ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                   ๘ สํวรมหาราชชาตกํ ฯ
     ชานนฺโต โน มหาราชาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เอกํ โอสฏฺฐวิริยํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร สาวตฺถิวาสี กุลปุตฺโต สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา
ปพฺพชิตฺวา ลทฺธุปสมฺปโท อาจริยุปชฺฌายวตฺตํ ปูเรนฺโต อุภยานิ
ปาฏิโมกฺขานิ ปคุณานิ กตฺวา ปริปุณฺณปญฺจวสฺโส กมฺมฏฺฐานํ
คเหตฺวา อรญฺเญ วสิสฺสามีติ อาจริยุปชฺฌาเย อาปุจฺฉิตฺวา
โกสลรฏฺเฐ เอกํ ปจฺจนฺตคามํ คนฺตฺวา ตตฺถ อิริยาปเก ปสนฺเนหิ
มนุสฺเสหิ ปณฺณสาลํ กตฺวา อุปฏฺฐยมาโน วสฺสํ อุปคนฺตฺวา
ยุญฺชนฺโต ฆเฏนฺโต วายมนฺโต อารทฺเธน วิริเยน เตมาสํ กมฺมฏฺฐานํ
ภาเวตฺวา โอภาสมตฺตมฺปิ อุปฺปาเทตุํ อสกฺโกนฺโต จินฺเตสิ อทฺธา
อหํ สตฺถารา เทสิเตสุ จตูสุ ปุคฺคเลสุ ปทปรโม กึ เม อรญฺญวาเสน
เชตวนํ คนฺตฺวา ตถาคตสฺส รูปสิรึ ปสฺสนฺโต มธุรธมฺมเทสนํ
สุณนฺโต วีตินาเมสฺสามีติ ฯ โส วิริยํ โอสชฺชิตฺวา ตโต นิกฺขมนฺโต
อนุปุพฺเพน เชตวนํ คนฺตฺวา อาจริยุปชฺฌาเยหิ เจว สนฺทิฏฺฐสมฺภตฺเตหิ
จ อาคมนการณํ ปุฏฺโฐ ตมตฺถํ กเถตฺวา เตหิ กสฺมา เอวมกาสีติ
ครหิตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ เนตฺวา กึ ภิกฺขเว อนิจฺฉมานํ ภิกฺขุํ
อานยิตฺถาติ วุตฺเต อยํ ภนฺเต วิริยํ โอสชฺชิตฺวา อาคโตติ
อาโรจิเต ฯ สตฺถา สจฺจํ กิราติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจนฺติ
วุตฺเต กสฺมา ภิกฺขุ วิริยํ โอสชฺชิ อิมสฺมึ หิ สาสเน
กุสิตปุคฺคลสฺส อคฺคผลํ อรหตฺตผลํนาม นตฺถิ อารทฺธวิริยา อธิคมธมฺมํ
อาราเธนฺติ ตฺวํ โข ปน ปุพฺเพ วิริยํ วา โอวาทกฺขโม เตเนว
การเณน พาราณสิรญฺโญ ปุตฺตสตสฺส สพฺพกนิฏฺโฐ หุตฺวาปิ
ปณฺฑิตานํ โอวาเท ฐตฺวา เสตจฺฉตฺตํ ปตฺโตสีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสึ ปตฺเตเนว เตน เตน สงฺคหวตฺถุนา อาพนฺธิตฺวา
สงฺคณฺหิ ฯ สพฺเพสํ ปิโย อโหสิ มนาโป ฯ อปรภาเค ราชานํ
มรณมญฺเจ นิสินฺนํ อมจฺจา ปุจฺฉึสุ เทว ตุมฺหากํ อจฺจเยน เสตจฺฉตฺตํ
