ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                        อุรคชาตกํ
     อุรโคว ตจํ ชิณฺณนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
มตปุตฺตกํ กุฏุมฺพิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     วตฺถุ มตภริยามตปิตฺติกวตฺถุสทิสเมว ฯ อิธาปิ สตฺถา ตเถว
@เชิงอรรถ: ๑. โธนสาขชาตกํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๑.

ตสฺส นิเวสนํ คนฺตฺวา ตํ อาคตํ วนฺทิตฺวา นิสินฺนํ กึ อาวุโส โสจสีติ ปุจฺฉิตฺวา อาม ภนฺเต ปุตฺตสฺส เม มตกาลโต ปฏฺฐาย โสจามีติ วุตฺเต อาวุโส ภิชฺชนธมฺมํ นาม ภิชฺชติ นสฺสนธมฺมํ นาม นสฺสติ ตญฺจ โข น เอกสฺเสว นาปิ เอกสฺมึเยว คาเม อปริมาเณสุ ปน จกฺกวาเฬสุ ตีสุ ภเวสุ อมรณธมฺโม นาม นตฺถิ ตํภาเวเนว ฐาตุํ สมตฺโถ เอกสงฺขาโรปิ สสฺสโต นาม นตฺถิ สพฺเพ สตฺตา มรณธมฺมา สงฺขารา ภิชฺชนธมฺมา โปราณกปณฺฑิตาปิ ปุตฺเต มเต นสฺสนธมฺมํ นฏฺฐนฺติ น โสจึสูติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต พาราณสิยํ ทฺวารคามเก พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา กุฏุมฺพํ สณฺฐเปตฺวา กสิกมฺเมน ชีวิตํ กปฺเปสิ ฯ ตสฺส ปุตฺโต จ ธีตา จาติ เทฺว ทารกา อเหสุํ ฯ โส ปุตฺตสฺส วยปฺปตฺตสฺส สมานกุลโต กุมาริกํ อาเนสิ ฯ อิติ เต ทาสิยา สทฺธึ ฉ ชนา อเหสุํ โพธิสตฺโต ภริยา ปุตฺโต ธีตา สุณิสา ทาสีติ ฯ เต สมคฺคา สมฺโมทมานา ปิยสํวาสา อเหสุํ ฯ โพธิสตฺโต เสสานํ ปญฺจนฺนํ เอวํ โอวาทํ เทติ ตุมฺเห ยถาลทฺธนิยาเมเนว ทานํ เทถ สีลํ รกฺขถ อุโปสถกมฺมํ กโรถ มรณสตึ ภาเวถ ตุมฺหากํ มรณภาวํ สลฺลกฺเขถ อิเมสํ หิ สตฺตานํ มรณํ ธุวํ ชีวิตํ อทฺธุวํ สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา ขยวยธมฺมิโนว รตฺติญฺจ ทิวา จ อปฺปมตฺตา โหถาติ ฯ เต สาธูติ โอวาทํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๒.

