ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

หน้าที่ ๔๘๖.

มหาธมฺมปาลชาตกํ กินฺเต วตนฺติ อิทํ สตฺถา ปฐมาคมเนน กปิลวตฺถุนครํ คนฺตฺวา นิโคฺรธาราเม วิหรนฺโต ปิตุ นิเวสเน รญฺโญ อสทฺทหนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ตทา หิ สุทฺโธทนมหาราชา วีสติสหสฺสภิกฺขุปริวารสฺส ภควโต อตฺตโน นิเวสเน ยาคุขชฺชกํ ทตฺวา อนฺตราภตฺเต จ สมฺโมทนียํ กโรนฺโต ภนฺเต ตุมฺหากํ ปธานกาเล เทวตา อาคนฺตฺวา อากาเส ฐตฺวา ปุตฺโต เต สิทฺธตฺถกุมาโร อปฺปาหารตาย มโตติ มยฺหํ อาโรจยึสูติ อาห สตฺถารา จ สทฺทหสิ มหาราชาติ วุตฺเต น สทฺทหามิ ภนฺเต อากาเส ฐตฺวา กเถนฺติยาปิ เทวตาย มม ปุตฺตสฺส โพธิตเล พุทฺธตฺตํ อปตฺวา ปรินิพฺพานํ นาม นตฺถีติ ปฏิกฺขิปินฺติ อาห ฯ กึ มหาราช อิทาเนว สทฺทหสิ ปุพฺเพปิ ตฺวํ มหาธมฺมปาลกาเล ปุตฺโต เต มโต อิมานิสฺส อฏฺฐีนีติ เอฬกสฺส อฏฺฐีนิ ทสฺเสตฺวา วทนฺตสฺสาปิ ทิสาปาโมกฺขาจริยสฺส อมฺหากํ กุเล ตรุณกาเล กาลกิริยา นาม นตฺถีติ น สทฺทหิ อิทานิ ปน กสฺมา สทฺทหิสฺสสีติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต กาสิกรฏฺเฐ ธมฺมปาลคาโม นาม อโหสิ ฯ โส ธมฺมปาลกุลสฺส วสนตาย เอวํ นามํ ลภิ ฯ ตตฺถ ทสนฺนํ กุสลกมฺมปถธมฺมานํ ปาลนโต ธมฺมปาโล

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๘๗.

เตฺวว ปญฺญาโต พฺราหฺมโณ ปฏิวสติ ฯ ตสฺส กุเล อนฺตมโส ทาสกมฺมกราปิ ทานํ เทนฺติ สีลํ รกฺขนฺติ อุโปสถกมฺมํ กโรนฺติ ฯ ตทา โพธิสตฺโต ตสฺมึ กุเล นิพฺพตฺติ ฯ ธมฺมปาลกุมาโร เตฺววสฺส นามํ กรึสุ ฯ อถ นํ วยปฺปตฺตํ ปิตา สหสฺสํ ทตฺวา สิปฺปุคฺ- คหณตฺถาย ตกฺกสิลํ เปเสสิ ฯ โส ธมฺมปาโล ตตฺถ คนฺตฺวา ทิสาปาโมกฺขาจริยสฺส สนฺติเก สิปฺปํ อุคฺคณฺหิ ฯ ปญฺจนฺนํ มาณวกสตานํ เชฏฺฐนฺเตวาสิโก อโหสิ ฯ ตทา อาจริยสฺส เชฏฺฐปุตฺโต กาลมกาสิ ฯ อาจริโย มาณวกปริวุโต ญาติคเณน สทฺธึ โรทนฺโต กนฺทนฺโต สุสาเน ตสฺส สรีรกิจฺจํ กาเรสิ ฯ ตตฺถ อาจริโย จ ญาติวคฺโค จ ตสฺส อนฺเตวาสิโก จ โรทนฺติ ปริเทวนฺติ ฯ ธมฺมปาโลเยเวโก น โรทติ น ปริเทวติ อปิจ โข ปน เตสุ ปญฺจสเตสุ มาณเวสุ สุสานา อาคมฺม อาจริยสฺส สนฺติเก นสีทิตฺวา อโห เอวรูโป นาม อาจารสมฺปนฺโน ตรุณมาณโว ตรุณกาเลเยว มาตาปิตูหิ วิปฺปยุตฺโต มรณํ ปตฺโตติ วทนฺเตสุ สมฺม ตุมฺเห ตรุโณติ ภณถ อถ กสฺมา ตรุณกาเลเยว มรนฺติ นนุ อยุตฺตํ ตรุณกาเล มริตุนฺติ อาห ฯ อถ นํ เต อาหํสุ กึ ปน สมฺม ตฺวํ อิเมสํ สตฺตานํ มรณภาวํ น ชานาสีติ ฯ ชานามิ ตรุณกาเล ปน น มรนฺติ มหลฺลกกาเลเยว มรนฺตีติ ฯ นนุ อนิจฺจา สพฺเพ สงฺขารา หุตฺวา อภาวิโนติ ฯ สจฺจํ อนิจฺจา ทหรกาเล ปน สตฺตา น มรนฺติ มหลฺลกกาเล มรนฺติ อนิจฺจตํ ปาปุณนฺตีติ ฯ กึ สมฺม ธมฺมปาล ตุมฺหากํ เคเห น เกจิ มรนฺตีติ ฯ ทหรกาเล