กสฺส ทสฺสามาติ ฯ ตาต มม ปุตฺตา สพฺเพปิ เสตจฺฉตฺตสฺส
สามิโน โย ปน ตุมฺหากํ มนํ คณฺหติ ตสฺเสว เสตจฺฉตฺตํ
ทเทยฺยาถาติ ฯ เต ตสฺมึ กาลกเต ตสฺส สรีรปริหารํ กตฺวา
สตฺตเม ทิวเส สนฺนิปติตฺวา รญฺญา โย ตุมฺหากํ มนํ คณฺหติ
ตสฺส ฉตฺตํ อุสฺสาเปยฺยาถาติ วุตฺตํ อมฺหากญฺจ อยํ สํวรกุมาโร
มนํ คณฺหตีติ ตสฺส กาญฺจนมาลํ เสตจฺฉตฺตํ อุสฺสาปยึสุ ฯ สํวรมหาราชา
โพธิสตฺตสฺส โอวาเท ฐตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ อิตเร
เอกูนสตกุมารา ปิตา กิร โน กาลกโต สํวรกุมารสฺส กิร ฉตฺตํ
อุสฺสาเปสุํ โส สพฺพกนิฏฺโฐ ตสฺส ฉตฺตํ น ปาปุณาติ สพฺพเชฏฺฐสฺส
ฉตฺตํ อุสฺสาเปสฺสามาติ สพฺเพ เอกโต อาคนฺตฺวา ฉตฺตํ วา
โน เทตุ ยุทฺธํ วาติ สํวรมหาราชสฺส ปณฺณํ เปเสตฺวา
นครํ อุปฺปรุนฺธึสุ ฯ ราชา โพธิสตฺตสฺส ตํ ปวุตฺตึ อาโรเจตฺวา
อิทานิ กึ กโรมาติ ปุจฺฉิ ฯ มหาราช ตว ภาติเกหิ สทฺธึ
ยุชฺฌนกิจฺจํ นตฺถิ ตฺวํ ปิตุ สนฺตกํ ธนํ เอกูนสตโกฏฺฐาเส กตฺวา
เอกูนสตภาติกานํ เปเสตฺวา อิมํ ตุมฺหากํ ปิตุ สนฺตกํ โกฏฺฐาสํ
คณฺหถ นาหํ ตุมฺเหหิ สทฺธึ ยุชฺฌามีติ สาสนํ ปหิณาหีติ  ฯ โส
ตถา อกาสิ ฯ อถสฺส สพฺพเชฏฺฐกภาติโก อุโปสถกุมาโรนาม
เสเส อามนฺเตตฺวา ตาตา ราชานํนาม อภิภวิตุํ สมตฺโถ นตฺถิ
อยญฺจ โน กนิฏฺฐภาติโก ปฏิสตฺตุปิ หุตฺวา น ติฏฺฐติ อมฺหากํ
ปิตุ สนฺตกํ เปเสตฺวา นาหํ ตุมฺเหหิ สทฺธึ ยุชฺฌามีติ เปเสสิ
น โข ปน มยํ สพฺเพ เอกกฺขเณ ฉตฺตํ อุสฺสาเปม เอกสฺเสว
ฉตฺตํ ทสฺสาม อยเมว ราชา โหตุ เอถ นํ ปสฺสิตฺวา
ราชกุฏุมฺพํ ปฏิจฺฉาเปตฺวา อมฺหากํ ชนปทเมว คจฺฉามาติ อาห ฯ
อถ เต สพฺเพปิ กุมารา นครทฺวารํ วิวราเปตฺวา ปฏิสตฺตุโน
อหุตฺวา นครํ ปวิสึสุ ฯ ราชาปิ เตสํ อมจฺเจหิ สกฺการํ คาหาเปตฺวา
ปฏิมคฺคํ เปเสสิ ฯ กุมารา มหนฺเตน ปริวาเรน ปตฺติกาว
อาคนฺตฺวา ราชนิเวสนํ อภิรุยฺหิตฺวา สํวรมหาราชสฺส นิปจฺจนาการํ
ทสฺเสตฺวา นีจาสเน นิสีทึสุ ฯ สํวรมหาราชา เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺฐา
สีหาสเน นิสีทิ ฯ มหนฺโต ยโส มหนฺตํ สิริโสภคฺคํ อโหสิ ฯ
โอโลกิโตโลกิตฏฺฐานํ กมฺปติ ฯ อุโปสถกุมาโร สํวรมหาราชสฺส
