บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๑๐. มหาวาณิชชาตกํ ฯ วาณิชา สมิตึ กตฺวาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต สาวตฺถีวาสิโน วาณิเช อารพฺภ กเถสิ ฯ เต กิร โวหารตฺถาย คจฺฉนฺตา สตฺถุ มหาทานํ ทตฺวา สรเณสุ จ สีเลสุ จ ปติฏฺฐาย ภนฺเต สเจ อโรคา อาคมิสฺสาม ปุน ตุมฺหากํ ปาเท วนฺทิสฺสามาติ วตฺวา ปญฺจสเตหิ สกเฏหิ นิกฺขมิตฺวา กนฺตารํ ปตฺวา มคฺคํ อสลฺลกฺเขตฺวา มคฺคมูฬฺหา นิรุทเก นิราหาเร อรญฺเญ วิจรนฺตา เอกํ นาคปริคฺคหิตํ นิโคฺรธรุกฺขํ ทิสฺวา สกฏานิ โมเจตฺวา รุกฺขมูเล นิสีทึสุ ฯ เต ตสฺส อุทกติณานิวิย นีลานิ สินิทฺธานิ ปตฺตานิ อุทกปุณฺณานิวิย จ สาขานิ ทิสฺวา จินฺตยึสุ อิมสฺมึ รุกฺเข อุทกํ สญฺจรณํวิย ปญฺญายติ อิมสฺส ปุริมสาขํ ฉินฺทาม ปานียํ โย ทสฺสตีติ ฯ อเถโก รุกฺขํ อภิรูหิตฺวา สาขํ ฉินฺทิ ฯ ตาลขนฺธปฺปมาณา อุทกธารา ปวตฺติ ฯ เต ตตฺถ นฺหาตฺวา ปิวิตฺวา จ ทกฺขิณสาขํ ฉินฺทึสุ ฯ ตโต นานคฺครสโภชนํ นิกฺขมิ ฯ ตํ ภุญฺชิตฺวา ปจฺฉิมสาขํ ฉินฺทึสุ ฯ ตโต อลงฺกตอิตฺถิโย นิกฺขมึสุ ฯ ตาหิ สทฺธึ อภิรมิตฺวา อุตฺตรสาขํ ฉินฺทึสุ ฯ ตโต สตฺต รตนานิ นิกฺขมึสุ ฯ ตานิ คเหตฺวา ปญฺจ สกฏสฺตานิ ปูเรตฺวา สาวตฺถึ ปจฺจาคนฺตฺวา ธนํ สงฺโคเปตฺวา คนฺธมาลาทิหตฺถา เชตวนํ คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ปูเชตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺนา ธมฺมกถํ สุตฺวา นิมนฺเตตฺวา ปุนทิวเส มหาทานํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๙.
ทตฺวา ภนฺเต อิมสฺมึ ทาเน อมฺหากํ ธนทายิกาย รุกฺขเทวตาย ปตฺตึ เทมาติ ปตฺตึ อทํสุ ฯ สตฺถา นิฏฺฐิตภตฺตกิจฺโจ กตรรุกฺขเทวตาย ปตฺตึ เทถาติ ปุจฺฉิ ฯ วาณิชา นิโคฺรธรุกฺเข ธนสฺส ลทฺธการณํ ตถาคตสฺส อาโรเจสุํ ฯ สตฺถา ตุมฺเห ตาว มตฺตญฺญุตาย ตณฺหาวสิกา อหุตฺวา ธนํ ลภิตฺถ ปุพฺเพ ปน อมตฺตญฺญุตาย ตณฺหาวสิกา ธนญฺจ ชีวิตญฺจ ชหึสูติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ อตีเต พาราณสีนครํ ตเทว กนฺตารํ เสฺวว นิโคฺรโธ ฯ วาณิชา มคฺคมูฬฺหา ตเมว นิโคฺรธํ ปสฺสึสุ ฯ ตมตฺถํ สตฺถา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา กเถนฺโต คาถา อาห วาณิชา สมิตึ กตฺวา นานารฏฺฐโต อาคตา ธนหารา ปกฺกมึสุ เอกํ กตฺวาน คามณึ ฯ เต ตํ กนฺตารมาคมฺม อปฺปภกฺขํ อนูทกํ มหานิโคฺรธมทฺทกฺขุํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ ฯ เตปิ ตตฺถ นิสีทิตฺวา ตสฺส รุกฺขสฺส ฉาทิยา วาณิชา สมจินฺเตสุํ พาลา โมเหน ปารุตา ฯ อลฺลายเต อยํ รุกฺโข อปิ วารีว สนฺทติ อิงฺฆสฺส ปุริมํ สาขํ มยํ ฉินฺทาม วาณิชา ฯ สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ วาริ อจฺฉํ อนาวิลํ เต ตตฺถ นฺหาตฺวา ปิวิตฺวา จ ยาว อิจฺฉึสุ วาณิชา ฯ ทุติยํ สมจินฺเตสุํ พาลา โมเหน ปารุตา อิงฺฆสฺส ทกฺขิณํ สาขํ มยํ ฉินฺทาม วาณิชา ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๐.
สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ สาลิมํโสทนํ พหุํ อปฺโปทกวณฺเณ กุมฺมาเส สิงฺคิวิทลสุปิโย เต ตตฺถ ภุตฺวา ขาทิตฺวา ยาว อิจฺฉึสุ วาณิชา ฯ ตติยํ สมจินฺเตสุํ พาลา โมเหน ปารุตา อิงฺฆสฺส ปจฺฉิมํ สาขํ มยํ ฉินฺทาม วาณิชา ฯ สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ นาริโย สมลงฺกตา วิจิตฺตวตฺถาภรณา อามุตฺตมณิกุณฺฑลา ฯ อปิสุ วาณิชา เอกา นาริโย ปญฺจวีสติ สมนฺตา ปริกรึสุ ตสฺส รุกฺขสฺส ฉาทิยา เต ตาหิ ปริวาเรตฺวา ยาว อิจฺฉึสุ วาณิชา ฯ จตุตฺถํ สมจินฺเตสุํ พาลา โมเหน ปารุตา อิงฺฆสฺส อุตฺตรํ สาขํ มยํ ฉินฺทาม วาณิชา ฯ สา จ ฉินฺนาว ปคฺฆริ มุตฺตาเวฬุริยา พหู รตนํ ชาตรูปญฺจ กุตฺติโย ปฏิยานิ จ กาสิกานิ จ วตฺถานิ อุฏฺฏิยาเนว กมฺพลา เต ตตฺถ ภาเร พนฺธิตฺวา ยาว อิจฺฉึสุ วาณิชา ฯ ปญฺจมํ สมจินฺเตสุํ พาลา โมเหน ปารุตา อิงฺฆสฺส มูลํ ฉินฺทาม อปิ ภิยฺโย ลภามฺหเส ฯ สมุฏฺฐหิ สตฺถวาโห ยาจมาโน กตญฺชลิ นิโคฺรเธ กึ อปรชฺฌถ วาณิชา ภทฺทมตฺถุ เต ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๑.
