ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๑ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๗ วีสติ-จตฺตาฬีส

                      อลมฺพุสาชาตกํ
     อถาพฺรวีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปุราณทุติยิกาปโลภนํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ อินฺทฺริยชาตเก วิตฺถาริตเมว ฯ
     สตฺถา ปน ตํ ภิกฺขุํ สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตสีติ
ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ วุตฺเต เกน อุกฺกณฺฐาปิโตสีติ วตฺวา
ปุราณทุติยิกายาติ วุตฺเต ภิกฺขุ เอสา อิตฺถี ตุยฺหํ อนตฺถการิกา
ตฺวํ เอตํ นิสฺสาย ฌานํ นาเสตฺวา ตีณิ สํวจฺฉรานิ สมฺมุฬฺโห
วิสญฺญี นิปชฺชิตฺวา อุปฺปนฺนาย สญฺญาย มหาปริเทวํ ปริเทวีติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กาสิกรฏฺเฐ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺเตตฺวา วยปฺปตฺโต สพฺพสิปฺเปสุ
นิปฺผตฺตึ ปตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อรญฺญายตเน วนมูลผลาหาโร
ยาเปสิ ฯ อเถกา มิคี ตสฺส ปสฺสาวฏฺฐาเน สมฺภวมิสฺสกํ
ติณํ ขาทิตฺวา อุทกํ ปีวิ ฯ เอตฺตเกเนว จ ตสฺมึ ปฏิพทฺธจิตฺตา
คพฺภํ ปฏิลภิตฺวา ตโต ปฏฺฐาย กตฺถจิ อคนฺตฺวา อสฺสมสฺส
สามนฺเตเยว วิจรติ ฯ มหาสตฺโต ปริคณฺหนฺโต ตํ การณํ
อญฺญาสิ ฯ สา อปรภาเค มนุสฺสทารกํ วิชายิ ฯ มหาสตฺโต ตํ
ปุตฺตสิเนเหน ปฏิชคฺคิ ฯ อิสิสิงฺโคติสฺส นามํ อกาสิ ฯ อถ นํ
มหาสตฺโต วิญฺญุตปฺปตฺตํ ปพฺพาเชตฺวา อตฺตโน มหลฺลกกาเล ตํ
อาทาย นารีวนํ คนฺตฺวา ตาต อิมสฺมึ หิมวนฺเต อิเมหิ ปุปฺเผหิ
สทิสา อิตฺถิโย นาม โหนฺติ ตา อตฺตโน วสํ คเต มหาวินาสํ
ปาเปนฺติ ตาสํ วสํ นาม คนฺตุํ น วฏฺฏตีติ โอวทิตฺวา อปรภาเค
พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ อิสิสิงฺโคปิ ฌานกีฬํ กีฬนฺโตว
หิมวนฺตปฺปเทเส วาสํ กปฺเปสิ โฆรตโป ปรมชิตินฺทฺริโย อโหสิ ฯ
อถสฺส สีลเตเชน สกฺกสฺส ภวนํ กมฺปิ ฯ สกฺโก อาวชฺเชนฺโต ตํ
การณํ ญตฺวา อยํ มํ สกฺกตฺตา จาเวยฺย เอกํ อจฺฉรํ
เปเสตฺวา สีลมสฺส ภินฺทาเปสฺสามีติ สกลเทวโลกํ อุปปริกฺขนฺโต
อตฺตโน อฑฺฒเตยฺยโกฏิสงฺขาตานํ ปริจาริกานํ มชฺเฌ เอกํ อลมฺพุสํ
นาม อจฺฉรํ ฐเปตฺวา อญฺญํ ตสฺส สีลํ ภินฺทิตุํ สมตฺถํ อทิสฺวา
ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา ตสฺส สีลเภทํ กาตุํ อาณาเปสิ ฯ
     ตมตฺถํ อาวิกโรนฺโต สตฺถา ปฐมํ คาถมาห
        อถาพฺรวิ พฺรหา อินฺโท      วตฺรภู ชยตํ ปิตา
        เทวกญฺญํ ปราเภตฺวา       สุธมฺมายํ อลมฺพุสนฺติ ฯ
