อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                   นวกนิปาตชาตกฏฺฐกถา
                       ---------
                        คิชฺฌชาตกํ
     ปริสงฺกุปโถ นามาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ
ทุพฺพจํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร เอโก กุลปุตฺโต นิยฺยานิกสาสเน ปพฺพชิตฺวาปิ
อตฺถกาเมหิ อาจริยุปชฺฌาเยหิ เจว สพฺรหฺมจารีหิ จ เอวนฺเต
อภิกฺกมิตพฺพํ เอวํ ปฏิกฺกมิตพฺพํ เอวํ อาโลเกตพฺพํ เอวํ วิโลเกตพฺพํ
เอวํ สมฺมิญฺชิตพฺพํ เอวํ ปสาเรตพฺพํ เอวํ นิวาเสตพฺพํ เอวํ
ปารุปิตพฺพํ เอวํ ปตฺโต คเหตพฺโพ ยาปนมตฺตํ ภตฺตํ คเหตฺวา
ปจฺจเวกฺขิตฺวาว ปริภุญฺชิตพฺพํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาเรน โภชเน
มตฺตญฺญุนา ชาคริยมนุยุตฺเตน ภวิตพฺพํ อิทํ อาคนฺตุกวตฺตํ นาม
ชานิตพฺพํ อิทํ คมิกวตฺตํ นาม อิมานิ จุทฺทส ขนฺธกวตฺตานิ
อสีติ มหาวตฺตานิ ตตฺถ เต สมฺมา วตฺติตพฺพํ อิเม เตรส
ธุตงฺคคุณา นาม เอเต สมาทาย วตฺติตพฺพนฺติ โอวทิยมาโน
ทุพฺพโจ อโหสิ อกฺขโม อปฺปทกฺขิณคฺคาหี อนุสาสนึ อหํ ตุมฺเห
น วทามิ ตุมฺเห มํ กสฺมา วเทถ อหเมว อตฺตโน อตฺถํ วา
อนตฺถํ วา กริสฺสามีติ อตฺตานํ อวจนียํ อกาสิ ฯ อถสฺส ทุพฺพจภาวํ
ญตฺวา ภิกฺขู ธมฺมสภายํ อคุณกถํ กเถนฺตา นิสีทึสุ ฯ สตฺถา
อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ
ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต ตํ ภิกฺขุํ ปกฺโกสาเปตฺวา
สจฺจํ กิร ตฺวํ ทุพฺพโจสีติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจนฺติ วุตฺเต กสฺมา
ภิกฺขุ เอวรูเป นิยฺยานิกสาสเน ปพฺพชิตฺวา อตฺถกามานํ วจนํ น
กโรสิ ปุพฺเพปิ ตฺวํ วจนํ อกตฺวา เวรพฺภวาตมุเข จุณฺณวิจุณฺโณ
ชาโตติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเต โพธิสตฺโต คิชฺฌโยนิยํ นิพฺพตฺติ ฯ
ปุตฺโต ปนสฺส สุปตฺโต นาม คิชฺฌราชา อเนกสหสฺสคิชฺฌปริวาโร
ถามสมฺปนฺโน อโหสิ ฯ โส มาตาปิตโร โปเสสิ ฯ ถาม สมฺปนฺนตฺตา
ปน อติทูรํปิ อุปฺปติ ฯ อถ นํ ปิตา ตาต เอตฺตกํ นาม ฐานํ
อติกฺกมิตฺวา น คนฺตพฺพนฺติ โอวทติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวาปิ
เอกทิวสํ นววุฏฺเฐ เทเว คิชฺเฌหิ สทฺธึ อุปฺปติตฺวา เสเส โอหาย
อติภูมึ คนฺตฺวา เวรพฺภวาตมุขํ ปตฺวา จุณฺณวิจุณฺณภาวํ ปาปุณิ ฯ
     สตฺถา ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมา คาถา
อภาสิ
        ปริสงฺกุปโถ นาม   คิชฺฌปโถ สนนฺตโน
        ตตฺราสิ มาตาปิตโร คิชฺโฌ โปเสสิ ชิณฺณเก ฯ
        เตสํ อชครํ เมทํ   อจฺจาหาสิ พหุตฺตโต
        ปิตา ปุตฺตํ อวจาสิ  ชานํ อุจฺจํ ปปาตินํ
        สุปตฺตํ ปกฺขสมฺปนฺนํ  เตชสึ ทูรคามินํ ฯ
           ปริปฺลวตฺตํ ปฐวึ       ยทา ตาต วิชานหิ
           สาคเรน ปริกฺขิตฺตํ     จกฺกํว ปริมณฺฑลํ
           ตโต ตาต นิวตฺตสฺสุ    มาสฺสุ เอโต ปรํ คมิ ฯ
           อุทฺธํ ปตฺโตสิ เวเคน   พลี ปกฺขี ทิชุตฺตโม
           โอโลกยนฺโต วงฺกงฺโค  ปพฺพตานิ วนานิ จ ฯ
           อทฺทส ปฐวึ คิชฺโฌ     ยถสฺสาสิ ปิตุสฺสุตํ
           สาคเรน ปริกฺขิตฺตํ     จกฺกํว ปริมณฺฑลํ ฯ
