ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                    ๙ มหาปทุมชาตกํ ฯ
     นาทิฏฺฐา ปรโต โทสนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
จิญฺจมาณวิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ปฐมโพธิยมฺหิ ทสพลสฺส ปุถุภูเตสุ สาวเกสุ อปริมาเณสุ
เทวมนุสฺเสสุ อริยภูมึ โอกฺกนฺเตสุ ปตฺถเตสุ สตฺถุ คุณสมุทเยสุ
มหาลาภสกฺกาโร อุทปาทิ ฯ ติตฺถิยา สุริยุคฺคมเน ขชฺโชปนกสทิสา
อเหสุํ หตลาภสกฺการา ฯ เต อนฺตรวิถิยํ ฐตฺวา กึ สมโณ
โคตโมวฺ พุทฺโธ มยํปิ พุทฺธา ตสฺเสว ทินฺนํ มหปฺผลํ อมฺหากมฺปิ
ทินฺนํ มหปฺผลเมว อมฺหากมฺปิ เทถ กโรถาติ เอวํ มนุสฺเส
สมาทเปตฺวาปิ ลาภสกฺกาเร อลภิตฺวา รโห สนฺนิปติตฺวา เกน
นุโข อุปาเยน สมณสฺส โคตมสฺส มนุสฺสานํ อนฺตเร อวณฺณํ
อุปฺปาเทตฺวา ลาภสกฺการํ นาเสยฺยามาติ มนฺตยึสุ ฯ
     ตทา หิ สาวตฺถิยํ จิญฺจมาณวิกา นาเมกา ปริพฺพาชิกา
อุตฺตมรูปธรา โสภคฺคปฺปตฺตา เทวจฺฉรา วิย ฯ ตสฺสา สรีรโต
รํสิโย นิจฺฉรนฺติ ฯ อเถโก ขรมนฺตี เอวมาห จิญฺจมาณวิกํ
ปฏิจฺจ สมณสฺส โคตมสฺส อวณฺณํ อุปฺปาเทตฺวา ลาภสกฺการํ
นาเสยฺยามาติ ฯ เต อตฺเถโส อุปาโยติ สมฺปฏิจฺฉึสุ ฯ อถ
สา ติตฺถิยารามํ อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ ติตฺถิยา ตาย
สทฺธึ น กเถสุํ ฯ สา โก นุโข เม โทโสติ ยาวตติยํ วนฺทามิ
อยฺยาติ วตฺวา อยฺยา โก นุโข เม โทโส กึ มยา สทฺธึ
น กเถถาติ อาห ฯ ภคินิ สมณํ โคตมํ อมฺเห วิเหเฐนฺตํ
หตลาภสกฺกาเร กตฺวา วิจรนฺตํ น ชานาสีติ ฯ น ชานามิ อยฺยา
กึ ปเนตฺถ มยา กตฺตพฺพนฺติ ฯ สเจ ตฺวํ ภคินิ อมฺหากํ สุขมิจฺฉสิ
อตฺตานํ ปฏิจฺจ สมณสฺส โคตมสฺส อวณฺณํ อุปฺปาเทตฺวา ลาภสกฺการํ
นาเสหีติ ฯ สา สาธุ อยฺยา มยฺหเมเวโส ภาโร มา จินฺตยิตฺถาติ
วตฺวา ปกฺกมิตฺวา อิตฺถิมายาสุ กุสลตาย ตโต ปฏฺฐาย สาวตฺถิวาสีนํ
ธมฺมกถํ สุตฺวา เชตวนา นิกฺขมนสมเย อินฺทโคปกวณฺณํ ปฏํ
ปารุปิตฺวา คนฺธมาลาทิหตฺถา เชตวนาภิมุขี คจฺฉนฺตี อิมาย
เวลาย กุหึ คจฺฉสีติ วุตฺเต กึ ตุมฺหากํ มม คมนฏฺฐาเนนาติ
วตฺวา เชตวนสมีเป ติตฺถิยาราเม ปวิสิตฺวา ปาโตว ภควนฺตํ
วนฺทิสฺสามาติ นครา นิกฺขมนฺเต อุปาสกชเน เชตวเน วุฏฺฐา วิย
หุตฺวา นครํ ปวิสนฺตี กุหึ วุฏฺฐาสีติ วุตฺเต กึ ตุมฺหากํ มม
วุฏฺฐาเนนาติ วตฺวา เอกมาสทฺวิมาสจฺจเยน ปุจฺฉิยมานา เชตวเน