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๘๘.

ปน สตฺตา น มรนฺติ มหลฺลกกาเลเยว มรนฺตีติ ฯ กึ ปเนสา ตุมฺหากํ กุลปฺปเวณีติ ฯ อาม กุลปฺปเวณีติ ฯ มาณวา ตํ ตสฺส กถํ สุตฺวา อาจริยสฺส อาโรเจสุํ ฯ อถ นํ โส ปกฺโกสาเปตฺวา ปุจฺฉิ สจฺจํ กิร ตาต ธมฺมปาล ตุมฺหากํ กุเล ทหรกาเล น มิยฺยนฺตีติ ฯ สจฺจํ อาจริยาติ ฯ โส ตสฺส วจนํ สุตฺวา จินฺเตสิ อยํ อติวิย อจฺฉริยํ วทติ อิมสฺส ปิตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปุจฺฉิตฺวา สเจ เอตํ สจฺจํ อหํปิ ตเมว ธมฺมํ ปริปูเรสฺสามีติ ฯ โส ปุตฺตสฺส กตฺตพฺพกิจฺจํ กตฺวา สตฺตฏฺฐทิวสจฺจเยน ธมฺมปาลํ ปกฺโกสาเปตฺวา ตาต อหํ วิปฺปวสิสฺสามิ ตฺวํ ยาว มมาคมนา อิเม มาณเว สิปฺปํ วาเจหีติ วตฺวา เอกสฺส เอฬกสฺส อฏฺฐีนิ คเหตฺวา โธวิตฺวา ปสิพฺพเก กตฺวา เอกํ จุลฺลุปฏฺฐากํ อาทาย ตกฺกสิลโต นิกฺขมิตฺวา อนุปุพฺเพน ตํ คามํ ปตฺวา กตรํ มหาธมฺมปาลสฺส เคหนฺติ ปุจฺฉิตฺวา คนฺตฺวา ทฺวาเร อฏฺฐาสิ ฯ พฺราหฺมณสฺส ทาสมนุสฺเสสุ โย โย ปฐมํ อทฺทส โส โส อาจริยสฺส หตฺถโต ฉตฺตํ คณฺหิ อุปาหนํ คณฺหิ อุปฏฺฐากสฺสปิ หตฺถโต ปสิพฺพกํ คณฺหิ ปุตฺตสฺส เต ธมฺมปาลกุมารสฺส อาจริโย ทฺวาเร ฐิโตติ กุมารสฺส ปิตุ อาโรเจถาติ วุตฺเต เต สาธูติ วตฺวา อาโรจยึสุ ฯ โส เวเคน ทฺวารมูลํ คนฺตฺวา อิโต เอถาติ ตํ ฆรํ อาเนตฺวา ปลฺลงฺเก นิสีทาเปตฺวา สพฺพํ ปาทโธวนาทิกิจฺจํ อกาสิ ฯ อาจริโย ภุตฺตโภชโน สุขกถาย นิสินฺนกาเล พฺราหฺมณ ปุตฺโต เต ธมฺมปาลกุมาโร ปญฺญวา ติณฺณํ เวทานํ อฏฺฐารสนฺนญฺจ สิปฺปานํ นิปฺผตฺตึ ปตฺโต อปิจ โข

