ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๑ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๗ วีสติ-จตฺตาฬีส

                      ภณฺฑุติณฺฑุกชาตกํ
     อปฺปมาโทติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ราโชวาทํ อารพฺภ
กเถสิ ฯ ราโชวาโท เหฏฺฐา วิตฺถาริโต ฯ
     อตีเต ปน กปิลรฏฺเฐ อุตฺตรปญฺจาลนคเร ปญฺจาโล นาม
ราชา อคติคมเน ฐิโต อธมฺเมน ปมตฺโต รชฺชํ กาเรสิ ฯ อถสฺส
อมจฺจาทโย สพฺเพปิ อธมฺมิกาว ชาตา ฯ พลิปีฬิตา รฏฺฐวาสิโน
ปุตฺตทาเร อาทาย อรญฺเญ มิคา วิย วิจรึสุ ฯ คามฏฺฐาเน
คาโมปิ นาม นาโหสิ ฯ มนุสฺสา ราชปุริสภเยน ทิวา เคเห วสิตุํ
น สกฺโกนฺติ เคหานิ กณฺฏกสาขาทีหิ ปริกฺขิปิตฺวา อรุเณ
อุคฺคจฺฉนฺเตเยว อรญฺญํ ปวิสนฺติ ฯ ทิวา ราชปุริสา วิลุมฺปนฺติ
รตฺตึ โจรา ขาทนฺติ ฯ
     ตทา โพธิสตฺโต พหินคเร ภณฺฑุติณฺฑุกรุกฺขเทวตา หุตฺวา
นิพฺพตฺติ ฯ อนุสํวจฺฉรํ รญฺโญ สนฺติกา สหสฺสคฺฆนิกํ พลิกมฺมํ
ลภติ ฯ โส จินฺเตสิ อยํ ราชา ปมตฺโต รชฺชํ กาเรสิ สกลรฏฺฐํ
วินสฺสติ ฐเปตฺวา มํ อญฺโญ ราชานํ ปฏิรูเป นิเวเสตุํ สมตฺโถ
นาม นตฺถิ อุปการโก จาปิ เม อนุสํวจฺฉรํ สหสฺสพลินา ปูเชสิ
โอวาทิสฺสามิ นนฺติ ฯ โส รตฺติภาเค รญฺโญ สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา
อุสฺสีสกปสฺเส ฐตฺวา โอภาสํ วิสชฺเชตฺวา อากาเส อฏฺฐาสิ ฯ
ราชา ตํ พาลสุริยํ วิย ชลมานํ ทิสฺวา โกสิ ตฺวํ เกน วา
การเณน อิธาคโตติ ปุจฺฉิ ฯ โส ตสฺส วจนํ สุตฺวา มหาราช
อหํ ภณฺฑุติณฺฑุกเทวตา ตุยฺหํ โอวาทํ ทสฺสามีติ อาคโตมฺหีติ ฯ
กึ โอวาทํ นาม ทสฺสสีติ ฯ เอวํ วุตฺเต มหาสตฺโต มหาราช
ตฺวํ ปมตฺโต หุตฺวา รชฺชํ กาเรสิ เตน เต สกลรฏฺฐํ หตํ
วิลุตฺตํ วิย นฏฺฐํ ราชาโน นาม ปมาเทน รชฺชํ กาเรนฺตา
สกลรฏฺฐสฺส สามิโน น โหนฺติ ทิฏฺฐธมฺเม วินาสํ ปตฺวา
สมฺปราเย ปุน มหานิรเย นิพฺพตฺตนฺติ เตสุ จ ปมาทํ อาปนฺเนสุ
อนฺโตชนา พหิชนาปิสฺส ปมตฺตาว โหนฺติ ตสฺมา รญฺญา อติเรเกน
อปฺปมตฺเตน ภวิตพฺพนฺติ วตฺวา ธมฺมเทสนํ ปฏฺฐเปนฺโต อาห
        อปฺปมาโท อมตํ ปทํ       ปมาโท มจฺจุโน ปทํ
        อปฺปมตฺตา น มียนฺติ       เย ปมตฺตา ยถา มตา ฯ
        มทา ปมาโท ชาเยถ      ปมาทา ชายเต ขโย
        ขยา จ โทสา ชายนฺติ     มา มโท ภรตูสภ ฯ
        พหู หิ ขตฺติยา ชิณฺณา      อตฺถํ รฏฺฐํ ปมาทิโน
        อโถปิ คามิโน คามา      อนาคารา อคาริโน ฯ