สมเณน โคตเมน สทฺธึ เอกคนฺธกุฏิยา วุฏฺฐมฺหีติ ปุถุชฺชนานํ สจฺจํ
นุโข เอตํ โนติ กงฺขํ อุปฺปาเทตฺวา เตมาสจตุมาสจฺจเยน
ปิโลติกาหิ อุทรํ เวเฐตฺวา คพฺภินิวณฺณํ ทสฺเสตฺวา อุปริ รตฺตปฏํ
ปารุปิตฺวา สมณํ โคตมํ ปฏิจฺจ คพฺโภ ลทฺโธติ อนฺธพาลํ
คาหาเปตฺวา อฏฺฐนวมาสจฺจเยน อุทเร ทารุมณฺฑลิกํ พนฺธิตฺวา
อุปริ ปฏํ ปารุปิตฺวา หตฺถปาทปิฏฺฐิโย โคหนุเกน โกฏาเปตฺวา
อุสฺสทํ ทสฺเสตฺวา กิลนฺตินฺทฺริยา หุตฺวา สายณฺหสมเย ตถาคเต
อลงฺกตธมฺมาสเน นิสีทิตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺเต ธมฺมสภํ คนฺตวา
ตถาคตสฺส ปุรโต ฐตฺวา มหาสมณ มหาชนสฺส ตฺวํ ธมฺมํ
เทเสสิ มธุโร เต สทฺโท สุผุสิตํ ทนฺตาวรณํ อหํ ปน
ตํ ปฏิจฺจ คพฺภํ ลภิตฺวา ปริปุณฺณคพฺภา ชาตา เนว เม ปสูติฆรํ
ชานาสิ น สปฺปิเตลาทีนิ สยํ อกโรนฺโต อตฺตโน อุปฏฺฐากานํปิ
อญฺญตรํ โกสลราชานํ วา อนาถปิณฺฑิกํ วา วิสาขํ วา
มหาอุปาสิกํ อิมิสฺสา จิญฺจมาณวิกาย กตฺตพฺพยุตฺตกํ กโรหีติ
น วเทสิ อภิรมิตุํเยว ชานาสิ คพฺภปริหารํ น ชานาสีติ
คูถปิณฺฑํ คเหตฺวา จนฺทมณฺฑลํ ทูเสตุํ วายมนฺตี วิย ปริสมชฺเฌเยว
ตถาคตํ อกฺโกสิ ฯ ตถาคโต ตํ สุตฺวา ธมฺมกถํ ฐเปตฺวา สีโห
วิย อภินทนฺโต ภคินิ ตยา กถิตสฺส ตถภาวํ วา วิตถภาวํ
วา อหเมว จ ตฺวญฺจ ชานามาติ ฯ อาม สมณ ตยา จ
มยา จ ญาตภาเวเนตํ ชาตนฺติ ฯ
     ตสฺมึ ขเณ สกฺกสฺส ภวนํ อุณฺหาการํ ทสฺเสสิ ฯ สกฺโก
อาวชฺชมาโน จิญฺจมาณวิกา ตถาคตํ อภูเตน อกฺโกสตีติ ญตฺวา
อิทํ วตฺถุํ โสเธสฺสามีติ จตูหิ เทวปุตฺเตหิ สทฺธึ อาคมิ ฯ เทวปุตฺตา
มูสิกโปตกา หุตฺวา ทารุมณฺฑลิกสฺส พนฺธรชฺชุเก เอกปฺปหาเรน
ฉินฺทึสุ ฯ ปารุปนปฏํ วาโต อุกฺขิปิ ฯ ทารุมณฺฑลํ ปตมานํ ตสฺสา
ปาทปิฏฺฐิยํ ปติ ฯ อุโภ อคฺคปาทา ฉินฺทึสุ ฯ มนุสฺสาปิ กาลกณฺณิ
สมฺมาสมฺพุทฺธํ อกฺโกสสีติ สีเส เขลํ ปาเตตฺวา เลฑฺฑุทณฺฑาทิหตฺถา
เชตวนา นีหรึสุ ฯ อถสฺสา ตถาคตสฺส จกฺขุปถํ อติกฺกนฺตกาเล
มหาปฐวี ภิชฺชิตฺวา วิวรมทาสิ ฯ อวีจิโต อคฺคิชาลา อุฏฺฐหิ ฯ
สา กุลทตฺติยํ กมฺพลํ ปารุปมานา วิย คนฺตฺวา อวีจิมฺหิ นิพฺพตฺติ ฯ
อญฺญติตฺถิยานํ ลาภสกฺกาโร ปริหายิ ฯ ทสพลสฺส ภิยฺโยโส
มตฺตาย วฑฺฒิ ฯ ปุนทิวเส ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส
จิณฺจมาณวิกา เอวํ อุฬารํ อคฺคทกฺขิเณยฺยํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ อภูเตน
อกฺโกสิตฺวา มหาวินาสํ ปตฺตาติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ เอสา มํ อภูเตน อกฺโกสิตฺวา
วินาสํ ปตฺตาเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมึ นิพฺพตฺติ ฯ ผุลฺลปทุมสริกฺขมุขตฺตา
ปนสฺส ปทุมกุมาโรเตฺวว นามํ กรึสุ ฯ โส วยปฺปตฺโต สพฺพสิปฺปานิ
อุคฺคณฺหิตฺวา อาคมิ ฯ อถสฺส มาตา กาลมกาสิ ฯ ราชา อญฺญํ
อคฺคมเหสึ กตฺวา ปุตฺตสฺส อุปรชฺชํ อทาสิ ฯ อปรภาเค ราชา
ปจฺจนฺตํ กุปิตํ วูปสเมตุํ คจฺฉนฺโต อคฺคมเหสึ ภทฺเท อิเธว วส
อหํ ปจฺจนฺตํ วูปสเมตุํ คจฺฉามีติ วตฺวา นาหํ อิเธว วสิสฺสามิ
อหํปิ คมิสฺสามีติ วุตฺเต ยุทฺธภูมิยํ อาทีนวํ ปกาเสตฺวา ยาว
มมาคมนา อนุกฺกณฺฐมนา วส อหํ ปทุมกุมารํ ยถา ตว
กตฺตพฺพกิจฺเจสุ อปฺปมตฺโต โหติ เอวํ อาณาเปตฺวา คมิสฺสามีติ
วตฺวา ตถา กตฺวา คนฺตฺวา ปจฺจามิตฺเต ปลาเปตฺวา ชนปทํ
สนฺตปฺเปตฺวา ปจฺจาคนฺตฺวา พหินคเร ขนฺธาวารํ นิวาเสสิ ฯ
โพธิสตฺโตปิ ปิตุ อาคตภาวํ ญตฺวา นครํ อลงฺการาเปตฺวา ราชเคหํ
ปฏิชคฺคาเปนฺโต เอกโกว ตสฺสา สนฺติกํ อคมาสิ ฯ สา ตสฺส
รูปสมฺปตฺตึ ทิสฺวา ปฏิพทฺธจิตฺตา อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต ตํ วนฺทิตฺวา
อมฺม อมฺหากํ กึ กตฺตพฺพนฺติ ปุจฺฉิ ฯ อถ มํ อมฺมาติ มา วเทสีติ
อุฏฺฐาย หตฺเถ คเหตฺวา สยนํ อภิรูหาติ อาห ฯ กึการณาติ ฯ
ยาว ราชา น อาคจฺฉติ ตาว อุโภปิ กิเลสรติยา รมิสฺสามาติ
อาห ฯ อมฺม ตฺวํ มม มาตา จ สสฺสามิกา จ มยา สปริคฺคโห
มาตุคาโม นาม กิเลสวเสน อินฺทฺริยานิ ภินฺทิตฺวา น โอโลกิตปุพฺโพ
กถํ ตยา สทฺธึ เอวรูปํ กิลิฏฺฐกมฺมํ กริสฺสามีติ ฯ สา เทฺว
ตโย วาเร กเถตฺวา ตสฺมึ อนิจฺฉมาเน มม วจนํ น กโรสีติ
อาห ฯ อมฺม น กโรมีติ ฯ เตนหิ เอวํ รญฺโญ กเถตฺวา สีสํ
เต ฉินฺทาเปสฺสามีติ ฯ มหาสตฺโต ตว รุจิยา กโรหีติ ตํ
ลชฺชาเปตฺวา ปกฺกามิ ฯ สา ภีตตสิตา จินฺเตสิ สจายํ ปฐมตรํ
ปิตุ อาโรเจสฺสติ ชีวิตํ เม นตฺถิ อหเมว ปุเรตรํ กเถสฺสามีติ
ภตฺตํ อภุญฺชิตฺวา กิลิฏฺฐวตฺถํ นิวาเสตฺวา สรีเร นขราชิโย ทสฺเสตฺวา
กุหึ เทวีติ รญฺญา ปุจฺฉิตกาเล คิลานาติ กเถยฺยาถาติ ปริจาริกานํ
สญฺญํ ทตฺวา คิลานาลยํ กตฺวา นิปชฺชิ ฯ ราชาปิ นครํ ปทกฺขิณํ
