อรรถกถาเล่มที่ ๔๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๗ วีสติ-จตฺตาฬีส

                      สงฺขปาลชาตกํ
     อริยาวกาโสสีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อุโปสถกมฺมํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตทา หิ สตฺถา อุโปสถิเก อุปาสเก สมฺปหํเสตฺวา
โปราณกปณฺฑิตา มหตึ นาคสมปตฺตึ ปหาย อุโปสถํ อุปวสึสุเยวาติ วตฺวา
เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต ราชคเห มคธราชา นาม รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตทา
โพธิสตฺโต ตสฺส รญฺโ อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ ฯ
ทุยฺโยธโนติสฺส นามํ กรึสุ ฯ โส วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ สพฺพสิปฺปานิ
อุคฺคณฺหิตฺวา อาคนฺตฺวา ปิตุ สิปฺปํ ทสฺเสสิ ฯ อถ นํ ปิตา รชฺเช
อภิสิญฺจิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อุยฺยาเน วสิ ฯ โพธิสตฺโต
ทิวสสฺส ติกฺขตฺตุํ ปิตุ สนฺติกํ อคมาสิ ฯ มหาลาภสกฺกาโร อุทปาทิ ฯ
โส เตน ปลิโพเธน กสิณปริกมฺมมตฺตํปิ กาตุํ อสกฺโกนฺโต จินฺเตสิ
มหา เม ลาภสกฺกาโร น สกฺกา มยา อิธ วสนฺเตน อิมํ ชฏํ
ฉินฺทิตุํ ปุตฺตสฺส อนาโรเจตฺวาว อญฺตฺถ คมิสฺสามีติ ฯ โส
กญฺจิ อชานาเปตฺวา อุยฺยานา นิกฺขมฺม มคธรฏฺ อติกฺกมิตฺวา
มหิสกรฏฺเ สงฺขปาลทหโต นาม นิกฺขนฺตาย กณฺณเวณฺณาย นทิยา
นิวตฺตเน จนฺทกปพฺพตํ อุปนิสฺสาย ปณฺณสาลํ กตฺวา ตตฺถ วสนฺโต
กสิณปริกมฺมํ กตฺวา ฌานาภิญฺา นิพฺพตฺเตตฺวา อุญฺฉาจริยาย
ยาเปสิ ฯ ตเมนํ สงฺขปาโล นาม นาคราชา มหนฺเตน ปริวาเรน
กณฺณเวณฺณนทิโต นิกฺขมิตฺวา อนฺตรนฺตรา อุปสงฺกมติ ฯ โส
ตสฺส ธมฺมํ เทเสสิ ฯ อถสฺส ปุตฺโต ปิตรํ ทฏฺุกาโม คตฏฺานํ
อชานนฺโต อนุวิจราเปตฺวา อสุกฏฺาเน นาม วสตีติ ตฺวา ตสฺส
ทสฺสนตฺถาย มหนฺเตน ปริวาเรน ตตฺถ คนฺตฺวา เอกมนฺเต ขนฺธาวารํ
นิวาสาเปตฺวา กติปเยหิ อมจฺเจหิ สทฺธึ อสฺสมปทาภิมุโข ปายาสิ ฯ
ตสฺมึ ขเณ สงฺขปาโล มหนฺเตน ปริวาเรน ธมฺมํ สุณนฺโต นิสีทิ ฯ
โส ตํ ราชานํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อิสึ วนฺทิตฺวา อุฏฺายาสนา
ปกฺกามิ ฯ ราชา ปิตรํ วนฺทิตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา นิสีทิตฺวา
ปุจฺฉิ ภนฺเต กตรราชา นาเมส ตุมฺหากํ สนฺติกํ อาคโตติ ฯ
ตาต สงฺขปาลนาคราชา นาเมโสติ ฯ โส ตสฺส สมฺปตฺตึ นิสฺสาย
นาคภวเน โลภํ กตฺวา กติปาหํ วสิตฺวา ปิตุ ภิกฺขาหารํ นิพทฺธาเปตฺวา
อตฺตโน นครเมว คนฺตฺวา จตูสุ ทานสาลาโย กาเรตฺวา
สกลชมฺพูทีปํ สงฺโขเภตฺวา ทานํ ทตฺวา สีลํ รกฺขิตฺวา อุโปสถวาสกมฺมํ
กตฺวา นาคภวนํ ปตฺเถตฺวา อายูหปริโยสาเน นาคภวเน
นิพฺพตฺติตฺวา สงฺขปาลนาคราชา หุตฺวา อโหสิ ฯ โส คจฺฉนฺเต
คจฺฉนฺเต กาเล ตาย สมฺปตฺติยา วิปฺปฏิสารี หุตฺวา ตโต ปฏฺาย
มนุสฺสโยนึ ปตฺเถนฺโต อุโปสถวาสํ วสิ ฯ อถสฺส นาคภวเน
วสนฺตสฺส อุโปสถวาโส น สมฺปชฺชติ สีลวินาสํ ปาปุณาติ ฯ
โส ตโต ปฏฺาย นาคภวนา นิกฺขมิตฺวา กณฺณเวณฺณาย อวิทูเร
มหามคฺคสฺส จ เอกปทิกมคฺคสฺส จ อนฺตเร เอกํ วมฺมิกํ ปริกฺขิปิตฺวา
อุโปสถํ อธิฏฺาย สมาทินฺนสีโล มม จมฺมมํสาทีหิ อตฺถิกา
จมฺมมํสาทีนิ หรนฺตูติ อตฺตานํ ทานมุเข วิสชฺเชตฺวา วมฺมิกมตฺถเก
นิปนฺโน สมณธมฺมํ กโรนฺโต จาตุทฺทเส ปณฺณรเส วสิตฺวา ปาฏิปเท
นาคภวนํ คจฺฉติ ฯ
     ตสฺมึ เอกทิวสํ เอวํ สีลํ สมาทยิตฺวา นิปนฺเน ปจฺจนฺตคามวาสิโน
โสฬส ชนา มํสํ อาหริสฺสามาติ อาวุธหตฺถา อรญฺเ