        ขตฺติยสฺส ปมตฺตสฺส        รฏฺฐสฺมึ รฏฺฐวฑฺฒน
        สพฺเพ โภคา วินสฺสนฺติ     รญฺโญ ตํ วุจฺจเต อฆํ ฯ
        เนส ธมฺโม มหาราช      อติเวลํ ปมชฺชสิ
        อิทฺธํ ผีตํ ชนปทํ          โจรา วิทฺธํสยนฺติ นํ ฯ
        น เต ปุตฺตา ภวิสฺสนฺติ     น หิรญฺญํ น ธานิยํ
        รฏฺเฐ วิลุมฺปมานมฺหิ       สพฺพโภเคหิ ชิยฺยสิ ฯ
        สพฺพโภคปริชิณฺณํ          ราชานํ วาปิ ขตฺติยํ
        ญาติมิตฺตา สุหชฺชา จ      น ตํ มญฺญนฺติ มนฺติยํ ฯ
        หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา      รถิกา ปตฺติการกา
        ตเมวมุปชีวนฺตา          น ตํ มญฺญนฺติ มนฺติยํ ฯ
        อสํวิหิตกมฺมนฺตํ           พาลํ ทุมฺมนฺติมนฺตินํ
        สิรี ชหติ ทุมฺเมธํ         ชิณฺณํว อุรโค ตจํ ฯ
        สุสํวิหิตกมฺมนฺตํ           กาลุฏฺฐายึ อตนฺทิตํ
        สพฺเพ โภคาภิวฑฺฒนฺติ      คาโว สอุสภามิว
        อุปสฺสุตึ มหาราช         รฏฺเฐ ชนปเท จร
        ตตฺถ ทิสฺวา จ สุตฺวา จ    ตโต ตํ ปฏิปชฺชสีติ ฯ
     ตตฺถ อปฺปมาโทติ สติยา อวิปฺปวาโส ฯ อมตํ ปทนฺติ
อมตสฺส นิพฺพานสฺส ปทํ อธิคมนการณํ ฯ มจฺจุโน ปทนฺติ มรณสฺส
การณํ ฯ ปมตฺโต หิ วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อปฺปฏิสนฺธิกภาวํ ปตฺตุํ
อสกฺโกนฺโต ปุนปฺปุนํ สํสาเร ชายติ เจว มียติ จ ตสฺมา ปมาโท
มจฺจุโน ปทํ นาม ฯ น มียนฺตีติ วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อปฺปฏิสนฺธิกภาวํ
ปตฺวา ปุน สํสาเร อนิพฺพตฺตตฺตา น มียนฺติ นาม ฯ เย ปมตฺตาติ
มหาราช เย ปุคฺคลา ปมตฺตา เต ยถา มตา เต ตเถว
ทฏฺฐพฺพา ฯ กสฺมา ฯ อกิจฺจสาธนตาย ฯ มตสฺสาปิ หิ อหํ ทานํ
ทสฺสามิ สีลํ รกฺขิสฺสามิ อุโปสถกมฺมํ กริสฺสามิ กลฺยาณกมฺมํ
ปูเรสฺสามีติ อาโภโค วา ปตฺถนา วา ปริยุฏฺฐานํ วา นตฺถิ
อปคตวิญฺญาณตฺตา ปมตฺตสฺส หิ อปฺปมาทาภาวาติ ตสฺมา
อุโภเปเต เอกสทิสาว ฯ มทาติ มหาราช อาโรคฺยโยพฺพนชีวิตมทสงฺขาตา
ติวิธา มทา ปมาโท นาม ชายติ ฯ โส มทมตฺโต
ปมาทาปนฺโน ปาณาติปาตาทีนิ ปาปกมฺมานิ กโรติ ฯ อถ นํ
ราชาโน ฉินฺทาเปนฺติ วา หนาเปนฺติ วา สพฺพสฺส วา ธนสฺส
หรนฺติ เอวมสฺส ปมาทา ญาติธนชีวิตกฺขโย ชายติ ปุน โส
ธนกฺขยํ วา ยสกฺขยํ วา ปตฺโต ชีวิตุํ อสกฺโกนฺโต ชีวิตวุตฺตตฺถาย
กายทุจฺจริตาทีนิ กโรติ อิจฺจสฺส ขยา จ โทสา ชายนฺติ เตน
ตํ วทามิ ฯ มา มโท ภรตูสภาติ รฏฺฐภารกเชฏฺฐก ภรตูสภ มา
