อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                มยฺหกสกุณชาตกํ
     สกุโณ มยฺหโก นามาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อาคนฺตุกเสฏฺฐึ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สาวตฺถิยํ หิ อาคนฺตุกเสฏฺฐี นาม อฑฺโฒ อโหสิ มหทฺธโน ฯ
โส เนว อตฺตนา โภเค ภุญฺชิ น ปเรสํ อทาสิ ฯ นานคฺครเส
ปณีตโภชเน อุปนีเต ตํ น ภุญฺชิ พิลงฺคทุติยํ กาณาชิกเมว
ภุญฺชิ ธูปิตวาสิเตสุ กาสิกวตฺเถสุ อุปนีเตสุ ตานิ หาเรตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๕.
ถูลคุลกสาฏเก นิวาเสติ อาชานิยยุตฺเต มณิกนกวิจิตฺตรเถ อุปนีเต
ตํปิ หราเปตฺวา กฏฺฐรถเกน คจฺฉติ สุวณฺณจฺฉตฺเต ธาริยมาเน ตํ
อปเนตฺวา ปณฺณจฺฉตฺเตน ธาริยมาเนน ฯ โส ยาวชีวํ ทานาทีสุ
ปุญฺเญสุ เอกํปิ อกตฺวา กาลํ กตฺวา โรรุวนิรเย นิพฺพตฺติ ฯ
ตสฺส อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชกุเล สตฺตหิ ทิวเสหิ ปเวเสสิ ฯ
ตสฺมึ ปเวสิเต ราชา ภุตฺตปาตราโส เชตวนํ คนฺตฺวา สตฺถารํ
วนฺทิตฺวา นิสินฺโน กึ มหาราช พุทฺธุปฺปฏฺฐานํ น กโรสีติ วุตฺเต
ภนฺเต สาวตฺถิยํ อาคนฺตุกเสฏฺฐี นาม กาลํ กริ ตสฺส อสฺสามิกธเน
อมฺหากํ ฆเร อาหริยมาเนเยว สตฺต ทิวสา คตา โส ปน
เอตฺตกํ ธนํ ลภิตฺวาปิ เนว อตฺตนา ปริภุญฺชิ น ปเรสํ อทาสิ
รกฺขสปริคฺคหีตโปกฺขรณี วิยสฺส ธนํ อโหสิ โส เอกทิวสํ ปณีต-
โภชนาทีนํ รสํ อนนุภวิตฺวา มรณมุขํ ปวิฏฺโฐ เอวํ มจฺฉรี
อปุญฺญสตฺโต กึ กตฺวา เอตฺตกํ ธนํ ปฏิลภิ เกน จสฺส โภเคสุ
จิตฺตํ น รมตีติ สตฺถารํ ปุจฺฉิ ฯ สตฺถา มหาราช ธนลาโภ จ
ธนํ ลทฺธา อปริภุญฺชนกภาโว จ เตเนว กตนฺติ วตฺวา เตน
ยาจิโต อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต พาราณสีเสฏฺฐี
อสทฺโธ อโหสิ มจฺฉรี น กสฺสจิ กิญฺจิ เทติ น กิญฺจิ สงฺคณฺหาติ ฯ
โส เอกทิวสํ ราชูปฏฺฐานํ คจฺฉนฺโต ตครสิขึ นาม ปจฺเจกพุทฺธํ
ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา ลทฺธา ภนฺเต ภิกฺขาติ ปุจฺฉิตฺวา
นนุ อนุจรามิ มหาเสฏฺฐีติ วุตฺเต ปุริสํ อาณาเปสิ คจฺฉ อิมํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๖.