อปฺปมตฺตา มรณสตึ ภาเวนฺติ ฯ อเถกทิวสํ โพธิสตฺโต ปุตฺเตน สทฺธึ เขตฺตํ คนฺตฺวา กสติ ฯ ปุตฺโต กจวรํ สงฺกฑฺฒิตฺวา ฌาเปสิ ฯ ตสฺสาวิทูเร เอกสฺมึ วมฺมิเก อาสีวิโส อตฺถิ ฯ ธูโม ตสฺส อกฺขีนิ ปหริ ฯ โส กุทฺโธ นิกฺขมิตฺวา อิมํ นิสฺสาย มยฺหํ ภยนฺติ จตสฺโส ทาฒา นิมฺมุชฺชาเปนฺโต ตํ ฑํสิ ฯ โส มริตฺวาว ปตติ ฯ โพธิสตฺโต ปริวตฺติตฺวา ตํ ปติตํ ทิสฺวา โคเณ ฐเปตฺวา คนฺตฺวา ตสฺส มตภาวํ ญตฺวา ตํ อุกฺขิปิตฺวา เอกสฺมึ รุกฺขมูเล นิปชฺชาเปตฺวา ปารุปิตฺวา เนว โรทติ น ปริเทวติ ฯ ภิชฺชนธมฺมํ ปน ภินฺนํ มรณธมฺมํ มตํ สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา มรณนิปฺผตฺติกาติ อนิจฺจภาวเมว สลฺลกฺเขตฺวา กสิ ฯ โส เขตฺตสมีเปน คจฺฉนฺตํ เอกํ ปฏิวิสฺสกํ ปุริสํ ทิสฺวา ตาต เคหํ คจฺฉสีติ ปุจฺฉิตฺวา อามาติ วุตฺเต เตนหิ อมฺหากมฺปิ ฆรํ คนฺตฺวา พฺราหฺมณึ วเทยฺยาสิ อชฺช กิร ปุพฺเพ วิย ทฺวินฺนํ ภตฺตํ อนาหริตฺวา เอกสฺเสว อาหารํ อาหเรยฺยาถ ปุพฺเพ จ เอกิกาว ทาสี อาหารํ อาหรติ อชฺช ปน จตฺตาโรปิ ชนา สุทฺธวตฺถนิวตฺถา คนฺธปุปฺผหตฺถา อาคจฺเฉยฺยาถาติ ฯ โส สาธูติ คนฺตฺวา พฺราหฺมณิยา ตเถว กเถสิ ฯ เกน เต ตาต อิทํ สาสนํ ทินฺนนฺติ ฯ พฺราหฺมเณน อยฺเยติ ฯ สา ปุตฺโต เม มโตติ อญฺญาสิ ฯ กมฺปนมตฺตมฺปิสฺสา นาโหสิ ฯ เอวํ สุภาวิตจิตฺตา สุทฺธวตฺถนิวตฺถา ปน คนฺธปุปฺผหตฺถา อาหารํ คาหาเปตฺวา เสเสหิ สทฺธึ เขตฺตํ อคมาสิ ฯ เอกสฺสปิ โรทิตํ วา ปริเทวิตํ วา นาโหสิ ฯ โพธิสตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๓.

ปุตฺตสฺส นิปนฺนจฺฉายายเมว นิสีทิตฺวา ภุญฺชิ ฯ ภุตฺตาวสาเน สพฺเพปิ ทารูนิ อุทฺธริตฺวา ตํ จิตกํ อาโรเปตฺวา คนฺธปุปฺเผหิ ปูเชตฺวา ฌาเปสุํ ฯ กสฺสจิ เอกพินฺทุปิ อสฺสุ นาโหสิ ฯ สพฺเพ สุภาวิตมรณสติโน ฯ เตสํ สีลเตเชน สกฺกสฺส ภวนํ อุณฺหาการํ ทสฺเสสิ ฯ โส โก นุโข มํ ฐานา จาเวตุกาโมติ อุปธาเรนฺโต เตสํ คุณเตเชน อุณฺหภาวํ ญตฺวา ปสนฺนมานโส หุตฺวา มยา เอเตสํ สนฺติกํ คนฺตฺวา สีหนาทํ นทาเปตฺวา สีหนาทปริโยสาเน เตสํ นิเวสนํ สตฺตรตนปุณฺณํ กตฺวา อาคนฺตุํ วฏฺฏตีติ เวเคน ตตฺถ คนฺตฺวา อาฬาหนปสฺเส ฐิโต ตาต กึ กโรถาติ อาห ฯ เอกํ มนุสฺสํ ฌาเปม สามีติ ฯ น ตุมฺเห มนุสฺสํ ฌาเปสฺสถ เอกํ ปน มิคํ มาเรตฺวา ปจถ มญฺเญติ ฯ นตฺเถตํ สามิ มนุสฺสเมว ฌาเปมาติ ฯ เตนหิ เวริมนุสฺโส โว ภวิสฺสตีติ ฯ อถ นํ โพธิสตฺโต โอรสปุตฺโต โน สามิ น เวริโกติ อาห ฯ เตนหิ เต อปฺปิยปุตฺโต ภวิสฺสตีติ ฯ อติปิยปุตฺโต เม สามีติ ฯ อถ กสฺมา น โรทสีติ ฯ โส อโรทนการณํ กเถนฺโต ปฐมํ คาถมาห อุรโคว ตจํ ชิณฺณํ หิตฺวา คจฺฉติ สนฺตนุํ เอวํ สรีเร นิพฺโภเค เปเต กาลกเต สติ ทยฺหมาโน น ชานาติ ญาตีนํ ปริเทวตํ ๑- ตสฺมา เอตํ น โสจามิ คโต โส ตสฺส ยา คตีติ ฯ ตตฺถ สนฺตนุนฺติ อตฺตโน สรีรํ ฯ นิพฺโภเคติ ชีวิตินฺทฺริยสฺส @เชิงอรรถ: ๑. ปริเทวิตํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๔.

อภาเวน โภครหิเต ฯ เปเตติ ปรโลกํ ปฏิคเต ฯ กาลกเตติ กตกาเล มเตติ อตฺโถ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ สามิ มม ปุตฺโต ยถา นาม อุรโค ชิณฺณํ ตจํ นิจฺฉินฺทิตฺวา ๑- อโนโลเกตฺวา อนเปกฺโข ฉฑฺเฑตฺวา คจฺเฉยฺย เอวํ อตฺตโน สรีรํ ฉฑฺเฑตฺวา คจฺฉติ ตสฺส ชีวิตินฺทฺริยรหิเต สรีเร เอวํ นิพฺโภเค ตสฺมิญฺจ เม ปุตฺเต เปเต ปุน ปฏิคเต มรณกาลํ กตฺวา ฐิเต สติ โก การุญฺเญน ๒- วา ปริเทเวน วา อตฺโถ อยํ หิ ยถา สูเลหิ วิชฺฌิตฺวา ทยฺหมาโน สุขทุกฺขํ น ชานาติ เอวํ ญาตีนํ ปริเทวตมฺปิ น ชานาติ เตน การเณน อหํ เอตํ น โสจามิ ยา ตสฺส อตฺตโน คติ ตํ โส คโตติ ฯ สกฺโก โพธิสตฺตสฺส วจนํ สุตฺวา พฺราหฺมณึ ปุจฺฉิ อมฺม ตุยฺหํ โส กึ โหตีติ ฯ ทส มาเส กุจฺฉิยา ปริหริตฺวา ถญฺญํ ปาเยตฺวา หตฺถปาเท สณฺฐเปตฺวา วฑฺฒิตปุตฺโต เม สามีติ ฯ อมฺม ปิตา ตาว ปุริสภาเวน มา โรทตุ มาตุ หทยํ ปน มุทุกํ โหติ ตฺวํ กสฺมา น โรทสีติ ฯ สา อโรทนการณํ กเถนฺตี อนพฺภิโต ๓- ตโต อาคา นานุญฺญาโต อิโต คโต ยถาคโต ตถา คโต ตตฺถ กา ปริเทวนา ทยฺหมาโน น ชานาติ ญาตีนํ ปริเทวตํ ตสฺมา เอตํ น โสจามิ คโต โส ตสฺส ยา คตีติ คาถาทฺวยมาห ฯ @เชิงอรรถ: นิวตฺติตุวา ฯ โรทเนน ฯ อนวฺหาโต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๕.