กตฺวา นิเวสนํ อารุยฺห ตํ อปสฺสนฺโต กุหึ เทวีติ ปุจฺฉิตฺวา
คิลานาติ สุตฺวา สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา กึ เต เทวิ อผาสุกนฺติ
ปุจฺฉิ ฯ สา ตสฺส วจนํ อสุณนฺตี วิย หุตฺวา เทฺว ตโย วาเร
ปุจฺฉิตาปิ ตุณฺหี อโหสิ ฯ เทวิ กึ มํ น กเถสีติ ฯ สสฺสามิกอิตฺถิโย
นาม มาทิสา น โหนฺตีติ วตฺวา เกนจิ วิเหฐิตาสิ สีฆํ เม กเถหิ
สีสมสฺส ฉินฺทิสฺสามีติ วุตฺเต กํ ตฺวํ มหาราช นคเร ฐเปตฺวา
คโตสีติ ฯ ปุตฺตํ ปทุมกุมารนฺติ ฯ โส มยฺหํ วสนฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา
ตาต มา เอวํ กโรหิ อหํ ตว มาตาติ วุจฺจมาโนปิ ฐเปตฺวา
มํ อญฺโญ ราชา นาม นตฺถิ อหํ ตํ เคเห กริตฺวา กิเลสรติยา
รมิสฺสามีติ มํ เกเสสุ คเหตฺวา อปราปรํ ลุญฺจิตฺวา อตฺตโน วจนํ
อกโรนฺตํ วธิตฺวา โกเฏตฺวา คโตติ อาห ฯ ราชา อนุปปริกฺขิตฺวาว
อาสีวิโส วิย กุทฺโธ ปุริเส อาณาเปสิ คจฺฉถ ปทุมกุมารํ พนฺธิตฺวา
อาเนถาติ ฯ เต นครํ อวตฺถรนฺตา วิย เคหํ คนฺตฺวา ตํ พนฺธิตฺวา
ปหริตฺวา ปจฺฉาพาหุํ ทฬฺหพนฺธนํ พนฺธิตฺวา รตฺตกณฺณเวรมาลํ
คีวายํ ปฏิมุญฺจิตฺวา วชฺฌภาวํ กตฺวา ปหรนฺตา อานยึสุ ฯ
โส เทวิยา อิทํ กมฺมนฺติ ญตฺวา โภ ปุริสา นาหํ รญฺโญ
โทสการโก นิรปราโธวาหมสฺมีติ วิลปนฺโต อาคจฺฉติ ฯ สกลนครํ
สํขุภิตฺวา ราชา กิร มาตุคามสฺส วจนํ คเหตฺวา มหาปทุมกุมารํ
ฆาตาเปตีติ สนฺนิปติตฺวา กุมารสฺส ปาทมูเล นิปติตฺวาว น เต
อิทํ สามิ อนุจฺฉวิกนฺติ มหาสทฺเทน ปริเทวิ ฯ อถ นํ เนตฺวา
เต ราชปุริสา รญฺโญ ทสฺเสสุํ ฯ ราชา ทิสฺวาว จิตฺตํ นิคฺคณฺหิตุํ
อสกฺโกนฺโต อยํ อราชาว ราชลีลํ กโรติ มม ปุตฺโต หุตฺวา
อคฺคมเหสิยา อปรชฺฌติ คจฺฉถ นํ โจรปปาเต ปาเตตฺวา วินาสํ
ปาเปถาติ อาห ฯ มหาสตฺโต น มยฺหํ ตาต เอวรูโป อปราโธ
อตฺถิ มาตุคามสฺส กถํ คเหตฺวา มา มํ นาเสหีติ ปิตรํ ยาจิ ฯ
โส ตสฺส กถํ น คณฺหิ ฯ ตโต โสฬสสหสฺสา อนฺเตปุริกา ตาต
มหาปทุมกุมาร เต อตฺตโน อนนุจฺฉวิกํ อิทํ ลทฺธนฺติ มหาวิรวํ
วิรวึสุ ฯ สพฺเพ ขตฺติยมหาสาลาทโยปิ อมจฺจปริชนาปิ เทว
กุมาโร สีลาจารคุณสมฺปนฺโน วํสานุรกฺขิโต รชฺชทายาโท มา นํ
มาตุคามสฺส วจนํ คเหตฺวา อนุปปริกฺขิตฺวา วินาเสหิ รญฺญา นาม
นิสมฺมการินา ภวิตพฺพนฺติ วตฺวา สตฺต คาถา อภาสึสุ
        นาทิฏฺฐา ปรโต โทสํ      อณุํถูลานิ สพฺพโส
        อิสฺสโร ปณเย ทณฺฑํ       สามํ อปฺปฏิเวกฺขิย ฯ
