ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                   ๑๑. สาธินราชชาตกํ ฯ
     อพฺภูโต วต โลกสฺมินฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อุโปสถิเก อุปาสเก อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตทา หิ สตฺถา อุปาสกา โปราณกปณฺฑิตา อตฺตโน
อุโปสถกมฺมํ นิสฺสาย มนุสฺสสรีเรเนว เทวโลกํ คนฺตฺวา จิรํ วสึสูติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต มิถิลานคเร สาธิโนนาม ราชา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ
โส จตูสุ นครทฺวาเรสุ นครมชฺเฌ นิเวสนทฺวาเรติ ฉ ทานสาลาโย
กาเรตฺวา สกลชมฺพูทีปํ อุนฺนงฺคลํ กตฺวา มหาทานํ ปวตฺเตสิ ฯ
เทวสิกํ ฉ สตสหสฺสานิ วลญฺชนกํ ธนํ คจฺฉติ ฯ ปญฺจ
สีลานิ รกฺขติ อุโปสถํ อุปวสติ ฯ รฏฺฐวาสิโนปิ ตสฺส โอวาเท
ฐตฺวา ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กตฺวา มตมตา เทวนคเรเยว นิพฺพตฺตึสุ
สุธมฺมเทวสภํ ปูเรตฺวา นิสินฺนา เทวา รญฺโญ สีลาทิคุณเมว
วณฺณยนฺติ ฯ ตํ สุตฺวา เสสเทวา ราชานํ ทฏฺฐุกามาว อเหสุํ ฯ
สกฺโก เทวราชา เตสํ มนํ วิทิตฺวา อาห สาธินราชานํ ทฏฺฐุกามาติ ฯ
อาม เทวาติ ฯ โส มาตลึ อาณาเปสิ คจฺฉ เวชยนฺตรถํ โยเชตฺวา
สาธินราชานํ อาเนหีติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา รถํ โยเชตฺวา
เวเทหรฏฺฐํ อคมาสิ ฯ ตทา ปุณฺณมีทิวโส โหติ ฯ มาตลิ
มนุสฺสานํ สายมาสํ ภุญฺชิตฺวา ทฺวาเร สุขกถาย สนฺนิสินฺนกาเล
จนฺทมณฺฑเลน สทฺธึ รถํ เปเสสิ ฯ มนุสฺสา เทฺว จนฺทา
อุฏฺฐิตาติ วทนฺตา ปน จนฺทมณฺฑลํ โอหาย รถํ อาคจฺฉนฺตํ
ทิสฺวา นายํ จนฺโท เอโส รโถ เทวปุตฺโตปิ ปญฺญายติ กสฺเสตํ
มโนมยสินฺธวยุตฺตํ ทิพฺพรถํ อาเนติ น อญฺญสฺส อมฺหากํ รญฺโญ
ภวิสฺสติ ราชา หิ โน ธมฺมิโก ธมฺมราชาติ โสมนสฺสชาตา หุตฺวา
อญฺชลึ ปคฺคยฺห ฐิตา ปฐมํ คาถมาหํสุ
          อพฺภูโต วต โลกสฺมึ         อุปฺปชฺชิ โลมหํสโน
          ทิพฺโพ รโถ ปาตุรหุ         เวเทหสฺส ยสสฺสิโนติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ อพฺภูโต วต เตสํ อมฺหากํ ราชา โลกสฺมึ โลมหํสโน
อุปฺปชฺชิ ยสฺส ทิพฺโพ รโถ ปาตุรโหสิ เวเทหสฺส ยสสฺสิโนติ ฯ
     มาตลิ รถํ อาเนตฺวา มนุสฺเสสุ มาลาทีนิ ปูเชนฺเตสุ ติกฺขตฺตุํ
นครํ ปทกฺขิณํ กตฺวา รญฺโญ นิเวสนทฺวารํ คนฺตฺวา รถํ นิวตฺเตตฺวา
ปจฺฉาภาเคน สีหปญฺชรอุมฺมาเร ฐเปตฺวา อาโรหณสชฺชํ กตฺวา
อฏฺฐาสิ ฯ ตํ ทิวสมฺปิ ราชา ทานสาลํ โอโลเกตฺวา อิมินา นิยาเมเนว
ทานํ เทถาติ อาณาเปตฺวา อุโปสถํ สมาทาย ทิวสํ วีตินาเมตฺวา