     ตตฺถ พฺรหาติ มหา ฯ วตฺรภูติ วตฺรสฺส นาม อสุรสฺส
อภิภวิตฺวา ฯ ชยตํ ปิตาติ ชยนฺตานํ ชยปฺปตฺตานํ เสสานํ
เตตฺตึสาย เทวปุตฺตานํ ปิตุกิจฺจสาธเนน ปิตา ฯ ปราเภตฺวาติ หทยํ
ภินฺทิตฺวา โอโลเกนฺโต วิย ตํ ปฏิพลา อยนฺติ ญตฺวาติ
อตฺโถ ฯ สุธมฺมายนฺติ สุธมฺมาย เทวสภาย ปณฺฑุกมฺพลสิลาสเน
นิสินฺโน ตํ อลมฺพุสํ ปกฺโกสาเปตฺวา อิทมาห
        มิสฺเส เทวา ตํ ยาจนฺติ     ตาวตึสา สอินฺทกา
        อิสิปโลภิเก คจฺฉ          อิสิสิงฺคํ อลมฺพุเสติ ฯ
     ตตฺถ มิสฺเสติ ตํ อาลปติ ฯ อิทญฺจ ตสฺสา นามํ สพฺพา
ปนิตฺถิโย ปุริเส กิเลสมิสฺสเนน มิสฺสนโต มิสฺสาติ วุจฺจนฺติ ฯ
เตน สาธารเณน คุณนาเมนาลปนฺโต เอวมาห ฯ อิสิปโลภิเกติ
อิสีนํ ปโลภนสมตฺเถ ฯ อิสิสิงฺคนฺติ ตสฺส กิร มตฺถเก มิคสิงฺคากาเรน
เทฺว จูฬา อุฏฺฐหึสุ ตสฺมา เอวํ วุจฺจติ ฯ
     อิติ สกฺโก คจฺฉ อิสิสิงฺคํ อุปสงฺกมิตฺวา อตฺตโน วสํ อาเนตฺวา
สีลมสฺส ภินฺทาติ อลมฺพุสํ อาณาเปสิ ฯ
        ปุรายํ อมฺเห นาจฺเจติ      วตฺวา พฺรหฺมจริยวา
        นิพฺพานาภิรโต พุทฺโธ       ตสฺส มคฺคานิ อาวร
อิติ วจนํ อาห ฯ
     ตตฺถ ปุรายนฺติ อยํ ตาปโส วตสมฺปนฺโน จ พฺรหฺมจริยวา
จ โส จ โข ปเนส ทีฆายุกตาย นิพฺพานสงฺขาเต
มคฺเค อภิรโต คุณวุฑฺฒิยา จ พุทฺโธ ตสฺมา ยาว เอส อมฺเห
นาติกฺกมติ น อภิภวิตฺวา อิมมฺหา ฐานา จาเวติ ตาวเทว
ตฺวํ คนฺตฺวา ตสฺส เทวโลกคมนานิ มคฺคานิ อาวร ยถา อิธ
นาคจฺฉติ เอวํ กโรหีติ อตฺโถ ฯ
     ตํ สุตฺวา อลมฺพุสา คาถาทฺวยมาห
        เทวราช กิเมว ตฺวํ       มเมว ตุวํ สิกฺขสิ
        อิสิปโลภิเก คจฺฉ         สนฺติ อญฺญาปิ อจฺฉรา ฯ
        มาทิสิโย ปวรา เจว      อโสเก นนฺทเน วเน
        ตาสํปิ โหตุ ปริยาโย      ตาปิ ยนฺตุ ปโลภิกาติ ฯ
     ตตฺถ กิเมว ตฺวนฺติ กึ นาเมตํ ตฺวํ กโรสีติ ทีเปติ ฯ มเมว
ตุวํ สิกฺขสีติ อิมสฺมึ สกเล เทวโลเก มเมว ตุวํ กึ สิกฺขสิ
อญฺญํ น ปสฺสสีติ อธิปฺปาเยน วทติ ฯ สกาโร ปเนตฺถ
พฺยญฺชนสนฺธิกโร ฯ อิสิปโลภิเก คจฺฉาติ กึการณา มญฺเญว เอวํ
วเทสีติ อธิปฺปาโย ฯ ปวรา เจวาติ มยา อุตฺตริตรา เจว ฯ
อโสเกติ โสกรหิเต ฯ นนฺทเนติ นนฺทิชนเก ฯ ปริยาโยติ คมนวาโร ฯ
     ตโต สกฺโก ติสฺโส คาถาโย อภาสิ
        อทฺธา หิ สจฺจํ ภณสิ      สนฺติ อญฺญาปิ อจฺฉรา
        ตาทิสิโย ปวรา เจว     อโสเก นนฺทเน วเน ฯ
        น ตา เอวํ ปชานนฺติ     ปาริจริยํ ปุมํ คตา
        ยาทิสํ ตฺวํ ปชานาสิ      นาริ สพฺพงฺคโสภเน ฯ
        ตฺวเมว คจฺฉ กลฺยาณิ     อิตฺถีนํ ปวรา จสิ
        ตเวว วณฺณรูเปน        วสมานาปยิสฺสสีติ ฯ