        โย จ อปฺปฏิเวกฺขิตฺวา     ทณฺฑํ กุพฺพติ ขตฺติโย
        สกณฺฏกํว คิลติ           ชจฺจนฺโธว สมกฺขิกํ ฯ
        อทณฺฑิยํ ทณฺฑิยติ          ทณฺฑิยญฺจ อทณฺฑิยํ
        อนฺโธว วิสมํ มคฺคํ        น ชานาติ สมาสมํ ฯ
        โย จ เอตานิ ฐานานิ     อณุํถูลานิ สพฺพโส
        สุทิฏฺฐมนุสาเสยฺย         สเว โวหริตุมรหติ ฯ
        เนกนฺตมุทุนา สกฺกา       เอกนฺตติกฺขเณน วา
        อตฺตํ มหนฺเต ฐเปตุํ       ตสฺมา อุภยมาจเร ฯ
        ปริภูโต มุทุ โหติ         อติติกฺโขว เวรวา
        เอตญฺจ อุภยํ ญตฺวา       อนุมชฺฌํ สมาจเร ฯ
        พหุมฺปิ รตฺโต ภาเสยฺย     ทุฏฺโฐปิ พหุ ภาสติ
        น อิตฺถิการณา ราช       ปุตฺตํ  ฆาเตตุมรหสีติ ฯ
     ตตฺถ นาทิฏฺฐาติ อทิสฺวา ฯ ปรโตติ ปรสฺส ฯ สพฺพโสติ สพฺพานิ ฯ
อณุํถูลานีติ ขุทฺทกมหนฺตานิ วชฺชานิ ฯ สามํ อปฺปฏิเวกฺขิยาติ ปรวจนํ
ปหาย อตฺตโน ปจฺจกฺขํ อกตฺวา ปฐวิสฺสโร ราชา ทณฺฑํ น ปณเย น
ปฏฺฐเปยฺย มหาสมฺมตราชกาลสฺมึ หิ สตโต อุตฺตริทณฺโฑ นาม
นตฺถิ ตาฬนครหนปพฺพาชนโต อุทฺธํ หตฺถปาทจฺเฉทนฆาตนนฺนาม นตฺถิ
ปจฺฉา กกฺขลราชูนํ กาเล เอตํ อุปฺปนฺนํ ตํ สนฺธาย เต อมจฺจา
เอกนฺเตเนว ปรสฺส โทสํ สามํ อทิสฺวา กาตุํ น ยุตฺตนฺติ กเถนฺตา
เอวมาหํสุ ฯ โย จ อปฺปฏิเวกฺขิตฺวาติ มหาราช เอวํ ปฏิเวกฺขิตฺวา
โทสานุจฺฉวิเก ทณฺเฑ ปเณตพฺเพ โย ราชา อคติคมเน ฐิโต ตํ
โทสํ อปฺปฏิเวกฺขิตฺวา หตฺถจฺเฉทาทิทณฺฑํ กโรติ โส อตฺตโน ทุกฺขการณํ
กโรนฺโต สกณฺฏกํ โภชนํ คิลติ นาม ชจฺจนฺโธ วิย สมกฺขิกํ ภุญฺชติ
นาม ฯ อทณฺฑิยนฺติ โย อทณฺฑิยํ อทณฺฑปเณตพฺพํ ทณฺเฑตฺวา ทณฺฑิยญฺจ
ทณฺฑปเณตพฺพํ อทณฺเฑตฺวา อตฺตโน รุจิเมว กโรติ โส อนฺโธว วิสมํ
มคฺคํ ปฏิปนฺโนปิ น ชานาติ สมาสมํ คโต ปาสาณาทีสุ ปกฺขลนฺโต
อนฺโธ วิย จตูสุ อปาเยสุ มหานิรเยสุ มหาทุกฺขํ ปาปุณาตีติ
อตฺโถ ฯ เอตานิ ฐานานีติ เอตานิ ทณฺฑิยาทณฺฑิยการณานิเจว
ทณฺฑิยการเณสุปิ อณุํถูลานิ จ สพฺพานิ สุทิฏฺฐํ ทิสฺวา อนุสาเสยฺย
สเว ราชา โวหริตุํ รชฺชํ อนุสาสิตุํ อรหตีติ อตฺโถ ฯ อตฺตํ มหนฺเต
ฐเปตุนฺติ เอวรูเป อนุปฺปนฺเน โภเค อุปฺปาเทตฺวา อุปฺปนฺเน
ถาวเร กตฺวา อตฺตานํ มหนฺเต อุฬาเร อิสฺสริเย ฐเปตุํ น
สกฺโกตีติ อตฺโถ ฯ มุทูติ มุทุราชา รฏฺฐวาสิกานํ ปริภูโต โหติ
