อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                     พิลารโกสิยชาตกํ
     อปจนฺตาปีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ ทานวิตฺตํ
ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร ภควโต ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สาสเน ปพฺพชิตฺวา
ปพฺพชิตกาลโต ปฏฺฐาย ทานวิตฺโต อโหสิ ทานชฺฌาสโย ปตฺต-
ปริยาปนฺนํ ปิณฺฑปาตํ อญฺญสฺส อทตฺวา น ภุญฺชติ อนฺตมโส
ปานียํปิ ลภิตฺวา อญฺญสฺส อทตฺวา น ปิวิ เอวํ ทานาภิรโต
อโหสิ ฯ อถสฺส ธมฺมสภายํ ภิกฺขู คุณกถํ กเถสุํ ฯ สตฺถา
อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ
ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต ตํ ภิกฺขุํ ปกฺโกสาเปตฺวา สจฺจํ
กิร ภิกฺขุ ทานวิตฺโต ทานชฺฌาสโยติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ
วุตฺเต ภิกฺขเว อยํ ปุพฺเพ อสทฺโธ อโหสิ อปฺปสนฺโน กุสติเณน
เตลพินฺทุํปิ อุทฺธริตฺวา กสฺสจิ น อทาสิ อถ นํ อหํ ทเมตฺวา
นิพฺพิเสวนํ กตฺวา ทานผเล ปติฏฺฐาเปสึ ตเมว ทานวตฺตํ ภวนฺตเรปิ
น วิชหตีติ วตฺวา ภิกฺขูหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๕.
เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺเตตฺวา วยปฺปตฺโต กุฏุมฺพํ สณฺฐเปตฺวา ปิตุ
อจฺจเยน เสฏฺฐิฏฺฐานํ ปตฺวา เอกทิวสํ ธนวิโลกนํ กตฺวา ธนํ
ปญฺญายติ เอตสฺส อุปฺปาทกา น ปญฺญายติ อิมํ ธนํ วิสฺสชฺเชตฺวา
มยา ทานํ ทาตุํ วฏฺฏตีติ ทานสาลํ กาเรตฺวา ยาวชีวํ
มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา อายุหปริโยสาเน อิทํ ทานวตฺตํ มา
อุปจฺฉินฺทีติ ปุตฺตสฺส โอวาทํ ทตฺวา ตาวตึสภวเน สกฺโก หุตฺวา
นิพฺพตฺติ ฯ ปุตฺโตปิสฺส ตเถว ทานํ ทตฺวา ปุตฺตํ โอวทิตฺวา
อายุหปริโยสาเน จนฺโท เทวปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ ตสฺส ปุตฺโต
สุริโย หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ ตสฺส ปุตฺโต มาตลิสงฺคาหโก หุตฺวา
นิพฺพตฺติ ฯ ตสฺส ปุตฺโต ปญฺจสิโข คนฺธพฺพเทวปุตฺโต หุตฺวา
นิพฺพตฺติ ฯ ฉฏฺโฐ ปน อสทฺโธ อโหสิ ถทฺธจิตฺโต นิเสฺนโห มจฺฉรี ฯ
โส ทานสาลํ วิทฺธํเสตฺวา ฌาเปตฺวา ยาจเก โปเถตฺวา นีหราเปสิ
กสฺสจิ ติเณน อุทฺธริตฺวา เตลพินฺทุํปิ น เทติ ฯ ตทา สกฺโก
เทวราชา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ โอโลเกตฺวา ปวตฺตติ นุ โข เม
ทานวํโส อุทาหุ โนติ อุปธาเรนฺโต ปุตฺโต เม ทานํ ปวตฺเตตฺวา
จนฺโท หุตฺวา นิพฺพตฺติ ตสฺส ปุตฺโต สุริโย หุตฺวา ตสฺส ปุตฺโต
มาตลิ หุตฺวา ตสฺส ปุตฺโต ปญฺจสิโข หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฉฏฺโฐ
ปน ตํ วํสํ อุปจฺฉินฺทีติ ปสฺสิ ฯ อถสฺส เอตทโหสิ อิมํ ปาปธมฺมํ
ทเมตฺวา ทานผลํ ชานาเปตฺวา อาคมิสฺสามีติ โส จนฺทิมสุริยมาตลิ-
ปญฺจสิเข ปกฺโกสาเปตฺวา สมฺม อมฺหากํ วํเส ฉฏฺโฐ กุลวํสํ
สมุจฺฉินฺทิตฺวา ทานสาลํ ฌาเปตฺวา ยาจเก นีหราเปสิ น กสฺสจิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๖.