     ตตฺถ ปุมํ คตาติ ปุริสํ อุปสงฺกนฺตา สมานา ปุริสปโลภินิปาริจริยํ
น ชานนฺติ ฯ วณฺณรูเปนาติ สรีรวณฺเณน เจว รูปสมฺปตฺติยา จ ฯ
วสมานาปยิสฺสสีติ ตํ ตาปสํ อตฺตโน วสํ อาเนสฺสสิ ฯ
     ตํ สุตฺวา อลมฺพุสา เทฺว คาถา อภาสิ
        นวาหํ น คมิสฺสามิ       เทวราเชน เปสิตา
        วิเภมิ เจตํ อาสาทุํ      อุคฺคเตโช หิ พฺราหฺมโณ ฯ
        อเนเก นิรยํ ปตฺตา      อิสิมาสาทิยา ชนา
        อาปนฺนา โมหสํสารํ      ตสฺมา โลมานิ หํสเยติ ฯ
     ตตฺถ นวาหนฺติ นเว อหํ ฯ วิเภมีติ ภายามิ ฯ อาสาทุนฺติ
อาสาทิตุํ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ นาหํ เทว ตยา เปสิตา น
คมิสฺสามิ อปิจาหํ ตํ อิสิสิงฺคํ สีลเภทนตฺถาย อลฺลียิตุํ ภายามิ
อุคฺคเตโช หิ โสติ ฯ อาสาทิยาติ อาสาเทตฺวา ฯ โมหสํสารนฺติ
โมเหน สํสารํ โมเหน อิสึ ปโลเภตฺวา สํสารํ อาปนฺนา
วฏฺฏทุกฺเข ปติฏฺฐิตา สตฺตา คณนปถํ อติกฺกนฺตา ฯ ตสฺมาติ เตน
การเณนาหํ ฯ โลมานิ หํสเยติ โลมานิ อุฏฺฐเปมิ ฯ ตสฺส กิราหํ
สีลํ ภินฺทิสฺสามีติ จินฺตยมานาย เม โลมานิ หํสนฺตีติ วทติ ฯ
        อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ      อจฺฉรา กามวณฺณินี
        มิสฺสา มิสฺเสตุมิจฺฉนฺตี     อิสิสิงฺคํ อลมฺพุสา ฯ
        สา จ ตํ วนโมคฺคยฺห     อิสิสิงฺเคน รกฺขิตํ
        พิมฺพชาลรตฺตสญฺฉนฺนํ      สมนฺตา อฑฺฒโยชนํ ฯ
        ปาโตว ปาตราสมฺหิ      อุทยสมยํ ปฏิ
        อคฺคิฏฺฐํ ปริมชฺชนฺตํ       อิสิสิงฺคํ อุปาคมีติ
อิมา อภิสมฺพุทฺธคาถา ฯ
     ตตฺถ ปกฺกามีติ เตนหิ เทวราช อาวชฺเชยฺยาสิ มนฺติ อตฺตโน
สยนคพฺภํ ปวิสิตฺวา อลงฺกริตฺวา อิสิสิงฺคํ กิเลเสน มิสฺเสตุํ อิจฺฉนฺตี
ปกฺกามิ ฯ ภิกฺขเว สา อจฺฉรา ตสฺส อสฺสมํ คตาติ ฯ พิมฺพชาล-
รตฺตสญฺฉนฺนนฺติ รตฺตกุรวกวเนน สญฺฉนฺนํ ฯ ปาโตว ปาตราสมฺหีติ
ภิกฺขเว ปาตราสเวลาย ปาโตว ปเคเยว ฯ กีวปเคติ ฯ อุทยสมยํ
ปฏีติ สุริยุคฺคมนเวลายเมว ฯ อคฺคิฏฺฐนฺติ อคฺคิสาลํ ฯ รตฺตึ
ปธานมนุยุญฺชิตฺวา ปาโตว นหาตฺวา อุทกกิจฺจํ กตฺวา ปณฺณสาลาย
โถกํ ฌานสุเขน วีตินาเมตฺวา นิกฺขมิตฺวา อคฺคิสาลํ สมฺมชฺชนฺตํ ตํ
อิสิสิงฺคํ อุปาคมิ อิตฺถีวิลาสํ ทสฺเสนฺตี ตสฺส ปุรโต อฏฺฐาสิ ฯ
     อถ นํ ตาปโส ปุจฺฉนฺโต อาห
        กา นุ วิชฺชุริวาภาสิ         โอสธี วิย ตารกา
        วิจิตฺตหตฺถาภรณา           อามุตฺตมณิกุณฺฑลา ฯ
        อาทิจฺจวณฺณสงฺกาสา         เหมจนฺทนคนฺธินี
        สญฺญตูรุ มหามายา          กุมารี จารุทสฺสนา ฯ
        วิลากา มุทุกา สุทฺธา        ปาทา เต สุปติฏฺฐิตา
        กมนา กามนียา เต         หรนฺติเยว เม มโน ฯ
