ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

หน้าที่ ๓๕๐.

มหาสุวราชชาตกํ ทุโม ยทา โหตีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อญฺญตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ โส กิร สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา โกสลชนปเท อญฺญตรํ ปจฺจนฺตคามํ อุปนิสฺสาย อรญฺเญ วิหาสิ ฯ มนุสฺสา ตสฺส รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานาทีนิ สมฺปาเทตฺวา คมนาคมนสมฺปนฺนฏฺฐาเน เสนาสนํ กตฺวา สกฺกจฺจํ อุปฏฺฐหึสุ ฯ ตสฺส วสฺสูปคตสฺส ปฐมมาเสเยว โส คาโม ฌายิ ฯ มนุสฺสานํ พีชมตฺตมฺปี อวสิฏฺฐํ นาโหสิ ฯ เต ตสฺส ปณีตปิณฺฑปาตํ ทาตุํ นาสกฺขึสุ ฯ โส สปฺปายเสนาสเนปิ ปิณฺฑปาเตน กิลมนฺโต มคฺคํ วา ผลํ วา นิพฺพตฺเตตุํ นาสกฺขิ ฯ อถ นํ เตมาสจฺจเยน สตฺถารํ วนฺทิตุํ อาคตํ สตฺถา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา กจฺจิ ภิกฺขุ ปีณฺฑปาเตน น กิลนฺโตสิ เสนาสนํ สปฺปายํ อโหสีติ ปุจฺฉิ ฯ โส ตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ สตฺถา ตสฺส ตํ เสนาสนํ สปฺปายนฺติ ญตฺวา ภิกฺขุ สมเณน นาม เสนาสนสปฺปาเย สติ โลลุปฺปจารํ ปหาย กิญฺจิเทว ยถาลทฺธํ ปริภุญฺชิตฺวา สนฺตุฏฺเฐน สมณธมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ โปราณกปณฺฑิตา ติรจฺฉานโยนิยํ นิพฺพตฺเตตฺวา อตฺตโน นิวาสนรุกฺเข สุกฺขจุณฺณํ ขาทนฺตาปิ โลลุปฺปจารํ ปหาย สนฺตุฏฺฐา มิตฺตธมฺมํ อภินฺทิตฺวา อญฺญตฺถ น อคมึสุ ตฺวํ กสฺมา ปีณฺฑปาโต ปริตฺโต ลูโขติ สปฺปายเสนาสนํ ปริจฺจชีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๑.

วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ อตีเต กิร หิมวนฺเต คงฺคาตีเร เอกสฺมึ อุทุมฺพรวเน อเนกสต- สหสฺสา สุวกา วสึสุ ฯ ตตฺเถโก สุวราชา อตฺตโน นิวาสนรุกฺขสฺส ผเลสุ ขีเณสุ ยเทว อวสิฏฺฐํ โหติ องฺกุโร วา ปตฺโต วา ตโจ วา ปปฏิกา วา ตํ ขาทิตฺวา คงฺคาย ปานียํ ปิวิตฺวา ปรมปฺปิจฺโฉ สนฺตุฏฺโฐ หุตฺวา อญฺญตฺถ น คจฺฉติ ฯ ตสฺส ปรมปฺปิจฺฉสนฺตุฏฺฐ- ภาวคุเณน สกฺกสฺส ภวนํ กมฺปิ ฯ สกฺโก อาวชฺชมาโน ตํ ทิสฺวา ตสฺส วีมํสนตฺถํ อตฺตโน อานุภาเวน ตํ รุกฺขํ สุกฺขาเปสิ ฯ รุกฺโข ขาณุกมตฺโต หุตฺวา ฉิทฺทาวฉิทฺโท วาเตน ปหรนฺโต อาโกฏิย- มาโน วิย อฏฺฐาสิ ฯ ตสฺส ฉิทฺเทหิ จุณฺณานิ นิกฺขมนฺติ ฯ สุวราชา ตานิ จุณฺณานิ ขาทิตฺวา คงฺคายํ ปานียํ ปิวิตฺวา อญฺญตฺถ อคนฺตฺวา วาตาตปํ อคเณตฺวา อุทุมฺพรขาณุกมตฺถเก นิสีทติ ฯ สกฺโก ตสฺส ปรมปฺปิจฺฉภาวํ ญตฺวา มิตฺตธมฺเม คุณํ กถาเปตฺวา วรมสฺส ทตฺวา อุทุมฺพรํ อมตผลํ กริตฺวา อาคมิสฺสามีติ เอโก หํสราชา หุตฺวา สุชํ อสุรกญฺญํ ปุรโต กตฺวา ตํ อุทุมฺพรวนํ คนฺตฺวา อวิทูเร เอกสฺส รุกฺขสฺส สาขาย นิสีทิตฺวา เตน สทฺธึ กถํ สมุฏฺฐาเปนฺโต ปฐมํ คาถมาห ทุโม ยทา โหติ ผลูปปนฺโน ภุญฺชนฺติ นํ วิหงฺคมา สมฺปตนฺตา ขีณนฺติ ญตฺวาน ทุมํ ผลจฺจเยน ทิโสทิสํ ยนฺติ ตโต วิหงฺคมาติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๒.

