ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                       อาทิตฺตชาตกํ
     อาทิตฺตสฺมินฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อสทิสทานํ อารพฺภ
กเถสิ ฯ อสทิสทานํ มหาโควินฺทสุตฺตวณฺณนาโต วิตฺถาเรตฺวา กเถตพฺพํ ฯ
     ตสฺส ปน ทินฺนทิวสโต ทุติยทิวเส ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ
อาวุโส โกสลราชา วิจินิตฺวา วรกฺเขตฺตํ ญตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส
อริยสงฺฆสฺส มหาทานํ อทาสีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต อนจฺฉริยํ ภิกฺขเว รญฺโญ วิจินิตฺวา อนุตฺตเร ปุญฺญกฺเขตฺเต
ทานปติฏฺฐาปนํ โปราณกปณฺฑิตา วิจินิตฺวาว มหาทานํ อทํสูติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต สีวิรฏฺเฐ เภรุวนคเร เภรุวมหาราชา นาม ทส ราชธมฺเม
อโกเปตฺวา จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิ มหาชนํ สงฺคณฺหนฺโต มหาชนสฺส
มาตาปิตุฏฺฐาเน ฐตฺวา กปณกวณิพฺพกยาจกานํ มหาทานํ ปวตฺเตสิ ฯ
ตสฺส สมุทฺทวิชยา นาม อคฺคมเหสี อโหสิ ปณฺฑิตา ญาณสมฺปนฺนา ฯ
โส เอกทิวสํ ทานคฺคํ โอโลเกนฺโต มยฺหํ ทานํ ทุสฺสีลา โลลสตฺตา
ภุญฺชนฺติ ตํ มํ น หาเสติ อหํ โข ปน สีลวนฺตานํ อคฺค-
ทกฺขิเณยฺยานํ ปจฺเจกพุทฺธานํ ทาตุกาโม เต จ หิมวนฺตปฺปเทเส วสนฺติ
โก นุ โข เต นิมนฺเตตฺวา อาเนสฺสติ กํ เปเสสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
ตมตฺถํ เทวิยา อาโรเจสิ ฯ อถ นํ สา อาห มหาราช มา
จินฺตยิตฺถ อมฺหากํ ทาตพฺพทานพเลน สีลพเลน สจฺจพเลน ปุปฺผานิ
เปเสตฺวา ปจฺเจกพุทฺเธ นิมนฺเตตฺวา เตสํ อาคตกาเล สพฺพํ ปริกฺขาร-
สมฺปนฺนํ ทานํ ทสฺสามาติ ฯ ราชา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา สกล-
นครวาสิโน สีลํ สมาทิยนฺตูติ เภริญฺจาราเปตฺวา สยมฺปิ สปริชโน
อุโปสถงฺคานิ อธิฏฺฐาย มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา สุมนปุปฺผปุณฺณํ
สุวณฺณสมุคฺคํ คาหาเปตฺวา ปาสาทา โอรุยฺห ราชงฺคเณ ฐตฺวา
ปญฺจงฺคานิ ปฐวิยํ ปติฏฺฐาเปตฺวา ปาจีนทิสาภิมุโข วนฺทิตฺวา
ปาจีนทิสาย อรหนฺเต วนฺทาม สเจ อมฺหากํ โกจิ คุโณ อตฺถิ อมฺเหสุ
อนุกมฺปํ กตฺวา อมฺหากํ ภิกฺขํ คณฺหถาติ วตฺวา สตฺต ปุปฺผมุฏฺฐิโย
ขิปิ ฯ ปาจีนทิสาย ปจฺเจกพุทฺธานํ อภาวา ปุนทิวเส นาคมึสุ ฯ
ทุติยทิวเส ทกฺขิณทิสํ นมสฺสิ ตโตปิ นาคตา ฯ ตติยทิวเส
ปจฺฉิมทิสํ นมสฺสิ ตโตปิ นาคตา ฯ จตุตฺถทิวเส อุตฺตรทิสํ
นมสฺสิ ฯ นมสฺสิตฺวา จ ปน อุตฺตรหิมวนฺตปฺปเทสวาสิโน ปจฺเจกพุทฺธา
