ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                     ตุณฺฑิลชาตกํ
     นวจฺฉทฺทเกติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ มรณภีรุกภิกฺขุํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร สาวตฺถีวาสี กุลปุตฺโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา มรณ-
ภีรุโก อโหสิ ฯ อปฺปมตฺตกมฺปิ สาขาจลนํ ทณฺฑกปตนํ สกุณ-
จตุปฺปทสทฺทํ วา อญฺญํ วา สทฺทํ ตถารูปํ สุตฺวา มรณภยตชฺชิโต
หุตฺวา กุจฺฉิยํ ปวิฏฺฐสทิโส วิย กมฺเปนฺโต วิจรติ ฯ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ
กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส อสุกภิกฺขุ กิร มรณภีรุโก อปฺปมตฺตกมฺปิ
สทฺทํ สุตฺวา วิรวนฺโต วิจรติ ปลายติ อิเมสญฺจ สตฺตานํ
มรณเมว ธุวํ ชีวิตํ อธุวนฺติ โยนิโส มนสิกาตพฺพนฺติ ฯ สตฺถา
อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ
ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต ตํ ภิกฺขุํ ปกฺโกสาเปตฺวา สจฺจํ
กิร ตฺวํ ภิกฺขุ มรณภีรุโกติ อาม ภนฺเตติ เตน ปฏิญฺญาเต น
ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพเปส มรณภีรุโกเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
สูกริยา กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ สูกรี ปริปุณฺณคพฺภา เทฺว
โปตเก วิชายิ ฯ สา เอกทิวสํ เต คเหตฺวา เอกสฺมึ อาวาเฏ
นิปชฺชิ ฯ อเถกา พาราณสีคามทฺวารวาสินี มหลฺลิกา อิตฺถี
กปฺปาสกฺเขตฺตโต ปจฺฉิปูรํ กปฺปาสํ อาทาย ยฏฺฐิยา ภูมึ อาโกเฏนฺตี
อาคจฺฉิ ฯ สูกรี ตํ สทฺทํ สุตฺวา มรณภเยน ปุตฺตเก ฉฑฺเฑตฺวา
ปลายิ ฯ มหลฺลิกา สูกรโปตเก ทิสฺวา ปุตฺตสญฺญํ ปฏิลภิตฺวา
ปจฺฉิยํ ปกฺขิปิตฺวา ฆรํ เนตฺวา เชฏฺฐสฺส มหาตุณฺฑิโล กนิฏฺฐสฺส
จุลฺลตุณฺฑิโลติ นามํ กตฺวา เต ปุตฺตเก วิย โปเสสิ ฯ เต
อปรภาเค วฑฺฒิตฺวา ถูลสรีรา อเหสุํ ฯ มหลฺลิกา อิเม โน
มูเลน เทหีติ วุจฺจมานาปิ ปุตฺตา เมติ วตฺวา กสฺสจิ น เทติ ฯ
อเถกสฺมึ ฉณกาเล ธุตฺตา สุรํ ปิวนฺตา มํเส ขีเณ กุโต
นุ โข มํสํ ลภิสฺสามาติ วีมํสนฺตา มหลฺลิกาย เคเห สูกรานํ
อตฺถิภาวํ ญตฺวา สุรํ คเหตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา อมฺม มูลํ
คเหตฺวา เอกํ โน สูกรํ เทหีติ อาหํสุ ฯ สา อลํ ตาตา
ปุตฺตา เม เอเต ปุตฺตํ นาม มํสํ ขาทนตฺถาย กีณนฺตานํ ททนฺตา
นาม น อตฺถีติ ปฏิกฺขิปิ ฯ ธุตฺตา อมฺม มนุสฺสานํ สูกรา
นาม ปุตฺตา น โหนฺติ เต เทหิ โนติ ปุนปฺปุนํ ยาจนฺตาปิ
อลภิตฺวา มหลฺลิกํ สุรํ ปาเยตฺวา มตฺตกาเล อมฺม สูกเรหิ กึ
กริสฺสสิ มูลํ คเหตฺวา ปริพฺพยํ กโรหีติ ตสฺสา หตฺเถ กหาปเณ
ฐปยึสุ ฯ สา กหาปเณ คเหตฺวา ตาตา มหาตุณฺฑิลํ ทาตุํ น