กิญฺจิ เทติ เอถ นํ มยํ คนฺตฺวา ทเมสฺสามาติ เตหิ สทฺธึ
พาราณสึ อคมาสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ เสฏฺฐี ราชุปฏฺฐานํ กตฺวา
อาคนฺตฺวา สตฺตเม ทฺวารโกฏฺฐเก อนฺตรวีถึ โอโลเกนฺโต จงฺกมติ ฯ
สกฺโก ตุมฺเห มม ปวิฏฺฐกาเล ปจฺฉโต ปฏิปาฏิยา อาคจฺฉถาติ
วตฺวา คนฺตฺวา เสฏฺฐิสฺส สนฺติเก ฐตฺวา โภ มหาเสฏฺฐิ โภชนํ
เม เทหีติ อาห ฯ พฺราหฺมณ นตฺถิ ตว อิธ ภตฺตํ อญฺญตฺถ
คจฺฉาหีติ ฯ โภ มหาเสฏฺฐิ พฺราหฺมเณหิ ภตฺเต ยาจิเต อทาตุํ น
ลพฺภตีติ ฯ พฺราหฺมณ มม เคเห ปกฺกํปิ ปจิตพฺพํปิ ภตฺตํ นตฺถิ
อญฺญตฺถ คจฺฉาหีติ ฯ มหาเสฏฺฐิ เอกํ เต สิโลกํ กเถสฺสามิ
ตํ สุณาหีติ ฯ นตฺถิ มยฺหํ ตว สิโลเกนตฺโถ คจฺฉ มา อิธ
ติฏฺฐาติ ฯ สกฺโก ตสฺส กถํ อสุณนฺโต วิย เทฺว คาถา อภาสิ
       อปจนฺตาปิ นิจฺฉนฺติ     สนฺโต ลทฺธาน โภชนํ
       กิเมว ตฺวํ ปจมาโน    ยํ น ทชฺชา น ตํ สมํ ฯ
       มจฺเฉรา จ ปมาทา จ  เอวํ ทานํ น ทิยฺยติ
       ปุญฺญํ อากงฺขมาเนน    เทยฺยํ โหติ วิชานตาติ ฯ
     ตาสํ อตฺโถ โภ มหาเสฏฺฐิ อปจนฺตาปิ สนฺโต สปฺปุริสา
ภิกฺขาจริยาย ลทฺธํปิ โภชนํ ทาตุํ อิจฺฉนฺติ น เอกิกา ปริภุญฺชนฺติ ฯ
กิเมว ตฺวนฺติ ตฺวํ หิ ปจมาโน ยํ น ทเทยฺยาสิ ฯ น ตํ สมนฺติ
ตํ ตว อนุรูปํ อนุจฺฉวิกํ น โหติ ฯ ทานญฺหิ มจฺเฉเรน จ ปมาเทน
จาติ ทฺวีหิ โทเสหิ น ทิยฺยติ ปุญฺญํ ปน อากงฺขมาเนน วิชานตา
ปณฺฑิตมนุสฺเสน ตว สทิเสน ทาตพฺพเมว โหตีติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๗.