สิริวิภวํ โอโลเกตฺวา อมฺหากํ ปิตา อตฺตโน อจฺจเยน สํวรกุมารสฺส
ราชภาวํ ญตฺวา อญฺเญ อมฺหากํ ชนปเท ทตฺวา อิมสฺส น
อทาสีติ จินฺเตตฺวา เตน สทฺธึ สลฺลปนฺโต ติสฺโส คาถา อภาสิ
        ชานนฺโต โน มหาราชา   ตว สีลํ ชนาธิโป
        อิเม กุมาเร ปูเชนฺโต    น ตํ เกนจิ มญฺญถ ฯ
        ติฏฺฐนฺเต โน มหาราเช   อาทู เทเว ทิวงฺคเต
        ญาตี ตํ สมนุมญฺญึสุ       สมฺปสฺสํ  อตฺถมตฺตโน  ฯ
        เกน สํวรวตฺเตน        สญฺชาเต อภิติฏฺฐสิ
        เกน ตํ นาติวตฺตนฺติ      ญาติสงฺฆา สมาคตาติ ฯ
     ตตฺถ ชานนฺโต โนติ ชานนฺโต นุ ฯ ชนาธิโปติ อมฺหากํ
ปิตา นรินฺโท ฯ อิเมติ อิเม เอกูนสเต กุมาเร ฯ ปาลิโปฏฺฐเกสุ
ปน อญฺเญ กุมาเรติ ลิกฺขิตํ ฯ ปูเชนฺโตติ เตน เตน ชนปเทน
มาเนนฺโต ฯ น ตํ เกนจีติ ขุทฺทเกนปิ ชนปเทน ตํ ปูเชตพฺพํ น
มญฺญิตฺถ ตํ อยํ มม อจฺจเยน ราชา ภวิสฺสตีติ ญตฺวา
มญฺเญ อตฺตโน ปาทมูเลเยว วาเสสีติ ฯ ติฏฺฐนฺเต โนติ น
ธรมาเนเยว ฯ นูติ ปุจฺฉติ ฯ อาทู เทเวติ อุทาหุ อมฺหากํ
ปิตริ ทิวงฺคเต อตฺตโน อตฺถํ วุฑฺฒึ ปสฺสนฺตา สทฺธึ ราชการเกหิ
เนคมชนปเทหิ ญาติโย ตํ ราชาโน โหตูติ สมนุมญฺญึสุ วตฺเตนาติ
สีลาจาเรน ฯ สญฺชาเต อภิติฏฺฐสีติ สมานชาติเก เอกูนสตภาตโร
อภิภวิตฺวา ติฏฺฐสิ ฯ นาติวตฺตนฺตีติ นาภิภวนฺติ ฯ
     ตํ สุตฺวา สํวรมหาราชา อตฺตโน คุณํ กเถนฺโต ฉ คาถา
อภาสิ
        น ราชปุตฺต อุสฺสุยฺยามิ    สมณานํ มเหสินํ
        สกฺกจฺจนฺเต นมสฺสามิ     ปาเท วนฺทามิ ตาทินํ ฯ
        เต มํ ธมฺมคุเณ ยุตฺตํ     สุสฺสูสมนุสฺสุยฺยกํ
    สมณา สมนุสฺสาสนฺติ  อิสิธมฺมคุเณ รตา ฯ
        เตสาหํ วจนํ สุตฺวา      สมณานํ มเหสินํ
น กิญฺจิ อติมญฺญามิ   ธมฺเม เม รมตี มโน ฯ
        หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา     รถิกา ปตฺติการกา
        เตสํ นปฺปฏิพนฺธามิ       นิพฺพตฺถํ ภตฺตเวตฺตนํ ฯ
        มหามตฺตา จ เม อตฺถิ    มนฺติโน ปริจาริกา
        พาราณสึ วิหรนฺติ        พหู มํสํ สุโรทกํ ฯ
        อโถปิ วาณิชา ผีตา      นานารฏฺเฐหิ อาคตา
        เตสุ เม วิหิตา รกฺขา    เอวํ ชานาหุโปสถาติ ฯ
