ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                     จุลฺลธมฺมปาลชาตกํ
     อหเมว ทูสิยา ภูนหตาติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต
เทวทตฺตสฺส วธาย ปริสกฺกนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     อญฺเญสุ ชาตเกสุ เทวทตฺโต โพธิสตฺตสฺส ตาสมตฺตมฺปิ กาตุํ
นาสกฺขิ ฯ อิมสฺมึ ปน จุลฺลธมฺมปาลชาตเก  โพธิสตฺตสฺส สตฺตมาสิกกาเล
หตฺถปาเท จ สีสญฺจ ฉินฺทาเปตฺวา อสิมาลกํ นาม กาเรสิ ฯ
ททฺทรชาตเก คีวํ วตฺเตตฺวา ๑- มาเรตฺวา อุทฺธเน มํสํ ปจิตฺวา ขาทิ ฯ
@เชิงอรรถ:  วลิตฺวา ฯ
ขนฺติวาทิชาตเก ทฺวีหิปิ กสาหิ ปหารสหสฺเสหิ ตาฬาเปตฺวา หตฺถปาเท
จ กณฺณนาสญฺจ ฉินฺทาเปตฺวา ชฏาสุ คเหตฺวา กฑฺฒาเปตฺวา
อุตฺตานกํ นิปชฺชาเปตฺวา อุเร ปาเทน ปหริตฺวา คโต ฯ โพธิสตฺโต
ตํทิวสญฺเญว ชีวิตกฺขยํ ปาปุณิ ฯ จุลฺลนนฺทิกชาตเกปิ มหากปิชาตเกปิ
มาราเปสิเยว ฯ เอวเมเวส ทีฆรตฺตํ วธาย ปริสกฺกนฺโต
พุทฺธกาเล ปริสกฺกติเยว ฯ อเถกทิวสํ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ
สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส เทวทตฺโต พุทฺธานํ มารณตฺถเมว อุปายํ
กโรติ สมฺมาสมฺพุทฺธํ มาราเปสฺสามีติ ธนุคฺคหํ ปโยเชสิ สิลํ
ปวิชฺฌิ นาฬาคิรึ วิสชฺชาเปสีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพเปส มยฺหํ วธาย ปริสกฺกเตว
อิทานิ ปน ตาสมตฺตมฺปิ กาตุํ น สกฺโกติ ปุพฺเพ มํ
ธมฺมปาลกุมารกาเล อตฺตโน ปุตฺตํ สมานํ ชีวิตกฺขยํ ปาเปตฺวา
อสิมาลกํ นาม กาเรสีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ มหาปตาเป นาม รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส อคฺคมเหสิยา จนฺทาย เทวิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ ฯ
ธมฺมปาโลติสฺส นามํ กรึสุ ฯ ตเมนํ สตฺตมาสิกกาเล มาตา คนฺโธทเกน
นฺหาเปตฺวา อลงฺกริตฺวา กีฬาปยมานา นิสีทิ ฯ ราชา ตสฺสา
วสนฏฺฐานํ อคมาสิ ฯ สา ปุตฺตํ กีฬาปยมานา สิเนเหน สมปฺปิตา
หุตฺวา ราชานํ ปสฺสิตฺวาปิ น อุฏฺฐหิ ฯ โส จินฺเตสิ อยํ อิทาเนว
ตาว ปุตฺตํ นิสฺสาย มานํ กโรติ มํ กิสฺมิญฺจิ น มญฺญติ ปุตฺเต
ปน วฑฺฒนฺเต มยิ มนุสฺโสติปิ น สญฺญํ กริสฺสติ อิทาเนว
ฆาเตสฺสามีติ ฯ โส นิวตฺติตฺวา คนฺตฺวา ราชาสเน นิสีทิตฺวา
อตฺตโน วิธาเนน อาคจฺฉตูติ โจรฆาตกํ ปกฺโกสาเปสิ ฯ โส
กาสาววตฺถนิวตฺโถ รตฺตมาลาธโร ผรสุํ อํเส ฐเปตฺวา อุปธานฆฏิกํ
หตฺถปาทฐปนทณฺฑกํ อาทาย อาคนฺตฺวา ราชานํ วนฺทิตฺวา
กึ กโรมิ เทวาติ อฏฺฐาสิ ฯ เทวิยา สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา ธมฺมปาลํ
อาเนหีติ ฯ เทวีปิ รญฺโญ กุชฺฌิตฺวา นิวตฺตภาวํ ญตฺวา โพธิสตฺตํ
อุเร นิปชฺชาเปตฺวา โรทมานา นิสีทิ ฯ โจรฆาตโก คนฺตฺวา ตํ
ปิฏฺฐิยา หตฺเถน ปหริตฺวา หตฺถโต กุมารํ อจฺฉินฺทิตฺวา อาทาย
รญฺโญ สนฺติกํ อาคนฺตฺวา กึ กโรมิ เทวาติ อาห ฯ ราชา
เอกํ ผลกํ อาหราเปตฺวา ปุรโต นิกฺขิปาเปตฺวา อิธ นํ นิปชฺชาเปหีติ