        อนุปุพฺพา จ เต อูรู         นาคนาสสมูปมา
        วิมฏฺฐา ตุยฺหํ สุสฺโสณี        อกฺขสฺส ผลกํ ยถา ฯ
        อุปฺปลสฺเสว กิญฺชกฺขา        นาภิ เต สาธุสณฺฐิตา
        ปุรา กณฺหญฺชนสฺเสว         ทูรโต ปฏิทิสฺสติ ฯ
        ทุวิธา ชาตา อุรชา         อวณฺฏา สาธุปจฺจุทา
        ปโยธรา อปฺปตีตา          อฑฺฒลาพุสมา ถนา ฯ
        ทีฆา กมฺพุตลาภาสา         คีวา เอเณยฺยกา ยถา
        ปณฺฑราวรณา วคฺคุ          จตุตฺถมนสนฺนิภา ฯ
        อุทฺธคฺคา จ อธคฺคา จ       ทุมคฺคปริมชฺชิตา
        ทุวิชา เนลสมฺภูตา          ทนฺตา ตว สุทสฺสนา ฯ
        อปณฺฑรา โลหิตนฺตา         ชิญฺชุกผลสนฺนิภา
        อายตา จ วิสาลา จ        เนตฺตา ตว สุทสฺสนา ฯ
        นาติทีฆา สุสมฏฺฐา          กนกพฺยา สโมจิตา
        อุตฺตมงฺครุหา ตุยฺหํ          เกสา จนฺทนคนฺธิกา ฯ
        ยาวตา กสิโครกฺขา         วาณิชานญฺจ ยา คติ
        อิสีนญฺจ ปรกฺกนฺตํ           สญฺญตานํ ตปสฺสินํ ฯ
        น เต สมสมํ ปสฺเส         อสฺมึ ปฐวิมณฺฑเล
        โก วา ตฺวํ กสฺส วา ปุตฺโต   กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     ตตฺถ วิจิตฺตหตฺถาภรณาติ วิจิตฺเตหิ หตฺถาภรเณหิ สมนฺนาคตา ฯ
เหมจนฺทนคนฺธินีติ สุวณฺณวณฺณจนฺทนคนฺธวิเลปนา ฯ สญฺญตูรูติ
สุวฏฺฏิตฆนอูรุ สมฺปนฺนอูรุลกฺขณา ฯ วิลากาติ สงฺขิตฺตมชฺฌา ฯ
มุทุกาติ มุทุ สุขุมาลา ฯ สุทฺธาติ นิมฺมลา ฯ สุปติฏฺฐิตาติ สมํ
ปฐวึ ผุสนฺตา สุฏฺฐุ ปติฏฺฐิตา ฯ กมนาติ คจฺฉมานา ฯ กามนียาติ
กนฺตา กาเมตพฺพยุตฺตกา ฯ หรนฺติเยว เม มโนติ เอเต เอวรูเปน
ปรเมน อิตฺถีวิลาเสน จงฺกมนฺติยา ตว ปาทา มม จิตฺตํ หรนฺติเยว ฯ
วิมฏฺฐาติ วิสาลา ฯ สุสฺโสณีติ สุนฺทรโสณี ฯ อกฺขสฺสาติ
สุวณฺณสฺส ผลกํ วิย วิสาลา เต โสณีติ วทติ ฯ อุปฺปลสฺเสว
กิญฺชกฺขาติ นีลุปฺปลกณฺณิกา วิย ฯ กณฺหญฺชนสฺเสวาติ สุขุมกณฺหโลมาจิตตฺตา
เอวมาห ฯ ทุวิธาติ คาถํ ถเน วณฺณยนฺโต อาห ฯ
เต หิ เทฺว หุตฺวา อุเร ชาตา วณฺฏสฺส อภาวา อวณฺฏา อุเร
ลคฺคา เอว หุตฺวา สุฏฺฐุ นิกฺขนฺตตฺตา สาธุปจฺจุทา ปยสฺส ธารณโต
ปโยธรา ฯ อปฺปตีตาติ นปฺปตีตา อมิลาตตาย วา อนพฺภุนฺนตตาย
วา น อนฺโต ปวิฏฺฐาติ อปฺปตีตา ฯ สุวณฺณผลเก ฐปิตสุวณฺณมยา
วฏฺฏาลาพุโน อฑฺเฒน สทิสตาย อฑฺฒลาพุสมา ถนา ฯ เอเณยฺยกา
ยถาติ เอณิมิคสฺส หิ ทีฆา จ วฏฺฏา จ คีวา โสภติ เอวํ
ตว โถกํ ทีฆา ฯ กมฺพุตลาภาสาติ สุวณฺณาลิงฺคตลสนฺนิภา คีวาติ
อตฺโถ ฯ ปณฺฑราวรณาติ ทนฺตาวรณา ฯ จตุตฺถมนสนฺนิภาติ
จตุตฺถมโน วุจฺจติ จตุตฺถมนวตฺถุภูตา ชิวฺหา ฯ อภิรตฺตภาเวน