ตตฺถ อนพฺภิโตติ อยํ ตาต มยา ปรโลกโต อนพฺภิโตว อยาจิโตว ฯ อาคาติ อมฺหากํ เคหํ อาคโต ฯ อิโตติ อิโต มนุสฺสโลกโต คจฺฉนฺโตปิ มยา อนนุญฺญาโตว คโต ฯ ยถาคโตติ อาคจฺฉนฺโตปิ ยถา อตฺตโนว รุจิยา อาคโต คจฺฉนฺโตปิ ตเถว คโต ฯ ตตฺถาติ ตสฺมึ ตสฺส อิโต คมเน กา ปริเทวนา ฯ ทยฺหมาโนติ คาถา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา ฯ อถ สกฺโก พฺราหฺมณิยา กถํ สุตฺวา ภคินึ ปุจฺฉิ อมฺม ตุยฺหํ โส กึ โหตีติ ฯ ภาตา เม สามีติ ฯ อมฺม ภคินิโย นาม ภาตูสุ สสิเนหา โหนฺติ ตฺวํ กสฺมา น โรทสีติ ฯ สาปิสฺส อโรทนการณํ กเถนฺตี สเจ โรเท กีสา อสฺสํ ตสฺสา เม กึ ผลํ สิยา ญาติมิตฺตาสุหชฺชานํ ภิยฺโย โน อรตี สิยา ทยฺหมาโน น ชานาติ ญาตีนํ ปริเทวตํ ตสฺมา เอตํ น โสจามิ คโต โส ตสฺส ยา คตีติ คาถาทฺวยมาห ฯ ตตฺถ สเจติ ยทิ อหํ ภาตริ มเต โรเทยฺยํ กีสสรีรา อสฺสํ ภาตุ ปน เม ตปฺปจฺจยา วุฑฺฒิ นาม นตฺถีติ ทสฺเสติ ฯ ตสฺสา เมติ ตสฺสา มยฺหํ โรทนฺติยา กึ ผลํ โก อานิสํโส ภเวยฺย อวุฑฺฒิ ปน ปญฺญายตีติ ทีเปติ ฯ ญาติมิตฺตาสุหชฺชานนฺติ ญาติมิตฺตสุหชฺชานํ ฯ อยเมว วา ปาโฐ ฯ ภิยฺโย โนติ เย อมฺหากํ ญาตี จ มิตฺตา จ สุหชฺชา จ เตสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๖.

อธิกตรา อรติ สิยา ฯ อถ สกฺโก ภคินิยา กถํ สุตฺวา ตสฺส ภริยํ ปุจฺฉิ อมฺม ตุยฺหํ โส กึ โหตีติ ฯ ปติ เม สามีติ ฯ อิตฺถิโย นาม ปติมฺหิ มเต วิธวา โหนฺติ อนาถา ตฺวํ กสฺมา น โรทสีติ ฯ สาปิสฺส อโรทนการณํ กเถนฺตี ยถาปิ ทารโก จนฺทํ คจฺฉนฺตํ อนุโรทติ เอวํ สมฺปทเมเวตํ โย เปตมนุโสจติ ทยฺหมาโน น ชานาติ ญาตีนํ ปริเทวตํ ตสฺมา เอตํ น โสจามิ คโต โส ตสฺส ยา คตีติ คาถาทฺวยมาห ฯ ตสฺสตฺโถ ยถา นาม ยตฺถกตฺถจิ ยุตฺตายุตฺตํ ลพฺภนียาลพฺภนียํ อชานนฺโต พาลทารโก มาตุ อุจฺจงฺเก นิสินฺโน ปุณฺณมาสิยํ ปุณฺณจนฺทํ อากาเส คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อมฺม จนฺทํ เม เทหิ อมฺม จนฺทํ เม เทหีติ ปุนปฺปุนํ โรทติ เอวํ สมฺปทเมว เอวํ นิปฺผตฺติกเมว เอตสฺส รุณฺณํ โหติ โย เปตํ กาลกตํ อนุโสจติ อิโตปิ จ นิรตฺถกตรํ กึการณา โส หิ วิชฺชมานํ จนฺทํ อนุโสจติ ๑- มยฺหํ ปน ปติ มโต เอตรหิ อวิชฺชมาโน สูเลหิ วิชฺฌิตฺวา ทยฺหมาโนปิ น กิญฺจิ ชานาตีติ ฯ สกฺโก ภริยาย กถํ สุตฺวา ทาสึ ปุจฺฉิ อมฺม ตุยฺหํ โส กึ โหตีติ ฯ อยฺโย เม สามีติ ฯ นนุ ตฺวํ อิมินา ปีเฬตฺวา โปเถตฺวา @เชิงอรรถ: ๑. อนุโรทติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๗.

