ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                       อฏฺฐานชาตกํ
     คงฺคา กุมุทินีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ อุกฺกณฺฐิต-
ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตํ ภิกฺขุํ สตฺถา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตสีติ
ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ กึการณาติ กิเลสวเสนาติ ภิกฺขุ
มาตุคาโม นาม อกตญฺญู มิตฺตทุพฺภี อวิสฺสาสนิโย อตีเต ปณฺฑิตา
เทวสิกํ สหสฺสํ เทนฺตาปิ มาตุคามํ โตเสตุํ นาสกฺขึสุ สา เอก-
ทิวสมตฺตํ สหสฺสํ อลภิตฺวาว เต คีวายํ คาหาเปตฺวา นีหราเปสิ
เอวํ อกตญฺญู มาตุคาโม มา ตสฺส การณากิเลสวสํ คจฺฉาติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต ตสฺส จ
ปุตฺโต พฺรหฺมทตฺตกุมาโร พาราณสีเสฏฺฐิโน จ ปุตฺโต มหาธนกุมาโร
นาม เต สหปํสุกีฬิกสหายา อเหสุํ เอกาจริยกุเลเยว สิปฺปํ
อุคฺคณฺหึสุ ฯ กุมาโร ปิตุ อจฺจเยน รชฺเช ปติฏฐาสิ ฯ เสฏฺฐิปุตฺโต
ตสฺส สนฺติเกเยว อโหสิ ฯ พาราณสิยญฺจ เอกา นครโสภินี
วณฺณทาสี อภิรูปา อโหสิ โสภคฺคปฺปตฺตา ฯ เสฏฺฐิปุตฺโต เทวสิกํ
สหสฺสํ ทตฺวา นิจฺจกาเล ตาเยว สทฺธึ อภิรมนฺโต ปิตุ อจฺจเยน
เสฏฺฐิฏฺฐานํ ลภิตฺวาปิ ตํ น วิชหติ ตเถว เทวสิกํ สหสฺสํ ทตฺวา
อภิรมิ ฯ เสฏฺฐิปุตฺโต ทิวสสฺส ตโย วาเร ราชุปฏฺฐานํ คจฺฉติ ฯ
อถสฺส เอกทิวสํ สายํ ราชุปฏฺฐานํ คตสฺส รญฺญา สทฺธึ สลฺลปนฺตสฺเสว
สุริโย อฏฺฐงฺคมิโต อนฺธการํ ชาตํ ฯ โส ราชกุลา นิกฺขมิตฺวา
อิทานิ เคหํ คนฺตฺวา อาคมนเวลา นตฺถิ นครโสภินิยาเยว เคหํ
คมิสฺสามีติ อุปฏฺฐาเก อุยฺโยเชตฺวา เอกโกว ตสฺสา เคหํ ปาวิสิ ฯ
อถ นํ สา ทิสฺวาว อยฺยปุตฺต สหสฺสํ อาภตนฺติ อาห ฯ ภทฺเท
อหํ อชฺช อติวิกาโล ชาโต ตสฺมา เคหํ อคนฺตฺวา มนุสฺเส
อุยฺโยเชตฺวา เอกโกว ปวิฏฺโฐสฺมิ เสฺว ปน เต เทฺว สหสฺเส ทสฺสามีติ ฯ
สา จินฺเตสิ สจาหํ อชฺช โอกาสํ กริสฺสามิ อญฺเญสุปิ ทิวเสสุ
ตุจฺฉหตฺโถ อาคมิสฺสติ เอวํ เม ธนํ ปริหายิสฺสติ น ทานิสฺส
โอกาสํ กริสฺสามีติ ฯ อถ นํ เอวมาห สามิ มยํ วณฺณทาสิโย
นาม อมฺหากํ สหเกฬิ นาม นตฺถิ อาหร สหสฺสนฺติ ฯ ภทฺเท
เสฺว ทิคุณํ อาหริสฺสามีติ ปุนปฺปุนํ ยาจิ ฯ นครโสภินี ทาสิโย
อาณาเปสิ เอตสฺส อิธ ฐตฺวา โอโลเกตุํ มา อทตฺถ คีวายํ
นํ คเหตฺวา นีหริตฺวา ทุวารํ ปีทหถาติ ฯ ตา ตถา อกํสุ ฯ
โส จินฺเตสิ อหํ อิมาย สทฺธึ อสีติโกฏิธนํ ขาทึ สา มํ
เอกทิวสํ ตุจฺฉหตฺถํ ทิสฺวา คีวายํ คเหตฺวา นีหราเปสิ อโห
มาตุคาโม นาม ปาโป นิลฺลชฺโช อกตญฺญู มิตฺตทุพฺภีติ โส
มาตุคามสฺส อคุณํ อนุสฺสรนฺโตว วิรชฺชิ ปฏิกูลสญฺญํ ปฏิลภิ
ฆราวาเสปี อุกฺกณฺฐิโต กึ เม ฆราวาเสน อชฺเชว นิกฺขมิตฺวา
ปพฺพชิสฺสามีติ ปุน เคหํ อคนฺตฺวา ราชานมฺปี อทิสฺวาว นครา