อมฺหากํ ฆรํ เนตฺวา มม ปลฺลงฺเก นิสีทาเปตฺวา อมฺหากํ ปฏิยตฺต-
ภตฺตสฺส ปตฺตํ ปูเรตฺวา ทาเปหีติ ฯ โส ปจฺเจกพุทฺธํ ฆรํ เนตฺวา
นิสีทาเปตฺวา เสฏฺฐิภริยาย อาจิกฺขิตฺวา นานคฺครสภตฺตสฺส ปตฺตํ
ปูเรตฺวา ตสฺส อทาสิ ฯ โส ภตฺตํ คเหตฺวา เสฏฺฐินิเวสนา นิกฺขมิตฺวา
อนฺตรวีถิยํ ปฏิปชฺชิ ฯ เสฏฺฐี ราชกุลา ปจฺจาคจฺฉนฺโต ตํ ทิสฺวา
วนฺทิตฺวา ลทฺธํ ภนฺเต ภตฺตนฺติ ปุจฺฉิ ฯ ลทฺธํ มหาเสฏฺฐีติ ฯ
โส ปตฺตํ โอโลเกตฺวา จิตฺตํ ปสาเทตุํ นาสกฺขิ อิมํ เม ภตฺตํ
ทาสา วา กมฺมกรา วา ภุญฺชิตฺวา ทุกฺกรํปิ กมฺมํ กเรยฺยุํ อโห
วต เม ชานีติ อปรเจตนํ ปริปุณฺณํ กาตุํ นาสกฺขิ ฯ ทานํ นาม
ติสฺโส เจตนา ปริปุณฺณา กาตุํ สกฺโกนฺตสฺเสว มหปฺผลํ โหติ
                ปุพฺเพว ทานา สุมนา ภวาม
                ททํปิ เจ อตฺตมนา ภวาม
                ทตฺวาปิ เจ นานุตปฺปาม ปจฺฉา
                ตสฺมา หิ อมฺม ทหรา น มิยฺยเร ฯ
      ปุพฺเพว ทานา สุมโน        ททํ จิตฺตํ ปสาทเย
      ทตฺวา อตฺตมโน โหติ        เอสา ปุญฺญสฺส สมฺปทา ฯ
อิติ มหาราช อาคนฺตุกเสฏฺฐี ตครสิขิปจฺเจกพุทฺธสฺส ทินฺนปจฺจเยน
พหุํ ธนํ ปฏิลภิตฺวา อปรเจตนํ ปณีตํ กาตุํ อสมตฺถตาย โภเค
ภุญฺชิตุํ นาสกฺขีติ ฯ ปุตฺตํ ปน กสฺมา น ลภิ ภนฺเตติ ฯ สตฺถา
ปุตฺตสฺส อลภนการณํปิ เตเนว กตํ มหาราชาติ เตน ยาจิโต
อตีตํ อาหริ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๗.
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
อสีติโกฏิวิภเว เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต มาตาปิตูนํ อจฺจเยน
กนิฏฺฐํ สงฺคณฺหิตฺวา กุฏุมฺพํ วิจาเรนฺโต ฆรทฺวาเร ทานสาลํ กาเรตฺวา
มหาทานํ ปวตฺเตนฺโต อคารํ อชฺฌาวสิ ฯ อถสฺส เอโก ปุตฺโต วิชายิ ฯ
โส ตสฺส ปทสา คมนกาเล กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา เนกฺขมฺเม
อานิสํสํ ทิสฺวา สทฺธึ ปุตฺตทาเรน สพฺพํ ฆรวิภวํ กนิฏฺฐสฺส
นิยฺยาเทตฺวา อปฺปมตฺโต ทานํ ปวตฺเตหีติ โอวาทํ ทตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส
วิหาสิ ฯ กนิฏฺโฐปิสฺส เอกํ ปุตฺตํ ปฏิลภติ ฯ โส ตํ วฑฺฒนฺตํ
ทิสฺวา จินฺเตสิ มม ภาตุ ปุตฺเต ชีวนฺเต กุฏุมฺพํ ภินฺทิตฺวา ทฺวิธา
ภวิสฺสติ ภาตุ ปุตฺตํ มาเรสฺสามีติ ฯ อถ นํ เอกทิวสํ นทิยํ
โอปิลาเปตฺวา มาเรสิ ฯ ตเมนํ นหาตฺวา อาคตํ ภาตุ ชายา กุหึ
มม ปุตฺโตติ ปุจฺฉิ ฯ นทิยํ อุทกกีฬํ กีฬิ อถ นํ วิจินนฺโต
นาทฺทสนฺติ ฯ สา โรทิตฺวา ตุณฺหี อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต ตํ ปวตฺตึ
ญตฺวา อิทํ กิจฺจํ ปากฏํ กริสฺสามีติ อากาเสนาคนฺตฺวา พาราณสึ
โอตริตฺวา สุนิวตฺโถ สุปารุโต ตสฺส ฆรทฺวาเร ฐตฺวา ทานสาลํ
อทิสฺวา ทานสาลาปิ อิมินา อสปฺปุริเสน นาสิตาติ จินฺเตสิ ฯ
กนิฏฺโฐปิสฺส ตสฺส อาคตภาวํ สุตฺวา อาคนฺตฺวา มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา
ปาสาทํ อาโรเปตฺวา สุโภชนํ โภเชสิ ฯ โส ภตฺตกิจฺจาวสาเน
สุขกถาย นิสินฺโน ทารโก น ปญฺญายติ กถํ นุ โข โสติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๘.