อวญฺญาโต โส รชฺชํ นิจฺโจรํ กาตุํ น สกฺโกติ ฯ เวรวาติ
อติติกฺขสฺส ปน สพฺเพปิ รฏฺฐวาสิกา เวริโน โหนฺตีติ โส เวรวา
นาม โหติ ฯ อนุมชฺฌนฺติ อนุภูตํ มุทุติขิณภาวานํ มชฺฌํ สมาจเร
อมุทุ อติกฺโข หุตฺวา รชฺชํ กาเรตีติ อตฺโถ ฯ น อิตฺถิการณาติ
ปาปกํ ลามกํ มาตุคามํ นิสฺสาย วํสานุรกฺขิตํ ฉตฺตทายาทํ ปุตฺตํ
ฆาเตตุํ นารหสิ มหาราชาติ ฯ
     เอวํ นานาการเณหิ กเถนฺตาปิ อมจฺจา อตฺตโน กถํ คาหาเปตุํ
นาสกฺขึสุ ฯ โพธิสตฺโตปิ ยาจนฺโต อตฺตโน กถํ คาหาเปตุํ
นาสกฺขิ ฯ อนฺธพาโล ปน โส ราชา คจฺฉถ นํ โจรปปาเต
ขิปถาติ อาณาเปนฺโต อฏฺฐมํ คาถมาห
        สพฺโพว โลโก เอกโต     อิตฺถี จ อยเมกิกา
        เตนาหํ ปฏิปชฺชิสฺสํ        คจฺฉถ ปกฺขิเปถ นนฺติ ฯ
     ตตฺถ เตนาหนฺติ เยน การเณน สพฺโพ โลโก เอกโต กุมารสฺส
ปกฺโข หุตฺวา ฐิโต อยญฺจ อิตฺถี เอกิกาว เตน การเณนาหํ อิมิสฺสา
วจนํ ปฏิปชฺชิสฺสํ คจฺฉถ นํ ปพฺพตํ อาโรเปตฺวา ปปาเต ขิปถาติ ฯ
     เอวํ วุตฺเต โสฬสสหสฺสาสุ ราชิตฺถีสุ เอกาปิ สกภาเวน
สณฺฐาเรตุํ นาสกฺขิ ฯ สกลนครวาสิโน พาหา ปคฺคยฺห กนฺทิตฺวา
เกเส วิกิริยมานา วิลปึสุ ฯ ราชา อิเม อิมสฺส ปปาตขิปนํ
ปฏิพาเหยฺยุนฺติ สปริวาโร คนฺตฺวา มหาชนสฺส ปริเทวนฺตสฺเสว นํ
อุทฺธปาทํ อโธสิรํ คาหาเปตฺวา ปปาเต ขิปาเปสิ ฯ อถสฺส
เมตฺตาภาวนานุภาเวน ปพฺพเต อธิวตฺถา เทวตา มา ภายิ
มหาปทุมาติ ตํ สมสฺสาเสตฺวา อุโภหิ หตฺเถหิ คเหตฺวา หทเย
ฐเปตฺวา ทิพฺพสมฺผสฺสํ ผราเปตฺวา โอตริตฺวา ปพฺพตปาทปติฏฺฐิต-
นาคภวเน นาคราชสฺส ผณคพฺเภ ฐเปสิ ฯ นาคราชา โพธิสตฺตํ
นาคภวนํ เนตฺวา อตฺตโน ยสํ มชฺเฌ ภินฺทิตฺวา อทาสิ ฯ โส
ตตฺถ เอกสํวจฺฉรํ วสิตฺวา มนุสฺสปถํ คมิสฺสามีติ วตฺวา กตรํ
ฐานนฺติ วุตฺเต หิมวนฺตํ คนฺตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ อาห ฯ นาคราชา
สาธูติ ตํ คเหตฺวา มนุสฺสปเถ ปติฏฺฐเปตฺวา ปพฺพชิตปริกฺขาเร
ทตฺวา สกฏฺฐานเมว คโต ฯ โสปิ หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา ฌานาภิญฺญา นิพฺพตฺเตตฺวา วนมูลผลาหาโร ตตฺถ
ปฏิวสติ ฯ อเถโก พาราณสิวาสี วนจรโก ตํ ฐานํ ปตฺโต
มหาสตฺตํ สญฺชานิตฺวา นนุ ตฺวํ เทว มหาปทุมกุมาโรติ วตฺวา
อาม สมฺมาติ วุตฺเต ตํ วนฺทิตฺวา กติปาหํ ตตฺถ วสิตฺวา