วาริหารี ปุริมา สาขา อนฺนปานญฺจ ทกฺขิณา นาริทา ปจฺฉิมา สาขา สพฺพกาเม จ อุตฺตรา นิโคฺรเธ กึ อปรชฺฌถ วาณิชา ภทฺทมตฺถุ เต ฯ ยสฺส รุกฺขสฺส ฉายา นิสีเทยฺย สเยยฺย วา น ตสฺส สาขํ ภญฺเชยฺย มิตฺตทุพฺโภ หิ ปาปโก ฯ เต จ ตสฺส อนาทิตฺวา เอกสฺส วจนํ พหู นิสฺสิตา หิ กุฐารีหิ มูลโต นํ อุปกฺกมุนฺติ ฯ ตตฺถ สมิตึ กตฺวาติ พาราณสิยํ สมาคมํ กตฺวา พหู เอกโต หุตฺวาติ อตฺโถ ฯ ปกฺกมึสูติ ปญฺจหิ สกฏสเตหิ พาราณเสยฺยกํ ภณฺฑํ อาทาย ปกฺกมึสุ ฯ คามณินฺติ เอกํ ปญฺญวนฺตตรํ สตฺถวาหํ กตฺวา ฯ ฉาทิยาติ ฉายาย ฯ อลฺลายเตติ อุทกภริโตวิย หุตฺวา ปญฺญายติ ฯ ฉินฺนาว ปคฺฆรีติ เอโก รุกฺขาโรหณกุสโล อภิรูหิตฺวา ตํ ฉินฺทิ สา ฉินฺนมตฺตา ปคฺฆรีติ ทสฺเสติ ฯ ปรโตปิ เอเสว นโย ฯ อปฺโปทกวณฺเณ กุมฺมาเสติ อปฺโปทกปายาสสทิเส กุมฺมาเส ฯ สิงฺคีติ สิงฺคเวราทิกํ อุตฺตริภงฺคํ ฯ วิทลสุปิโยติ มุคฺคสูปาทโย ฯ วาณิชา เอกาติ เอเกกสฺส วาณิชสฺส ยตฺตกา วาณิชา เตสุ เอเกกสฺส เอเกกาว สตฺถวาหสฺส ปน สนฺติเก ปญฺจวีสติ ฐิตาติ อตฺโถ ฯ ปริกรึสูติ ปริวาเรสุํ ตาหิ ปน สทฺธึเยว นาคราชานุภาเวน ตานิ วิตานสยนาทีนิ ปคฺฆรึสุ ฯ กุตฺติโยติ หตฺถตฺถรณาทโย ฯ ปฏิยานิ จาติ อุณฺณามยปจฺจตฺถรณาทีนิ ฯ เสตกมฺพลานีติปิ วทนฺติเยว ฯ อุฏฺฏิยาเนว กมฺพลาติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๒.
อุฏฺฏิยานนฺนาม กมฺพลา อตฺถิ ฯ เต ตตฺถ ภาเร พนฺธิตฺวาติ ยาวตฺตกํ อิจฺฉึสุ ตาวตฺตกํ ตตฺถ คเหตฺวา ปญฺจ สกฏสตานิ ปูเรตฺวาติ อตฺโถ ฯ วาณิชา ภทฺทมตฺถุ เตติ เอเกกํ วาณิชํ อาลปนฺโต ภทฺทํ เต อตฺถูติ อาห ฯ อนฺนปานญฺจาติ อนฺน ปานญฺจ อทาสิ ฯ สพฺพกาเม จาติ สพฺพกาเม จ อทาสิ ฯ มิตฺตทุพฺโภติ มิตฺตานํ ทุพฺโภ มิตฺตานํ ทุพฺภนปุริโส หิ ปาปโก ลามโกนาม ฯ อนาทิตฺวาติ อนาทยิตฺวา ตสฺส วจนํ อคเหตฺวา ฯ อุปกฺกมุนฺติ โมหา อุปกฺกมุํ ฉินฺทิตุํ อารภึสุ ฯ อถ เน ฉินฺทนตฺถาย รุกฺขํ อุปคเต ทิสฺวา นาคราชา จินฺเตสิ อหํ เอเตสํ ปิปาสิตานํ ปานียํ ทาเปสึ ตโต ทิพฺพโภชนํ อถสฺส สยนานิเจว ปริจาริกานาริโย จ ตโต ปญฺจสกฏสตปูรํ รตนํ อิทานิ ปนิเม รุกฺขํ มูลโต ฉินฺทิสฺสามาติ วทนฺติ อติวิย ลุทฺธา ฐเปตฺวา สตฺถวาหํ เสเส มาเรตุํ วฏฺฏตีติ ฯ โส เอตฺตกา สนฺนทฺธโยธา นิกฺขมนฺตุ เอตฺตกา ธนุคฺคหา เอตฺตกา จมฺมิโนติ เสนํ วิจาเรสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตโต จ นาคา นิกฺขมึสุ สนฺนทฺธา ปญฺจวีสติ ธนุคฺคหานํ ติสตา ฉสหสฺสา จ จมฺมิโนติ ฯ ตตฺถ สนฺนทฺธาติ สุวณฺณรตนาทิจมฺมิกวจฺฉิตา ฯ ธนุคฺคหานํ ติสตาติ เมณฺฑวิสาณธนุคฺคหานํ ตีณิ สตานิ ฯ จมฺมิโนติ โยธา จมฺมิกผลกหตฺถา ฉสหสฺสาติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๓.