ปริภุตฺตา อภวิสฺส ตสฺมา สุมุตฺโต ๑- อยนฺติ น โรทสีติ ฯ สามิ มา เอวํ อวจ เอตํ เอตสฺส อนุจฺฉวิกํ ขนฺติเมตฺตานุทยสมฺปนฺโน เม อยฺยปุตฺโต อุเร สํวฑฺฒิตปุตฺโต วิย อโหสีติ ฯ อถ กสฺมา น โรทสีติ ฯ สาปิสฺส อโรทนการณํ กเถนฺตี ยถาปิ อุทกกุมฺโภ ภินฺโน อปฺปฏิสนฺธิโย เอวํ สมฺปทเมเวตํ โย เปตมนุโสจติ ทยฺหมาโน น ชานาติ ญาตีนํ ปริเทวตํ ตสฺมา เอตํ น โสจามิ คโต โส ตสฺส ยา คตีติ คาถาทฺวยมาห ฯ ตสฺสตฺโถ ยถา นาม อุทกกุมฺโภ อุกฺขิปิยมาโน ปติตฺวา สตฺตธา ภินฺโน ปุน ตานิ กปาลานิ ปฏิปาฏิยา ฐเปตฺวา สนฺธิหิตฺวา ปฏิปากติกํ กาตุํ น สกฺโกติ โย เปตํ อนุโสจติ ตสฺสาปิ เอตํ อนุโสจนํ เอวํ นิปฺผตฺติกเมว โหติ มตสฺส ปุน ชีวาเปตุํ อสกฺกุเณยฺยโต อิทฺธิมโต วา อิทฺธานุภาเวน ภินฺนํ กุมฺภํ สนฺธิหิตฺวา อุทกสฺส ปูเรตุํ สกฺกา ภเวยฺย กาลกโต ปน อิทฺธิพเลนาปิ น สกฺกา ปฏิปากติกํ กาตุนฺติ ฯ อิตรา คาถา วุตฺตตฺถาเยว ฯ สกฺโก สพฺเพสํ ธมฺมกถํ สุตฺวาว ปสีทิตฺวา ตุมฺเหหิ อปฺปมตฺเตหิ มรณสติ ภาวิตา มา ตุมฺเห อิโต ปฏฺฐาย สหตฺถา กมฺมํ กริตฺถ อหํ สกฺโก เทวราชา อหํ โว เคเห อปริมาณานิ สตฺตรตนานิ กริสฺสามิ ตุมฺเห ทานํ เทถ สีลํ รกฺขถ @เชิงอรรถ: ๑. สุมโต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๘.

อุโปสถํ อุปวสถ อปฺปมตฺตา โหถาติ เตสํ โอวาทํ ทตฺวา เคหํ อปริมิตํ ธนํ กตฺวา ปกฺกามิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน กุฏุมฺพิโก โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา ทาสี ขุชฺชุตฺตรา อโหสิ ฯ ธีตา อุปฺปลวณฺณา ฯ ปุตฺโต ราหุโล ฯ มาตา เขมา ฯ พฺราหฺมโณ ปน อหเมวาติ ฯ อุรคชาตกํ จตุตฺถํ --------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๓๐-๔๓๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=8935&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=8935&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=717              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3407              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3373              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3373              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]