     ตตฺถ น ราชปุตฺตาติ อหํ ราชปุตฺต กิญฺจิ ชนํ อยํนาม สมฺปตฺติ
อิมสฺส มา โหตูติ น อุสฺสุยฺยามิ ฯ ตาทินนฺติ ตาทิลกฺขณยุตฺตานํ
สมิตปาปตาย สมณานํ มหนฺตานํ สีลขนฺธาทีนํ คุณานํ เอสิตตาย
มเหสินํ ธมฺมิกสมณานํ ปญฺจปติฏฺฐิเตน ปาเท วนฺทามิ ทานํ
ททนฺโต ธมฺมิกญฺจ เนสํ รกฺขาวรณคุตฺตึ ปจฺจุปฏฺฐาเปนฺโต
สกฺกจฺจนฺเต นมสฺสามิ มเนน สมฺปิยายนฺโตว ปูเชมีติ อตฺโถ ฯ
เต มนฺติ เต สมณา มํ อยํ ธมฺมิกโกฏฺฐาเส ยุตฺตปยุตฺโต
สุสฺสูสมนุสฺสุยฺยโกติ ตตฺถุโต ญตฺวา มํ ธมฺมคุณสํยุตฺตํ สุสฺสุสํ
อนุสฺสุยฺยกํ อนุสาสนฺติ อิทํ กริ อิทํ มา กรีติ โอวทนฺตีติ อตฺโถ ฯ
เตสาหนฺติ เตสํ อหํ ฯ หตฺถาโรหาติ หตฺถึ อารุยฺห ยุชฺฌนโยธา ฯ
อนีกฏฺฐาติ หตฺถานีกาทีสุ ฐิตา ฯ รถิกาติ รถโยธา ฯ
ปตฺติการกาติ ปตฺติโนว ฯ นิพฺพิตฺถนฺติ ยํ เตหิ สชฺชิตํ ภตฺตญฺจ
เวตฺตนญฺจ อหํ ตํ นปฺปฏิพนฺธามิ อปริหาเปตฺวา ททามีติ อตฺโถ ฯ
มหามตฺตาติ ภาติก มยฺหํ มหาปญฺญา มนฺเตสุ กุสลา มหาอมจฺจาเจว
อวเสสมนฺติโน จ ปริจาริกา อตฺถิ ฯ อิมินา อิทํ ทสฺเสติ ตุมฺเห
มนฺตสมฺปนฺเน ปณฺฑิเต อาจริเย น ลภิตฺถ อมฺหากํ ปน อาจริโย
ปณฺฑิโต อุปายกุสโล เต โน เสตจฺฉตฺเตน โยเชสุนฺติ ฯ พาราณสินฺติ
ภาติก มม ฉตฺตํ อุสฺสาปิตกาลโต ปฏฺฐาย อมฺหากํ ราชา
ธมฺมิโก อฑฺฒมาสํ เทโว วสฺสติ นานาสสฺสานิ สมฺปชฺชนฺตีติ
พาราณสิยํ พหุํ ขาทิตพฺพยุตฺตกํ มจฺฉมํสํ ปาตพฺพยุตฺตกํ สุโรทกํ
ชานนฺติ ฯ เอวํ นครวาสิโน พหุํ มจฺฉมํสํ สุโรทกํ กตฺวา พาราณสึ
วิหรนฺติ ฯ ผีตาติ หตฺถิรตนอสฺสรตนมุตฺตารตนาทีนิ อาหริตฺวา
นิรุปทฺทวา โวหารํ กโรนฺตา ผีตา สมิทฺธา ฯ เอวํ ชานาหีติ ภาติก
อุโปสถ อหํ อิเมหิ เอตฺตเกหิ การเณหิ สพฺพกนิฏฺโฐปิ หุตฺวา
มม ภาติเก อภิภวิตฺวา เสตจฺฉตฺตํ ปตฺโต เอวํ ชานาหีติ ฯ
     อถสฺส คุณํ สุตฺวา อุโปสโถ กุมาโร เทฺว คาถา อภาสิ
        ธมฺเมน กิร ญาตีนํ        รชฺชํ กาเรหิ สํวร
        เมธาวี ปณฺฑิโต จาสิ      อโถปิ ญาตินํ หิโต
        ตํตํ ญาติปริพฺยุฬฺหํ         นานารตนโมจิตํ
        อมิตฺตา นปฺปสหนฺติ        อินทํว อสุราธิโปติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺเมน กิราติ ตาต สํวร มหาราช ธมฺเมน กิร ตฺวํ