ปมาท มา ปมชฺชีติ อตฺโถ ฯ อตฺถํ รฏฺฐนฺติ ชนปทวาสีนํ
วุทฺธิญฺเจว สกลรฏฺฐญฺจ พหู ปมาทิโน ชิณฺณา ฯ เตสํ อาวิภาวตฺถาย
ขนฺติวาทิชาตกมาตงฺคชาตกคุรุกชาตกสรภงฺคชาตกเจติยชาตกานิ
กเถตพฺพานิ ฯ คามิโนติ คามโภชกาปิ เต คามาปิ พหุปมาทโทเสน
ชิณฺณา ปริหีนา วินฏฺฐา ฯ อนาคารา อคาริโนติ ปพฺพชิตา
ปพฺพชิตปฏิปตฺติโต คีหิปิ ฆราวาสโต เจว ธญฺญาทีหิ จ พหู
ชิณฺณา ปริหีนาติ วทติ ฯ ตํ วุจฺจเต อฆนฺติ มหาราช ยสโภคปริหานิ
นาม ตํ รญฺโญ ทุกฺขํ วุจฺจติ โภคาภาเวน หิ นิทฺธนสฺส
ยโส หายติ หีนยโส มหนฺตํ ทุกฺขํ ปาปุณาติ ฯ เนส ธมฺโมติ
มหาราช เอส โปราณกราชูนํ ธมฺโม น โหติ ฯ อิทฺธํ ผีตนฺติ
อนฺนปานาทินา สมิทฺธํ หิรญฺญสุวณฺณาทินา ผีตํ ฯ น เต ปุตฺตาติ
มหาราช ปเวณิปาลกา เต ปุตฺตา น ภวิสฺสนฺติ ฯ รฏฺฐวาสิโน หิ
อธมฺมิกรญฺโญ เอส ปุตฺโต กึ อมฺหากํ วุฑฺฒึ กริสฺสติ นาสฺส
ฉตฺตํ ทสฺสามาติ ฉตฺตํ น เทนฺติ เอวเมว เตสํ ปเวณิปาลกา
ปุตฺตา น โหนฺติ นาม ฯ ปริชิณฺณนฺติ ปริหีนํ ฯ ราชา นํ วาปีติ
สเจปิ โส ราชา โหติ อถ นํ ราชานํ สมานํปิ ฯ มนฺติยนฺติ
อยํ ราชาติ คุรุจิตฺเตน สมาเนตพฺพํ กตฺวา น มญฺญนฺติ ฯ อุปชีวนฺตาติ
อุปนิสฺสาย ชีวนฺตาปิ เอเต เอตฺตกา ชนา คุรุจิตฺเตน มญฺญิตพฺพํ
น มญฺญนฺติ ฯ กึการณา ฯ อธมฺมิกภาเวน ฯ สิรีติ ยสวิภโว ฯ
ตจนฺติ ยถา อุรโค ชิณฺณํ ตจํ ชิคุจฺฉนฺโต ชหติ น ปุน โอโลเกติ
เอวํ ตาทิสํ ราชานํ สิรี ชหติ ฯ สุสํวิหิตกมฺมนฺตนฺติ กายทฺวาราทีหิ
ปาปกมฺมํ อกโรนฺตํ ฯ อภิวฑฺฒนฺตีติ อภิมุขํ คจฺฉนฺตา วฑฺฒนฺติ ฯ
สอุสภามิวาติ สอุสภา อิว ฯ อปฺปมตฺตสฺส หิ อุสภเชฏฺฐโก โคคโณ
วิย โภคา วฑฺฒนฺติ ฯ อุปสฺสุตินฺติ ชนปทจาริตฺตสวนาย จาริกํ
อตฺตโน สกลรฏฺเฐ จ ชนปเท จ จร ฯ ตตฺถาติ ตสฺมึ รฏฺเฐ
จรนฺโต ทฏฺฐพฺพํ ทิสฺวา โสตพฺพํ สุตฺวา อตฺตโน คุณาคุณํ ปจฺจกฺขํ
กตฺวา ตโต อตฺตโน หิตปฏิปตฺตึ ปฏิปชฺชิสฺสสิ ฯ
     อิติ มหาสตฺโต เอกาทสหิ คาถาหิ ราชานํ โอวทิตฺวา
คจฺฉ ปปญฺจํ อกตฺวา ปริคฺคณฺห รฏฺฐํ มา นาสยีติ วตฺวา
สกฏฺฐานเมว คโต ฯ ราชาปิ ตสฺส วจนํ สุตฺวา สํเวคปฺปตฺโต
ปุนทิวเส รชฺชํ อมจฺเจ ปฏิจฺฉาเปตฺวา ปุโรหิเตน สทฺธึ กาลสฺเสว
ปาจีนทฺวาเรน นครา นิกฺขมิตฺวา โยชนมตฺตํ คโต ฯ ตตฺเถโก
คามวาสิมหลฺลโก อฏวิโต กณฺฏกสาขํ อาหริตฺวา เคหทฺวารํ
ปริกฺขิปิตฺวา ปิทหิตฺวา ปุตฺตทารํ อาทาย อรญฺญํ ปวิสิตฺวา สายํ ราชปุริเสสุ
ปกฺกนฺเตสุ อตฺตโน ฆรํ อาคจฺฉนฺโต เคหทฺวาเร ปาเท กณฺฏเกน