อมจฺจคณปริวุโต อลงฺกตมหาตเล ปาจีนสีหปญฺชราภิมุโข ธมฺมยุตฺตํ
กถํ กเถนฺโต นิสินฺโน โหติ ฯ อถ นํ มาตลิ รถาภิรูหณตฺถํ
นิมนฺเตตฺวา อาทาย อคมาสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสิ
          เทวปุตฺโต มหิทฺธิโก         มาตลิ เทวสารถิ
          นิมนฺตยิตฺถ ราชานํ          เวเทหํ มิถิลคฺคหํ
          เอหิมํ รถมารุยฺห           ราช เสฏฺฐ ทิสมฺปติ
          เทวา ทสฺสนกามา เต       ตาวตึสา สอินฺทกา
          ทสฺสมานา หิ เต เทวา      สุธมฺมายํ สมจฺฉเร ฯ
          ตโต จ ราชา สาธิโน       ปมุโข รถมารุหิ
          สหสฺสยุตฺตํ อภิรุยฺห          อคา เทวาน สนฺติเก
          สหสฺสยุตฺตํ หยวาหึ          ทิพฺพยานมธิฏฺฐิโต
          ยายมาโน มหาราชา        อทฺทส เทวสภํ อิทํ ฯ
          ตํ เทวา ปฏินนฺทึสุ          ทิสฺวา ราชานมาคตํ
          สฺวาคตนฺเต มหาราช        อโถ เต อทุราคตํ
          นิสีททานิ ราชิสิ            เทวราชสฺส สนฺติเก ฯ
          สกฺโกปิ ปฏินนฺทิตฺถ          เวเทหํ มิถิลคฺคหํ
          นิมนฺตยิตฺถ กาเมหิ          อาสเนน จ วาสโว
          สาธุ โขสิ อนุปฺปตฺโต        อาวาสํ วสวตฺตินํ
          วส เทเวสุ ราชิสิ          สพฺพกามสมิทฺธิสุ
          ตาวตึเสสุ เทเวสุ          ภุญฺช กาเม อมานุเสติ ฯ
     ตตฺถ สมจฺฉเรติ อจฺฉนฺติ ฯ อคา เทวาน สนฺติเกติ เทวานํ
สนฺติกํ อคมาสิ ตสฺมึ หิ รถํ อภิรูหิตฺวา ฐิเต รโถ อากาสํ
ปกฺขนฺทิ โส มหาชนสฺส โอโลเกนฺตสฺเสว อนฺตรธายิ มาตลิ ราชานํ
เทวโลกํ อาเนสิ ตํ ทิสฺวา เทวตา จ สกฺโก จ หฏฺฐตุฏฺฐา ปจฺจุคฺคมนํ
กตฺวา ปฏิสนฺถารํ กรึสุ ตมตฺถํ ทสฺเสตุํ ตํ เทวาติอาทิ วุตฺตํ ฯ
ตตฺถ ปฏินนฺทึสูติ ปุนปฺปุนํ นนฺทึสุ ฯ อาสเนน จาติ ราชานํ
อาลิงฺคิตฺวา อิธ นิสีทาติ อตฺตโน ปณฺฑุกมฺพลสิลาสเนน จ กาเมหิ
จ นิมนฺเตสิ อุปฑฺฒรชฺชํ ทตฺวา เอกาสเน นิสีทาเปสิ ฯ
     ตสฺส สกฺเกน เทวรญฺญา ทสโยชนสหสฺสํ เทวนครํ อฑฺฒติยา
จ เทวจฺฉรโกฏิโย เวชยนฺตปาสาทญฺจ มชฺเฌ ภินฺทิตฺวา ทินฺนํ
สมฺปตฺตึ อนุภวนฺตสฺส มนุสฺสคณนาย สตฺต วสฺสสตานิ อติกฺกนฺตานิ ฯ
เตน อตฺตภาเวน เทวโลเก วสติ ฯ ปุญฺญานํ ขีณกาเล
อนภิรติ อุปฺปนฺนา ตสฺมา สกฺเกน สทฺธึ สลฺลปนฺโต คาถมาห
                   อหํ ปุเร สคฺคคโต รมามิ
                   นจฺเจหิ คีเตหิ จ วาทิเตหิ
                   โสทานิปชฺช น รมามิ สคฺเค
                   อายุนฺนุ ขีณํ มรณสฺส สนฺติเก
                   อุทาหุ มุฬฺโหสฺมิ ชนินฺทเสฏฺฐาติ ฯ