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๘๙.

ปเนเกน อผาสุเกน ชีวิตกฺขยํ ปตฺโต สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา มา โสจิตฺถาติ อาห ฯ พฺราหฺมโณ ปาณึ ปหริตฺวา มหาหสิตํ หสิ ฯ กินฺนุ โข พฺราหฺมณ หสีติ จ วุตฺเต มยฺหํ ปุตฺโต น มรติ อญฺโญ โกจิ มโต ภวิสฺสตีติ อาห ฯ พฺราหฺมณ ปุตฺตสฺเสว เต อฏฺฐีนิ ทิสฺวา สทฺทหาติ อฏฺฐีนิ นีหริตฺวา อิมานิ เต ปุตฺตสฺส อฏฺฐีนีติ อาห ฯ เอตานิ เอฬกสฺส วา สุนขสฺส วา ภวิสฺสนฺติ มยฺหํ ปน ปุตฺโต น มรติ อมฺหากํ หิ กุเล ยาว สตฺตมา กุลปริวฏฺฏา ตรุณกาเล มตปุพฺโพ นาม นตฺถิ ตฺวํ มุสา ภณสีติ ฯ ตสฺมึ ขเณ สพฺเพปิ ปาณึ ปหริตฺวา มหาหสิตํ หสึสุ ฯ อาจริโย ตํ อจฺฉริยํ ทิสฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต หุตฺวา พฺราหฺมณ ตุมฺหากํ กุลปฺปเวณิยํ ทหรานํ อมรเณน น สกฺกา อเหตุเกน ภวิตุํ เกน การเณน ทหรา น มิยฺยนฺตีติ ปุจฺฉนฺโต ปฐมํ คาถมาห กินฺเต วตํ กึ ปน พฺรหฺมจริยํ กิสฺส สุจิณฺณสฺส อยํ วิปาโก อกฺขาหิ เม พฺราหฺมณ เอตมตฺถํ กสฺมา นุ ตุมฺหํ ทหรา น มิยฺยเรติ ฯ ตตฺถ วตนฺติ วตฺตสมาทานํ ฯ พฺรหฺมจริยนฺติ เสฏฺฐจริยํ ฯ กิสฺส สุจิณฺณสฺสาติ ตุมฺหากํ กุเล ทหรานํ อมรณํ นาม กตรสุจริตสฺส วิปาโกติ ฯ ตํ สุตฺวา พฺราหฺมโณ เยสํ คุณานํ อานุภาเวน ตสฺมึ กุเล ทหรา น มิยฺยนฺติ เต วณฺณยนฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๐.

ธมฺมํ จราม น มุสา ภณาม ปาปานิ กมฺมานิ ปริวชฺชยาม อนริยํ ปริวชฺเชม สพฺพํ ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ สุโณม ธมฺมํ อสตํ สตญฺจ น จาปิ ธมฺมํ อสตํ โรจยาม หิตฺวา อสนฺเต น ชหาม สนฺเต ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ ปุพฺเพ ปธานา สุมนา ภวาม ททํปิ เว อตฺตมนา ภวาม ทตฺวาปิ เว นานุตปฺปาม ปจฺฉา ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ สมเณ มยํ พฺราหฺมเณ อทฺธิเก จ วณิพฺพเก ยาจนเก ทลิทฺเท อนฺเนน ปาเนน อภิตปฺปยาม ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ มยญฺจ ภริยํ นาติกฺกมาม อมฺเห จ ภริยา นาติกฺกมนฺติ อญฺญตฺร ตาหิ พฺรหฺมจริยํ จราม ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๑.