ชิวฺหาสทิสํ เต โอฏฺฐปริโยสานนฺติ วทติ ฯ อุทฺธคฺคาติ อุปริมทนฺตา ฯ
อธคฺคาติ เหฏฺฐิมทนฺตา ฯ ทุมคฺคปริมชฺชิตาติ ทนฺตกฏฺฐปริมชฺชิตา
ปริสุทฺธา ฯ ทุวิชาติ ทฺวิชา ฯ เนลสมฺภูตาติ นิทฺโทเสสุ
หนุมํสปริโยสาเนสุ สํภูตา ฯ อปณฺฑราติ กณฺหา ฯ โลหิตนฺตาติ
รตฺตปริยนฺตา ฯ ชิญฺชุกผลสนฺนิภาติ รตฺตฏฺฐาเน ชิญฺชุกผลสทิสา ฯ
สุทสฺสนาติ ปสฺสนฺตานํ อติตฺติกรา ปญฺจปสาทสมนฺนาคตา ฯ นาติทีฆาติ
ปมาณยุตฺตา ฯ สุสมฏฺฐาติ สุฏฺฐุ สมฏฺฐา ฯ กนกพฺยา สโมจิตาติ
กนกพฺยา วุจฺจติ สุวณฺณผลิกา ตาย คนฺธเตลํ อาทาย ปริหริตา
สุรจิตา ฯ กสิโครกฺขาติ อิมินา กสิญฺจ โครกฺขญฺจ นิสฺสาย
ชีวนกสตฺเต ทสฺเสติ ฯ ยา คตีติ ยตฺตกา นิปฺผตฺติ ฯ ปรกฺกนฺตนฺติ
ยตฺตกํ อิสีนํ ปรกฺกนฺตํ วิตฺถารีกตา อิมสฺมึ หิมวนฺเต ยตฺตกา
อิสโย วสนฺตีติ อตฺโถ ฯ น เต สมสมนฺติ เตสุ สพฺเพสุ เอกํปิ
รูปลีลาวิลาสาทิสมตาย ตยา สมํ น ปสฺสามิ ฯ โก วา ตฺวนฺติ
อิทํ ตสฺสา อิตฺถีภาวํ ชานนฺโต ปุริสโวหารวเสน ปุจฺฉติ ฯ
     สา เอวํ ปาทโต ปฏฺฐาย ยาว เกสา อตฺตโน วณฺณํ ภาสนฺเต
ตาปเส อลมฺพุสา ตุณฺหี หุตฺวา ตสฺสา กถาย ยถานุสนฺธึ คตาย
ตสฺส สมฺมุฬฺหภาวํ ญตฺวา คาถมาห
        น ปญฺหกาโล ภทฺทนฺเต       กสฺสเปวํ คเต สติ
        เอหิ สมฺม รมิสฺสาม         อุโภ อสฺมาก อสฺสเม
        เอหิ ตํ อุปคุยฺหิสฺสํ          รตีนํ กุสโล ภวาติ ฯ
     ตตฺถ กสฺสเปวํ คเต สตีติ กสฺสปโคตฺต เอวํ ตว จิตฺเต
ปวตฺเต สติ ปญฺหกาโล น โหติ ฯ สมฺมาติ ปิยวจนมาลปนเมตํ ฯ
รตีนนฺติ ปญฺจกามคุณรตีนํ ฯ
     เอวํ วตฺวา อลมฺพุสา จินฺเตสิ นายํ มยิ ฐิตาย หตฺถปาสํ
คมิสฺสติ คจฺฉนฺตี วิย คมิสฺสามีติ ฯ สา อิตฺถีมายากุสลตาย
ตาปสํ อุปสงฺกมิตฺวา อาคตมคฺคาภิมุขี ปายาสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
        อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ         อจฺฉรา กามวณฺณินี
        มิสฺสา มิสฺเสตุมิจฺฉนฺตี        อิสิสิงฺคํ อลมฺพุสาติ ฯ
     อถ นํ ตาปโส คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อยํ คจฺฉตีติ อตฺตโน
ทนฺธปรกฺกมํ มนฺทคมนํ ฉินฺทิตฺวา เวเคน ธาวิตฺวา เกเสสุ หตฺเถน
ปรามสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
        โส จ เวเคน นิกฺขมฺม       เฉตฺวา ทนฺธปรกฺกมํ
        ตมุตฺตมาสุ เวณีสุ           อชฺฌปฺปตฺโต ปรามสิ ฯ
        ตมุทาวตฺต กลฺยาณี          ปลิสฺสชิ สุโสภนี
        จวิ ตมฺหิ พฺรหฺมจริยา        ยถา ตํ อถ โตสิตา ฯ
        มนสา อคมา อินฺทํ          วสนฺตํ นนฺทเน วเน
        ตสฺสา สงฺกปฺปมญฺญาย        มฆวา เทวกุญฺชโร