พาราณสึ คนฺตฺวา รญฺโญ อาโรเจสิ เทว ปุตฺโต เต หิมวนฺตํปฺปเทเส
อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ปณฺณสาลายํ วสติ อหํ ตสฺส สนฺติเก วสิตฺวา
อาคโตติ ฯ สุปจฺจกฺขโต เต ทิฏฺโฐติ ฯ อาม เทวาติ ฯ ราชา
มหาพลกายปริวุโต ตตฺถ คนฺตฺวา วนปริยนฺเต ขนฺธาวารํ พนฺธิตฺวา
อมจฺจปริวุโต ปณฺณสาลํ คนฺตฺวา กาญฺจนรูปกํ วิย ปชฺชลนฺตํ สิริยา
ปณฺณสาลทฺวาเร นิสินฺนํ มหาสตฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
อมจฺจา วนฺทิตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา นิสีทึสุ ฯ โพธิสตฺโต ราชานํ
ผเลน ปฏิปุจฺฉิตฺวา ปฏิสนฺถารํ อกาสิ ฯ อถ นํ ราชา ตาต มยา
ตฺวํ คมฺภีเร ปปาเต ขิปาปิโต กถํ สชีวิโตสีติ ปุจฺฉนฺโต นวมํ คาถมาห
        อเนกตาเล นรเก        คมฺภีเร จ สุทุตฺตเร
        ปาติโต คิริทุคฺคสฺมึ        เกน ตฺวํ ตตฺถ นามรีติ ฯ
     ตตฺถ อเนกตาเลติ อเนกตาลปฺปมาเณ ฯ นามรีติ น อมริ ฯ
     (กุมาโร อาห)
        นาโค นาคพโล ตตฺถ      ถามวา คิริสานุโช
        ปจฺจุคฺคหิ มํ โภเคหิ       เตนาหํ ตตฺถ นามรินฺติ ฯ
        เอหิ ตํ ปฏิเนสฺสามิ       ราชปุตฺต สกํ ฆรํ
        รชฺชํ กาเรหิ ภทฺทนฺเต     กึ อรญฺเญ กริสฺสสีติ ฯ
        ยถา คิลิตฺวา พลิสํ        อุทฺธเรยฺย สโลหิตํ
        อุทฺธริตฺวา สุขี อสฺส       เอวํ ปสฺสามิ อตฺตานนฺติ ฯ
     (ตํ สุตฺวา ราชา อาห)
        กึ นุ ตฺวํ พลิสํ พฺรูสิ       กึ ตฺวํ พฺรูสิ สโลหิตํ
        กึ นุ ตฺวํ อุพฺภตํ พฺรูสิ      ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตติ ฯ
     (ตาปโส อาห)
        กามาหํ พลิสํ พฺรูมิ        หตฺถิอสฺสํ สโลหิตํ
        จตฺตาหํ อุพฺภตํ พฺรูมิ       เอวํ ชานาหิ ขตฺติยาติ ฯ
     อิมาสุ ปญฺจสุ เอกนฺตริกา ติสฺโส คาถา โพธิสตฺตสฺส เทฺว
รญฺโญ ฯ
     ตตฺถ ปจฺจุคฺคหีติ ปพฺพตปตนกาเล เทวตาย ปฏิคฺคหิตฺวา
ทิพฺพสมฺผสฺเสน สมสฺสาเสตฺวา อุปนีตํ มํ ปฏิคฺคณฺหิ คเหตฺวา จ
ปน มํ นาคภวนํ เนตฺวา มหนฺตํ ยสํ ทตฺวา มนุสฺสปถํ เนหีติ
วุตฺเต มํ มนุสฺสปถํ อาเนสิ สฺวาหํ อิธาคนฺตฺวา ปพฺพชิโต
อิติ เตน เทวตาย จ นาคราชสฺส จ อานุภาเวน อหํ ตตฺถ น
มรินฺติ สพฺพํ อาโรเจสิ ฯ เอหีติ ราชา ตสฺส วจนํ สุตฺวา
โสมนสฺสปฺปตฺโต หุตฺวา ตาต อหํ พาลภาเวน อิตฺถิยา วจนํ