ปาณาติปาตา วิรมาม สพฺเพ โลเก อทินฺนํ ปริวชฺชยาม อมชฺชปาเณปิ มุสา ภณาม ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ เอตาสุ เว ชายเร สุตฺตมาสุ เมธาวิโน โหนฺติ พหุตฺตปญฺญา พหุสฺสุตา เวทคุนา จ โหนฺติ ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ มาตา ปิตา ภคินี ภาตโร จ ปุตฺตา จ ทารา จ มยญฺจ สพฺเพ ธมฺมํ จราม ปรโลกเหตุ ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร ฯ ทาสา จ ทาสี อนุชีวิโน จ ปริจาริกา กมฺมกรา จ สพฺเพ ธมฺมํ จรนฺติ ปรโลกเหตุ ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเรติ อิมา คาถา อาห ฯ ตตฺถ ธมฺมญฺจรามาติ ทสกุสลกมฺมปถธมฺมํ จราม ฯ อตฺตโน ชีวิตเหตุ อนฺตมโส กุนฺถกิปิลฺลิกมฺปิ ชีวิตา น โวโรเปม ปรภณฺฑญฺจ โลภจิตฺเตน น โอโลเกมาติ สพฺพํ วิตฺถาเรตพฺพํ ฯ มุสาวาโท เจตฺถ มุสาวาทิสฺส อกรณํ ปาปํ นาม นตฺถีติ อุสฺสนฺนวเสน ปน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๒.

วุตฺโต ฯ เต กิร หสฺสาธิปฺปาเยนปิ มุสา น ภณนฺติ ฯ ปาปานีติ สพฺพานิปิ นิรยคามินิ ลามกกมฺมานิ ฯ อนริยนฺติ อริยวิรหิตํ สพฺพํ อสุนฺทรํ อปริสุทฺธํ กมฺมํ ปริวชฺชยาม ฯ ตสฺมา หิ อมฺหนฺติ เอตฺถ หิกาโร นิปาตมตฺโต ฯ อิมินา การเณน อมฺหากํ ทหรา น มิยฺยนฺติ อนฺตรา จ อกาลมรณํ นาม โน นตฺถีติ อตฺโถ ฯ ตสฺมา หิ อมฺหนฺติปิ ปาโฐ ฯ สุโณมาติ มยํ กิร ยถา นาม สปฺปุริสานํ กุสลทีปนํปิ อสปฺปุริสานํ อกุสลทีปนํ ธมฺมํ สุโณม ฯ โส ปน โน สุตมตฺตโกว โหติ ตํ น โรจยาม เตหิ ปน โน สทฺธึ วิคฺคโห วา วิวาโท วา มา โหตุ ธมฺมํ สุโณม สุตฺวาปิ ลภิตฺวา สนฺเต วตฺตาม เอกมฺปิ ขณํ น ชหาม อสนฺเต ปาปมิตฺเต ปหาย กลฺยาณมิตฺตเสวิโนว โหมาติ ฯ สมเณ มยํ พฺราหฺมเณติ พฺราหฺมณ มยํ สมิตปาปพาหิตปาเป ปจฺเจกพุทฺธสมณ- พฺราหฺมเณปิ อวเสสธมฺมิกสมณพฺราหฺมเณปิ อทฺธิกาทโย เสสชเนปิ อนฺเนน ปาเนน อภิตปฺเปมาติ อตฺโถ ฯ ปาลิยํ ปน อยํ คาถา ปุพฺเพว ทานาติ คาถาย ปจฺฉโต อาคจฺฉติ ฯ นาติกฺกมามาติ อตฺตโน ภริยํ อติกฺกมิตฺวา พหิ อญฺญมิจฺฉาจารํ น กโรม ฯ อญฺญตฺร ตาหีติ อตฺตโน ภริยํ ฐเปตฺวา เสสอิตฺถีสุ พฺรหฺมจริยญฺจ จราม ฯ อมฺหากํ ภริยาปิ เสสปุริเสสุ เอวเมว ปวตฺตนฺติ ฯ ชายเรติ ชายนฺติ ฯ สุตฺตมาสูติ สุสีลาสุ อุตฺตมิตฺถีสุ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ เย เอตาสุ สมฺปนฺนสีลาสุ ปุตฺตมิตฺถีสุ อมฺหากํ ปุตฺตา ชายนฺติ เต เมธาวิโนติ เอวํปการา โหนฺติ กุโต เตสํ อนฺตรา มรณํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๓.