วิทฺโธ อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา กณฺฏกํ นีหรนฺโต
        เอวํ เวเทตุ ปญฺจาโล    สงฺคาเม สรมปฺปิโต
        ยถาหมชฺช เวเทมิ       กณฺฏเกน สมปฺปิโตติ
อิมาย คาถาย ราชานํ อกฺโกสิ ฯ ตํ ปน อกฺโกสนํ
โพธิสตฺตานุภาเวเนว อโหสิ ฯ โพธิสตฺเตน อธิคหิโตว โส อกฺโกสีติ
เวทิตพฺโพ ฯ ตสฺมึ ปน สมเย ราชา จ ปุโรหิโต จ  อญฺญาตกเวเสน
ตสฺส สนฺติเกว อฏฺฐํสุ ฯ
     อถสฺส วจนํ สุตฺวา ปุโรหิโต อิตรํ คาถมาห
        ชิณฺโณ ทุพฺพลจกฺขูสิ       น รูปํ สาธุ ปสฺสสิ
        กึ ตตฺถ พฺรหฺมทตฺตสฺส     ยํ ตํ มคฺเคยฺย กณฺฏโกติ ฯ
     ตตฺถ มคฺเคยฺยาติ วิชฺเฌยฺย ฯ  อิทํ วุตฺตํ โหติ ยทิ ตฺวํ
อตฺตโน พฺยตฺตตาย กณฺฏเกน วิทฺโธ โก เอตฺถ รญฺโญ โทโส
เยน ราชานํ อกฺโกสิ กึ เต รญฺญา กณฺฏโก โอโลเกตฺวา
อาจิกฺขิตพฺโพติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหลฺลโก ติสฺโส คาถา อภาสิ
        พเหฺวตฺถ พฺรหฺมทตฺตสฺส    โสหํ มคฺคสฺมิ พฺราหฺมณ
        อรกฺขิตา ชานปทา       อธมฺมพลินา หตา ฯ
        รตฺติญฺจ โจรา ขาทนฺติ    ทิวา ขาทนฺติ ตุณฺฑิยา
        รฏฺฐสฺมึ กูฏราชสฺส       พหุ อธมฺมิโก ชโน ฯ
        เอตาทิเส ภเย ตาต     ภยฏฺฏา ตาว มานวา
        นิลฺเลนกานิ กุพฺพนฺติ      วเน อาหตฺวา กณฺฏกนฺติ ฯ
     ตตฺถ พเหฺวตฺถาติ พฺราหฺมณ โสหํ สกณฺฏเก มคฺเค ปติโต
สนฺนิสินฺโน พหุ เอตฺถ พฺรหฺมทตฺตสฺส โทโส ตฺวํ เอตฺตกํ
กาลํ รญฺโญ โทเสน มม สกณฺฏเก มคฺเค วิจรภาวํ น ชานาสิ
ตสฺส หิ อรกฺขิตา ชนปทา กณฺฏกนฺติ ฯ ตตฺถ ขาทนฺตีติ วิลุมฺปนฺติ ฯ
ตุณฺฑิยาติ วธพนฺธาทีหิ ปีเฬตฺวา อธมฺมพลิสาธกา ฯ กูฏราชสฺสาติ
ปาปรญฺโญ ฯ อธมฺมิโกติ ปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺโต ฯ ตาตาติ ปุโรหิตํ
อาลปติ ฯ มานวาติ มนุสฺสา ฯ นิลฺเลนกานีติ นิลียนฏฺฐานานิ ฯ
วเน อาหตฺวา กณฺฏกนฺติ กณฺฏกํ อาหริตฺวา ทฺวารานิ ปิทหิตฺวา
ฆรํ ฉฑฺเฑตฺวา ปุตฺตทารํ อาทาย วนํ ปวิสิตฺวา ตสฺมึ วเน
อตฺตโน นิลียนฏฺฐานานิ กโรนฺติ ฯ อถวา วเน โย กณฺฏโก
ตํ อาหริตฺวา ฆรานิ ปริกฺขิปนฺติ ฯ อิติ รญฺโญ โทเสเนวมฺหิ
กณฺฏเกน วิทฺโธ มา เอวรูปสฺส รญฺโญ อุปตฺถมฺโภ โหหีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา ปุโรหิตํ อามนฺเตตฺวา อาจริย มหลฺลโก
ยุตฺตํ ภณติ อมฺหากเมว โทโส เอหิ นิวตฺตาม ธมฺเมน รชฺชํ
กาเรสฺสามาติ อาห ฯ โพธิสตฺโต ปุโรหิตสฺส สรีเร อธิมุจฺจิตฺวา