เอกูนสตานํ ญาตีนํ อตฺตโน เชฏฺฐภาติกานํ อานุภาวํ อภิภวสิ
อิโต ปฏฺฐาย ตฺวเมว รชฺชํ กาเรหิ ตฺวเมว เมธาวี เจว ปณฺฑิโต
จ ญาตีนญฺจ หิโตติ อตฺโถ ฯ ตํ ตนฺติ เอวํ วิวิธคุณสมฺปนฺนํ ตํ ฯ
ญาติปริพฺยุฬฺหนฺติ อมฺเหหิ เอกูนสตญาตเกหิ ปริวาริตํ ฯ
นานารตนโมจิตนฺติ นานารตเนหิ โอจิตํ สญฺจิตํ พหุรตนสญฺจยํ ฯ
อสุราธิโปติ ยถา ตาวตึเสหิ ปริวุตํ อินฺทํ อสุรราชา นปฺปสหติ
เอวํ อมฺเหหิ อารกฺขํ กโรนฺเตหิ ปริวาริตํ ติโยชนสติเก
กาสิกรฏฺเฐ ทฺวาทสโยชนิกาย พาราณสิยา รชฺชํ กาเรนฺตํ อมิตฺตา น
พาธิสฺสนฺตีติ ทีเปติ ฯ สํวรมหาราชา สพฺเพสํ ภาติกานํ มหนฺตํ
ยสํ อทาสิ ฯ เต ตสฺส สนฺติเก อฑฺฒมาสํ วสิตฺวา มหาราช
ชนปเทสุ โจเรสุ อุฏฺฐหนฺเตสุ มยํ ชานิสฺสาม ตฺวํ รชฺชสุขํ
อนุภวาติ วตฺวา อตฺตโน อตฺตโน ชนปทํ คตา ฯ ราชา โพธิสตฺตสฺส
โอวาเท ฐตฺวา อายุหปริโยสาเน เทวนครํ ปูเรนฺโต อคมาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ภิกฺขุ เอวํ ตฺวํ ปุพฺเพ
โอวาทกฺขโม อิทานิ กสฺมา วิริยํ น อกาสีติ วตฺวา สจฺจานิ
ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ (สจฺจปริโยสาเน โส ภิกฺขุ
โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ) ตทา สํวรกุมาโร ราชา อยํ ภิกฺขุ อโหสิ
อุโปสถกุมาโร สารีปุตฺโต เสสภาติกา เถรานุเถรา ปริสา ปน
พุทฺธปริสา โอวาททายโก อมจฺโจ ปน อหเมวาติ ฯ
                 สํวรมหาราชชาตกํ อฏฺฐมํ ฯ
                 --------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๕๙-๖๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=1184&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=1184&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1577              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6309              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=6506              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=6506              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]