ตสฺสตฺโถ สุวราช รุกฺโข นาม ยทา ผลสมฺปนฺโน โหติ ตทา ตํ สาขโต สาขํ สมฺปตนฺตา วิหงฺคมา ภุญฺชนฺติ ตํ ปน ขีณํ ญตฺวา ผลานํ อจฺจเยน ตโต รุกฺขโต ทิโสทิสํ วิหงฺคมา คจฺฉนฺตีติ ฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา ตโต อุยฺโยเชตุํ ทุติยํ คาถมาห จร จาริกํ โลหิตตุณฺฑ มา มริ กึ ตฺวํ สุว สุกฺขทุมมฺหิ ฌายสิ ตทิงฺฆ พฺรูหิ วสฺสนฺตสนฺนิภ กสฺมา สุว สุกฺขทุมํ น ริญฺจสีติ ฯ ตตฺถ ฌายสีติ กึการณา สุกฺขขาณุมตฺถเก ฌายนฺโต ปชฺฌายนฺโต ติฏฺฐสิ ฯ อิงฺฆาติ โจทนตฺเถ นิปาโต ฯ วสฺสนฺตสนฺนิภาติ วสฺสนฺตกาเล วนสณฺโฑ สุภคุณสมากิณฺโณ วิย นีโลภาโส โหติ เตน ตํ วสฺสนฺตสนฺนิภาติ อาลปติ ฯ น ริญฺจสีติ น ฉฑฺเฑสิ ฯ อถ นํ สุวราชา อหํ หํส อตฺตโน กตญฺญูกตเวทิตาย อิมํ น ชหามีติ วตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ เย เว สขีนํ สขาโร ภวนฺติ ปาณาจฺจเย สุกฺขรุกฺเขสุ หํส ขีณํ อขีณนฺติ น ตํ ชหนฺติ สนฺโต สตํ ธมฺมมนุสฺสรนฺโต ฯ โสหํ สตํ อญฺญตโรสฺมิ หํส ญาตี จ เม โหติ สขา จ รุกฺโข

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๓.

ตํ นุสฺสเห ชีวิกตฺโถ ปหาตุํ ขีณนฺติ ญตฺวาน น เหส ธมฺโมติ ฯ ตตฺถ เย เว สขีนํ สขาโร ภวนฺตีติ เย จ สหายานํ สหายา โหนฺติ ฯ ขีณํ อขีณนฺติ ปณฺฑิตา นาม อตฺตโน สหายโภคปริกฺขเยน ขีณมฺปิ น ชหนฺติ ฯ สตํ ธมฺมมนุสฺสรนฺโตติ ปณฺฑิตานํ ปเวณึ อนุสฺสรมาโน ฯ ญาตี จ เมติ หํสราช อยํ รุกฺโข สมฺปิยายนฏฺเฐน มยฺหํ ญาติ จ สหวณฺณจรณตาย สขา จ ฯ ชีวิกตฺโถติ ตมหํ ชีวิกาย อตฺถิโก หุตฺวา ปหาตุํ น สกฺโกมิ ฯ สกฺโก ตสฺส กถํ สุตฺวา ตุฏฺโฐ ปสํสิตฺวา วรํ ทาตุกาโม เทฺว คาถา อภาสิ สาธุ สกฺขิ กตํ โหติ เมตฺติ สํสติ สนฺถโว สเจตํ ธมฺมํ โรเจสิ ปาสํโสสิ วิชานตํ ฯ โส เต สุว วรํ ทมฺมิ ปตฺตยาน วิหงฺคม วรํ วรสฺสุ วงฺกงฺค ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสีติ ฯ ตตฺถ สาธูติ สมฺปหํสเนน สาธุ สกฺขิ กตํ โหติ ฯ เมตฺติ สํสติ สนฺถโวติ สขีภาโว จ เมตฺติ จ ปริสมชฺฌ สนฺถโว จาติ ยํ เมตฺติ กตํ สาธุ โหติ ลทฺธกํ ภทฺทกเมว ฯ สเจตํ ธมฺมนฺติ สเจ เอตํ เมตฺติธมฺมํ ฯ วิชานตนฺติ เอวํ สนฺเต วิญฺญูนํ ปสํสิ- ตพฺพยุตฺตโกสีติ อตฺโถ ฯ โส เตติ โส อหํ ตุยฺหํ ฯ วรสฺสูติ อิจฺฉ ฯ มนสิจฺฉสีติ ยํกิญฺจิ มนสา อิจฺฉสิ สพฺพํ ตํ ททามิ เตติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๔.