ปุจฺฉิ ฯ มโต ภนฺเตติ ฯ เกน การเณนาติ ฯ อุทกกีฬนฏฺฐาเน
อสุกการเณนาติ น ชานามีติ ฯ กึ ตฺวํ อสปฺปุริส น ชานิสฺสสิ
ตยา กตกิจฺจํ มยฺหํ ปากฏํ นนุ ตฺวํ อิมินา นาม การเณน ตํ
มาเรสิ กึ นุ โข ตฺวํ ราชาทีนํ วเสน นสฺสมานํ ธนํ รกฺขิตุํ
สกฺกุเณยฺยาสิ มยฺหกสกุณสฺส จ ตุยฺหญฺจ กึนานากรณนฺติ ฯ
อถสฺส มหาสตฺโต พุทฺธลีฬาย ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
         สกุโณ มยฺหโก นาม       คิริสานุทรีจโร
         ปกฺกํ ปิปฺผลิมารุยฺห        มยฺหํ มยฺหนฺติ กนฺทติ ฯ
         ตสฺเสวํ วิลปนฺตสฺส        ทิชสงฺฆา สมาคตา
         ภุตฺวาน ปิปฺผลึ ยนฺติ       วิลปเตว โส ทิโช ฯ
         เอวเมว อิเธกจฺโจ       สงฺฆริตฺวา พหุํ ธนํ
         เนวตฺตนา น ญาตีนํ       ยโถธึ ปฏิปชฺชติ ฯ
         น โส อจฺฉาทนํ ภตฺตํ      น มาลํ น วิเลปนํ
         อนุโภติ สกึ กิญฺจิ         น สงฺคณฺหาติ ญาตเก ฯ
         ตสฺเสวํ วิลปนฺตสฺส        มยฺหํ มยฺหนฺติ รกฺขโต
         ราชาโน อถ วา โจรา    ทายาทา เย จ อปฺปิยา ฯ
         ธนมาทาย คจฺฉนฺติ        วิลปเตว โส นโร
         ธีโร โภเค อธิคมฺม       สงฺคณฺหาติ จ ญาตเก ฯ
         เตน โส กิตฺตึ ปปฺโปติ     เปจฺจ สคฺเค ปโมทตีติ ฯ
     ตตฺถ มยฺหโกติ มยฺหํ มยฺหนฺติ วิรวนวเสน เอวํลทฺธนาโม ฯ
คิริสานุทรีจโรติ คิริสานูสุ จ ทรีสุ จ จรตีติ คิริสานุทรีจโร ฯ ปกฺกํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๙.
ปิปฺผลินฺติ หิมวนฺตปฺปเทเส เอกํ ผลภริตํ ปิปฺผลิรุกฺขํ ฯ กนฺทตีติ
ทิชคเณ ตํ รุกฺขํ ปริวาเรตฺวา ปกฺกานิ ขาทนฺเต วาริตุํ มยฺหํ
มยฺหนฺติ ปริเทวนฺโต วิจริ ฯ ตสฺเสวํ วิลปนฺตสฺสาติ ตสฺส เอวํ
วิลปนฺตสฺเสว ฯ ภุตฺวาน ปิปฺผลึ ยนฺตีติ ตํ ปิปฺผลิรุกฺขํ ปริภุญฺชิตฺวา
อญฺญํ ผลสมฺปนฺนํ รุกฺขํ คจฺฉนฺติ ฯ วิลปเตวาติ โส ปน ทิโช
วิลปติเยว ฯ ยโถธินฺติ ยถาโกฏฺฐาสํ ฯ มาตาปิตุภาตุภคินีปุตฺตธีตาทีนํ
อุปโภคปริโภควเสน โย โย โกฏฺฐาโส ลภิตพฺโพ ตํ ตํ น
เทตีติ อตฺโถ ฯ สกินฺติ เอกวารํปิ นานุโภติ อตฺตโน สนฺตกนฺติปิ
อตฺโถ ฯ น สงฺคณฺหาตีติ ภตฺตจฺฉาทนวีชนงฺคลาทิทานวเสน น
สงฺคณฺหาติ ฯ วิลปเตว โส นโรติ เอเตสุ ราชาทีสุ ธนํ คเหตฺวา
คจฺฉนฺเตสุ เกวลํ โส ปุริโส วิลปติเยว ฯ ธีโรติ ปณฺฑิโต ฯ
สงฺคณฺหาตีติ อตฺตโน สนฺติกํ อาคเต ทุพฺพลญาตเก ภตฺตจฺฉาทนวีชนงฺคลาทิ-
ทาเนน สงฺคณฺหาติ ฯ เตนาติ โส สปฺปุริโส เตน ญาตกสงฺคเหน
จตุปริสมชฺเฌ กิตฺติญฺจ อตฺตโน วณฺณภณนญฺจ ปาปุณาติ เปจฺจ สคฺเค
เทวนคเร ปโมทตีติ ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต ตสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา เตน ปจฺฉินฺทิตํ ทานํ
ปากติกํ กาเรตฺวา หิมวนฺตเมว คนฺตฺวา อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺม-
โลกูปโค อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อิติ โข มหาราช
อาคนฺตุกเสฏฺฐี ภาตุ ปุตฺตสฺส มาริตตฺตา เอตฺตกํ กาลํ เนว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๐๐.
ปุตฺตํ น ธีตรํ อลภีติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา กนิฏฺโฐ
อาคนฺตุกเสฏฺฐี อโหสิ เชฏฺฐโก ปน อหเมวาติ ฯ
                  มยฺหกสกุณชาตกํ ปญฺจมํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๙๔-๑๐๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=1875&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=1875&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=931
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4151
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4148
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4148
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27