ปุรโต คนฺตฺวา ปริคณฺหาม ตาว มหาราชาติ อาห ฯ เต ตมฺหา
คามา อญฺญํ คามํ คจฺฉนฺตา อนฺตรามคฺเค เอกิสฺสา มหลฺลิกาย
สทฺทํ อสฺโสสุํ ฯ สา กิเรกา ทลิทฺทิตฺถี เทฺว ธีตโร วยปฺปตฺตา
รกฺขมานา ตาสํ อรญฺญํ คนฺตุํ น เทติ สยํ อรญฺญโต ทารูนิ
เจว สากญฺจ อาหริตฺวา ธีตโร ปฏิชคฺคติ ฯ สา ตํ ทิวสํ เอกํ
คุมฺพํ อารุยฺห สากํ คณฺหนฺตี ปวตฺตมานา ภูมิยํ ปติตฺวา ราชานํ
มรเณน อกฺโกสนฺตี คาถมาห
        กทาสฺสุ นาม ยํ ราชา      พฺรหฺมทตฺโต มริสฺสติ
        ยสฺส รฏฺฐมฺหิ ชียนฺติ        อปฺปติกา กุมารีกาติ ฯ
     ตตฺถ อปฺปติกาติ อสฺสามิกา ฯ สเจ หิ ตาสํ สามิกา อสฺสุ
มํ โปเสยฺยุํ ปาปรญฺโญ ปน รชฺเช อหํ ทุกฺขํ อนุโภมิ กทา
นุโข เอส มริสฺสตีติ ฯ เอวํ โพธิสตฺตานุภาเวน นํ อกฺโกสิ ฯ
     อถ นํ ปุโรหิโต ปฏิเสเธนฺโต คาถมาห
        ทุพฺภาสิตญฺหิ เต ชมฺมิ       อนตฺถปถโกวิเท
        กุหึ ราชา กุมารีนํ         ภตฺตารํ ปริเยสตีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหลฺลิกา เทฺว คาถา อภาสิ
        น เม ทุพฺภาสิตํ พฺรเหฺม     โกวิทตฺถปทา อหํ
        อรกฺขิตา ชานปทา         อธมฺมพลินา หตา ฯ
        รตฺตึ จ โจรา ขาทนฺติ      ทิวา ขาทนฺติ ตุณฺฑิยา
        รฏฺฐสฺมึ กูฏราชสฺส         พหุ อธมฺมิโก ชโน
        ทุชฺชีเว ทุพฺภเร ทาเร      กุโต ภตฺตา กุมาริยาติ ฯ
     ตตฺถ โกวิทตฺถปทาติ อหํ อตฺถปเท การณปเท โกวิทา
เฉกา มา ตฺวํ เอวํ ปาปราชานํ ปสํสิ ฯ ทุชฺชีเวติ ทุชฺชีเว รฏฺเฐ
ทุพฺภรทาเร ชาเต มนุสฺเสสุ ภีตตสิเตสุ อรญฺเญ วสนฺเตสุ ฯ กุโต
ภตฺตา กุมาริยาติ กุมาริโย ภตฺตารํ ลภิสฺสนฺตีติ อตฺโถ ฯ
     เต ตสฺสา วจนํ สุตฺวา ยุตฺตํ กเถตีติ ปุรโต คจฺฉนฺตา
เอกสฺส กสฺสกสฺส สทฺทํ อสฺโสสุํ ฯ ตสฺส กิร กสนฺตสฺส สาลิโย
นาม พลิพทฺโท ผาเลน ปหโต สยิ ฯ โส ราชานํ อกฺโกสนฺโต
คาถมาห
        เอวํ สยตุ ปญฺจาโล         สงฺคาเม สตฺติยา หโต
        ยถายํ กปโณ เสติ          หโต ผาเลน สาลิโยติ ฯ
     ตตฺถ ยถาติ ยถา อยํ เวทนาปฺปตฺโต สาลิยพลิพทฺโท เสติ
เอวํ สยตูติ อตฺโถ ฯ
     อถ นํ ปุโรหิโต ปฏิเสเธนฺโต คาถมาห
        อธมฺเมน ตุวํ ชมฺม          พฺรหฺมทตฺตสฺส กุชฺฌสิ
        โย ตฺวํ สปสิ ราชานํ        อปรชฺฌิตฺวาน อตฺตโนติ ฯ
     ตตฺถ อธมฺเมนาติ อการเณน อสภาเวน ฯ
     ตํ สุตฺวา โส ติสฺโส คาถา อภาสิ