เอเต หนถ พนฺธถ มา โว มุญฺจิตฺถ ชีวิตํ ฐเปตฺวา สตฺถวาหญฺจ สพฺเพ ตสฺมึ กโรถ เตติ ฯ อยํ นาคราเชน วุตฺตคาถา ฯ ตตฺถ มา โว มุญฺจิตฺถ ชีวิตนฺติ กสฺสจิ เอกสฺสาปิ ชีวิตํ มา โว มุญฺจิตฺถ ฯ นาคา ตถา กตฺวา อุตฺตรตฺถรณาทีนิ ปญฺจสุ สกฏสเตสุ อาโรเปตฺวา สตฺถวาหํ คเหตฺวา สยํ ตานิ สกฏานิ ปาเชตฺวา พาราณสึ คนฺตฺวา สพฺพํ ธนํ ตสฺส เคเห ปฏิสาเมตฺวา ตํ อาปุจฺฉิตฺวา อตฺตโน นาคภวนเมว คตา ฯ ตมตฺถํ วิทิตฺวา สตฺถา โอสานคาถมาห ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส สมฺปสฺสํ อตฺถมตฺตโน โลภสฺส น วสํ คจฺเฉ หเนยฺย ทิสกํ มนํ เอวมาทีนวํ ญตฺวา ตณฺหา ทุกฺขสฺส สมฺภวํ วีตตณฺโห อนาทาโน สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติ ฯ ตตฺถ ตสฺมาติ ยสฺมา โลภวสิกาว มหาวินาสํ ปตฺตา สตฺถวาโห อุตฺตมสมฺปตฺตึ ตสฺมา ฯ หเนยฺย ทิสกํ มนนฺติ อตฺตโน อุปฺปชฺชมานํ นานาวิธานํ โลภสตฺตานํ สนฺตกํ มนํ โลภสมฺปยุตฺตํ จิตฺตํ หเนยฺยาติ อตฺโถ ฯ เอวมาทีนวนฺติ เอวํ โลเภ อาทีนวํ ชานิตฺวา ฯ ตณฺหา ทุกฺขสฺส สมฺภวนฺติ ชาติอาทิทุกฺขสฺส สา จ ตณฺหา สมฺภโว ตโต เอวํ ตํ ทุกฺขํ นิพฺพตฺติ เอวํ ตณฺหาว--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๔.
ทุกฺขสฺส สมฺภวํ ญตฺวา วีตตณฺโห อนาทาโน มคฺเคนาคตาย สติยา สโต หุตฺวา ภิกฺขุ ฯ ปริพฺพเชติ อิริเยถ วตฺเตถาติ ฯ อรหตฺเตน เทสนาย กูฏํ คณฺหิ ฯ อิมญฺจ ปน ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ อุปาสกา ปุพฺเพ โลภวสิกา วาณิชา มหาวินาสํ ปตฺตา ตสฺมา โลภวสิเกหิ น ภวิตพฺพนฺติ วตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ (สจฺจปริโยสาเน เต วาณิชา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐิตา) ตทา นาคราชา สารีปุตฺโต อโหสิ สตฺถวาโห ปน อหเมวาติ ฯ มหาวาณิชชาตกํ ทสมํ ฯ -------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๓๔๘-๓๕๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=7093&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=7093&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1990 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=7711 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8097 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8097 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]