        ปลฺลงฺกํ ปาหิณิ ขิปฺปํ         สุวณฺณํ โสปวาหนํ ฯ
        สอุรจฺฉทปญฺญาสํ            สหสฺสปฏิยตฺถตํ
        ตเมนํ ตตฺถ ธาเรสิ         อุเร กตฺวาน โสภนา ฯ
        ยถา เอกมุหุตฺตํว           ตีณิ วสฺสานิ ธารยิ
        วิมโท ตีหิ วสฺเสหิ          ปพุชฺฌิตฺวาน พฺราหฺมโณ ฯ
        อทฺทสาสิ หริตรุกฺเข         สมนฺตา อคฺคิยายนํ
        นวปตฺตวนํ ผุลฺลํ            โกกิลคณโฆสิตํ ฯ
        สมนฺตา ส วิโลเกตฺวา       รุทํ อสฺสูนิ วตฺตยิ
        น ชุเห น ชเป มนฺเต       อคฺคิหุตฺตํ ปหาปิตํ ฯ
        โก นุ เม ปาริจริยาย       ปุพฺเพ จิตฺตํ ปโลภยิ
        อรญฺเญ เม วิหรโต         โย เม เตชาหสมฺภุตํ
        นานารตนปริปุณฺณํ           นาวํว คณฺหิ อณฺณเวติ ฯ
     ตตฺถ อชฺฌปฺปตฺโตติ สมฺปตฺโต ฯ ตมุทาวตฺต กลฺยาณีติ ตํ
เกเส ปรามเสตฺวา ฐิตํ อิสึ อุทาวตฺติตฺวา นิวตฺติตฺวา
กลฺยาณทสฺสนา สา สุฏฺฐุโสภนา ฯ ปลสฺสชีติ อาลิงฺคิ ฯ จวิ ตมฺหิ
พฺรหฺมจริยา ยถา ตํ อถ โตสิตาติ ภิกฺขเว ตสฺส อิสิโน ตาวเทว
ฌานํ อนฺตรธายิ ตสฺมึ ตมฺหา ฌานา พฺรหฺมจริยา จวิเต ยถา
ตํ สกฺเกน ปตฺถิตํ ตเถว อโหสิ ฯ อถ สกฺกสฺส ปตฺถนาย
สมิทฺธภาวํ วิทิตฺวา สา เทวกญฺญา เปสิตา ตสฺส เตน พฺรหฺมจริยวินาเสน
สญฺชนิตปีติปาโมชฺชาติ อตฺโถ ฯ มนสา อคมาติ สา ตํ
อาลิงฺคิตฺวา ฐิตา อโห วต สกฺโก ปลฺลงฺกํ ปสฺเสยฺยาติ เอวํ
ปวตฺเตน มนสา อินฺทํ อคมา ฯ นนฺทเนติ นนฺทิชนนสมตฺถตาย
นนฺทนวนสงฺขาเต ตาวตึสภวเน วสนฺตํ ฯ เทวกุญฺชโรติ เทวเสฏฺโฐ ฯ
ปาหิณีติ เปเสหิ ฯ ปหิณีติปิ ปาโฐ ฯ โสปวาหนนฺติ สปริวารํ ฯ
สอุรจฺฉทปญฺญาสนฺติ ปญฺญาสาย อุรจฺฉเทหิ ปฏิจฺฉาทิตํ ฯ
สหสฺสปฏิยตฺถตนฺติ สหสฺสทิพฺพโกชวตฺถตํ ฯ ตเมนํ ตตฺถาติ ตํ อิสิสิงฺคํ
ตตฺถ ทิพฺพปลฺลงฺเก นิสินฺนา สา อุเร กตฺวา ธาเรสีติ ฯ ตีณิ
วสฺสานีติ เอกมุหุตฺตํ วิย มนุสฺสคณนาย ตีณิ วสฺสานิ ตํ อุเร
นิปชฺชาเปตฺวา ตตฺถ นิสินฺนา ธาเรสิ ฯ วิมโทติ นิมฺมโท
วิคตวิสญฺญภาโว ฯ โส หิ ตีณิ สํวจฺฉรานิ วิสญฺโญ สยิตฺวา ปจฺฉา
ปฏิลทฺธสญฺโญ ปพุชฺฌิ ฯ ตสฺมึ ปพุชฺฌมาเน หตฺถาทิผนฺทนํ ทิสฺวาว
อลมฺพุสา ตสฺส ปพุชฺฌนภาวํ ญตฺวา ปลฺลงฺกมนฺตรธาเปตฺวา สยํปิ
อนฺตรหิตา อฏฺฐาสิ ฯ อทฺทสาสีติ อสฺสมปทํ โอโลเกนฺโต เกน
นุ โขมฺหิ สีลวินาสํ ปาปิโตติ จินฺเตตฺวา มหนฺเตน สทฺเทน ปริเทวมาโน
อทฺทสาสิ ฯ หริตรุกฺเขติ อคฺคิยายนสงฺขาตํ อคฺคิสาลํ สมนฺตา
ปริวาเรตฺวา ฐิเต หริตปตฺตรุกฺเข ฯ นวปตฺตวนนฺติ ตรุเณหิ
นวปตฺเตหิ สญฺฉนฺนํ วนํ ฯ รุทนฺติ ปริเทวนฺโต ฯ น ชุเห น ชเป
มนฺเตติ อยมสฺส ปริเทวนคาถา ฯ ปหาปิตนฺติ หาปิตํ ฯ ปกาโร