สกฺโกมิ จุลฺลตุณฺฑิลํ ปน คณฺหถาติ อาห ฯ กหํ โสติ ฯ
อสุกสฺมึ คจฺเฉติ ฯ สทฺทมสฺส เทหีติ ฯ อาหารํ น ปสฺสามีติ ฯ
ธุตฺตา มูเลเนกํ ภตฺตปาฏึ อาหราเปสุํ ฯ มหลฺลิกา ตํ คเหตฺวา
ทฺวาเร ฐปิตํ สูกรโทณึ ปูเรตฺวา โทณิสมีเป อฏฺฐาสิ ฯ ตึสมตฺตา
ธุตฺตา ปาสหตฺถา ตตฺเถว อฏฺฐํสุ ฯ มหลฺลิกา ตาต จุลฺลตุณฺฑิล
เอหิ เรติ ตสฺส สทฺทมทาสิ ฯ ตํ สุตฺวา มหาตุณฺฑิโล เอตฺตกํ
กาลํ มม มาตรา น จุลฺลตุณฺฑิลสฺส สทฺโท ทินฺนปุพฺโพ
มญฺเญว ปฐมํ สทฺทายติ อวสฺสํ อชฺช อมฺหากํ ภยํ อุปฺปนฺนํ
ภวิสฺสตีติ อญฺญาสิ ฯ โส ตํ อามนฺเตตฺวา ตาต มม มาตา
ตํ ปกฺโกสติ คจฺฉ ตาว ชานาหีติ ฯ โส คจฺฉา นิกฺขมิตฺวา
ภตฺตโทณิสมีเป เตสํ ฐิตภาวํ ทิสฺวา อชฺช เม มรณํ อุปฺปนฺนนฺติ
มรณภยตชฺชิโต นิวตฺเตตฺวา กมฺปมาโน ภาตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา
สณฺฐาเรตุํ นาสกฺขิ กมฺปมาโน ปริพฺภมติ ฯ มหาตุณฺฑิโล ตํ
ทิสฺวา ตาต ตฺวํ ปน อชฺช ปเวธสิ ปวิสนฏฺฐานํ โอโลเกสิ
กึ นาเมตํ กโรสีติ ปุจฺฉิ ฯ โส อตฺตนา ทิฏฺฐการณํ กเถนฺโต
ปฐมํ คาถมาห
               นวจฺฉทฺทเก ทานิ ทิยฺยติ
               ปุณฺณายํ โทณิ สุวามินี ฐิตา
               พหุโก ชโน ปาสปาณิโก
               โน จ โข เม ปฏิภาติ ภุญฺชิตุนฺติ ฯ
     ตตฺถ นวจฺฉทฺทเก ทานิ ทิยฺยตีติ ภาติก ปุพฺเพ อมฺหากํ
กุณฺฑกยาคุ วา อาจามภตฺตํ วา ทิยฺยติ อชฺช จ นวจฺฉทฺทกํ
นวาการํ ทานิ ทิยฺยติ ฯ ปุณฺณายํ โทณีติ อยํ อมฺหากํ ภตฺตโทณิ
สุทฺธภตฺตสฺส ปุณฺณา ฯ สุวามินี ฐิตาติ อยฺยาปิ โน ตสฺสาปิ
โทณิยา สนฺติเก ฐิตา ฯ พหุโก ชโนติ น เกวลญฺจ อญฺโญปิ
พหุโก ชโน ปาสปาณิโก ฐิโต ฯ โน จ โข เม ปฏิภาตีติ
อยํ เอวํ เอเตสํ ฐิตภาโวปิ อิทํ ภตฺตํ ภุญฺชิตุํปิ มยฺหํ น ปฏิภาติ
น รุจฺจตีติ อตฺโถ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต ตาต จุลฺลตุณฺฑิล มม กิร มาตา
เอตฺเถว สูกเร โปเสนฺตา นาม ยทตฺถํ โปเสติ สฺวาสฺสา อตฺโถ
อชฺช มตฺถกํ ปตฺโต ตฺวํ มา จินฺตยีติ วตฺวา มธุรสเรน พุทฺธลีฬาย
ธมฺมํ เทเสนฺโต เทฺว คาถา อภาสิ
                 ตสสิ ภมสิ เลณมิจฺฉสิ
                 อตาโณสิ กุหึ คมิสฺสสิ
                 อปฺโปสฺสุกฺโก ภุญฺช ตุณฺฑิล
                 มํสตฺถาย โปสิยามเส ฯ
                 โอคาห รหทํ อกทฺทมํ
                 สพฺพเสทมลํ ปวาหย
                 คณฺหาหิ นวํ วิเลปนํ
                 ยสฺส คนฺโธ น กทาจิ ฉิชฺชตีติ ฯ
     ตสฺส ทส ปารมิโย อาวชฺเชตฺวา เมตฺตาปารมึ ปุเรจาริกํ
กตฺวา ปฐมํ ปทํ อุทาหรนฺตสฺเสว สทฺโท สกลํ ทฺวาทสโยชนิกํ
พาราณสึ อชฺโฌตฺถริตฺวา คโต ฯ สุตสุตกฺขเณเยว ราชอุปราชาทโย