นิกฺขมิตฺวา อรญฺญํ ปวิสิตฺวา คงฺคาตีเร อสฺสมํ มาเปตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา ฌานาภิญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา วนมูลผลาหาโร ตตฺถ วาสํ
กปฺเปสิ ฯ ราชา ตํ อปสฺสนฺโต กหํ เม สหาโยติ ปุจฺฉิ ฯ
นครโสภินิยาปี กตกมฺมํ สกลนคเร ปากฏํ ชาตํ ฯ อถสฺส ตมตฺถํ
อาจิกฺขิตฺวา อิติ เต เทว สหาโย ลชฺชาย ฆรมฺปี อคนฺตฺวา
อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ปพฺพชิโตติ กถยึสุ ฯ ราชา นครโสภินึ ปกฺโกสา-
เปตฺวา สจฺจํ กิร ตฺวํ เอกทิวสํ สหสฺสํ อลภิตฺวา มม สหายํ
คีวายํ คาหาเปตฺวา นีหราเปสีติ ปุจฺฉิ ฯ สจฺจํ เทวาติ ฯ ปาเป
ชมฺมิ สีฆํ มม สหายสฺส คตฏฺฐานํ คนฺตฺวา ตํ  อาเนหิ โน เจ
อาเนสิ ชีวิตํ เต นตฺถีติ ฯ สา รญฺโญ วจนํ สุตฺวา ภีตา รถํ
อารุยฺห มหนฺเตน ปริวาเรน นครา นิกฺขมิตฺวา ตสฺส คตฏฺฐานํ
ปริเยสนฺตี สุตวเสน สุตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา อยฺย มยา
อนฺธพาลภาวเวน กตํ โทสํ ขมถ อหํปิ น ปุเนวํ กริสฺสามีติ
ยาจิตฺวา สาธุ ขมามิ นตฺถิ เม ตยิ อาฆาโตติ วุตฺเต สเจ
เม ขมถ มยา สทฺธึ รถํ อภิรูหถ นครํ คมิสฺสาม นครํ
คตกาเล ยํ มม ฆเร อตฺถิ สพฺพํ ทสฺสามีติ อาห ฯ โส ตสฺสา
วจนํ สุตฺวา ภทฺเท อิทานิ ตยา สทฺธึ คนฺตุํ น สกฺกา ยถา
ปน อิมสฺมึ โลเก เยน น ภวิตพฺพํ ตํ ภวิสฺสติ อปี นาม
ตทา คจฺเฉยฺยนฺติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห
        คงฺคา กุมุทินี สนฺตา     สงฺขวณฺณา จ โกกิลา
        ชมฺพุ ตาลผลํ ทชฺชา     อถ นูน ตทา สิยาติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ ภทฺเท ยถา หิ กุมุทสรา กุมุเทหิ สญฺฉนฺนา
ติฏฺฐนฺติ ตเถว สเจ สกลาปี มหาคงฺคา กุมุทินี สีฆโสตภาวํ ปหาย
สนฺตา อุปสนฺตา สิยา สพฺเพ โกกิลา จ สงฺขวณฺณา ภเวยฺยุํ
สพฺโพปิจ ชมฺพุรุกฺโข ตาลผลํ ทเทยฺย ฯ อถ นูน ตทา สียาติ
อถ ตาทิเส กาเล อมฺหากมฺปี สมาคโม นูน สิยา ภเวยฺย นามาติ
วุตฺตํ โหติ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา ปุนปี ตาย เอหิ อยฺย คจฺฉาเมวาติ
วุตฺเต คจฺฉิสฺสามาติ วตฺวา กิสฺมึ กาเลติ อสุกสฺมิญฺจ
อสุกสฺมิญฺจาติ วตฺวา เสสคาถา อภาสิ
        ยทา กจฺฉปโลมานํ      ปาวาโร ติวิโธ สิยา
        เหมนฺติกํ ปาวุรณํ       อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา มกสปาทานํ       อทฺธาโล สุกโต สิยา
        สุทฬฺโห จ อกมฺปี จ     อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา สสวิสาณานํ       นิสฺเสณิ สุกตา สิยา
        สคฺคสฺสาโรหณตฺถาย     อถ นูน ตทา  สิยา ฯ
        ยทา นิสฺเสณิมารุยฺห     จนฺทํ ขาเทยฺยุํ มูสิกา
        ราหุญฺจ ปริปาเตยฺยุํ      อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา สุราฆฏํ ปีตฺวา     มกฺขิกา คณจารินี
        องฺคาเร วาสํ กปฺเปยฺยุํ  อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา พิมฺโพฏฺฐสมฺปนฺโน   คทฺรโภ สุมุโข สิยา