     โส ตสฺส วจนํ สุตฺวา เตนหิ เคหํ ปวิสิตฺวา นิสีท โถกํ
ลจฺฉสีติ อาห ฯ สกฺโก ปวิสิตฺวา เต สิโลเก สชฺฌายนฺโต นิสีทิ ฯ
อถ นํ จนฺโท อาคนฺตฺวา ภตฺตํ ยาจิ ฯ นตฺถิ เต ภตฺตํ คจฺฉาติ จ
วุตฺเต มหาเสฏฺฐิ อนฺโต เอโก พฺราหฺมโณ นิสินฺโน พฺราหฺมณ-
วาจกํ มญฺเญ ภวิสฺสติ อหํปิ ปวิสิสฺสามีติ วตฺวา นตฺถิ
พฺราหฺมณวาจกํ นิกฺขมาติ วุจฺจมาโนปิ มหาเสฏฺฐิ อิงฺฆ ตาว
สิโลกํ สุโณหีติ เทฺว คาถา อภาสิ
      ยสฺเสว ภีโต น ททาติ    มจฺฉรี ตเทว อททโต ภยํ
      ชิฆจฺฉา จ ปิปาสา จ     ยสฺส ภายติ มจฺฉรี
      ตเมว พาลํ ผุสติ        อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ ฯ
      ตสฺมา วิเนยฺย มจฺเฉรํ    ทชฺชา ทานํ มลาภิภู
      ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมึ       ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณินนฺติ ฯ
     ตตฺถ ยสฺส ภายตีติ อหํ อญฺเญสํ ทตฺวา สยํ ชิฆจฺฉโต จ
ปิปาสิโต จ ภวิสฺสามีติ ยสฺสา ชิฆจฺฉาย จ ปิปาสาย จ
ภายติ ฯ ตเมวาติ ตญฺเญว ชิฆจฺฉาปิปาสสงฺขาตํ ภยํ เอตํ พาลํ
นิพฺพตฺตฏฺฐาเน อิธ โลเก จ ปรโลเก จ ผุสติ ปีเฬติ อจฺจนฺตํ
ทลิทฺทิยํ ปาปุณาติ ฯ มลาภิภูติ มจฺฉริยมลํ อภิภวนฺโต ฯ
     ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา เตนหิ ปวิส โถกํ ลภิสฺสสีติ
อาห ฯ โส ปวิสิตฺวา สกฺกสฺส สนฺติเก นิสีทิ ฯ ตโต โถกํ
วีตินาเมตฺวา สุริโย อาคนฺตฺวา ภตฺตํ ยาจนฺโต เทฺว คาถา อภาสิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๘.
       ทุทฺททํ ททมานานํ       ทุกฺกรํ กมฺมกุพฺพตํ
       อสนฺโต นานุกุพฺพนฺติ     สตํ ธมฺโม ทุรนฺนโย ฯ
       ตสฺมา สตญฺจ อสตญฺจ    นานา โหติ อิโต คติ
       อสนฺโต นิรยํ ยนฺติ      สนฺโต สคฺคปรายนาติ ฯ
     ตตฺถ ทุทฺททนฺติ ทานํ นาม ทุทฺททํ มจฺเฉรํ อภิภวิตฺวา
ทาตพฺพโต ตํ ททมานานํ ฯ ทุกฺกรนฺติ ตเทว ทานกมฺมํ ทุกฺกรํ
ยุทฺธสทิสํ ฯ อสนฺโต นานุกุพฺพนฺตีติ อสปฺปุริสา ทานผลํ อชานนฺตา
เตสํ คตมคฺคํ นานุคจฺฉนฺติ ฯ สตํ ธมฺโมติ สปฺปุริสานํ โพธิสตฺตานํ
ธมฺโม อญฺเญหิ ทูราคโม ฯ อสนฺโตติ มจฺฉริยวเสน ทานํ อทตฺวา
อสปฺปุริสา นิรยํ ยนฺติ ฯ
     เสฏฺฐี คเหตพฺพคฺคหณํ อปสฺสนฺโต เตนหิ ปวิสิตฺวา พฺราหฺมณานํ