ตสฺมาปิ อมฺหากํ กุเล ทหรา น มิยฺยนฺตีติ ฯ ธมฺมญฺจรามาติ ปรโลกตฺถาย ติวิธํ สุจริตธมฺมํ จราม ฯ ทาสีติ ทาสิโย ฯ อวสาเน ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจารึ ธมฺโม สุจิณฺโณ สุขมาวหาติ เอสานิสํโส ธมฺเม สุจิณฺเณ น ทุคฺคตึ คจฺฉติ ธมฺมจารี ฯ ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจารึ ฉตฺตํ มหนฺตํ วิย วสฺสกาเล ธมฺเมน คุตฺโต มม ธมฺมปาโล อญฺญสฺส อฏฺฐีนิ สุขี กุมาโรติ อิมาหิ ทฺวีหิ คาถาหิ ธมฺมจารีนํ คุณํ กเถสิ ฯ ตตฺถ รกฺขตีติ ธมฺโม นาเมส รกฺขิโต อตฺตโน รกฺขิตํ ปฏิรกฺขติ ฯ สุขมาวหาตีติ เทวมนุสฺเสสุ สุขญฺเจว นิพฺพานสุขญฺจ อาวหาติ ฯ น ทุคฺคตินฺติ นิรยาทิเภทํ ทุคฺคตึ น คจฺฉติ ฯ เอวํ พฺราหฺมณ มยํ ธมฺมํ รกฺขาม ธมฺโมปิ อมฺเห รกฺขตีติ ทสฺเสติ ฯ ธมฺเมน คุตฺโตติ มหาฉตฺตสทิเสน อตฺตนา โคปิตธมฺเมน คุตฺโต ฯ อญฺญสฺส อฏฺฐีนีติ ตยา อานีตานิ ปน อฏฺฐีนิ อญฺญสฺส เอฬกสฺส วา สุนขสฺส วา อฏฺฐีนิ ภวิสฺสนฺติ ฉฑฺเฑหิ ตานิ มม ปุตฺโต สุขี กุมาโรติ ฯ ตํ สุตฺวา อาจริโย อาห มยฺหํ อาคมนํ สุอาคมนํ สผลํ โน นิปฺผลนฺติ สญฺชาตโสมนสฺโส ธมฺมปาลสฺส ปิตรํ ขมาเปตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙๔.

มยา อาคจฺฉนฺเตน ตุมฺหากํ วีมํสนตฺถาย อิมานิ เอฬกฏฺฐีนิ อาภตานิ ปุตฺโต เต อโรโคเยว ตุมฺหากํ รกฺขิตธมฺเม มยฺหํปิ เทถาติ ปณฺเณ ลิขิตฺวา กติปาหํ ตตฺถ วสิตฺวา ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา ธมฺมปาลสฺส สพฺพสิปฺปานิ สิกฺขาเปตฺวา มหนฺเตน ปริวาเรน เปเสสิ ฯ สตฺถา สุทฺโธทนมหาราชสฺส อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน ราชา อนาคามิผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ อาจริโย สารีปุตฺโต ปริสา พุทฺธปริสา อเหสุํ ธมฺมปาลกุมาโร ปน อหเมวาติ ฯ มหาธมฺมปาลชาตกํ นวมํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๔๘๖-๔๙๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=9819&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=9819&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1410              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5748              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5866              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5866              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]