     ตตฺถ อายุนฺนุ ขีณนฺติ กึ นุ มม สรีเร ชีวิตินฺทฺริยํ ขีณํ อุทาหุ
อุปจฺเฉทกกมฺมวเสน มรณสนฺติ เก ชาตนฺติ ปุจฺฉิ ฯ ชนินฺทเสฏฺฐาติ
ชนินฺทานํ เทวานํ เสฏฺฐาติ ฯ
     อถ นํ สกฺโก อาห
                   น ตายุ ขีโณ มรณญฺจ ทูเร
                   น จาปิ มุฬฺโห นรวีร เสฏฺฐ
                   ตุยฺหญฺจ ปุญฺญานิ ปริตฺตกานิ
                   เยสํ วิปากํ อิธ เวทยิตฺโถ
          วส เทวานุภาเวน          ราช เสฏฺฐ ทิสมฺปติ
          ตาวตึเสสุ เทเวสุ          ภุญฺช กาเม อมานุเสติ ฯ
     ตตฺถ ปริตฺตกานีติ อิทํ เตน อตฺตภาเวน เทวโลเก
วิปากทายกานิ ปุญฺญานิ สนฺธาย วุตฺตํ อิตรานิ ปน ตสฺส ปุญฺญานิ
ปฐวิยํ ปํสุวิย อปฺปมาณานิ ฯ วส เทวานุภาเวนาติ อหํ เต อตฺตโน
ปุญฺญานิ มชฺเฌ ภินฺทิตฺวา ทสฺสามิ มมานุภาเวน วสาติ ฯ
     ตํ สมสฺสาเสนฺโต อาห
          สาธุ โขสิ อนุปฺปตฺโต        อาวาสํ วสวตฺตินํ
          วส เทเวสุ ราชิสิ          สพฺพกามสมิทฺธิสุ
          ตาวตึเสสุ เทเวสุ          ภุญฺช กาเม อมานุเสติ ฯ
     อถ นํ ปฏิกฺขิปนฺโต มหาสตฺโต อาห
          ยถา ยาจิตฺตกํ ยานํ         ยถา ยาจิตฺตกํ ธนํ
          เอวํ สมฺปทเมเวตํ          ยํ ปรโต ทานปจฺจยา
          น จาหเมตํ อิจฺฉามิ         ยํ ปรโต ทานปจฺจยา
          สยํ กตานิ ปุญฺญานิ          ตํ เม อาเวณิยํ ธนํ
          โสหํ คนฺตฺวา มนุสฺเสสุ       กาหามิ กุสลํ พหุํ
          ทาเนน สมจริยาย          สํยเมน ทเมน จ
          ยํ กตฺวา สุขิโต โหติ        น จ ปจฺฉานุตปฺปตีติ ฯ
     ตตฺถ ยํ ปรโต ทานปจฺจยาติ ยํ ปเรน ทินฺนตฺตา ลพฺภติ ตํ
ยาจิตฺตกสทิสเมว โหติ ยาจิตฺตกํ หิ ตุฏฺฐกาเล เทนฺติ กุทฺธกาเล
อจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหนฺตีติ ฯ สมจริยายาติ กายาทีหิ ปาปสฺส
อกรเณน ฯ สํยเมนาติ สีลสํยเมน ฯ ทเมนาติ อินฺทฺริยทมเนน ฯ
ยํ กตฺวาติ ยํ กริตฺวา สุขิโตเจว โหติ น จ ปจฺฉานุตปฺปติ
ตถารูปเมว กมฺมํ กริสฺสามีติ ฯ
     อถสฺส วจนํ สุตฺวา สกฺโก มาตลึ อาณาเปสิ คจฺฉ
สาธินราชานํ มิถิลํ เนตฺวา อุยฺยาเน โอตาเรหีติ ฯ โส ตถา
อกาสิ ฯ ราชา ตสฺมึเยว อุยฺยาเน จงฺกมติ ฯ อถ นํ อุยฺยานปาโล
ทิสฺวา ตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา ปุจฺฉิตฺวา ตํ สญฺชานิตฺวา
คนฺตฺวา นารทสฺส รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ โส จ รญฺโญ อาคมนภาวํ
สุตฺวา อุยฺยานปาล ตฺวํ ปุรโต คนฺตฺวา อุยฺยานํ สชฺชิตฺวา ตสฺส