สนฺติเก นิสีท โถกํ ลจฺฉสีติ อาห ฯ ตโต โถกํ วีตินาเมตฺวา
มาตลิ อาคนฺตฺวา ภตฺตํ ยาจิตฺวา นตฺถีติ วจนสมนนฺตรกาลเมว
สตฺตมํ คาถมาห
       อปฺปมฺเปเก ปเวจฺฉนฺติ      พหุนา เมเกน ทิจฺฉเร
       อปฺปสฺมา ทกฺขิณา ทินฺนา     สหสฺเสน สมํ มิตาติ ฯ
     ตตฺถ อปฺปมฺเปเก ปเวจฺฉนฺตีติ มหาเสฏฺฐิ เอกจฺเจ ปณฺฑิต-
ปุริสา อปฺปมฺปิ เทยฺยธมฺมํ ปเวจฺฉนฺติ ททนฺติเยวาติ อตฺโถ ฯ
พหุนาติ พหุนาปิ เทยฺยธมฺเมน สมนฺนาคตา เอเก สตฺตา น ทิจฺฉเร
น ททนฺติ ฯ ทกฺขิณาติ กมฺมญฺจ ผลญฺจ สทฺทหิตฺวา ทินฺนํ
ทานํ ฯ สหสเสน สมํ มิตาติ เอวํ ทินฺนา กฏจฺฉุภตฺตมตฺตาปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๙.
ทกฺขิณา สหสฺสทาเนน สทฺธึ มิตา มหาผลตฺตา สหสฺสทาน-
สทิสํเยว โหตีติ ฯ
     ตํปิ โส เตนหิ ปวิสิตฺวา นิสีทาติ อาห ฯ ตโต โถกํ
วีตินาเมตฺวา ปญฺจสิโข อาคนฺตฺวา ภตฺตํ ยาจิตฺวา นตฺถิ คจฺฉาติ
วุตฺเต อหํ น คตปุพฺโพ อิมสฺมึ เคเห พฺราหฺมณวาจกํ ภวิสฺสติ
มญฺเญติ ตสฺส ธมฺมกถํ อารภนฺโต อฏฺฐมํ คาถมาห
                ธมฺมญฺจเร โยปิ สมุจฺฉกํ จเร
                ทารญฺจ โปสํ ททํ อปฺปกสฺมึ
                สตสหสฺสานํ สหสฺสยาคินํ
                กลฺลํปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เตติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺมนฺติ ติวิธสุจริตธมฺมํ ฯ สมุจฺฉกนฺติ คาเม วา
อามกปกฺกภิกฺขาจริยํ อรญฺเญ วา ผลาผลอาหรณสงฺขาตํ อุญฺฉํ
จเรยฺย โสปิ ธมฺมเมว จเร ฯ ทารญฺจ โปสนฺติ อตฺตโน จ
ปุตฺตทารํ โปเสนฺโตเยว ฯ ททํ อปฺปกสฺมินฺติ ปริตฺเตปิ เทยฺยธมฺเม
ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณานํ ททนฺโต ธมฺมํ จเรติ อตฺโถ ฯ สตสหสฺสานํ
สหสฺสยาคินนฺติ ปรํ โปเถตฺวา เหเฐตฺวา สตสหสฺเสน สหสฺสยาคํ
ยชนฺตานํ สหสฺสยาคินํ อิสฺสรานํ สตสหสฺสานํ ฯ กลฺลํปิ นาคฺฆนฺติ
ตถาวิธสฺส เตติ เต อิสฺสรา สตสหสฺสสงฺขาตา สหสฺสยาคีนํ ยาคํ
ตถาวิธสฺส ธมฺเมน สเมน เทยฺยธมฺมํ อุปฺปาเทตฺวา ททนฺตสฺส
ทุคฺคตมนุสฺสสฺส โสฬสึ กลฺลํ น อคฺฆนฺตีติ ฯ
     อถ เสฏฺฐี ปญฺจสิขสฺส กถํ สุตฺวา สลฺลกฺเขสิ ฯ อถ นํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๐.