สุวราชา วรํ วรนฺโต สตฺตมํ คาถมาห วรญฺจ เม หํส ภวํ ทเทยฺย อยํ หิ รุกฺโข ปุนวายุ ลพฺเภ โส สาขวา ผลิมา สํวิรูฬฺโห มธุตฺถิโก ติฏฺฐตุ โสภมาโนติ ฯ ตตฺถ สาขวาติ สาขาสมฺปนฺโน ฯ ผลิมาติ ผลินีหิ สาขาหิ อุเปโต ฯ สํวิรูฬฺโหติ สมนฺตโต วิรูฬฺหปตฺโต ตรุณปตฺตสมฺปนฺโน หุตฺวา ฯ มธุตฺถิโกติ สํวิชฺชมานมธุกผเลสุ มกฺขิกมธุ วิย มธุรผโล หุตฺวาติ อตฺโถ ฯ อถสฺส สกฺโก วรํ ททมาโน อฏฺฐมํ คาถมาห ตํ ปสฺส สมฺม ผลิมํ อุฬารํ สหาว เต โหตุ อุทุมฺพเรน โส สาขวา ผลิมา สํวิรูฬฺโห มธุตฺถิโก ติฏฺฐตุ โสภมาโนติ ฯ ตตฺถ สหาว เต โหตุ อุทุมฺพเรนาติ ตว อุทุมฺพเรน สทฺธึ สห เอกโตว วาโส โหตุ ฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา อตฺตภาวํ วิชหิตฺวา อตฺตโน จ สุชาย จ อานุภาวํ ทสฺเสตฺวา คงฺคาโต หตฺเถน อุทกํ คเหตฺวา อุทุมฺพรขาณุกํ ปหริ ฯ ตาวเทว สาขาวิฏปสมฺปนฺโน มธุรผโล รุกฺโข อุฏฺฐหิตฺวา มุณฺฑมณิปพฺพโต วิย วิลาสนฺโต อฏฺฐาสิ ฯ สุวราชา ตํ ทิสฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต สกฺกสฺส ถุตึ กโรนฺโต นวมํ คาถมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๕.

เอวํ สกฺก สุขี โหหิ สห สพฺเพหิ ญาติภิ ยถาหมชฺช สุขิโต ทิสฺวาน ผลิตํ ทุมนฺติ ฯ สกฺโกปิ ตสฺส วรํ ทตฺวา อุทุมฺพรํ อมตผลํ กตฺวา สทฺธึ สุชาตาย อตฺตโน ฐานเมว คโต ฯ ตมตฺถํ ทีปยมานา โอสาเน อภิสมฺพุทฺธคาถา ฐปิตา สุวสฺส วรํ ทตฺวาน กตฺวาน สผลํ ทุมํ ปกฺกามิ สห ภริยาย เทวานํ นนฺทนํ วนนฺติ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขุ โปราณกปณฺฑิตา ติรจฺฉานโยนิยํ นิพฺพตฺเตตฺวาปิ นิลฺโลลุปฺปจารา อเหสุํ ตฺวํ กสฺมา เอวรูเป สาสเน ปพฺพชิตฺวา โลลุปฺปจารํ จรสิ คจฺฉ ตตฺเถว วสาหีติ กมฺมฏฺฐานมสฺส กเถตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ โส ภิกฺขุ ตตฺถ คนฺตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒนฺโต อรหตฺตํ ปาปุณิ ฯ ตทา สกฺโก อนุรุทฺโธ อโหสิ สุวราชา อหเมวาติ ฯ มหาสุวราชชาตกํ ตติยํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๓๕๐-๓๕๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=7049&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=7049&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1226              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5158              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5202              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5202              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]