จ มยฺหญฺจ เทฺว อาสนานิ ปญฺญาเปหีติ ตํ อุยฺยานปาลํ อุยฺโยเชสิ ฯ
โส ตถา อกาสิ ฯ อถ นํ ราชา ปุจฺฉิ กสฺส เทฺว อาสนานิ
ปญฺญาเปสีติ ฯ เอกํ ตุมฺหากํ เอกํ อมฺหากํ รญฺโญติ อาห ฯ
อถ ราชา โก อญฺโญ สตฺโต มม สนฺติเก อาสเน นิสีทิสฺสตีติ
วตฺวา เอกสฺมึ นิสีทิตฺวา เอกสฺมึ ปาเท ฐเปสิ ฯ นารทราชา
อาคนฺตฺวา ตสฺส ปาเท วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ โส กิรสฺส
สตฺตโมว นตฺตา ฯ ตทา กิรสฺส สตายุกกาโลว อโหสิ ฯ มหาสตฺโต
ปน อตฺตโน ปุญฺญพเลน เอตฺตกํ กาลํ วีตินาเมสิ ฯ โส นารทสฺส
รญฺโญ หตฺเถ คเหตฺวา อุยฺยาเน วิจรนฺโต ติสฺโส คาถา อภาสิ
          อิมานิ ตานิ เขตฺตานิ        อิมํ นิกฺขํ สุกุณฺฑลํ
          อิมา ตา หริตานุปา         อิมา นชฺชา สวนฺติโย
          อิมา ตา โปกฺขรณิโย รมฺมา   จากวากูปกุชฺชิตา
          มณฺฑาลเกหิ สญฺฉนฺนา        ปทุมุปฺปลเกหิ จ
          ยสฺสิมานิ มมายึสุ           กตรํ นุ เต ทิสํ คตา ฯ
                   ตานิ เขตฺตานิ โส ภูมิภาโค
                   เต เม อารามวนูปจารา
                   ตเมว มยฺหํ ชนตํ อปสฺสโต
                   สุญฺญญฺจ เม นารท ขายเต ทิสาติ ฯ
     ตตฺถ เขตฺตานีติ ภูมิภาเค สนฺธายาห ฯ อิมํ นิกฺขนฺติ อิมํ ตาทิสเมว
อุทกนิทฺธมนํ ฯ สุกุณฺฑลนฺติ โสภเณน มุสลปเวสนกุณฺฑเลน สมนฺนาคตํ ฯ
หริตานุปาติ อุทกนิทฺธมนสฺส อุโภสุ ปสฺเสสุ หริตติณสญฺฉนฺนา
อนุปา ภูมิโย ฯ ยสฺสิมานิ มมายึสูติ ตาต นารท เย มม
อุปฏฺฐากา จ โอโรธา จ อิมสฺมึ อุยฺยาเน มหนฺเตน ยเสน
มยา สทฺธึ วิจรนฺตา อิมานิ ฐานานิ มมายึสุ ปิยายึสุ ฯ
กตรํ นุ เต ทิสํ คตาติ กตฺถ ฐาเน เต เปสิตา ฯ
ตานิ เขตฺตานีติ อิมสฺมึ อุยฺยาเน ตาเนว เอตานิ อุปโรปกา-
วิรูหณฏฺฐานานิ ฯ เต เม อารามวนูปจาราติ อิเม เตเยว
อารามวนูปจารา วิหารภูมิโยติ อตฺโถ ฯ
     อถ นํ นารโท อาห
                    เทว ตุมฺหากํ เทวโลกํ
                    คตานํ อิทานิ สตฺต วสฺสสตานิ
                    อหํ โว สตฺตโม นตฺตา
                    ตุมฺหากํ อุปฏฺฐากา สพฺเพ
                    มรณมุขํ ปตฺตา อิทํ โว
                    อตฺตโน สนฺตกํ รชฺชํ อนุภวถาติ ฯ
ราชา ตาต นารท นาหํ อิธาคจฺฉนฺโต รชฺชตฺถาย อาคโต ปุญฺญ-
กรณตฺถายมฺหิ อาคโต อหํ ปุญฺญเมว กริสฺสามีติ วตฺวา คาถา อาห
           ทิฏฺฐา มยา วิมานา       โอภาเสนฺตา จตุทฺทิสา
           สมฺมุขา เทวราชสฺส       ติทสานญฺจ สมฺมุ ขา ฯ
           วุตฺถํ เม ภวนํ ทิพฺยํ       ภุตฺตา กามา อมานุสา
