บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๘

กุนฺตินีชาตกํ อวสิมฺหา ตวาคาเรติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โกสลรญฺโญ เคเห นิวุตฺถํ กุนฺตินีสกุณิกํ ^๑- อารพฺภ กเถสิ ฯ สา กิร รญฺโญ ทูเตยฺยหาริกา ฯ เทฺว โปตกาปิสฺสา อตฺถิ ฯ ราชา ตํ สกุณิกํ เอกสฺส รญฺโญ ปณฺณํ คาหาเปตฺวา เปเสสิ ฯ ตสฺสา คตกาเล ราชกุเล ทารกา เต สกุณโปตเก หตฺเถน ปริมทฺทนฺตา มาเรสุํ ฯ สา อาคนฺตฺวา เต โปตเก มเต ปสฺสนฺตี เกน เม ปุตฺตกา มาริตาติ ปุจฺฉิ ฯ อสุเกน จ อสุเกน จาติ ฯ ตสฺมิญฺจ กาเล ราชกุเล โปสาวนิกพฺยคฺโฆ อตฺถิ กกฺขโล ผรุโส พนฺธนวเสน ติฏฺฐติ ฯ อถ เต ทารกา ตํ พฺยคฺฆํ ทสฺสนาย อคมํสุ ฯ สาปิ สกุณิกา เตหิ สทฺธึ คนฺตฺวา ยถา อิเมหิ มม ปุตฺตกา มาริตา ตเถว เน กริสฺสามีติ เต ทารเก คเหตฺวา พฺยคฺฆสฺส ปาทมูเล ขิปิ ฯ พฺยคฺโฆ มุรุมุราเปตฺวา ขาทิ ฯ สา อิทานิ @เชิงอรรถ: ^๑ กุนฺตนิสกุณิกํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๖.

เม มโนรโถ ปริปุณฺโณติ อุปฺปติตฺวา หิมวนฺตเมว คตา ฯ ตํ การณํ สุตฺวา ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส ราชกุเล กิร กุนฺตินีสกุณิกา เยหิสฺสา โปตกา มาริตา เต ทารเก พฺยคฺฆสฺส ปาทมูเล ขิปิตฺวา หิมวนฺตเมว คตาติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพเปสา อตฺตโน โปตกฆาตเก ทารเก ขิปิตฺวา หิมวนฺตเมว คตาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ (พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต) โพธิสตฺโต (พาราณสิยํ) ธมฺเมน สเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ นิเวสเน เอกา กุนฺตินีสกุณิกา ทูเตยฺยหาริกา ฯ สพฺพํ ปุริมสทิสเมว ฯ อยํ ปน วิเสโส ฯ อยํ พฺยคฺเฆน ทารเก มาราเปตฺวา จินฺเตสิ อิทานิ น สกฺกา มยา อิธ วสิตุํ คมิสฺสามิ คจฺฉนฺตี จ รญฺโญ อนาโรเจตฺวาว น คมิสฺสามีติ ฯ สา ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ ฐิตา สามิ ตุมฺหากํ ปมาเทน มม ปุตฺตเก ทารกา มาเรสุํ อหํ โกธวสิกา หุตฺวา เต ทารเก ปฏิมาเรสึ อิทานิ มยา อิธ วสิตุํ น สกฺกาติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห อวสิมฺหา ตวาคาเร นิจฺจํ สกฺกตปูชิตา ตฺวเมวทานิมกริ หนฺท ราช วชามหนฺติ ฯ ตตฺถ ตฺวเมวทานิมกรีติ มํ ปณฺณํ คาหาเปตฺวา เปเสตฺวา อตฺตโน ปมาเทน มม ปิยปุตฺตเก อรกฺขนฺโต ตฺวญฺเญวทานิ เอตํ มม คมนการณํ อกริ ฯ หนฺทาติ อุปสคฺคฏฺเฐ นิปาโต ฯ ราชาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๗.

โพธิสตฺตํ อาลปติ ฯ วชามหนฺติ หิมวนฺตํ คจฺฉามีติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา ทุติยํ คาถมาห โย เว กเต ปฏิกเต กิพฺพิเส ปฏิกิพฺพิเส เอวนฺตํ สมฺมติ เวรํ วส กุนฺตินิ มา คมาติ ฯ ตสฺสตฺโถ โย ปุคฺคโล ปเรน กเต กิพฺพิเส อตฺตโน ปุตฺตมารณาทิเก ทารุณกมฺเม กเต ปุน อตฺตโน ตสฺส ปุคฺคลสฺส ปฏิกเต ปฏิกิพฺพิเส ปฏิกตํ มยา ตสฺสาติ ชานาติ เอวนฺตํ สมฺมติ เวรนฺติ เอตฺตเกน ตํ เวรํ สมฺมติ วูปสนฺตํ โหติ ตสฺมา วส กุนฺตินิ มา คมาติ ฯ ตํ สุตฺวา กุนฺตินี ตติยํ คาถมาห น กตสฺส จ กตฺตา จ มิตฺติ สนฺธิยเต ปุน หทยํ นานุชานาติ คจฺฉญฺเญว รเถสภาติ ฯ ตตฺถ น กตสฺส จ กตฺตา จาติ ปกตสฺส จ อภิภูตสฺส จ อุปฺปีฬิตสฺส ปุคฺคลสฺส อิทานิ วิภตฺติปริณามํ กตฺวา โย กตฺตา ตสฺส จาติ อิเมสํ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปุน มิตฺตภาโว นาม น สนฺธิยติ น ฆฏิยตีติ อตฺโถ ฯ หทยํ นานุชานาตีติ เตน การเณน มม หทยํ อิธ วาสํ นานุชานาติ ฯ คจฺฉญฺเญว รเถสภาติ ตสฺมา อหํ มหาราช คมิสฺสามิเยวาติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา จตุตฺถํ คาถมาห กตสฺส เจว กตฺตา จ มิตฺติ สนฺธิยเต ปุน ธีรานํ โน จ พาลานํ วส กุนฺตินิ มา คมาติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๘.

ตสฺสตฺโถ กตสฺส เจว ปุคฺคลสฺส โย จ กตฺตา ตสฺส มิตฺติ สนฺธิยติ ปุน สา ปน ธีรานํ โน จ พาลานํ ธีรานํ หิ เมตฺติ ภินฺนาปิ ปุน ฆฏิยติ พาลานํ ปน สกึ ภินฺนา ภินฺนาว โหติ ตสฺมา วส กุนฺตินิ มา คมาติ ฯ สกุณิกา เอวํ สนฺเตปิ น สกฺกา มยา วสิตุํ สามีติ ราชานํ วนฺทิตฺวา อุปฺปติตฺวา หิมวนฺตเมว คตา ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา กุนฺตินีเยว เอตรหิ กุนฺตินี พาราณสีราชา ปน อหเมวาติ ฯ กุนฺตินีชาตกํ ตติยํ ---------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๙๕-๓๙๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=8205&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=8205&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=670 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3213 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3189 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3189 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27