
                    ส เสติ นาเคน หโตยํ ชมฺพุโก
                    โยวีธ  กมฺมํ กุรุเต ปมาย
                    ถามพลํ อตฺตนิ สํวิทิตฺวา
                    ชปฺเปน มนฺเตน สุภาสิเตน
                    ปริกฺขวา โส วิปุลํ ชินาตีติ ฯ
     ตตฺถ วิกุพฺพตีติ ปริวตฺเตติ ฯ กุฏฺฐุวาติ สิคาโล วิย ฯ
อนุตฺถุนนฺติ นิตฺถุนนฺโต ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยถา อยํ กุฏฺฐุ
มหนฺตํ เวทนํ ๑- ปตฺวา อนุตฺถุนนฺโต ภูมิยํ เสติ เอวํ โย
อญฺโญปิ ทุพฺพโล พลวตา วิคฺคหํ กโรติ โสปิ เอวรูโปว โหตีติ ฯ
ยสสฺสิโนติ อิสฺสริยวโต ฯ อุตฺตมปุคฺคลสฺสาติ กายพเลน ญาณพเลน
จ อุตฺตมปุคฺคลสฺส ฯ สญฺชาตกฺขนฺธสฺสาติ
@เชิงอรรถ: ๑ คชํ ฯ
สุสณฺฐิตมหาขนฺธสฺส ฯ มหพฺพลสฺสาติ มหาถามสฺส ฯ ถามพลูปปตฺตินฺติ
เอวรูปสฺส สีหสฺส ถามสงฺขาตํ พลญฺเจว สีหชาติสงฺขาตํ อุปปตฺติญฺจ
อชานิตฺวา ฯ กายถามญฺจ ญาณพลญฺจ สีหุปปตฺติญฺจ อชานิตฺวาติปิ
อตฺโถ ฯ ส เสตีติ อตฺตานมฺปิ เตน สทิสํ มญฺญมาโน โส
อยํ ชมฺพุโก นาเคน หโต มตสยนํ เสติ ฯ ปมายาติ ปมินิตฺวา
อุปปริกฺขิตฺวา ฯ ปมาณาติปิ ปาโฐ ฯ อตฺตโน ปมาณํ คเหตฺวา
โย อตฺตโน ปมาเณน กุรุเตติ อตฺโถ ฯ ถามพลนฺติ ถามสงฺขาตํ
พลํ ฯ กายถามญฺจ ญาณพลญฺจาติปิ อตฺโถ ฯ ชปฺเปนาติ
ชปฺเปน อชฺเฌเนนาติ อตฺโถ ฯ มนฺเตนาติ อญฺเญหิ ปณฺฑิเตหิ
สทฺธึ มนฺเตตฺวา กรเณน ฯ สุภาสิเตนาติ สจฺจาทิคุณยุตฺเตน
อนวชฺชวจเนน ฯ ปริกฺขวาติ ปริกฺขาสมฺปนฺโน ฯ โส วิปุลํ
ชินาตีติ โส เอวรูโป โหติ ยํกิญฺจิ กมฺมํ กุรุมาโน อตฺตโน ถามญฺจ
พลญฺจ ญตฺวา ชปฺปมนฺตวเสน ปริจฺฉินฺทิตฺวา สุภาสิตํ ภาสนฺโต
กโรติ โส วิปุลญฺจ มหนฺตํ อตฺถํ ชินาติ น ปริหายตีติ ๑- ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต อิมาหิ ตีหิ คาถาหิ อิมสฺมึ โลเก กตฺตพฺพยุตฺตกํ
กมฺมํ กเถสีติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ  ตทา
สิคาโล เทวทตฺโต อโหสิ สีโห ปน อหเมวาติ ฯ
                     ชมฺพุกชาตกํ ปญฺจมํ
                      ----------
@เชิงอรรถ: ๑ ปรชฺฌติ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๖๗-๓๗๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=7624&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=7624&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=638
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3099
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3065
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3065
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27