อนคฺฆการณํ ปุจฺฉนฺโต นวมํ คาถมาห
                เกเนส ยญฺโญ วิปุโล มหคฺฆโต
                สเมน ทินฺนสฺส อนคฺฆเมติ
                กถํ สหสฺสานํ สหสฺสยาคินํ
                กลฺลํปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เตติ ฯ
     ตตฺถ ยญฺโญติ ทานยาโค สตสหสฺสปริจฺจาควเสน วิปุโล
วิปุลผลตฺตา จ มหคฺฆโต ฯ สเมน ทินฺนสฺสาติ ธมฺเมน ทินฺนสฺส
เกน การเณน อคฺฆํ น อุเปติ ฯ กถํ สหสฺสานนฺติ พฺราหฺมณ กถํ
สหสฺสยาคีนํ ปุริสานํ พหูนํ สหสฺสานํ ปุริสานํ สตสหสฺสสงฺขาตา
อิสฺสรา ตถาวิธสฺส เทยฺยธมฺเมน อุปฺปาเทตฺวา ทายกสฺส เอกสฺส
ทุคฺคตมนุสฺสสฺส ทานํ กลฺลํ นาคฺฆนฺตีติ ฯ
     อถสฺส กเถนฺโต ปญฺจสิโข โอสานคาถมาห
                ททนฺติ เหเก วิสเม นิวิฏฺฐา
                ฆตฺวา วธิตฺวา อถ โสจยิตฺวา
                สา ทกฺขิณา อสฺสุมุขา สทณฺฑา
                สเมน ทินฺนสฺส น อคฺฆเมติ
                เอวํ สหสฺสานํ สหสฺสยาคินํ
                กลฺลํปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เตติ ฯ
     ตตฺถ วิสเมติ วิสเม กายกมฺมาทิมฺหิ นิวฏฺฐา ฯ ฆตฺวาติ
กิลเมตฺวา ฯ วธิตฺวาติ มาเรตฺวา ฯ โสจยิตฺวาติ สโสเก กตฺวา ฯ
     โส ปญฺจสิขสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา เตนหิ คจฺฉ เคหํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๑.
ปวิสิตฺวา นิสีท โถกํ ลจฺฉสีติ อาห ฯ โส คนฺตฺวา เตสํ สนฺติเก
นิสีทิ ฯ ตโต พิลารโกสิยเสฏฺฐี เอกํ ทาสึ อามนฺเตตฺวา เอเตสํ
พฺราหฺมณานํ ปลาสวีหีนํ นาฬึ นาฬึ เทหีติ อาห ฯ สา วีหินาฬึ
คเหตฺวา พฺราหฺมเณ อุปสงฺกมิตฺวา อิเม อาทาย ยตฺถกตฺถจิ
ปจาเปตฺวา ภุญฺชถาติ อาห ฯ พฺราหฺมณา น อมฺหากํ วีหินา
อตฺโถ มยํ น วีหึ อามสามาติ ฯ อยฺย วีหึ กิร น อามสนฺตีติ ฯ
เตนหิ เตสํ ตณฺฑุเล เทหีติ ฯ สา เตสํ ตณฺฑุเล อาทาย
คนฺตฺวา พฺราหฺมณา ตณฺฑุเล คณฺหถาติ อาห ฯ มยํ อามกํ
น ปฏิคฺคณฺหามาติ ฯ อยฺย อามกํ กิร น คณฺหนฺตีติ ฯ
เตนหิ เตสํ กโรฏิยํ วฑฺเฒตฺวา โคภตฺตํ เทหีติ ฯ สา เตสํ
กโรฏิยํ วฑฺเฒตฺวา มหาโคณานํ ปกฺกภตฺตํ อาหริตฺวา อทาสิ ฯ
ปญฺจปิ ชนา กพเฬ วฑฺเฒตฺวา มุเข ปกฺขิปิตฺวา คเล ลคฺคาเปตฺวา
