บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๘

ธงฺกชาตกํ อญฺเญ โสจนฺติ โรทนฺตีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โกสลรญฺโญ เอกํ อมจฺจํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ เหฏฺฐา กถิตสทิสเมว ฯ อิธ ปน ราชา อตฺตโน อุปการกสฺส อมจฺจสฺส มหนฺตํ ยสํ ทตฺวา ปริเภทกานํ กถํ คเหตฺวา ตํ พนฺธิตฺวา พนฺธนาคาเร กาเรสิ ฯ โส ตสฺส นิสินฺโนว โสตาปตฺติมคฺคํ นิพฺพตฺเตสิ ฯ ราชา ตสฺส คุณํ สลฺลกฺเขตฺวา โมจาเปสิ ฯ โส คนฺธมาลํ อาทาย สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา นิสีทิ ฯ อถ นํ สตฺถา อนตฺโถ กิร เต อุปฺปนฺโนติ ปุจฺฉิ ฯ อาม ภนฺเต อนตฺเถน เม อตฺโถ อาคโต โสตาปตฺติมคฺโค นิพฺพตฺติโตติ วุตฺเต น โข อุปาสก ตฺวญฺเญว อนตฺเถน อตฺถํ อาหริ โปราณกปณฺฑิตาปิ อาหรึสูติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๙.

ตสฺส อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ ฯ ฆฏกุมาโรติสฺส นามํ กรึสุ ฯ โส อปเรน สมเยน ตกฺกสิลายํ อุคฺคหิตสิปฺโป ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตสฺส อนฺเตปุเร เอโก อมจฺโจ ทุพฺภิ ฯ ตํ โส ปจฺจกฺขโต ญตฺวา รฏฺฐา ปพฺพาเชสิ ฯ ตทา สาวตฺถิยํ ธงฺกราชา ^๑- รชฺชํ กาเรสิ ฯ โส ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตํ อุปฏฺฐหิตฺวา เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว อตฺตโน วจนํ คณฺหาเปตฺวา พาราณสีรชฺชํ คณฺหาเปสิ ฯ โส รชฺชํ คเหตฺวา โพธิสตฺตํ สงฺขลิกาหิ พนฺธาเปตฺวา พนฺธนาคารํ ปเวเสสิ ฯ โพธิสตฺโต ฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสีทิ ฯ ธงฺกสฺส สรีเร ทาโห อุฏฺฐหิ ฯ โส คนฺตฺวา โพธิสตฺตสฺส สุวณฺณาทาสผุลฺลปทุมสสฺสิรีกํ มุขํ ทิสฺวา โพธิสตฺตํ ปุจฺฉนฺโต ปฐมํ คาถมาห อญฺเญ โสจนฺติ โรทนฺติ อญฺเญ อสฺสุมุขา ชนา ปสนฺนมุขวณฺโณสิ กสฺมา ฆฏ น โสจสีติ ฯ ตตฺถ อญฺเญติ ตํ ฐเปตฺวา เสสา มนุสฺสา ฯ อถสฺส โพธิสตฺโต อโสจนการณํ กเถนฺโต เสสคาถา อภาสิ นาพฺภตีตหโร โสโก อนาคตสุขาวโห ตสฺมา ธงฺก น โสจามิ นตฺถิ โสเก ทุตียตา โสจํ ปณฺฑุกีโส โหติ ภตฺตญฺจสฺส น รุจฺจติ อมิตฺตา สุมนา โหนฺติ สลฺลวิทฺธสฺส รุปฺปโต @เชิงอรรถ: ^๑. วงฺกราชา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๐.

คาเม วา ยทิวารญฺเญ นินฺเน วา ยทิวา ถเล ฐิตํ มํ นาคมิสฺสติ เอวํ ทิฏฺฐปโท อหํ ยสฺสตฺตา นาลเมโกว สพฺพกามรสาหโร สพฺพาปิ ปฐวี ตสฺส น สุขํ อาวหิสฺสตีติ ฯ ตตฺถ นาพฺภตีตหโรติ นาพฺภตีตาหโร ฯ อยเมว วา ปาโฐ ฯ โสโก นาม อพฺภตีตํ อติกฺกนฺตํ นิรุทฺธํ อตฺถงฺคตํ ปุน นาหรติ ฯ ทุตียตาติ สหายตา ฯ อตีตาหรเณ วา อนาคตาหรเณ วา โสโก นาม กสฺสจิ สหาโย น โหติ เตนาปิ การเณนาหํ น โสจามีติ วทติ ฯ โสจนฺติ โสจนฺโต ฯ สลฺลวิทฺธสฺส รุปฺปโตติ โสกสลฺเลน วิทฺธสฺส เตเนว ฆฏฺฏิยมานสฺส ทิฏฺฐา วต โน ปจฺจตฺถิกสฺส ปิฏฺฐีติ อมิตฺตา สุมนา โหนฺตีติ อตฺโถ ฯ ฐิตํ มํ นาคมิสฺสตีติ สมฺม ธงฺกราช เอเตสุ คามาทีสุ ยตฺถกตฺถจิ ฐิตํ มํ ปณฺฑุกีสสภาวาทิกโสกมูลกํ พฺยสนํ น อาคมิสฺสติ ฯ เอวํ ทิฏฺฐปโทติ ยถา ตํ พฺยสนํ นาคจฺฉติ เอวํ มยา ฌานปทํ ทิฏฺฐํ ฯ อฏฺฐโลกธมฺมํ ปทนฺติปิ วทนฺติเยว ฯ ปาลิยํ ปน น มตฺตํ นาคมิสฺสตีติ ลิขิตํ ฯ ตํ อฏฺฐกถาสุปิ นตฺถิ ฯ ปริโยสานคาถาย ฯ อิจฺฉิตปฏฺฐิตฏฺเฐน ฌานสุขสงฺขาตํ สพฺพกามรสํ อาหรตีติ สพฺพกามรสาหโร ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยสฺส รญฺโญ สหายา สพฺเพ ^๑- สหาเย อตฺตา จ เอโก สพฺพกามรสาหโรว โหติ นาลํ สพฺพชฺฌานสุขสงฺขาตํ กามรสํ อาหริตุํ อสมตฺโถ ตสฺส @เชิงอรรถ: ^๑ ปหาย อญฺญสหาเย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๑.

รญฺโญ สพฺพาปิ ปฐวี น สุขํ อาวหิสฺสติ กามาตุรสฺส หิ สุขํ นาม นตฺถิ โย กิเลสทรถรหิตํ ปน ฌานสุขํ อาหริตุํ สมตฺโถ โส ราชา สุขิโต โหตีติ ฯ โย ปเนตาย คาถาย (อตฺโถ) ยสฺสตฺถา นาลเมโกติปิ ปาโฐ ตสฺสตฺโถ น ทิสฺสตีติ ฯ อิติ ธงฺโก จตสฺโส คาถา สุตฺวา โพธิสตฺตํ ขมาเปตฺวา รชฺชํ ปฏิจฺฉาเปตฺวา ปกฺกามิ ฯ มหาสตฺโตปิ รชฺชํ อมจฺจานํ นิยฺยาเทตฺวา หิมวนฺตปฺปเทสํ คนฺตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ธงฺกราชา อานนฺโท อโหสิ ฆฏราชา ปน อหเมวาติ ฯ ธงฺกชาตกํ ^๑- ปญฺจมํ ---------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๓๘-๔๔๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=9095&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=9095&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=722 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3436 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3399 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3399 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27