        ธมฺเมน พฺรหฺมทตฺตสฺส        อหํ กุชฺฌามิ พฺราหฺมณ
        อรกฺขิตา ชานปทา          อธมฺมพลินา หตา ฯ
        รตฺติญฺจ โจรา ขาทนฺติ       ทิวา ขาทนฺติ ตุณฺฑิยา
        รฏฺฐสฺมึ กูฏราชสฺส          พหุ อธมฺมิโก ชโน ฯ
        สา นูน ปุน เร ปกฺกา       วิกาเล ภตฺตมาหริ
        ภตฺตหารึ อเวกฺขนฺโต        หโต ผาเลน สาลิโยติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺเมนาติ การเณน น จ อการเณน อกฺโกสตีติ
สญฺญํ มา กริ ฯ สา นูน ปุน เร ปกฺกา วิกาเล ภตฺตมาหรีติ
พฺราหฺมณ มม ภตฺตหาริกา อิตฺถี ปาโตว มม ภตฺตํ ปจิตฺวา อาหรนฺตี
อธมฺมพลิสาสเกหิ พฺรหฺมทตฺตสฺส ทาเสหิ ปลิพุทฺธา ภวิสฺสติ เต
ปริวิสิตฺวา ปุน มยฺหํ ภตฺตํ ปกฺกา ภวิสฺสติ เตน การเณน
วิกาเล ภตฺตมาหริ อชฺช วิกาเล อาหรีติ จินฺเตตฺวา ฉาตชฺฌตฺโต
อหํ ตํ ภตฺตหารึ โอโลเกนฺโต โคณํ อกฺขาเต อฏฺฐาเน ปโฏเทน
วิชฺฌึ เตเนส ปาทํ อุกฺขิปิตฺวา ผาลํ ปหรนฺโต หโต ผาเลน
สาลิโย ตสฺมา เอส มยา หโตติ สญฺญํ มา กริ ปาปรญฺญาเยว
หโต นาเมส มา ตสฺส วณฺณํ ภณีติ ฯ
     เต ปุรโต คนฺตฺวา เอกสฺมึ คาเม วสึสุ ฯ ปุนทิวเส ปาโตว
เอกา กูฏเธนุ โคโทหกํ ปาเทน ปหริตฺวา สทฺธึ ขีเรน ปวตฺเตสิ ฯ
โส พฺรหฺมทตฺตํ อกฺโกสนฺโต คาถมาห
        เอวํ หญฺญตุ ปญฺจาโล         สงฺคาเม อสินา หโต
        ยถาหมชฺช ปหโต            ขีรญฺจ เม ปวตฺติตนฺติ ฯ
     ตํ สุตฺวา อาห
        อยํ ปสุ ขีรํ ฉฑฺเฑสิ          ปสุ ผาลญฺจ หึสติ
        กึ ตตฺถ พฺรหฺมทตฺตสฺส         ยํ โน ครหเต ภวนฺติ ฯ
     พฺราหฺมเณน คาถาย วุตฺตาย ปุน โส ติสฺโส คาถา อภาสิ
        คารยฺโห พฺรเหฺม ปญฺจาโล     พฺรหฺมทตฺตสฺส ราชิโน
        อรกฺขิตา ชานปทา           อธมฺมพลินา หตา ฯ
        รตฺตึ จ โจรา ขาทนฺติ        ทิวา ขาทนฺติ ตุณฺฑิยา
        รฏฺฐสฺมึ กูฏราชสฺส           พหุ อธมฺมิโก ชโน ฯ
        จณฺฑา อกตฺถนา คาวี         ยํ ปุเร น ทุหามเส
        ตํทานิ อชฺช โทหาม          ขีรกาเมหุปทฺทุตาติ ฯ
     ตตฺถ จณฺฑาติ ผรุสา ฯ อกตฺถนาติ ปลายนสีลา ฯ ขีรกาเมหีติ
อธมฺมิกรญฺโญ ปุริเสหิ พหุขีรํ อาหราเปนฺเตหิ อุปทฺทุตา
ทุหาม สเจ หิ โส ธมฺเมน รชฺชํ กาเรยฺย น โน เอวรูปํ
ภยํ อาคจฺเฉยฺยาติ ฯ
     เต ยุตฺตํ กเถตีติ ตมฺหา คามา นิกฺขมิตฺวา มหามคฺคํ อารุยฺห
นคราภิมุขา คมึสุ ฯ เอกสฺมึ คาเม พลิสาธกา อสิโกสตฺถาย เอกํ