อุปสคฺคมตฺตํ ฯ ปาริจริยายาติ โกนุ กิเลสปาริจริยาย อิโต ปุพฺเพ
มม จิตฺตํ ปโลภยีติ ปริเทวติ ฯ โย เม เตชาหสํภูตนฺติ หกาโร
นิปาตมตฺตํ ฯ โย มม สมณเตเชน สํภูตํ ฌานคุณํ นานารตนปุณฺณํ
มหณฺณเว นาวํ วิย คณฺหิ วินาสํ ปาเปสิ โก นาเมโสติ
ปริเทวติ ฯ
     ตํ สุตฺวา อลมฺพุสา จินฺเตสิ สจาหํ น กเถสฺสามิ อยํ
เม อภิสปิสฺสติ หนฺทสฺส กเถสฺสามีติ ฯ สา ทิสฺสมาเนน กาเยน
ฐตฺวา คาถมาห
        อหนฺเต ปาริจริยาย         เทวราเชน เปสิตา
        อวธิ จิตฺตํ จิตฺเตน          ปมาทา ตฺวํ น พุชฺฌสีติ ฯ
     โส ตสฺสา กถํ สุตฺวา ปิตรา ทินฺนํ โอวาทํ สริตฺวา ปิตุวจนํ
อกตฺวา มหาวินาสํ ปตฺโตมฺหีติ ปริเทวนฺโต จตสฺโส คาถาโย อภาสิ
        อิมานิ กิร มํ ตาโต         กสฺสโป อนุสาสติ
        กมลาสริสิตฺถิโย            ตาโย พุชฺเฌสิ มาณว ฯ
        อุเร คณฺฑาโย พุชฺเฌสิ       ตาโย พุชฺเฌสิ มาณว
        อิจฺจานุสาสิมํ ตาโต         ยถา มํ อนุกมฺปโก ฯ
        ตสฺสาหํ วจนํ นากํ          ปิตุ พุทฺธสฺส สาสนํ
        อรญฺเญ นิมฺมนุสฺสมฺหิ         สวาชฺช ฌายามิ เอกโก ฯ
        โสหํ ตถา กริสฺสามิ         ธิรตฺถุ ชีวิเตน เม
        ปุน วา ตาทิโส เหสฺสํ       มรณํ เม ภวิสฺสตีติ ฯ
     ตตฺถ อิมานีติ อิมานิ วจนานิ ฯ กมลาสริสิตฺถิโยติ กมลา
วุจฺจติ นารีผลกา ตาสํ ปุปฺผสทิสา อิตฺถิโย ฯ ตาโย พุชฺเฌสีติ
มาณว ตาโย ชาเนยฺยาสิ ญตฺวา ทสฺสนปถํ อคนฺตฺวา
ปลาเปยฺยาสีติ ยานิ เอวรูปานิ วจนานิ ตทา มํ ตาโต อนุสาสติ
อิมานิ กิร ตานีติ ฯ อุเร คณฺฑาโยติ อุรมฺหิ ทฺวีหิ คณฺเฑหิ
สมนฺนาคตาโย ฯ ตาโย พุชฺเฌสีติ มาณว ตาโย อตฺตโน วสงฺคเต
วินาสํ ปาเปนฺตีติ ชาเนยฺยาสีติ ฯ นากนฺติ น กรึ ฯ ฌายามีติ
ปชฺฌายามิ ปริเทวามิ ฯ ธิรตฺถุ ชีวิเตน เมติ ธิรตฺถุ ครหิตํ มม
ชีวิตํ ชีวิเตน เม โก อตฺโถ ฯ ปุน วาติ ตถา กริสฺสามิ
ยถา ปุน วา ตาทิโส ภวิสฺสามิ นฏฺฐํ ฌานํ อุปฺปาเทตฺวา
วีตราโค ภวิสฺสามิ มรณํ วา เม ภวิสฺสตีติ ฯ
     โส กามราคํ ปหาย ปุน ฌานํ อุปฺปาเทสิ ฯ อถสฺส สมณเตชํ
ทิสฺวา ฌานสฺส จ อุปฺปาทิตภาวํ ญตฺวา อลมฺพุสา ภีตา ขมาเปสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา เทฺว คาถา อภาสิ
        ตสฺส เตชญฺจ วิริยญฺจ         ธิตึ ญตฺวา สุวฑฺฒิตํ
        สิรสา อคฺคหี ปาเท          อิสิสิงฺคํ อลมฺพุสา ฯ
        มา เม กุชฺฌ มหาวีร         มา เม กุชฺฌ มหาอิเส
        มหา อตฺโถ มยา จิณฺโณ       ติทสานํ ยสสฺสินํ
        ตยาปิ กมฺปิตํ อาสิ           สพฺพํ เทวปุรํ ตทาติ ฯ
     อถ นํ โส ขมามิ เต ภทฺเท ยถาสุขํ คจฺฉาหีติ วิสชฺเชนฺโต