วิจรนฺตา กิญฺจิ อลภิตฺวา นิกฺขมนฺตา ตํ วมฺมิกมตฺถเก นิปนฺนํ
ทิสฺวา มยํ อชฺช โคธโปตกํปิ น ลภิมฺหา อิมํ นาคราชานํ
วธิตฺวา ขาทิสฺสามาติ จินฺเตตฺวา มหา โข ปเนส คยฺหมาโน
ปลาเปยฺยาติ ยถานิปนฺนเมว ตํ โภเคสุ สูเลหิ วิชฺฌิตฺวา ทุพฺพลํ
กตฺวา คณฺหิสฺสามาติ สูลาทีนิ อาทาย อุปสงฺกมึสุ ฯ โพธิสตฺตสฺสปิ
สรีรํ มหนฺตํ เอกโทณิกนาวปฺปมาณํ วฏฺเฏตฺวา ปิตสุมนปุปฺผทามํ
วิย ชิญฺชุกผลสนฺนิเภหิ อกฺขีหิ ชยสุมนปุปฺผสทิเสน สีเสน
สมนฺนาคโต อติวิย โสภติ ฯ โส เตสํ โสฬสนฺนํ ชนานํ
ปทสทฺเทน โภคนฺตรโต สีสํ นีหริตฺวา รตฺตกฺขีนิ อุมฺมิเลตฺวา เต
สูลหตฺเถ อาคจฺฉนฺเต ทิสฺวา จินฺเตสิ อชฺช มยฺหํ มโนรโถ
มตฺถกํ ปาปุณิสฺสติ อหํ อตฺตานํ ทานมุเข นิยฺยาเทตฺวา วิริยํ
อธิฏฺหิตฺวา นิปนฺโน อิเม มม สรีรํ สตฺตีหิ โกฏฺเฏตฺวา
ฉิทฺทาวฉิทฺทํ กโรนฺเต โกธวเสน อกฺขีนิ อุมฺมิเลตฺวา น โอโลเกสฺสามีติ ฯ
อตฺตโน สีลเภทภเยน ทฬฺหํ อธิฏฺาย สีสํ โภคนฺตเรเยว
ปเวเสตฺวา นิปชฺชิ ฯ อถ นํ เต อุปคนฺตฺวา นงฺคุฏฺเ คเหตฺวา
กฑฺฒนฺตา ภูมิยํ ปาเตตฺวา ติขิณสูเลหิ อฏฺสุ าเนสุ วิชฺฌิตฺวา
สกณฺฏกกาฬเวตฺตยฏฺิโย ปหารมุเขหิ ปเวเสตฺวา อฏฺสุ าเนสุ
กาเชนาทาย มหามคฺคํ ปฏิปชฺชึสุ ฯ มหาสตฺโต สูเลหิ วิชฺฌนโต
ปฏฺาย เอกฏฺาเนปิ โกธวเสน อกฺขีนิ อุมฺมิเลตฺวา เต น
โอโลเกสิ ฯ ตสฺส อฏฺหิ กาเชหิ อาทาย นียมานสฺส สีสํ
โอลมฺพิตฺวา ภูมิยํ ปหริ ฯ อถ นํ สีสมสฺส โอลมฺพตีติ มหามคฺเค
นิปชฺชาเปตฺวา ตรุณสูเลน นาสปูเฏ วิชฺฌิตฺวา รชฺชุกํ ปเวเสตฺวา
สีสํ อุกฺขิปิตฺวา กาชโกฏิยํ ลคฺคิตฺวา ปุนปิ อุกฺขิปิตฺวา มคฺคํ
ปฏิปชฺชึสุ ฯ
     ตสฺมึ ขเณ วิเทหรฏฺเ มิถิลนครวาสี อาฬาโร นาม กุฏุมฺพิโก
ปญฺจ สกฏสตานิ อาทาย สุขยานเก นิสีทิตฺวา คจฺฉนฺโต เต
โภชปุตฺเต โพธิสตฺตํ ตถา คณฺหิตฺวา คจฺฉนฺเต ทิสฺวา เตสํ
โสฬสนฺนํปิ โสฬสหิ วาหโคเณหิ สทฺธึ ปสตํ ปสตํ สุวณฺณมาสเก
สพฺเพสํปิ นิวาสนปารุปนานิ เตสํ ภริยานํปิ วตฺถาภรณานิ ทตฺวา
วิสชฺชาเปสิ ฯ โส นาคภวนํ คนฺตฺวา ตตฺถ ปปญฺจํ อกตฺวา
มหนฺเตน ปริวาเรน นิกฺขมิตฺวา อาฬารํ อุปสงฺกมิตฺวา นาคภวนสฺส
วณฺณํ กเถตฺวา ตํ อาทาย นาคภวนํ คนฺตฺวา ตีหิ นาคกญฺาสเตหิ
สทฺธึ มหนฺตมสฺส ยสํ ทตฺวา ทิพฺเพหิ กาเมหิ สนฺตปฺเปสิ ฯ
อาฬาโร นาคภวเน เอกวสฺสํ วสิตฺวา ทิพฺพกาเม ปริภุญฺชิตฺวา
อิจฺฉามหํ สมฺม ปพฺพชิตุนฺติ นาคราชสฺส กเถตฺวา ปพฺพชิตปริกฺขาเร
คเหตฺวา นาคภวนโต หิมวนฺตปฺปเทสํ คนฺตฺวา ปพฺพชิตฺวา ตตฺเถว
จิรํ วสิตฺวา อปรภาเค จาริกํ จรนฺโต พาราณสึ ปตฺวา ราชุยฺยาเน
วสิตฺวา ปุนทิวเส ภิกฺขาย นครํ ปวิสิตฺวา ราชทฺวารํ อคมาสิ ฯ
อถ นํ พาราณสิราชา ทิสฺวา อิริยาปเถ ปสีทิตฺวา ปกฺโกสาเปตฺวา
ปญฺตฺตาสเน นิสีทาเปตฺวา นานคฺครสโภชนํ โภเชตฺวา อญฺตรสฺมึ
นีเจ อาสเน นิสินฺโน วนฺทิตฺวา เตน สทฺธึ สลฺลปนฺโต ปมํ คาถมาห
                อริยาวกาโสสิ ปสนฺนเนตฺโต
                มญฺเ ภวํ ปพฺพชิโต กุลมฺหา
                กถํ นุ วิตฺตานิ ปหาย โภเค
                ปพฺพชิ นิกฺขมฺม ฆรา สปญฺโติ ฯ
     ตตฺถ อริยาวกาโสสีติ นิทฺโทสสุนฺทรสรีราวกาโสสิ อภิรูโปสีติ
อตฺโถ ฯ ปสนฺนเนตฺโตติ ปญฺจหิ ปสาเทหิ ยุตฺตเนตฺโต ฯ
กุลมฺหาติ ขตฺติยพฺราหฺมณกุลา วา เสฏฺิกุลา วา ปพฺพชิโตสีติ
มญฺามิ ฯ กถํ นูติ เกน การเณน กึ อารมฺมณํ กตฺวา
ธนญฺจ โภเค จ ปหาย ฆรา นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิโตสิ ฯ สปญฺโติ
ปณฺฑิตปุริโสติ ปุจฺฉิ ฯ
     ตโต ปรํ ตาปสสฺส จ รญฺโ จ วจนปฏิวจนวเสน คาถานํ
สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ ฯ
                สยํ วิมานํ นรเทว ทิสฺวา
                มหานุภาวสฺส มโหรคสฺส
                ทิสฺวาน ปุญฺาน มหาวิปากํ
                สทฺธายหํ ปพฺพชิโตมฺหิ ราช ฯ
                น กามกามา น ภยา น โทสา
                วาจํ มุสา ปพฺพชิตา ภณนฺติ
                อกฺขาหิ เม ปุจฺฉิโต เอตมตฺถํ
                สุตฺวาน เม ชายิหิติปฺปสาโท ฯ
                วาณิชฺช รฏฺาธิป คจฺฉมาโน
                ปเถ อทฺทสาสิมฺหิ โภชปุตฺเต
                ปวฑฺฒกายํ อุรคํ มหนฺตํ
                อาทาย คจฺฉนฺเต ปโมทมาเน ฯ
                โสหํ สมาคญฺฉิ ชนินฺท เตหิ
                ปหฏฺโลโม อวจสฺมิ ภีโต
                กุหึ อยํ นียติ ภีมกาโย
                นาเคน กึ กาหถ โภชปุตฺตา ฯ
                นาโค อยํ นียติ โภชนตฺถํ
                ปวฑฺฒกาโย อุรโค มหนฺโต
                สาธุญฺจ ถูลญฺจ มุทุญฺจ มํสํ
                น ตฺวํ รสญฺาสิ วิเทหปุตฺต ฯ
                อิโต มยํ คนฺตฺวา สกํ นิเกตํ
                อาทาย สตฺถานิ วิโกฏยิตฺวา
                มํสานิ ภกฺขาม ปโมทมานา
                มยํ หิ โว สตฺตโว ปนฺนคานํ ฯ
                สเจ อยํ นียติ โภชนตฺถํ
                ปวฑฺฒกาโย อุรโค มหนฺโต
                ททามิ โว พลิพทฺทานิ โสฬส
                นาคํ อิมํ มุญฺจถ พนฺธนสฺมา ฯ
                อทฺธา หิ โน ภกฺโข อยํ มนาโป
                พหู จ โน โอรคา ภุตฺตปุพฺพา
                กโรม เต ตํ วจนํ อาฬาร
                มิตฺตญฺจ โน โหหิ วิเทหปุตฺต ฯ
                ตทสฺสุ เต พนฺธนา โมจยึสุ
                ยํ นตฺถุโต ปฏิโมกฺขสฺส ปาเส
                มุตฺโต จ โส พนฺธนา นาคราชา
                ปกฺกามิ ปาจีนมุโข มุหุตฺตํ ฯ
                คนฺตฺวาน ปาจีนมุโข มุหุตฺตํ
                ปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ ปโลกยี มํ
                ตทสฺสาหํ ปิฏฺิโต อนฺวาคญฺฉิ
                ทสงฺคุลี อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา ฯ
                คจฺเฉว โข ตฺวํ ตรมานรูโป
                มา ตํ อมิตฺตา ปุน อคฺคเหสุํ
                ทุกฺโข หิ ลุทฺเทหิ ปุนา สมาคโม
                อทสฺสนํ โภชปุตฺตาน คจฺฉ ฯ
                อคมาสิ โส รหทํ วิปฺปสนฺนํ
                นีโลภาสํ รมณียํ สุติตฺถํ
                สมฺโมนตํ ชมฺพุหิ เวทิสาหิ
                ปาเวกฺขิ นิตฺติณฺณภโย ปตีโต ฯ
                โส ตํ ปวิสฺส น จิรสฺส นาโค
                ทิพฺเพน เม ปาตุรหู ชนินฺท
                อุปฏฺหี มํ ปิตรํว ปุตฺโต
                หทยงฺคมํ กณฺณสุขํ ภณนฺโต ฯ
                ตฺวํ เมสิ มาตา จ ปิตา อาฬาร
                อพฺภนฺตโร ปาณทโท สหาโย
                สกญฺจ อิทฺธึ ปฏิลาภโกสฺมิ
                อาฬาร ปสฺส เม นิเวสนานิ
                ปหูตภกฺขํ พหุอนฺนปานํ
                มสกฺกสารํ วิย วาสวสฺสาติ ฯ
     ตตฺถ วิมานนฺติ สงฺขปาลนาครญฺโ อเนกสตนาฏกิตฺถีสมฺปตฺติสมฺปนฺนํ
กาญฺจนมณิวิมานํ ฯ ปุญฺานนฺติ เตน กตปุญฺานํ มหนฺตํ
วิปากํ ทิสฺวา กมฺมญฺจ ผลญฺจ ปรโลกญฺจ สทฺทหิตฺวา ปวตฺตาย
สทฺธาย อหํ ปพฺพชิโต ฯ น กามกามาติ น วตฺถุกาเมนปิ ภเยนปิ