อาทึ กตฺวา พาราณสีวาสิโน อาคมึสุ ฯ อนาคตาปิ เคเห ฐิตาว
สุณึสุ ฯ ราชปุริสา คจฺเฉ ภินฺทิตฺวา ภูมึ สมํ กตฺวา วาลิกํ
โอกิรึสุ ฯ ธุตฺตานํ สุรามโท ฉิชฺชิ ฯ ปาเส ฉฑฺเฑตฺวา ธมฺมํ
สุณมานาว อฏฺฐํสุ ฯ มหลฺลิกายปิ มโท ฉิชฺชิ ฯ มหาสตฺโต
มหาชนสฺส มชฺเฌ จุลฺลตุณฺฑิลสฺส เทสนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตตฺถ ตสสิ ภมสีติ มรณภเยน อุตฺตสสิ เตเนว กิลมนฺโต
ภมสิ ฯ เลณมิจฺฉสีติ ปติฏฺฐํ โอโลเกสิ ฯ อตาโณสีติ ตาต
ปุพฺเพ อมฺหากํ มาตา ปฏิสรณํ อโหสิ สา อชฺช นิราเปกฺขา
อมฺเห ฉฑฺเฑสิ อิทานิ กุหึ คมิสฺสสิ ฯ โอคาหาติ โอคาหํ ฯ
อยเมว วา ปาโฐ ฯ ปวาหยาติ ปวาเหหิ ฯ น ฉิชฺชตีติ น
นสฺสติ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ สเจ มรณโต ตสสิ อกทฺทมํ
โปกฺขรณึ โอตริตฺวา ตว สรีเร สพฺพํ เสทญฺจ มลญฺจ ปวาเหตฺวา
นิจฺจสุรภิคนฺธวิเลปนํ วิลิมฺปาหีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา จุลฺลตุณฺฑิโล มยฺหํ ภาตา เอวํ วเทติ อมฺหากญฺจ
วํโส โปกฺขรณึ โอตริตฺวา นหานํ สรีรโต เสทมลปวาหนํ ปุราณํ
วิเลปนํ หาเรตฺวา นวสุรภิคนฺธวิเลปนคฺคหณญฺจ กิสฺมิญฺจิ
กาเล นตฺถิ กึ นุ โข สนฺธาย ภาตา มํ เอวํ อาหาติ ปุจฺฉนฺโต
จตุตฺถํ คาถมาห
                 กตโม นุ รหโท อกทฺทโม
                 กึสุ เสทมลนฺติ วุจฺจติ
                 กตมญฺจ นววิเลปนํ
                 กสฺส คนฺโธ น กทาจิ ฉิชฺชตีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต เตนหิ โอหิตโสโต สุณาหีติ พุทฺธลีฬาย
ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
                 ธมฺโม รหโท อกทฺทโม
                 ปาปํ เสทมลนฺติ วุจฺจติ
                 สีลญฺจ นววิเลปนํ
                 ตสฺส คนฺโธ น กทาจิ ฉิชฺชติ ฯ
                 นนฺทนฺติ สรีรฆาติโน
                 น จ นนฺทนฺติ สรีรธาริโน
                 ปุณฺณาย ปุณฺณมาสิยา
                 รมมานาว ชหนฺติ ชีวิตนฺติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺโมติ ปญฺจ สีลานิ ทส สีลานิ ตีณิ สุจริตานิ
สตฺตตึสโพธิปกฺขิยธมฺมา อมตมหานิพฺพานนฺติ สพฺโพเปส ธมฺโม นาม ฯ
อกทฺทโมติ ราคโทสโมหมานทิฏฺฐิกิเลสกทฺทมานํ อภาเวน อกทฺทโม ฯ
อิมินา เสสธมฺมโต นิพฏฺเฏตฺวา นิพฺพานเมว ทสฺเสติ ฯ ยาวตา
ภิกฺขเว ธมฺมา สงฺขตา วา อสงฺขตา วา วิราโค เตสํ ธมฺมานํ
อคฺคมกฺขายติ ยทิทํ มทนิมฺมทโน ปิปาสวินโย อาลยสมุคฺฆาโต
วฏฺฏูปจฺเฉโท ตณฺหกฺขโย วิราโค นิโรโธ นิพฺพานนฺติ หิ วุตฺตํ ฯ
ตเทว ทสฺเสนฺโต ตาต จุลฺลตุณฺฑิล อหํ นิพฺพานํ ตฬากํ รหโทต
กเถมิ ชาติชราพฺยาธิมรณาทีนิ หิ ตตฺเถว นตฺถิ สเจปิ มรณโต