อมฺหากํ ภิกฺขํ คณฺหนฺตูติ สตฺต ปุปฺผมุฏฺฐิโย วิสฺสชฺเชสิ ฯ ปุปฺผานิ
คนฺตฺวา นนฺทมูลกปพฺภาเร ปญฺจนฺนํ ปจฺเจกพุทฺธสตานํ อุปริ ปตึสุ ฯ
เต อาวชฺชมานา รญฺญา อตฺตโน นิมนฺติตภาวํ ญตฺวา ปุนทิวเส
สตฺต ปจฺเจกพุทฺเธ อามนฺเตตฺวา มาริสา ราชา โว นิมนฺเตติ
ตสฺส สงฺคหํ กโรถาติ วทึสุ ฯ เต ปจฺเจกพุทฺธา อากาเสนาคนฺตฺวา
ราชทฺวาเร โอตรึสุ ฯ เต ทิสฺวา ราชา โสมนสฺสชาโต วนฺทิตฺวา
ปาสาทํ อาโรเปตฺวา มหนฺตํ สกฺการํ กตฺวา ทานํ ทตฺวา ภตฺต-
กิจฺจปริโยสาเน ปุนทิวสตฺถาย ปุนทิวสตฺถายาติ เอวํ ฉ ทิวเส
นิมนฺเตตฺวา สตฺตเม ทิวเส สพฺพปริกฺขารทานํ สชฺเชตฺวา สตฺต-
รตนขจิตานิ มญฺจปีฐานิ ปญฺญาเปตฺวา ติจีวราทิเก สพฺเพ สมณ-
ปริโภเค สตฺตนฺนํ ปจฺเจกพุทฺธานํ สนฺติเก ฐเปตฺวา อิเม สพฺพปริกฺขาเร
ตุมฺหากํ เทมาติ วนฺทิตฺวา เตสํ ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน ราชา จ
เทวี จ อุโภปิ นมสฺสมานา อฏฺฐํสุ ฯ อถ เนสํ อนุโมทนํ กโรนฺโต
สงฺฆตฺเถโร เทฺว คาถา อภาสิ
          อาทิตฺตสฺมึ อคารสฺมึ   ยึ นีหรติ ภาชนํ
          ตํ ตสฺส โหติ อตฺถาย  โน จ ยํ ตตฺถ ฑยฺหติ ฯ
          เอวํ อาทิปิโต โลโก  ชราย มรเณน จ
          นีหเรเถว ทาเนน    ทินฺนํ โหติ สุนีภตนฺติ ฯ
     ตตฺถ อาทิตฺตสฺมินฺติ ตํขเณ ปชฺชลิเต ฯ ภาชนนฺติ ยํกิญฺจิ
อุปกรณํ ฯ โน จ ยํ ตตฺถาติ ยํ ปน ตตฺถ ฑยฺหติ อนฺตมโส
ติณสณฺฐาโรปิ สพฺพํ ตสฺส อนูปกรณเมว โหติ ฯ ชราย มรเณน
จาติ เทสนาสีสเมตํ ฯ อตฺถโต ปเนส เอกาทสหิ อคฺคีหิ อาทิปิโต
นาม ฯ นีหเรเถวาติ ตโต เอกาทสหิ อคฺคีหิ ปชฺชลิตา โลกา
ทสวิธํ ทานวตฺถุเภทํ ตํตํ ปริกฺขารทานํ เจตนาย นิกฑฺฒเตว ฯ
ทินฺนํ นาม อปฺปํ วา พหุํ วา ยํ ทินฺนํ ตเทว สุนีภตํ นาม
โหตีติ ฯ
     เอวํ สงฺฆตฺเถโร อนุโมทนํ กตฺวา อปฺปมตฺโต โหหิ มหาราชาติ
รญฺโญ โอวาทํ ทตฺวา อากาเส อุปฺปติตฺวา ปาสาทกณฺณิกํ ทฺวิธา
กตฺวา คนฺตฺวา นนฺทมูลกปพฺภาเรเยว โอตริ ฯ ตสฺส ทินฺนปริกฺขาโรปิ
เตเนว สทฺธึ อุปฺปติตฺวา ปพฺภาเรเยว โอตริ ฯ รญฺโญ จ เทวิยา
จ สกลสรีรํ ปิติยา ปุณฺณํ อโหสิ ฯ เอวํ ตสฺมึ คเต อวเสสาปิ
                โย ธมฺมลทฺธสฺส ททาติ ทานํ
                อุฏฺฐานวิริยาธิคตสฺส ชนฺตุ
                อติกฺกมฺม โส เวตรณึ ยมสฺส
                ทิพฺพานิ ฐานานิ อุเปติ มจฺโจ ฯ
                ทานญฺจ ยุทฺธญฺจ สมานมาหุ
                อปฺปาปิ สนฺตา พหุเก ชินนฺติ
                อปฺปมฺปิ เจ สทฺทหาโน ททาติ
                เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถ ฯ