           ตญฺจ โส สมติกฺกมฺม    ปรเมว ปวตฺตถ
           ตญฺจ วาตสิขา ติกฺขา   อจฺจาหาสิ พลึ ทิชํ ฯ
           นาสกฺขาติคโต โปโส   ปุนเรว นิวตฺติตุํ
           ทิโช พฺยสนมาปาทิ     เวรพฺภานํ วสํ คโต ฯ
           ตสฺส ปุตฺตา จ ทารา จ เย จญฺเญ อนุชีวิโน
           สพฺเพ พฺยสนมาปาทุํ    อโนวาทกเร ทิเช ฯ
           เอวมฺปิ อิธ วุฑฺฒานํ    โย วากฺยํ นาวพุชฺฌติ
           อติสีมจโร ทิตฺโต      คิชฺโฌ วาตีตสาสโน
           สพฺเพ พฺยสนํ ปปฺโปนฺติ  อกตฺวา วุฑฺฒสาสนนฺติ ฯ
     ตตฺถ ปริสงฺกุปโถติ สงฺกุปโถ ฯ มนุสฺสา หิรญฺญสุวณฺณตฺถาย
คจฺฉนฺตา ตสฺมึ ปเทเส ขาณุเก โกเฏตฺวา เตสุ รชฺชุโย พนฺธิตฺวา
คจฺฉนฺติ เตน โส คิชฺฌปพฺพเต ชงฺฆมคฺโค สงฺกุปโถติ วุจฺจติ ฯ
คิชฺฌปโถติ คิชฺฌปพฺพตมตฺถเก มหามคฺโค ฯ สนนฺตโนติ โปราโณ ฯ
ตตฺราสีติ ตสฺมึ คิชฺฌปพฺพตมตฺถเก สงฺกุปเถ เอโก คิชฺโฌ อโหสิ
โส ชิณฺณเก มาตาปิตโร โปเสสิ ฯ อชครํ เมทนฺติ อชครเมทํ ฯ
อจฺจาหาสีติ อติวิย อาหริ ฯ พหุตฺตโตติ พหุตฺตโส ฯ ชานํ
อุจฺจํ ปปาตินนฺติ ปุตฺโต เต อติอุจฺจํ ฐานํ ลงฺฆตีติ สุตฺวา อุจฺจํ
ปปาติ อยนฺติ ชานนฺโต ฯ เตชสินฺติ ปุริสเตชสมฺปนฺนํ ฯ ทูรคามินนฺติ
เตเนว เตเชน ทูรคามึ ฯ ปริปฺลวตฺตนฺติ อุปฺปลินิปตฺตํ วิย อุทเก
อุปฺปลวมานํ ฯ วิชานหีติ วิชานาสิ ฯ จกฺกํว ปริมณฺฑลนฺติ ตสฺมึ
เต ปเทเส ฐิตสฺส สมุทฺเทน ปริจฺฉินฺโน ชมฺพุทีโป จกฺกํว ปญฺญายติ
ตโต ฐานา นิวตฺตาหีติ โอวทนฺโต เอวมาห ฯ อุทฺธํ ปตฺโตสีติ
ปิตุ โอวาทํ อกตฺวา เอกทิวสํ คิชฺเฌหิ สทฺธึ อุปฺปติโต เต
โอหาย ปิตรา กถิตฐานํ อคมาสิ ฯ โอโลกยนฺโตติ ตํ ฐานํ
ปตฺวา เหฏฺฐา โอโลเกนฺโต ฯ วงฺกงฺโคติ วงฺกคีโว ฯ ยถสฺสาสิ
ปิตุสฺสุตนฺติ ยถาสฺส ปิตุ สนฺติกา สุตํ อาสิ ตเถว อทฺทส ฯ
ยถาสฺสาสีติปิ ปาโฐ ฯ ปรเมว ปวตฺตถาติ ปิตรา อกฺขาตฐานโต
ปรํ อติวตฺตนฺโตว ฯ ตญฺจ วาตสิขา ติกฺขาติ นํ อโนวาทกํ
พลิมฺปิ สมานํ ทิชํ ติขิณเวรพฺภวาตสิขา อจฺจาหาสิ อติหริ
จุณฺณวิจุณฺณํ อกาสิ ฯ นาสกฺขาติคโตติ นาสกฺขิ อติคโต ฯ
โปโสติ สตฺโต ฯ อโนวาทกเรติ ตสฺมึ ทิเช ปณฺฑิตานํ โอวาทํ
อกโรนฺเต สพฺเพปิ เต มหาทุกฺขํ ปาปุณึสุ ฯ อกตฺวา วุฑฺฒสาสนนฺติ
วุฑฺฒานํ หิตกามานํ วจนํ อกตฺวา เอวเมว พฺยสนํ มหาทุกฺขํ
ปาปุณาติ ฯ
     ตสฺมา ตฺวํ ภิกฺขุ มา คิชฺฌสทิโส ภว อตฺถกามานํ วจนํ
กโรหีติ ฯ โส  สตฺถารา เอวํ โอวทิโต ตโต ปฏฺฐาย สุพฺพโจ
อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ทุพฺพจคิชฺโฌ เอตรหิ ทุพฺพจภิกฺขุ อโหสิ คิชฺฌปิตา ปน
อหเมวาติ ฯ
                     คิชฺฌชาตกํ ปฐมํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๓๓๙-๓๔๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=6830&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=6830&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1207
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5101
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5144
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5144
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27