ตรุณวจฺฉกํ มาเรตฺวา จมฺมํ คณฺหึสุ ฯ วจฺฉปหตา เธนุ ปุตฺตโสเกน
ติณํ น ขาทติ ปานียํ น ปิวติ ปริเทวมานา อาหิณฺฑติ ฯ
ตํ ทิสฺวา คามทารกา ราชานํ อกฺโกสนฺตา คาถมาหํสุ
        เอวํ กนฺทตุ ปญฺจาโล         วิมุตฺโต ปริธาวตุ
        ยถายํ กปณา คาวี           วิมุตฺตา ปริธาวตีติ ฯ
     ตตฺถ ปริธาวตีติ ปริเทวมานา ธาวติ ฯ
     ตโต ปุโรหิโต อิตรํ คาถมาห
        ยํ ปสุ ปสุปาลสฺส            ปพฺภเมยฺย รเวยฺย วา
        โกนีธ อปราธตฺถิ            พฺรหฺมทตฺตสฺส ราชิโนติ
     ตตฺถ ปพฺภเมยฺย รเวยฺย วาติ ภเมยฺย วา วิรเวยฺย วา ฯ
อิทํ วุตฺตํ โหติ ตาต ปสุ นาม ปสุปาลสฺส รกฺขนฺตสฺเสว ธาวติ
ติณํ น ขาทติ อิธ รญฺโญ โก นุ อปราโธติ ฯ
     ตโต คามทารกา เทฺว คาถา อภาสึสุ
        อปราโธ มหาพฺรเหฺม         พฺรหฺมทตฺตสฺส ราชิโน
        อรกฺขิตา ชานปทา           อธมฺมพลินา หตา ฯ
        รตฺตึ จ โจรา ขาทนฺติ        ทิวา ขาทนฺติ ตุณฺฑิยา
        รฏฺฐสฺมึ กูฏราชสฺส           พหุ อธมฺมิโก ชโน
        กถํ โน อสิโกสตฺถา          ขีรปา หญฺญเต ปชาติ ฯ
     ตตฺถ มหาพฺรเหฺมติ มหาพฺราหฺมณ ฯ ราชิโนติ รญฺโญ ฯ
กถํ โนติ กถํ นุ เกน นาม การเณน ฯ ขีรปา หญฺญเต ปชาติ
ปาปราชสฺส วเสน เตหิ ขีรปโก วจฺฉโก หญฺญติ อิทานิ สา
เธนุ ปุตฺตโสเกน ปริเทวติ โสปิ ราชา เธนุ วิย ปริเทวตูติ
ราชานํ อกฺโกสึสุเยว ฯ
     เต สาธุ การณํ วทถาติ ปกฺกมึสุ ฯ อถนฺตรามคฺเค เอกิสฺสา
สุกฺขโปกฺขรณิยา กากา ตุณฺเฑหิ วิชฺฌิตฺวา มณฺฑูเก ขาทนฺติ ฯ
โพธิสตฺโต เตสุ ตํ ฐานํ สมฺปตฺเตสุ อตฺตโน อานุภาเวน มณฺฑูเก
        เอวํ ขชฺชตุ ปญฺจาโล         หโต ยุทฺเธ สปุตฺตโก
        ยถาหมชฺช ขชฺชามิ           คามิเกหิ อรญฺญโชติ
ราชานํ อกฺโกสาเปสิ ฯ
     ตตฺถ คามิเกหีติ คามวาสีหิ ฯ
     ตํ สุตฺวา ปุโรหิโต มณฺฑูเกหิ สทฺธึ สลฺลปนฺโต คาถมาห
                น สพฺพภูเตสุ วิเธนฺติ รกฺขํ
                ราชาโน มณฺฑูก มนุสฺสโลเก
                เนตฺตาวตา ราชา อธมฺมจารี
                ยํ ตาทิสํ ชีวมเทยฺยุ ธงฺกาติ ฯ
     ตตฺถ ชีวนฺติ ชีวนฺตํ ฯ อเทยฺยุนฺติ ขาเทยฺยุํ ฯ ธงฺกาติ กากา ฯ
เอตฺตาวตา ราชา อธมฺมิโก นาม น โหติ กึ สกฺกา อรญฺญํ
ปวิสิตฺวา รญฺญา ตํ รกฺขนฺเตน จริตุนฺติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มณฺฑูโก เทฺว คาถา อภาสิ
                อธมฺมรูโป วต พฺรหฺมจารี
                อนุปฺปิยํ ภาสสิ ขตฺติยสฺส