                วิเจยฺย ทานํ สุคตปฺปสฏฺฐํ
                เย ทกฺขิเณยฺยา อิธ ชีวโลเก
                เอเตสุ ทินฺนานิ มหปฺผลานิ
                พีชานิ วุตฺตานิ ยถา สุเขตฺเต ฯ
                โย ปาณภูตานิ อเหฐยนฺโต
                ปรูปวาทา น กโรติ ปาปํ
                ภีรุํ ปสํสนฺติ น หิ ตตฺถ สูรํ
                ภยา หิ สนฺโต น กโรนฺติ ปาปํ ฯ
        หีเนน พฺรหฺมจริเยน   ขตฺติเย อุปปชฺชติ
        มชฺฌิเมน จ เทวตฺตํ   อุตฺตเมน วิสุชฺฌติ ฯ
                อทฺธา หิ ทานํ พหุธา ปสฏฺฐํ
                ทานา จ โข ธมฺมปทํว เสยฺโย
                ปุพฺเพว หิ ปุพฺพตเรว สนฺโต
                นิพฺพานเมวชฺฌคมุํ สปญฺญาติ
เอวเมเกกาย คาถาย อนุโมทนํ กตฺวา ตเถว อคมํสุ สทฺธึ ปริกฺขาเรหิ ฯ
     ตตฺถ ธมฺมลทฺธสฺสาติ ขีณาสวํ อาทึ กตฺวา ยาว สุกฺข-
วิปสฺสกโยคาวจโร ปุคฺคโล ธมฺมสฺส ลทฺธตฺตา ธมฺมลทฺโธ นาม ฯ
เสฺวว อุฏฺฐานวิริเยน ตสฺส ธมฺมสฺส อธิคตตฺตา อุฏฺฐานวิริยาธิคโต
นาม ฯ ตสฺส ปุคฺคลสฺส โย ชนฺตุ ททาติ ทานนฺติ อตฺโถ ฯ
ธมฺเมน ลทฺธสฺส อุฏฺฐานสงฺขาเตน วิริเยน อธิคตสฺส เทยฺยธมฺมสฺส
อคฺคํ คเหตฺวา โย ชนฺตุ สีลวนฺเตสุ ทานํ ททาติปิ อตฺโถ ฯ
อุปโยคตฺเถ วา สามิวจนํ กตฺวา เจตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ
เวตรณินฺติ เทสนาสีสเมตํ ฯ อฏฺฐ มหานิรเย โสฬสญฺจ อุสฺสุเท
อติกฺกมิตฺวาติ อตฺโถ ฯ ทิพฺพานิ ฐานานิ อุเปตีติ เทวโลเก
อุปฺปชฺชติ ฯ สมานมาหูติ สทิสํ วทนฺติ ฯ ขยภีรุกสฺส หิ ทานํ
นตฺถิ ภยภีรุกสฺส ยุทฺธํ นตฺถิ ชีวิเต อาลยํ วิชหิตฺวา ยุชฺฌนฺโตว
ยุชฺฌิตุํ สกฺโกติ โภเคสุ อาลยํ วิชหิตฺวาว ทายโก ทาตุํ สกฺโกติ
เตเนว ตํ อุภยํ สมานนฺติ วทนฺติ ฯ อปฺปาปิ สนฺตาติ โถกาปิ
สมานา ปริจฺจตฺตชีวิตา พหุเก ชินนฺติ เอวเมว อปฺปาปิ มุญฺจน-
เจตนา พหุมฺปิ มจฺเฉรจิตฺตโลภาทิกิเลสคฺคหณํ ชินาติ ฯ อปฺปมฺปิ
เจติ โถกมฺปิ เจ เทยฺยธมฺมํ กมฺมญฺจ ผลญฺจ สทฺทหนฺโต เทติ ฯ
เตเนว โสติ เตน ปริตฺตเทยฺยวตฺถุเกน ปริตฺตเกนปิ จาเคน ปรตฺถ
สุขี โหติ มหาราชาติ ฯ วิเจยฺย ทานนฺติ ทกฺขิณญฺจ ทกฺขิเณยฺยญจ
วิจินิตฺวา ทินฺนํ ทานํ ฯ ตตฺถ ยํ วา ตํ วา อทตฺวา อคฺคํ
ปณีตํ เทยฺยธมฺมํ วิจินิตฺวา ททนฺโต ทกฺขิณํปิ วิจินาติ นาม ฯ
เยสํ เตสํ วา อทตฺวา สีลาทิคุณสมฺปนฺเนปิ วิจินิตฺวา เตสํ ททนฺโต
ทกฺขิเณยฺยํ วิจินาติ นาม ฯ สุคตปฺปสฏฺฐนฺติ เอวรูปํ ทานํ พุทฺเธหิปิ
ปสฏฺฐํ ฯ ตตฺถ ทกฺขิเณยฺยวิจินตํ ทสฺเสตุํ เย ทกฺขิเณยฺยาติ
อาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ทกฺขิเณยฺยาติ ทกฺขิณาย อนุจฺฉวิกา พุทฺธาทโย ฯ
ปาณภูตานีติ ปาณสงฺขาตานิ ภูตานิ ฯ อเหฐยนฺโตติ การุญฺเญน
อวิเหฐยนฺโต จรมาโน ฯ ปรูปวาทาติ ปรูปวาทภเยน ปาปํ น
กโรติ ฯ ภีรุนฺติ อุปวาทภีรุกํ ฯ น หิ ตตฺถ สูรนฺต โย ปน
อโยนิโสมนสิกาเรน ตสฺมึ อุปวาเท สูโร โหติ ตํ ปณฺฑิตา นปฺปสํสนฺติ ฯ
ภยา หีติ อุปวาทภเยน หิ ปณฺฑิตา ปาปํ น กโรนฺติ ฯ หีเนน
พฺรหฺมจริเยนาติ พาหิรติตฺถายตเน ตาว เมถุนวิรติสีลมตฺตกํ หีนํ
พฺรหฺมจริยํ นาม เตน ขตฺติยกุเล อุปปชฺชติ ฯ ฌานสฺส อุปจารมตฺตํ
มชฺฌิมํ เตน เทวโลเก อุปฺปชฺชติ ฯ อฏฺฐ สมาปตฺติโย อุตฺตมํ
เตน พฺรหฺมโลเก อุปปชฺชนฺโต วิสุชฺฌติ นาม ฯ สาสเน ปน
สีลวนฺตสฺเสว เอตํ เทวนิกายํ ปณิธาย พฺรหฺมจริยํ หีนํ นาม
ปริสุทฺธสีลสฺเสว สมาปตฺตินิพฺพตฺตนํ มชฺฌิมํ นาม ฯ  ปริสุทฺธสีเล
ฐตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตุปฺปตฺติ อุตฺตมํ นาม ฯ โอสาน-
คาถาย อยมตฺโถ มหาราช กิญฺจาปิ เอกํเสเนว ทานํ พหุธา
ปสฏฺฐํ วณฺณิตํ ทานา ปน สมถวิปสฺสนาสงฺขาตํ นิพฺพานสงฺขาตญฺจ
ธมฺมโกฏฺฐาสภูตํ ธมฺมปทเมว อุตฺตริตรํ ฯ กึการณา ฯ ปุพฺเพ
หิ อิมสฺมึ กปฺเป กสฺสปทสพลาทโย ปุพฺพตเรว เวสฺสภูทสพลาทโย
สนฺโต สปฺปุริสา สปญฺญา สมถวิปสฺสนํ ภาเวตฺวา นิพฺพานเมว
อชฺฌคมุํ อธิคตาติ ฯ
     เอวํ สตฺต ปจฺเจกพุทฺธา อนุโมทนาย รญฺโญ อมตมหานิพฺพานํ
วณฺเณตฺวา ราชานํ อปฺปมาเทน โอวทิตฺวา วุตฺตนเยเนว อตฺตโน
วสนฏฺฐานเมว คตา ฯ ราชาปิ สทฺธึ อคฺคมเหสิยา ยาวชีวํ
ทานํ ทตฺวา ตโต จวิตฺวา สคฺคปทํ ปูเรสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ปุพฺเพปิ ปณฺฑิตา
วิเจยฺยทานํ อทํสูติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ปจฺเจกพุทฺธา ปรินิพฺพายึสุ สมุทฺทวิชยา ราหุลมาตา อโหสิ เภรุวราชา
อหเมวาติ ฯ
                   อาทิตฺตชาตกํ อฏฺฐมํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๓๒๒-๓๒๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=6493&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=6493&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1180              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5015              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5055              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5055              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]