อาห ฯ โส ตเถว อกาสิ ฯ จนฺทาเทวี ปุตฺตสฺส ปจฺฉโตว ปริเทวมานา
อาคจฺฉิ ฯ ปุน โจรฆาตโก กึ กโรมิ เทวาติ อาห ฯ
ธมฺมปาลสฺส หตฺเถ ฉินฺทาติ ฯ จนฺทาเทวี มหาราช มม ปุตฺโต
สตฺตมาสิโก พาลโก น กิญฺจิ ชานาติ นตฺเถตสฺส โทโส โทโส
ปน มหนฺโตปิ ๑- มยิ ภเวยฺย ตสฺมา มยฺหํ หตฺเถ ฉินฺทาเปหีติ
อิมมตฺถํ ปกาเสนฺตี ปฐมํ คาถมาห
       อหเมว ทูสิยา ภูนหตา     รญฺโญ มหาปตาปสฺส
       เอตํ มุญฺจตุ ธมฺมปาลํ      หตฺเถ เม เทว เฉทหีติ ฯ
     ตตฺถ ทูสิยาติ ทูสิกา ตุมฺเห ทิสฺวา อนุฏฺฐหมานา
@เชิงอรรถ: ๑. โหนฺโต ฯ
โทสการิกาติ อตฺโถ ฯ ทูสิกาติปิ ปาโฐ ฯ อยเมว อตฺโถ ฯ ภูนหตาติ
หตภูนา หตวุฑฺฒีติ อตฺโถ ฯ รญฺโญติ อิทํ ทูสิยาติ ปเทน
โยเชตพฺพํ ฯ อหํ รญฺโญ มหาปตาปสฺส อปราธการิกา นายํ กุมาโร
ตสฺมา นิรปราธํ เอตํ พาลกํ มุญฺจตุ ธมฺมปาลํ สเจ หิ หตฺเถ
เฉทาเปตุกาโม โทสการิกาย หตฺเถ เม เทว เฉเทหีติ อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ
     ราชา โจรฆาตกํ โอโลเกสิ ฯ กึ กโรมิ เทวาติ ฯ ปปญฺจํ
อกตฺวา หตฺเถ ฉินฺทาติ ฯ ตสฺมึ ขเณ โจรฆาตโก ติขิณผรสุํ
คเหตฺวา กุมารสฺส ตรุณวํสกลีเร วิย เทฺว หตฺเถ ฉินฺทิ ฯ โส
ทฺวีสุ หตฺเถสุ ฉินฺทิยมาเนสุ เนว โรทติ น ปริเทวติ ฯ ขนฺติญฺจ
เมตฺตญฺจ ปุเรจาริกํ กตฺวา อธิวาเสสิ ฯ จนฺทา ปน เทวี
ฉินฺนหตฺถโกฏิยํ คเหตฺวา อุจฺจงฺเก กตฺวา โลหิตลิตฺตา ปริเทวมานา
วิจริ ฯ ปุน โจรฆาตโก กึ กโรมิ เทวาติ ปุจฺฉิ ฯ เทฺวปิ ปาเท
ฉินฺทาติ ฯ ตํ สุตฺวา จนฺทาเทวี ทุติยํ คาถมาห
       อหเมว ทูสิยา ภูนหตา     รญฺโญ มหาปตาปสฺส
       เอตํ มุญฺจตุ ธมฺมปาลํ      ปาเท เม เทว เฉทหีติ ฯ
     ตตฺถ อธิปฺปาโย ปุริมนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ
     ราชาปิ ปุน โจรฆาตกํ อาณาเปสิ ฯ โส อุโภปิ ปาเท
ฉินฺทิ ฯ จนฺทาเทวี ปาทโกฏิกํ คเหตฺวา อุจฺจงฺเก กตฺวา โลหิตลิตฺตา
ปริเทวมานา สามิ มหาปตาป นนุ ตุมฺเหหิ ฉินฺนหตฺถปาทา
นาม ทารกา มาตรา โปเสตพฺพา โหนฺติ อหํ ภตึ กตฺวา มม
ปุตฺตํ โปเสสฺสามิ เทหิ เม เอตนฺติ อาห ฯ โจรฆาตโก กึ เทว
กตา ราชาณา นิฏฺฐิตํ มม กิจฺจนฺติ ปุจฺฉิ ฯ น ตาว นิฏฺฐิตนฺติ ฯ
อถ กึ กโรมีติ ฯ สีสมสฺส ฉินฺทาติ ฯ ตโต จนฺทาเทวี
ตติยํ คาถมาห
       อหเมว ทูสิยา ภูนหตา        รญฺโญ มหาปตาปสฺส
       เอตํ มุญฺจตุ ธมฺมปาลํ         สีสํ เม เทว เฉทหีติ ฯ
     วตฺวา จ ปน สีสํ อุปเนสิ ฯ ปุน โจรฆาตโก กึ กโรมิ
เทวาติ ปุจฺฉิ ฯ สีสมสฺส ฉินฺทาติ ฯ โส สีสํ ฉินฺทิตฺวา กตา
เทว ราชาณาติ ปุจฺฉิ ฯ น ตาว กตาติ ฯ อถ กึ กโรมิ
เทวาติ ฯ อสิตุณฺเฑน ตํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อสิมาลกํ นาม กโรหีติ ฯ
โส ตสฺส กเลวรํ อากาเส ขิปิตฺวา ตํ อสิตุณฺเฑน สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
อสิมาลกํ นาม กตฺวา มหาตเล วิปฺปกีริ ฯ จนฺทาเทวี
โพธิสตฺตสฺส มํเส อุจฺจงฺเก กตฺวา มหาตเล โรทมานา ปริเทวมานา