คาถมาห
        ตาวตึสา จ เย เทวา        ติทสานญฺจ วาสโว
        ตฺวญฺจ ภทฺเท สุขี โหหิ        คจฺฉ กญฺเญ ยถาสุขนฺติ ฯ
สา ตํ วนฺทิตฺวา เตเนว สุวณฺณปลฺลงฺเกน เทวปุรํ คตา ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา ติสฺโส คาถาโย อภาสิ
        ตสฺส ปาเท คเหตฺวาน        กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ
        อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน          ตมฺหา ฐานา อปกฺกมิ ฯ
        โย ตสฺสา อาสิ ปลฺลงฺโก      โสวณฺโณ โสปวาหโน
        สอุรจฺฉทปญฺญาโส            สหสฺสปฏิยตฺถโต
        ตเมว ปลฺลงฺกมารุยฺห         อคา เทวาน สนฺติเก ฯ
        ตโมกฺกมิว อายนฺตึ           ชลนฺตึ วิชฺชุตํ ยถา
        ปตีโต สุมโน วิตฺโต          เทวินฺโท อททา วรนฺติ ฯ
     ตตฺถ โอกฺกมิวาติ ทีปกํ วิย ฯ ปตีโตติ อาทีหิ ตุฏฺฐากาโรว
ทสฺสิโต ฯ อททา วรนฺติ อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา ฐิตาย ตุฏฺโฐ
วรํ อททา อทาสิ ฯ
     สา ตสฺส สนฺติเก วรํ คณฺหนฺตี โอสานคาถมาห
        วรญฺเจ เม อโท สกฺก        สพฺพภูตานมิสฺสร
        น อิสิปโลภิกา คจฺเฉ         เอตํ สกฺก วรํ วเรติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ สกฺก เทวราช สเจ เม ตฺวํ วรํ อโท ปุน
อิสิปโลภิกาย น คจฺเฉยฺยํ มา มํ เอตทตฺถาย ปหิเณยฺยาสิ
เอตํ วรํ วเรมีติ ฯ
     สตฺถา ตสฺส ภิกฺขุโน อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ
ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน โส ภิกฺขุ
โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา อลมฺพุสา โปราณทุติยิกา อโหสิ ฯ
อิสิสิงฺโค อุกฺกณฺฐิโต ภิกฺขุ ปิตา มหาอิสิ ปน อหเมวาติ ฯ
                   อลมฺพุสาชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                         ตติยํ ฯ
                   -----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๓๙๖-๔๑๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=8146&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=8146&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2478              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=10324              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=11235              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=11235              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]