โทเสนปิ มุสา ภณนฺติ ฯ ชายิหิตีติ ภนฺเต ตุมฺหากํ วจนํ สุตฺวา
มยฺหํปิ ปสาโท โสมนสฺสํ ชายิสฺสติ ฯ วาณิชฺชนฺติ วาณิชฺชกมฺมํ
กริสฺสามีติ คจฺฉนฺโต ฯ ปเถ อทฺทสาสิมฺหีติ ปญฺจนฺนํ สกฏสตานํ
ปุรโต สุขยานเก นิสีทิตฺวา คจฺฉนฺโต มหามคฺเค ชนปทมนุสฺเส
อทฺทสํ ฯ ปวฑฺฒกายนฺติ วฑฺฒิตกายํ ฯ อาทายาติ อฏฺหิ กาเชหิ
คเหตฺวา ฯ อวจสฺมีติ อภาสึ ฯ ภีมกาโยติ ภยชนนกาโย ฯ
โภชปุตฺตาติ ลุทฺทปุตฺเต ปิยสมุทาจาเรนาลปติ ฯ วิเทหปุตฺตาติ
วิเทหรฏฺวาสิตาย อาฬารํ อาลปึสุ ฯ วิโกฏยิตฺวาติ ฉินฺทิตฺวา ฯ
มยญฺหิ โว สตฺตโวติ มยํ ปน นาคานํ เวริโน นาม ฯ โภชนตฺถนฺติ
โภชนตฺถาย ฯ มิตฺตญฺจ โน โหหีติ ตฺวํ อมฺหากํ มิตฺโต โหหิ
กตคุณํ ชาน ฯ ตทสฺสุ เตติ มหาราช เตหิ โภชปุตฺเตหิ เอวํ
วุตฺเต อหํ เตสํ โสฬส วาหโคเณ นิวาสนปารุปนานิ ปสตํ ปสตํ
สุวณฺณมาสเก ภริยานญฺจ เนสํ วตฺถาลงฺการํ อทาสึ อถ เต
สงฺขปาลนาคราชานํ ภูมิยํ นิปชฺชาเปตฺวา อตฺตโน กกฺขลตาย
กณฺฏกาจิตา กาฬเวตฺตลตา โกฏิยํ คเหตฺวา อากฑฺฒิตุํ อารภึสุ อถาหํ
นาคราชานํ กิลมนฺตํ ทิสฺวา อกิลมนฺโตว อสินา ตา ลตา ฉินฺทิตฺวา
ทารกานํ กณฺณเวโต วฏฺฏิหรณนิยาเมน อทุกฺขาเปนฺโต สนิกํ
นีหรึ ตสฺมึ กาเล เต โภชปุตฺตา ยํ พนฺธนํ อสฺส นตฺถุโต
ปเวเสตฺวา ปาเส ปฏิโมกฺขํ ตสฺมา พนฺธนา ตํ อุรคํ โมจยึสุ ฯ
ตสฺส นาสโต สห ปาเสน ตํ รชฺชุกํ นีหรึสูติ ทีเปติ ฯ อิติ
เต อุรคํ วิสชฺเชตฺวา โถกํ คนฺตฺวา อยํ อุรโค ทุพฺพโล
มตกาเล นํ คเหตฺวาว คจฺฉิสฺสามีติ นิลียึสุ ฯ ปุณฺเณหีติ โสปิ
มุหุตฺตํ ปาจีนมุโข คนฺตฺวา อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ มํ ปโลกยิ ฯ
ตทสฺสาหนฺติ ตทา อสฺส อหํ ฯ คจฺเฉวาติ เอวนฺตํ อวจนฺติ วทติ ฯ
รหทนฺติ กณฺณเวณฺณรหทํ ฯ สมฺโมนตนฺติ อุภยตีเรสุ
ชุมฺพูรุกฺขเวทิสารุกฺเขหิ โอนตํ วินตํ ฯ นิตฺติณฺณภโย ปตีโตติ โส กิร ตํ
รหทํ ปสฺสนฺโต อาฬารสฺส นิปจฺจการํ ทสฺเสตฺวา ยาว นงฺคุฏฺา
โอตฺตริ ฯ อุทเก ปวิฏฺปวิฏฺฏฺานเมวสฺส นิพฺภยํ อโหสิ ฯ
ตสฺมา นิตฺติณฺณภโย ปตีโต หตฺถตุฏฺโ ปาเวกฺขีติ ฯ ปวิสฺสาติ
ปเวเสตฺวา ฯ ทิพฺเพน เมติ นาคภวเน ปมาทํ อนาปชฺชิตฺวา มยิ
กณฺณเวณฺณนทีตีรํ อนติกฺกนฺเตเยว ทิพฺเพน ปริวาเรน มม ปุรโต
ปาตุรโหสิ ฯ อุปฏฺหีติ อุปาคมิ ฯ อพฺภนฺตโรติ หทยมํสสทิโส ฯ
ตฺวํ มม พหูปกาโร สกฺการํ เต กริสฺสามิ ฯ ปสฺส เม นิเวสนานีติ
มม นาคภวนํ ปสฺส ฯ มสกฺกสารํ วิยาติ มสกฺกสาโร วุจฺจติ
โอสกฺกนปริสกฺกนาภาเวน ฆนสารตาย จ สิเนรุปพฺพตราชา อยํ ตตฺถ
มาปิตตาวตึสภวนํ สนฺธาเยวมาห ฯ
     มหาราช เอวํ วตฺวา โส นาคราชา อุตฺตรึ อตฺตโน นาคภวนํ
วณฺเณนฺโต คาถาทฺวยมาห
                ตํ ภูมิภาเคหิ อุเปตรูปํ
                อสกฺขรา เจว มุทู สุภา จ
                นีจาติณา อปฺปรชา จ ภูมิ
                ปาสาทิกา ยตฺถ ชหนฺติ โสกํ ฯ
                อนาวกุลา เวฬุริยูปนีลา
                จตุทฺทิสํ อมฺพวนํ สุรมฺมํ
                ปกฺกา จ เปสี สผลา สุผุลฺลา
                นิจฺโจตุกา ธารยนฺติ ผลานีติ ฯ
     ตตฺถ อสกฺขราติ ยา ตตฺถ ภูมิ ปาสาณสกฺขรรหิตา มุทุ
สุภา กาญฺจนรชฏมณิมยา สตฺตรตนวาลุกากิณฺณา ฯ นีจาติณาติ
อินฺทโคปกปิฏฺิสทิสวณฺเณหิ นีจติเณหิ สมนฺนาคตา ฯ อปฺปรชาติ
ปํสุรหิตา ฯ ยตฺถ ชหนฺติ โสกนฺติ ยตฺถ ปวิฏฺมตฺตาว นิสฺโสกา
โหนฺติ ฯ อนาวกุลาติ น อวกุลา อขนิมา อุปริ อุกฺกุลวิกุลภาวรหิตา
วา สมสณฺิตา ฯ เวฬุริยูปนีลาติ เวฬุริเยน อุปนีลา ตตฺถ นาคภวเน
เวฬุริยมยา ปสนฺนสลิลา นีโลภาสา อเนกวณฺณกมลุปฺปลสญฺฉนฺนา