อิมา คาถา อภาสิ
       นห นูนิมสฺส รญฺโญ           มิตฺตามจฺจา จ วิชฺชเร
       สุหทา เย น วทนฺติ ราชานํ    มา ฆาตยิ โอรสํ ปุตฺตํ
       นห นูนิมสฺส รญฺโญ           มิตฺตา ญาตี จ วิชฺชเร
       สุหทา เย น วทนฺติ ราชานํ    มา ฆาตยิ อตฺรชํ ปุตฺตํ
       จนฺทนสารานุลิตฺตา หตฺถา      ฉิชฺชนฺติ ธมฺมปาลสฺส
       ทายาทสฺส ปฐพฺยา           ปาณา เม เทว รุชฺฌตีติ ๑- ฯ
     ตตฺถ มิตฺตามจฺจา จ วิชฺชเรติ นูน อิมสฺส รญฺโญ
@เชิงอรรถ: ๑. ตติยคาถา อติเรกํ วิย ขายติ ฯ
ทฬฺหมิตฺตา วา สพฺพกิจฺเจสุ สหภาวิโน อมจฺจา วา มุทุหทยตาย สุหทา
วา เกจิ น วิชฺชนฺติ ฯ เย น วทนฺตีติ เย อธุนา อาคนฺตฺวา
อตฺตโน ปิยปุตฺตํ มา ฆาตยีติ น วทนฺติ อิมํ ราชานํ ปฏิเสเธนฺติ
เต นตฺถิเยวาติ มญฺญามิ ฯ
     ทุติยคาถาย ญาตีติ ญาตกา ฯ
     อิมา ปน เทฺว คาถา วตฺวา จนฺทาเทวี อุโภหิ หตฺเถหิ
หทยมํสํ ธารยมานา ตติยํ คาถมาห
       จนฺทนสารานุลิตฺตา พาหา     ฉิชฺชนฺติ ธมฺมปาลสฺส
       ทายาทสฺส ปฐพฺยา          ปาณา เม เทว รุชฺฌตีติ ๑- ฯ
     ตตฺถ ทายาทสฺส ปฐพฺยาติ ปิตุสนฺตกาย จาตุรนฺตาย ปฐวิยา
ทายาทสฺส โลหิตจนฺทนสารานุลิตฺตา หตฺถา ฉิชฺชนฺติ ปาทา ฉิชฺชนฺติ
สีสํ ฉิชฺชติ อสิมาลโกปิ กโต ตว สีสํ ๒- อจฺฉินฺทิตฺวา
คโตสิทานีติ เอวมาทีนิ วิปฺปลปนฺตา เอวมาห ฯ ปาณา เม เทว
รุชฺฌตีติ เทว มยฺหํ อิมํ โสกํ ธาเรตุํ อสกฺโกนฺติยาว ชีวิตํ นิรุชฺฌตีติ ฯ
     ตสฺสา เอวํ ปริเทวมานาย เอวํ ทยฺหมานํ เวฬุ วิย ๓- หทยํ
ผลิ ฯ สา ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปตฺตา ฯ ราชาปิ ปลฺลงฺเก ฐาตุํ
อสกฺโกนฺโต มหาตเล ปติ ฯ ปทรตลํ ทฺวิธา ภิชฺชิ ฯ โส ตโตปิ
ภูมิยํ ปติ ฯ ตโต จตุนหุตาธิกทฺวิโยชนสตสหสฺสพหลาปิ ฆนปฐวี
ตสฺสาคุณํ ธาเรตุํ อสกฺโกนฺตี ภิชฺชิตฺวา วิวรมทาสิ ฯ อวีจิโต
@เชิงอรรถ:  นิรุชฺฌนฺติ ฯ  วํสํ ฯ  ทยฺหมาเน เวฬุวเน เวฬุ วิย ฯ
ชาลา อุฏฺฐาย กุลทตฺติเยน กมฺพเลน ปริกฺขิปนฺตา วิย ตํ คเหตฺวา
อวีจิมฺหิ ขิปิ ฯ จนฺทาย จ โพธิสตฺตสฺส จ อมจฺจา สรีรกิจฺจํ
กรึสุ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ราชา เทวทตฺโต อโหสิ จนฺทาเทวี มหาปชาปตีโคตมี
ธมฺมปาลกุมาโร ปน อหเมวาติ ฯ
                  จุลฺลธมฺมปาลชาตกํ อฏฺฐมํ
                     ------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๕๐-๔๕๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=9351&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=9351&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=737              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3492              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3463              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3463              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]