                วิลุมฺปมานาย ปุถุปฺปชาย
                ปูเชสิ ราชํ ปรมปฺปวาทึ ฯ
                สเจ อิทํ พฺรเหฺม สุรชฺชกํ สิยา
                ผีตํ รฏฺฐํ มุทิตํ วิปฺปสนฺนํ
                ภุตฺวา พลึ อคฺคปิณฺฑญฺจ กากา
                น มาทิสํ ชีวมเทยฺยุ ธงฺกาติ ฯ
     ตตฺถ พฺรหฺมจารีติ ปุโรหิตํ ครหนฺโต อาห ฯ ขตฺติยสฺสาติ
เอวรูปสฺส ปาปรญฺโญ ฯ วิลุมฺปมานายาติ วิลุปฺปมานาย ฯ อยเมว
วา ปาโฐ ฯ ปุถุปฺปชายาติ วิปุลาย ปชาย วินาสิยมานาย ฯ
ปูเชสีติ ปสํสิ ฯ สุรชฺชกนฺติ ฉนฺทาทิวเสน อคนฺตฺวา ทส ราชธมฺเม
อโกเปนฺเตน รญฺญา รกฺขิยมานํ สเจ อิทํ สุรชฺชกํ ภเวยฺย ฯ
ผีตนฺติ เทเวสุ สมฺมาธารํ อนุปฺปเวจฺฉนฺเตสุ สมฺปนฺนสสฺสํ ฯ น
มาทิสนฺติ เอวํ สนฺเต มาทิสํ ชีวมานญฺเญว กากา น ขาเทยฺยุํ ฯ
เอวํ ฉสุปิ ฐาเนสุ อกฺโกสนํ โพธิสตฺตสฺเสวานุภาเวน อโหสิ ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา จ ปุโรหิโต จ อรญฺญวาสึ ติรจฺฉานคตํ
มณฺฑูกํ อุปาทาย สพฺเพ อมฺเหเยว อกฺโกสนฺตีติ ตโตว นครํ
คนฺตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตฺวา มหาสตฺตสฺโสวาเท ฐตฺวา ทานาทีนิ
ปุญฺญานิ กรึสุ ฯ
     สตฺถา โกสลรญฺโญ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา มหาราช
รญฺญา นาม อคติคมนํ ปหาย ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตพฺพนฺติ วตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ ตทา ภณฺฑุติณฺฑุกเทวตา อหเมวาติ ฯ
                  ภณฺฑุติณฺฑุกชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                         ทสมํ ฯ
                อิติ ตึสตินิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
                     -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๓๑๗-๓๓๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=6515&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=6515&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2419              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9984              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=10828              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=10828              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]