อกฺขีนิ ปริวตฺเตตฺวา วิสฺสฏฺฐสญฺญา มตา วิย นิปชฺชึสุ ฯ ทาสี
เต ทิสฺวา มตา ภวิสฺสนฺตีติ ภีตา คนฺตฺวา เสฏฺฐิโน อาโรเจสิ
อยฺย เต พฺราหฺมณา โคภตฺตํ คิลิตุํ อสกฺโกนฺตา มตาติ ฯ โส
จินฺเตสิ อิทานิ อยํ ปาปธมฺโม สุขุมาลานํ พฺราหฺมณานํ โคภตฺตํ
ทาเปสิ เต ตํ คิลิตุํ อสกฺโกนฺตา มตาติ มํ ครหิสฺสนฺตีติ ฯ
ตโต ทาสึ อาห ขิปฺปํ คนฺตฺวา เอเตสุ กโรฏิเตสุ ภตฺตํ หริตฺวา
นานคฺครสสาลิภตฺตํ วฑฺเฒตฺวา เทหีติ ฯ สา ตถา อกาสิ ฯ
เสฏฺฐี อนฺตรวีถึ ปฏิปนฺเน มนุสฺเส ปกฺโกสาเปตฺวา อหํ มม
ภุญฺชนนิยาเมน เอเตสํ พฺราหฺมณานํ ภตฺตํ ทาเปสึ เอเต โลเภน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๒.
มหนฺเต ปิณฺเฑ กตฺวา ภุญฺชมานา คเล ลคฺคาเปตฺวา มตา มม
นิทฺโทสภาวํ ชานถาติ วตฺวา ปริสํ สนฺนิปาเตสิ ฯ มหาชเน
สนฺนิปติเต พฺราหฺมณา อุฏฺฐาย มหาชนํ โอโลเกตฺวา ปสฺสถิมสฺส
เสฏฺฐิสฺส มุสาวาทิตํ อมฺหากํ อตฺตโน ภุญฺชนภตฺตํ ทาเปสินฺติ
วทติ ปฐมํ อมฺหากํ โคภตฺตํ ทตฺวา อมฺเหสุ มเตสุ วิย นิปนฺเนสุ
อิมํ ภตฺตํ วฑฺฒาเปตฺวา เปเสสีติ วตฺวา อตฺตนา มุเขหิ คหิตํ
ภตฺตํ ภูมิยํ ปาเตตฺวา ทสฺเสสุํ ฯ มหาชโน เสฏฺฐึ ครหิ อนฺธพาล
อตฺตโน กุลวํสํ นาเสสิ ทานสาลํ ฌาเปสิ ยาจเก คีวายํ คเหตฺวา
นีหราเปตฺวา อิทานิ อิเมสํ สุขุมาลพฺราหฺมณานํ ภตฺตํ เทนฺโต
โคภตฺตํ ทาเปสิ ปรโลกํ คจฺฉนฺโต ตว ฆรวิภวํ คีวายํ พนฺธิตฺวา
คมิสฺสสิ มญฺเญติ ฯ ตสฺมึ ขเณ สกฺโก มหาชนํ ปุจฺฉิ ชานาถ
ตุมฺเห อิมสฺมึ เคเห ธนํ กสฺส สนฺตกนฺติ ฯ น ชานามาติ ฯ
อิมสฺมึ นคเร อสุกกาเล พาราณสีมหาเสฏฺฐี นาม ทานสาลํ กาเรตฺวา
มหาทานํ ปวตฺตยีติ สุตปุพฺพํ ตุมฺเหหีติ ฯ อาม สุณามาติ ฯ
อหํ โส เสฏฺฐี ตํ ทานํ ทตฺวา สกฺโก เทวราชา หุตฺวา นิพฺพตฺโต
ปุตฺโตปิ เม ตํ วํสํ อวินาเสตฺวา ทานํ ทตฺวา จนฺโท เทวปุตฺโต
หุตฺวา นิพฺพตฺโต ตสฺส ปุตฺโต สุริโย ตสฺส ปุตฺโต มาตลิ
ตสฺส ปุตฺโต ปญฺจสิโข คนฺธพฺพเทวปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺโต เตสุ
อยํ จนฺโท อยํ สุริโย อยํ มาตลิสงฺคาหโก อยํ อิมสฺส
ปาปธมฺมสฺส ปิตา ปญฺจสิโข คนฺธพฺพเทวปุตฺโต เอวํ พหุคุณํ
ทานํ นาม กตฺตพฺพเมว กุสลํ ปณฺฑิเตหีติ กเถนฺตา กเถนฺตา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๓.