โปกฺขรณีติ อตฺโถ ฯ จตุทฺทิสนฺติ โปกฺขรณิยา จตูสุ ทิสาสุ ฯ
ปกฺกา จาติ ตสฺมึ อมฺพวเน อมฺพรุกฺขา ปกฺกผลา จ อฑฺฒปกฺกผลา
จ ตรุณผลา จ ผุลฺลิตาเยวาติ อตฺโถ ฯ นิจฺโจตุกาติ ฉนฺนมฺปิ
อุตูนํ อนุรูเปหิ ปุปฺผผเลหิ สมนฺนาคตาติ ฯ
                เตสํ วนานํ นรเทว มชฺเฌ
                นิเวสนํ ภสฺสรสนฺนิกาสํ
                รชฏคฺคฬํ โสวณฺณมยํ อุฬารํ
                ปภาสติ วิชฺชุริวนฺตลิกฺเข ฯ
                มณิมยา โสวณฺณมยา อุฬารา
                อเนกจิตฺตา สสตํ สุนิมฺมิตา
                ปริปูรา กญฺาหิ อลงฺกตาหิ
                โสวณฺณกายูรธราหิ ราช ฯ
                โส สงฺขปาโล ตรมานรูโป
                ปาสาทมารุยฺห อโนมวณฺโณ
                สหสฺสถมฺภํ อตุลานุภาวํ
                ยตฺถสฺส ภริยา มเหสี อโหสิ ฯ
                เอกา จ นารี ตรมานรูปา
                อาทาย เวฬุริยมยํ มหคฺฆํ
                สุภํ มณึ ชาติมนฺตูปปนฺนํ
                อโจทิตา อาสนมพฺภิหาสิ ฯ
                ตโต มํ อุรโค หตฺเถ คเหตฺวา
                นิสีทยี ปมุขอาสนสฺมึ
                อิทมาสนํ อตฺร ภวํ นิสีทตุ
                ภวญฺหิ เม อญฺตโร ครูนํ ฯ
                อญฺา จ นารี ตรมานรูปา
                อาทาย วารึ อุปสงฺกมิตฺวา
                ปาทานิ ปกฺขาลยิ เม ชนินฺท
                ภริยาว ภตฺตู ปติโน ปิยสฺส ฯ
                อปรา จ นารี ตรมานรูปา
                ปคฺคยฺห โสวณฺณมยาย จาฏิยา
                อเนกสูปํ วิวิธํ วิยญฺชนํ
                อุปนามยี ภตฺต มนุญฺรูปํ ฯ
                ตุริเยหิ มํ ภารต ภุตฺตภตฺตํ
                อุปฏฺหุํ ภตฺตุ มโน วิทิตฺวา
                ตตุตฺตรึ มํ นิปติ มหนฺตํ
                ทิพฺเพหิ กาเมหิ อนปฺปเกหีติ ฯ
     ตตฺถ นิเวสนนฺติ ปาสาโท ฯ ภสฺสรสนฺนิกาสนฺติ ปภสฺสรทสฺสนํ ฯ
รชฏคฺคฬนฺติ รชฏทฺวารกวาตํ ฯ มณิมยาติ เอวรูปา
ตตฺถ กูฏาคารา จ คพฺภา จ ฯ ปริปูราติ สํปุณฺณา ฯ โส สงฺขปาโลติ
มหาราช อหํ เอวํ ตสฺมึ นาคภวนํ วณฺเณนฺเต ตํ ทฏฺุกาโม
อโหสึ อถ มํ ตตฺถ เนตฺวา โส สงฺขปาโล หตฺเถ คเหตฺวา
ตรมาโน เวฬุริยถมฺเภหิ สหสฺสถมฺภํ ปาสาทํ อารุยฺห ยสฺมึ าเน
อสฺส มเหสี อโหสิ ตํ านํ เนตีติ ทีเปติ ฯ เอกา จาติ มยิ
ปาสาทํ อภิรุฬฺเห เอกา อิตฺถี อญฺเหิปิ มณีหิ ชาติมนฺเตหิ
อุเปตํ สุภํ เวฬุริยาสนํ เตน นาคราเชน อวุตฺตาว ฯ อพฺภิหาสีติ
อภิหริ อตฺถรีติ วุตฺตํ โหติ ฯ ปมุขอาสนสฺมินฺติ ปมุขาสนสฺมึ ฯ
อุตฺตมาสเน นิสีทาเปสีติ อตฺโถ ฯ ครูนนฺติ มาตาปิตูนํ เม ตฺวํ
อญฺตโรติ เอวํ วตฺวา นิสีทาเปสิ ฯ วิวิธํ วิยญฺชนนฺติ วิวิธํ
พฺยญฺชนํ ฯ ภตฺต มนุญฺรูปนฺติ ภตฺตํ มนุญฺรูปํ ฯ ภารตาติ
ราชานํ อาลปติ ฯ ภุตฺตภตฺตนฺติ กตภตฺตกิจฺจํ ฯ อุปฏฺหุนฺติ
อเนกสเตหิ ตุริเยหิ คนฺธพฺพํ กุรุมานา อุปฏฺหึสุ ฯ ภตฺตุ มโน
วิทิตฺวาติ อตฺตโน ปติโน จิตฺตํ ชานิตฺวา ฯ ตตุตฺตรินฺติ ตโต
คนฺธพฺพกรณโต อุตฺตรึ ฯ มํ นิปตีติ โส นาคราชา มํ อุปสงฺกมิ ฯ
มหนฺตํ ทิพฺเพหีติ มหนฺเตหิ อุฬาเรหิ ทิพฺเพหิ ฯ กาเมหีติ เตหิ
จ น อปฺปเกหิ อนปฺปเกหิ ฯ
     เอวํ อุปสงฺกมิตฺวา จ ปน คาถมาห
                ภริยา มเมตา ติสตา อาฬาร
                สพฺพตฺตมชฺฌา ปทุมุตฺตราภา
                อาฬาร เอตาสุ เต กามกาโร
                ททามิ เต ตา ปริจารยสฺสูติ ฯ
     ตตฺถ สพฺพตฺตมชฺฌาติ สพฺพา อตฺตมชฺฌา ปาณินา