คเหตฺวา เอวํ สีลาจารคุณสมฺปนฺเน ตยิ อปรชฺฌึ ขมาหิ เมติ
ปาเทสุ นิปติตฺวา อุฏฺเฐหิ มหาราช ขมามิ เต โทสํ อิโต ปรํ
ปุน มา เอวํ อนิสมฺมการี ภเวยฺยาสีติ วุตฺเต ตาต ตฺวํ อตฺตโน
กุลสนฺตกํ เสตจฺฉตฺตํ อุสฺสาเปตฺวา รชฺชํ อนุสาสนฺโต มยฺหํ ขมสิ
นามาติ เอวมาห ฯ อุทฺธริตฺวาติ หทยวกฺกาทีนิ อสมฺปตฺตเมว ตํ
อุทฺธริตฺวา สุขี อสฺส ฯ อตฺตานนฺติ อตฺตานํ มหาราช เอวํ อหํ
หิ ปุน โสตฺถิภาวปฺปตฺตํ คิลิตพลิสํ ปุริสมิว อตฺตานํ ปสฺสามีติ  ฯ
กึนุ ตฺวนฺติ อิทํ ราชา ตมตฺถํ วิตฺถารโต โสตุํ ปุจฺฉติ ฯ กามาหนฺติ
ปญฺจกามคุเณ อหํ หตฺถิอสฺสํ สโลหิตนฺติ พฺรูมิ ฯ จตฺตาหนฺติ
จตฺตํ อหํ ยทา ตํ สพฺพํปิ จตฺตํ โหติ ปริจฺจตฺตํทานิ อหํ
อุพฺภตนฺติ พฺรูมิ ฯ
     อิติ โข มหาราช มยฺหํ รชฺเชน กิจฺจํ นตฺถิ ตฺวํ ปน
ทสราชธมฺเม อโกเปตฺวา อคติคมนํ ปหาย ธมฺเมน รชฺชํ กาเรหีติ
มหาสตฺโต ปิตุ โอวาทํ อทาสิ ฯ โส โรทิตฺวา กนฺทิตฺวา นครํ
คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค อมจฺเจ ปุจฺฉิ อหํ กึ นิสฺสาย เอวรูเปน
อาจารคุณสมฺปนฺเนน ปุตฺเตน วิโยคํ ปตฺโตติ ฯ อคฺคมเหสึ เทวาติ ฯ
ราชา ตํ อุทฺธปาทํ คาหาเปตฺวา โจรปฺปาเต ขิปาเปตฺวา ธมฺเมน
รชฺชํ กาเรสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขเว ปุพฺเพเปสา
มํ อกฺโกสิตฺวา วินาสํ ปตฺตาติ วตฺวา
        จิญฺจมาณวิกา มาตา       เทวทตฺโต จ เม ปิตา
        อานนฺโท ปณฺฑิโต นาโค    สารีปุตฺโต จ เทวตา
        อหํ ตทา ราชปุตฺโต       เอวํ ธาเรถ ชาตกนฺติ
โอสานคาถาย ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ
                   มหาปทุมชาตกํ นวมํ ฯ
                    ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๑๓๐-๑๔๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=2651&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=2651&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1698              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6675              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=6918              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=6918              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]