มหาชนสฺส กงฺขจฺเฉทนตฺถํ อากาเส อุปฺปติตฺวา มหนฺเตนานุภาเวน
อากาเส ชลมานสรีรา อฏฺฐํสุ ฯ สกลนครํ ปชฺชลนฺตํ วิย
อโหสิ ฯ สกฺโก มหาชนํ อามนฺเตตฺวา มยํ อตฺตโน ทิพฺพสมฺปตฺตึ
ปหาย อาคจฺฉนฺตา อิมํ กุลปจฺฉิมํ กุลวํสภารํ ปาปธมฺมํ
พิลารโกสิยํ นิสฺสาย อาคตา อยํ ปาปธมฺโม อตฺตโน กุลวํสํ
นาเสตฺวา ทานสาลํ ฌาเปตฺวา ยาจเก คีวายํ คเหตฺวา นีหริตฺวา
อมฺหากํ วํสํ สมุจฺฉินฺทิ อทานสีโล หุตฺวา นิรเย นิพฺพตฺเตยฺยาติ
อิมสฺส อนุกมฺปาย อาคตมฺหาติ วตฺวา ทานคุณํ ปกาเสนฺโต
มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ ฯ วิลารโกสิโยปิ สิรสิ อญฺชลึ ปติฏฺฐ-
เปตฺวา เทว อหํ อิโต ปฏฺฐาย โปราณกุลวํสํ อนาเสตฺวา
ทานํ ปวตฺเตสฺสามิ อชฺช อาทึ กตฺวา อนฺตมโสปิ อุทกทนฺตโปณํ
อุปาทาย อตฺตนา ลทฺธาหารํ ปรสฺส อทตฺวา น ขาทิสฺสามีติ
สกฺกสฺส ปฏิญฺญํ อทาสิ ฯ สกฺโก ตํ ทเมตฺวา นิพฺพิเสวนํ
กตฺวา ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา จตฺตาโร เทวปุตฺเต อาทาย
สกฏฺฐานเมว คโต ฯ โสปิ เสฏฺฐี ยาวชีวํ ฐตฺวา ตาวตึสภวเน
นิพฺพตฺติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขเว อยํ ภิกฺขุ
ปุพฺเพ อสทฺโธ อโหสิ กสฺสจิ กิญฺจิ อทตฺวา อหํ ปน นํ
ทเมตฺวา ทานผลํ ชานาเปสึ ตเมว ทานจิตฺตํ ภวนฺตรคตํปิ น
ชหตีติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา เสฏฺฐี อยํ ทานปติโก
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๔.
ภิกฺขุ อโหสิ จนฺโท สารีปุตฺโต สุริโย โมคฺคลฺลาโน มาตลิ
กสฺสโป ปญฺจสิโข อานนฺโท สกฺโก ปน อหเมวาติ ฯ
                 พิลารโกสิยชาตกํ ทฺวาทสมํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๕๐๔-๕๑๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=10193&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=10193&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1443
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5845
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5989
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5989
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27