คหิตปฺปมาณมชฺฌาติ อตฺโถ ฯ อฏฺกถายํ ปน สุมชฺฌาติ ปาโ ฯ
ปทุมุตฺตราภาติ ปทุมวณฺณอุตฺตราภา ฯ ปทุมวณฺณจฺฉวิโยติ อตฺโถ ฯ
ปริจารยสฺสูติ ตา อตฺตโน ปาทปริจาริกา กโรหีติ วตฺวา ตีหิ
อิตฺถีสเตหิ สทฺธึ มหาสมฺปตฺตึ มยฺหํ อทาสิ ฯ
     โสหํ
                สํวจฺฉรํ ทิพฺพรสานุภุตฺวา
                ตทาสฺสุหํ อุตฺตริ ปจฺจภาสึ
                นาคสฺสิทํ กินฺติ กถญฺจ ลทฺธํ
                กถชฺฌคมาสิ วิมานเสฏฺ ฯ
                อธิจฺจ ลทฺธํ ปริณามชนฺเต
                สยํ กตํ อุทาหุ เทเวหิ ทินฺนํ
                ปุจฺฉามิ ตํ นาคราเช ตมตฺถํ
                กถชฺฌคมาสิ วิมานเสฏฺนฺติ ฯ
     ตตฺถ ทิพฺพรสานุภุตฺวาติ ทิพฺเพ กามคุณรเส อนุภวิตฺวา ฯ
ตทาสฺสุหนฺติ ตทา อสฺสุ อหํ ฯ นาคสฺสิทนฺติ ภทฺทมุขสฺส
สงฺขปาลนาคราชสฺส อิทํ สมฺปตฺติชาตํ ฯ กินฺติ กึ นาม กมฺมํ กตฺวา
ลทฺธํ กถเมตํ วิมานเสฏฺ ตฺวํ อชฺฌคมาสีติ อิติ นํ อหํ
ปุจฺฉึ ฯ อธิจฺจ ลทฺธนฺติ อเหตุนา ลทฺธํ ฯ ปริณามชนฺเตติ เกนจิ ตว
อตฺถาย ปริณามิตตฺตา ปริณามโต ชาตํ ฯ สยํ กตนฺติ การเก
ปกฺโกสาเปตฺวา รตนานิ ทตฺวา การิตนฺติ ฯ
     ตโต ปรา ทฺวินฺนํปิ วจนปฏิวจนคาถา จ
                นาธิจฺจ ลทฺธํ น ปริณามชมฺเม
                น สยํ กตํ นปิ เทเวหิ ทินฺนํ
                สเกหิ กมฺเมหิ อปาปเกหิ
                ปุญฺเหิ เม ลทฺธมิทํ วิมานํ ฯ
                กินฺเต วตํ กึ ปน พฺรหฺมจริยํ
                กสฺส สุจิณฺณสฺส อยํ วิปาโก
                อกฺขาหิ เม นาคราเช ตมตฺถํ
                กถํ นุ เต ลทฺธมิทํ วิมานํ ฯ
                ราชา อโหสึ มคธานมิสฺสโร
                ทุยฺโยธโน นาม มหานุภาโว
                โส อิตรํ ชีวิตํ สํวิทิตฺวา
                อสสฺสตํ วิปริณามธมฺมํ ฯ
                อนฺนญฺจ ปานญฺจ ปสนฺนจิตฺโต
                สกฺกจฺจ ทานํ วิปุลํ อทาสึ
                โอปานภูตํ เม ฆรํ ตทาสิ
                สนฺตปฺปิตา สมณพฺราหฺมณา จ ฯ
                มาลญฺจ คนฺธญฺจ วิเลปนญฺจ
                ปทีปยํ ยานมุปสฺสยญฺจ
                อจฺฉาทนํ สยนมถนฺนปานํ
                สกฺกจฺจ ทานานิ อทมฺห ตตฺถ ฯ
                ตํ เม วตํ ตํ ปน พฺรหฺมจริยํ
                ตสฺส สุจิณฺณสฺส อยํ วิปาโก
                เตเนว เม ลทฺธมิทํ วิมานํ
                ปหูตภกฺขํ พหุอนฺนปานํ ฯ
                นจฺเจหิ คีเตหิ จุเปตรูปํ
                จิรฏฺิติกํ น จ สสฺสตายํ
                อปฺปานุภาวา ตํ มหานุภาวํ
                เตชสฺสินํ หนฺติ อเตชวนฺโต
                กิเมว ทาาวุธ กึ ปฏิจฺจ
                หตฺถตฺถมาคญฺฉิ วนิพฺพกานํ ฯ
                ภยํ นุ เต อนฺวคตํ มหนฺตํ
                เตโช นุ เต อนฺวคตํ ทนฺตมูลํ
                กิเมว ทาาวุธ กึ ปฏิจฺจ
                กิเลสมาปชฺชิ วนิพฺพกานํ ฯ
                น เม ภยํ อนฺวคตํ มหนฺตํ
                เตโช น สกฺกา มม เตภิ หนฺตุํ
                สตญฺจ ธมฺมานิ สุกิตฺติตานิ
                สมุทฺทเวลาว ทุรจฺจยานิ ฯ
                จาตุทฺทสึ ปญฺจทสึ อาฬาร
                อุโปสถํ นิจฺจมุปาวสามิ
                อถาคมุํ โสฬส โภชปุตฺตา
                รชฺชุํ คเหตฺวาน ทฬฺหญฺจ ปาสํ ฯ
                เภตฺวาน นาสํ อติกสฺส รชฺชุํ
                นยึสุ มํ สมฺปริคยฺห ลุทฺทา