        กุสโล นจฺจคีตสฺส       อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา กากา จ อุลูกา    มนฺตยึสุ รโหคตา
        อญฺญมญฺญํ ปีหเยยฺยุํ      อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา มูลสปตฺตานํ       ฉตฺตํ ถิรตํ สิยา
        วสฺสสฺส ปฏิฆาตาย      อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา กุลุโก สกุโณ      ปพฺพตํ คนฺธมาทนํ
        ตุณฺเฑนาทาย คจฺเฉยฺย   อถ นูน ตทา สิยา ฯ
        ยทา สามุทฺทิกํ นาวํ     สยนฺตํ สวฏากรํ
        เจโต อาทาย คจฺเฉยฺย  อถ นูน ตทา สิยาติ ฯ
     ตตฺถ ติวิโธติ เอโก กจฺฉปโลมมเยน ปุปฺเผน เอโก ตูเลน
เอโก อุภเยนาติ เอวํ ติปฺปกาโร ฯ เหมนฺติกํ ปาวุรณนฺติ
หิมปาตสมเย ปาวุรณา ภวิตุํ สมตฺโถ ฯ อถ นูน ตทา สิยาติ
อถ ตสฺมึ กาเล มม ตยา สทฺธึ เอกํเสเนว สํสคฺโค สิยา ฯ
เอวํ สพฺพตฺถ ปจฺฉิมปทํ โยเชตพฺพํ ฯ อทฺธาโล สุกโตติ อภิรูหิตฺวา
ยุชฺฌนฺตํ ปุริสสตํ ธาเรตุํ ยทา สกฺโกติ เอวํ สุกโต ฯ ปริปาเตยฺยุนฺติ
ปลาเปยฺยุํ ฯ องฺคาเรติ วีตจฺฉิตงฺคารสณฺฐาเร ฯ วาสํ
กปฺเปยฺยุนฺติ เอเกกํ สุราฆฏํ ปิวิตฺวา มตฺตา วเสยฺยุํ ฯ พิมฺโพฏฺฐ-
สมฺปนฺโนติ พิมฺพผลสทิเสหิ โอฏฺเฐหิ สมนฺนาคโต ฯ สุมุโขติ
สุวณฺณาทาสสทิสมุโข ฯ ปีหเยยฺยุนฺติ อญฺญมญฺญสฺส สมฺปตฺตึ
อิจฺฉนฺตา ปีหเยยฺยุํ ปตฺถเยยฺยุํ ฯ มูลสปตฺตานนฺติ สณฺหานํ
มูลสคจฺฉปตฺตานํ ฯ กุลุโกติ เอโก ขุทฺทกสกุโณ ฯ สามุทฺทิกนฺติ
สมุทฺเท ปกฺขนฺทิกํ มหานาวํ ฯ สยนฺตํ สวฏากรนฺติ ยนฺเตน เจว
วฏฺฏกาเรน จ สทฺธึ สพฺพํ สมฺภารยุตฺตํ ฯ เจโต อาทายาติ
ยทา จ เอวรูปํ นาวํ ขุทฺทโก คามทารโก หตฺเถน คเหตฺวา
คจฺเฉยฺยาติ อตฺโถ ฯ
     อิติ มหาสตฺโต อิมินา อฏฺฐานปริกปฺเปน เอกาทส คาถา
อภาสิ ฯ ตํ สุตฺวา นครโสภินี มหาสตฺตํ ขมาเปตฺวา นครํ คนฺตฺวา
รญฺโญ ตํ การณํ อาโรเจตฺวา อตฺตโน ชีวิตํ ยาจิตฺวา คณฺหิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขุ มาตุคาโม
นาม อกตญฺญู มิตฺตทุพฺภีติ วตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา ราชา อานนฺโท อโหสิ ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ
                    อฏฺฐานชาตกํ นวมํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๓๒๙-๓๓๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=6630&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=6630&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1188              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5043              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5087              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5087              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]