มุญฺจิตุกาโม นิพฺพานคามินีปฏิปทํ คณฺหาหีติ อุปนิสฺสยปจฺจยวเสน
กิร โพธิสตฺโต เอวํ กเถสิ ฯ ปาปํ เสทมลนฺติ ตาต จุลฺลตุณฺฑิล
ปาปํ เสทมลสทิสตฺตา เสทมลนฺติ โปราณกปณฺฑิเตหิ กถิตํ ฯ ตํ
ปเนตํ เอกวิเธน ปาปํ ยทิทํ มโนปโทโส ทุวิเธน ปาปํ ปาปกญฺจ
สีลํ ปาปิกา จ ทิฏฺฐิ ติวิเธน ปาปํ ตีณิ ทุจฺจริตานิ จตุพฺพิเธน
ปาปํ จตฺตาริ อคติคมนานิ ปญฺจวิเธน ปาปํ ปญฺจ เจโตขิลา
ฉพฺพิเธน ปาปํ ฉ อคารวา สตฺตวิเธน ปาปํ สตฺต อสทฺธมฺมา
อฏฺฐวิเธน ปาปํ อฏฺฐ มิจฺฉตฺตา นววิเธน ปาปํ นว อาฆาตวตฺถูนิ
ทสวิเธน ปาปํ ทส อกุสลกมฺมปถา พหุวิเธน ปาปํ ราโค โทโส
โมโหติ เอวํ เอกทุกติกฺกาทิวเสน วิภตฺตา อกุสลา ธมฺมา ฯ อิติ
สพฺพํเปตํ ปาปํ สรีรนิสฺสิตเสทมลสทิสนฺติ ปณฺฑิเตหิ กถิตํ ฯ สีลนฺติ
ปญฺจสีลํ ทสสีลํ จตุปาริสุทฺธสีลํ ฯ อิทํ ตาต สีลํ จตุชาติกคนฺธ-
วิเลปนสทิสนฺติ วทนฺติ ฯ ตสฺสาติ ตสฺส สีลสฺส คนฺโธ ตีสุ วเยสุ
น กทาจิ ฉิชฺชติ สกลโลกํ ปตฺถริตฺวา คจฺฉติ ฯ
                 น ปุปฺผคนฺโธ ปฏิวาตเมติ
                 น จนฺทนํ ตคร มลฺลิกา วา
                 สตญฺจ คนฺโธ ปฏิวาตเมติ
                 สพฺพา ทิสา สปฺปุริโส ปวายติ ฯ
       จนฺทนํ ตครํ วาปิ           อุปฺปลํ อถ วสฺสิกี
       เอเตสํ คนฺธชาตานํ         สีลคนฺโธ อนุตฺตโร
       อปฺปมตฺโต อยํ คนฺโธ        ยฺวายํ ตครจนฺทนิ
       โย จ สีลวตํ คนฺโธ         วาติ เทเวสุ อุตฺตโมติ ฯ
นนฺทนฺติ สรีรฆาติโนติ ตาต จุลฺลตุณฺฑิล อิเม อญฺญาณา มนุสฺสา
มธุรมํสํ ขาทิสฺสาม ปุตฺตทารํปิ ขาทาเปสฺสามาติ ปาณาติปาตํ กโรนฺตา
นนฺทนฺติ ตุสฺสนฺติ ฯ ปาณาติปาโต อาเสวิโต ภาวิโต พหุลีกโต
นิรยสํวตฺตนิโก โหติ ติรจฺฉานโยนิ ฯเปฯ ปิตฺติวิสยสํวตฺตนิโก โหติ
โย สพฺพลหุโก ปาณาติปาตสฺส วิปาโก โส มนุสฺสภูตสฺส อปฺปายุก-
สํวตฺตนิโก โหตีติ อิมํ ปาณาติปาตาทีนวํ น ชานนฺติ อชานนฺตา
       มธุวา มญฺญตี พาโล         ยาว ปาปํ น ปจฺจติ
       ยทา จ ปจฺจตี ปาปํ         อถ (พาโล) ทุกฺขํ นิคจฺฉตีติ
มธุรสญฺญิโน หุตฺวา
       จรนฺติ พาลา ทุมฺเมธา       อมิตฺเตเนว อตฺตนา
       กโรนฺติ ปาปกํ กมฺมํ         ยํ โหติ กฏุกปฺผลนฺติ
เอตฺตกมฺปิ น ชานนฺติ
       น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ         ยํ โหติ กฏุกปฺผลํ
       ยสฺส อสฺสุมุโข โรทํ         วิปากํ ปฏิเสวตีติ ฯ
น จ นนฺทนฺติ สรีรธาริโนติ ตาต จุลฺลตุณฺฑิล เย ปเนเต
สรีรธาริโน สตฺตา เต อตฺตโน มรเณ อาคจฺฉนฺเต ฐเปตฺวา
สีหมิคราชหตฺถาชานิยอสฺสาชานิยขีณาสเว อวเสสา โพธิสตฺตํ อาทึ กตฺวา
อภายนฺตา นาม นตฺถิ ฯ
       สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส        สพฺเพสํ ชีวิตํ ปิยํ
       อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา         น หเนยฺย น ฆาตเยติ ฯ
ปุณฺณายาติ คุณปุณฺณาย ฯ ปุณฺณมาสิยาติ ปุณฺณจนฺทสฺส ยุตฺตาย
มาสิยา ปูเรตฺวา ฐิตาย ฯ ตทา กิร ปุณฺณมาสีอุโปสถทิวโส
โหติ ฯ รมมานาว ชหนฺติ ชีวิตนฺติ ตาต จุลฺลตุณฺฑิล มา โสจิ
มา ปริเทวิ มรณํ นาม น ตวเยว อวเสสานํปิ อตฺถิ เต
ภายนฺติ เยสํ อพฺภนฺตเร สีลาทิคุณา นตฺถิ มยํ ปน สีลาจาร-
สมฺปนฺนา ปุญฺญวนฺโต ตสฺมา อมฺหาทิสา สตฺตา รมมานาว ชหนฺติ
ชีวิตนฺติ ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต มธุรสเรน พุทฺธลีฬาย ธมฺมํ เทเสสิ ฯ มหา-
ชนกายา สตสหสฺสงฺคุลิโปฏนา จ เจลุกฺเขปา จ ปวตฺตยึสุ ฯ
สาธุการสทฺทปุณฺโณ อนฺตลิกฺโข อโหสิ ฯ พาราณสีราชา โพธิสตฺตํ
รชฺเชน ปูเชตฺวา มหลฺลิกาย ยสํ ทตฺวา อุโภปิ เต คเหตฺวา
คนฺโธทเกน นหาเปตฺวา วตฺถานิ นิวาสาเปตฺวา คนฺธาทีหิ วิลิมฺปา-
เปตฺวา คิวาสุ มณิรตนานิ ปิลนฺธาเปตฺวา นครํ เนตฺวา ปุตฺตฏฺฐาเน
ฐเปตฺวา มหนฺเตน ปริวาเรน ปฏิชคฺคิ ฯ โพธิสตฺโต รญฺโญ จ
ปริชนสฺส จ ปญฺจ สีลานิ อทาสิ ฯ สพฺเพ พาราณสีวาสิโน จ
กาสิกรฏฺฐวาสิโน จ ทส สีลานิ ปญฺจ สีลานิ รกฺขึสุ ฯ มหา-
สตฺโตปิ เนสํ ปกฺขทิวเสสุ ธมฺมํ เทเสสิ วินิจฺฉเย นิสีทิตฺวา อฏฺเฏ
ตีเรสิ ฯ ตสฺมึ ธรมาเน กูฏกา นาม นาเหสุํ ฯ อปรภาเค ราชา
กาลมกาสิ ฯ มหาสตฺโตปิ ตสฺส สรีรปริหารํ กาเรตฺวา วินิจฺฉย-
โปตฺถกํ ลิกฺขาเปตฺวา อิมํ โปตฺถกํ โอโลเกนฺตา อฏฺฏํ ตีเรยฺยาถาติ
วตฺวา มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา อปฺปมาเทน โอวทิตฺวา
สพฺเพสํ โรทนฺตานํ ปริเทวนฺตานญฺเจว สทฺธึ จุลฺลตุณฺฑิเลน อรญฺญํ
ปาวิสิ ฯ ตทา โพธิสตฺตสฺส โอวาโท สฏฺฐี วสฺสสหสฺสานิ ปวตฺตติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ สจฺจปริโยสาเน โส มรณภีรุโก ภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา ราชา อานนฺโท อโหสิ จุลฺลตุณฺฑิโล มรณภีรุโก
ภิกฺขุ ปริสา พุทฺธปริสา มหาตุณฺฑิโล ปน อหเมวาติ ฯ
                    ตุณฺฑิลชาตกํ ตติยํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๗๘-๘๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=1538&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=1538&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=917              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4107              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4081              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4081              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]