                เอตาทิสํ ทุกฺขมหํ ติติกฺขํ
                อุโปสถํ อปฺปฏิโกปยนฺโต ฯ
                เอกายเน ตํ ปเถ อทฺทสํสุ
                พเลน วณฺเณน จุเปตรูปํ
                สิริยา ปญฺาย จ ภาวิโตสิ
                กิมตฺถิยํ นาค ตโป กโรสิ ฯ
                น ปุตฺตเหตุ น ธนสฺส เหตุ
                น อายุโน จาปิ อาฬาร เหตุ
                มนุสฺสโยนึ อภิปตฺถยาโน
                ตสฺมา ปรกฺกมฺม ตโป กโรมิ ฯ
                ตฺวํ โลหิตกฺโข วิหตนฺตรํโส
                อลงฺกโต กปฺปิตเกสมสฺสุ
                สุโรสิโต โลหิตจนฺทเนน
                คนฺธพฺพราชาว ทิสา ปภาสสิ ฯ
                เทวิทฺธิปตฺโตสิ มหานุภาโว
                สพฺเพหิ กาเมหิ สมงฺคิภูโต
                ปุจฺฉามิ ตํ นาคราเช ตมตฺถํ
                เสยฺโย อิโต เกน มนุสฺสโลโก ฯ
                อาฬาร นาญฺตฺร มนุสฺสโลกา
                สุทฺธิ วา สํวิชฺชติ สํยโม วา
                อหญฺจ ลทฺธาน มนุสฺสโยนึ
                กาหามิ ชาติมรณสฺส อนฺตํ ฯ
                สํวจฺฉโร เม วุสิโต ตวนฺติเก
                อนฺเนน ปาเนน อุปฏฺิโตสฺมิ
                อามนฺตยิตฺวาน ปเลมิ นาค
                จิรปฺปวุฏฺโสฺมิ อหํ ชนินฺท ฯ
                ปุตฺตา จ ทารา จ อนุชีวิโน จ
                นิจฺจานุสิฏฺา อุปติฏฺเต ตํ
                กจฺจินุ เต นาภิสํสิตฺถ โกจิ
                ปิยญฺหิ เม ทสฺสนํ ตุยฺห อาฬาร ฯ
                ยถาปิ มาตุ จ ปิตุ อคาเร
                ปุตฺโต ปิโย ปฏิวิหิโตว เสยฺย
                ตโตปิ มยฺหํ อิธเมว เสยฺโย
                จิตฺตญฺหิ เต นาค มยิ ปสนฺนํ ฯ
                มณิ มมํ วิชฺชติ โลหิตงฺโค
                ธนาหโร มณิรตนํ อุฬารํ
                อาทาย ตํ คจฺฉ สกํ นิเกตํ
                ลทฺธา ธนนฺตํ มณิโมสฺสชสฺสูติ ฯ
     ตตฺถ กินฺเต วตนฺติ กึ ตว วตสมาทานํ ฯ พฺรหฺมจริยนฺติ
เสฏฺจริยํ ฯ โอปานภูตนฺติ จตุมหาปเถ ขตโปกฺขรณี วิย
ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณานํ ยถาสุขํ ปริภุญฺชิตพฺพวิภวํ ฯ น จ สสฺสตายนฺติ
จิรฏฺิติกํ สมานํปิ เจตํ มยฺหํ สสฺสตํ น โหตีติ เม กเถติ ฯ
อปฺปานุภาวาติ โภชปุตฺเต สนฺธายาห ฯ หนฺตีติ อฏฺสุ าเนสุ
สูเลหิ วิชฺฌนฺตา กึการณา หนึสุ ฯ กึ ปฏิจฺจาติ กํ สนฺธาย ตฺวํ
ตทา เตสํ หตฺถตฺถํ อาคญฺฉิ วสํ อุปคโต ฯ วนิพฺพกานนฺติ โภชปุตฺตา
อิธ วนิพฺพกาติ วุตฺตา ฯ เตโช นุ เต อนฺวคตํ ทนฺตมูลนฺติ กึ นุ
ตว เตโช โภชปุตฺเต ทิสฺวา ตทา ภยํ มหนฺตํ อนฺวคตํ อุทาหุ
วิสํ ทนฺตมูลํ อนฺวคตํ ฯ กิเลสนฺติ ทุกฺขํ ฯ วนิพฺพกานนฺติ
โภชปุตฺตานํ สนฺติเก โภชปุตฺเต นิสฺสายาติ อตฺโถ ฯ เตโช น
สกฺกา มม เตภิ หนฺตุนฺติ มม วิสเตโช อญฺสฺส เตเชน อภิหนฺตุํปิ
น สกฺกา เตสํ ฯ สตนฺติ พุทฺธาทีนํ ฯ ธมฺมานีติ สีลสมาธิปญฺาขนฺติ-
อนุทฺทยาเมตฺตาภาวนาสงฺขาตานิ ธมฺมานิ ฯ สุกิตฺติตานีติ สุวณฺณิตานิ
สุกถิตานิ ฯ กินฺติ กตฺวา ฯ สมุทฺทเวลาว ทุรจฺจยานีติ เตหิ สมุทฺทเวลา
วิย สปฺปุริเสหิ ชีวิตตฺถํปิ ทุรจฺจยานีติ วณฺณิตานิ ตสฺมา อหํ
สีลเภทภเยน ขนฺติเมตฺตาสมนฺนาคโต หุตฺวา มม โกปสฺส สีลเวลนฺตํ
อติกฺกมิตุํ น อทาสินฺติ อาห ฯ อิมิสฺสา ปน สงฺขปาลธมฺมเทสนาย
ทสปิ ปารมิโย ลพฺภนฺติ ฯ ตทา หิ มหาสตฺเตน สรีรสฺส
ปริจฺจตฺตภาโว ทานปารมี นาม โหติ ฯ ตถารูเปนปิ วิสเตเชน