           ตาวตึเสสุ เทเวสุ        สพฺพกามสมิทฺธิสุ ฯ
           โสหํ เอตาทิสํ หิตฺวา      ปุญฺญายมฺหิ อิธาคโต
           ปุญฺญญฺเจว จริสฺสามิ       นาหํ รชฺเชน อตฺถิโก ฯ
           อทณฺฑาวจรํ มคฺคํ         สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ
           ตํ มคฺคํ ปฏิปชฺชิสฺสํ        เยน คจฺฉนฺติ สุพฺพตาติ ฯ
     ตตฺถ วุตฺถํ เม ภวนํ ทิพฺยนฺติ เวชยนฺตํ สนฺธายาห ฯ
โสหํ เอตาทิสนฺติ ตาต นารท โสหํ พุทฺธญาเณน อปริฉินฺทิยํ
เอวรูปํ กามคุณสมฺปตฺตึ ปหาย ปุญฺญกรณตฺถาย อิธาคโต ฯ
อทณฺฑาวจรนฺติ อทณฺเฑหิ นิกฺขิตฺตทณฺฑสตฺเถหิ อวจริตพฺพํ
สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขารํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ฯ สุพฺพตาติ เยน มคฺเคน
สุพฺพตา สพฺพญฺญู พุทฺธา คจฺฉนฺติ อหมฺปิ อคตปุพฺพํ ทิสํ คนฺตุํ
โพธิตเล นิสีทิตฺวา ตเมว มคฺคํ ปฏิปชฺชิสฺสามีติ ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต อิมา คาถา สพฺพญฺญุตญาเณ ขิปิตฺวา
กเถสิ ฯ อถ นํ นารโท ปุนปิ อาห รชฺชํ เยว อนุสาสาติ ฯ
ตาต น เม รชฺเชนตฺโถ สตฺต วสฺสสตานิ นิฏฺฐิตทานํ สตฺตาเหเนว
ทาตุกาโมมฺหีติ ฯ นารโท สาธูติ ตสฺส วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
มหาทานํ ปฏิยาเทสิ ฯ ราชา สตฺตาหํ มหาทานํ ทตฺวา สตฺตเม
ทิวเส กาลํ กตฺวา ตาวตึสภวเนเยว นิพฺพตฺติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ อุปาสกา วสิตพฺพยุตฺตกํ
อุโปสถกมฺมนฺนามาติ ทสฺเสตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ (สจฺจปริโยสาเน เตสุ อุโปสถิเกสุ เกจิ โสตาปตฺติผเล
เกจิ สกทาคามิผเล เกจิ อนาคามิผเล เกจิ อรหตฺตผเล ปติฏฺฐหึสุ)
ตทา นารทราชา สารีปุตฺโต มาตลิ อานนฺโท อโหสิ สกฺโก
อนุรุทฺโธ เสสปริสา พุทฺธปริสา สาธินราชา ปน อหเมวาติ ฯ
                 สาธินราชชาตกํ เอกาทสมํ ฯ
                    ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๓๕๔-๓๖๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=7226&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=7226&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1994              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=7758              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8152              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8152              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]