สีลสฺส อภินฺนตา สีลปารมี ฯ นาคภวนโต นิกฺขมิตฺวา สมณธมฺมกรณํ
เนกฺขมฺมปารมี ฯ อิทญฺจีทญฺจ กาตุํ วฏฺฏตีติ สํวิทหนํ
ปญฺาปารมี ฯ อธิวาสนวิริยํ วิริยปารมี ฯ อธิวาสนขนฺติ
ขนฺติปารมี ฯ สจฺจสมาทานํ สจฺจปารมี ฯ มม สีลํ น ภินฺทิสฺสามีติ
อธิฏฺานํ อธิฏฺานปารมี ฯ อนุทฺทยภาโว เมตฺตาปารมี ฯ เวทนาย
มชฺฌตฺตภาโว อุเปกฺขาปารมี ฯ อถาคมุนฺติ อเถกทิวสํ วมฺมิกมตฺถเก
นิปนฺนํ ทิสฺวา โสฬส โภชปุตฺตา ขรรชฺชุญฺจ ทฬฺหปาสญฺจ สูลานิ
จ คเหตฺวา มม สนฺติกํ อาคตา ฯ เภตฺวานาติ มม สรีรํ อฏฺสุ
าเนสุ ภินฺทิตฺวา กณฺฏกลตา ปเวเสตฺวา ฯ นาสํ อติกสฺส
รชฺชุนฺติ โถกํ คนฺตฺวา สีสํ เม โอลมฺพนฺตํ ทิสฺวา มหามคฺเค
นิปชฺชาเปตฺวา ปุน นาสํปิ เม ภินฺทิตฺวา วิวฏฺฏรชฺชุํ อติกสฺส
กาชโกฏิยํ ลคฺเคตฺวา สมนฺตโต ปริคฺคเหตฺวา มํ นยึสุ ฯ อทฺทสํสูติ
สมฺม สงฺขปาล เต โภชปุตฺตา เอกายเน เอกคมเน ชงฺฆปทิกมคฺเค
ตํ พเลน วณฺเณน จ อุเปตรูปํ ปสฺสึสุ ตฺวํ ปน อิสฺสริยโสภคฺคสิริยา
จ ปญฺาย จ ภาวิโต วฑฺฒิโต โส ตฺวํ เอวรูโป
สมาโน กิมตฺถํ ตปํ กโรสิ กึ อิจฺฉนฺโต อุโปสถวาสํ อุปวสสิ
สีลํ รกฺขสิ ฯ อทฺทสาสินฺติปิ ปาโ ฯ อหํ เอกายเน มหามคฺเค
ตํ อทฺทสินฺติ อตฺโถ ฯ อภิปตฺถยาโนติ ปตฺเถนฺโต ฯ ตสฺมาติ
ยสฺมา มนุสฺสโยนึ ปตฺเถมิ ตสฺมา วิริเยน ปรกฺกมิตฺวา ตโปกมฺมํ
กโรมีติ ฯ สุโรสิโตติ สุอนุลิตฺโต ฯ อิโตติ อิมมฺหา นาคภวนา
มนุสฺสโลโก เกน อุตฺตริตโร ฯ สุทฺธีติ มคฺคผลนิพฺพานสงฺขาตา
วิสุทฺธิ ฯ สํยโมติ สีลํ ฯ อิทํ โส มนุสฺสโลเกเยว พุทฺธปจฺเจกพุทฺธานํ
อุปฺปตฺตึ สนฺธายาห ฯ กาหามีติ อตฺตโน อปฺปฏิสนฺธิกภาวํ
กโรนฺโต ชาติชรามรณสฺส อนฺตํ กริสฺสามีติ ฯ เอวํ มหาราช โส
สงฺขปาโล มนุสฺสโลกํ วณฺเณสีติ ฯ สํวจฺฉโร เมติ เอวํ มหาราช
ตสฺมึ มนุสฺสโลกํ วณฺเณนฺเต อหํ ปพฺพชฺชาย สิเนหํ กตฺวา
เอตทโวจํ ฯ ตตฺถ อุปฏฺิโตสฺมีติ อนฺนปาเนน เจว ทิพฺเพหิ จ
กามคุเณหิ ปริจิณฺโณ มานิโต ฯ ปเลมีติ สเรมิ คจฺฉามิ ฯ
จิรปฺปวุฏฺโสฺมีติ อหํ มนุสฺสโลกโต จิรปฺปวุฏฺโ ฯ นาภิสํสิตฺถาติ
กจฺจิ นุโข มม ปุตฺตาทีสุ โกจิ ตํ น อกฺโกสิ น ปริภาสสีติ
ปุจฺฉติ ฯ นาภิสชฺเชถาติปิ ปาโ ฯ น โกเปสีติ อตฺโถ ฯ
ปฏิวิหิโตติ ปฏิชคฺคิโต ฯ มณิ มมนฺติ สเจ สมฺม อาฬาร
คจฺฉสิเยว เอวํ สนฺเต มม โลหิตงฺโค ธนาหรโณ สพฺพกามทโท
มณิ สํวิชฺชติ ตํ อาฬาร มณิรตนํ อาทาย ตว เคหํ คจฺฉ
ตตฺถ อิมสฺสานุภาเวน ยาวทิจฺฉกํ ธนํ ลทฺธา ปุน อิมํ มณิรตนํ
โอสฺสชสฺสุ โอสฺสชนฺโต จ อญฺตฺถ อโนสฺสชิตฺวา อตฺตโน
อุทกจาฏิยํ โอสฺสเชยฺยาสีติ วตฺวา มยฺหํ มณิรตนํ อุปเนสีติ วทติ ฯ
     เอวํ วตฺวา อถาหํ มหาราช นาคราชานํ เอตทโวจํ
สมฺม นาหํ ธเนนตฺถิโก ปพฺพชิตุํ ปน อิจฺฉามีติ ปพฺพชิตปริกฺขารํ
ยาจิตฺวา เตเนว สทฺธึ นาคภวนโต นิกฺขมิตฺวา ตํ นิวตฺเตตฺวา
หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา ปพฺพชิโตติ วตฺวา รญฺโ ธมฺมกถํ  กเถนฺโต
คาถาทฺวยมาห
                ทิฏฺา มยา มานุสิกาปิ กามา
                อสสฺสตา วิปริณามธมฺมา
                อาทีนวํ กามคุเณสุ ทิสฺวา
                สทฺธายหํ ปพฺพชิโตมฺหิ ราช ฯ
                ทุมปฺผลาเนว ปตนฺติ มานวา
                ทหรา จ วุฑฺฒา จ สรีรเภทา
                เอตํปิ ทิสฺวา ปพฺพชิโตมฺหิ ราช
                อปณฺณกํ สามญฺเมว เสยฺโยติ ฯ
     ตตฺถ สทฺธายาติ กมฺมญฺจ ผลญฺจ นิพฺพานญฺจ สทฺทหิตฺวา ฯ
ทุมปฺผลาเนวาติ ยถา รุกฺขผลานิ ปกฺกานิปิ อปกฺกานิปิ ปตนฺติ
ตถาปิ ทหรา จ วุฑฺฒา ปตนฺติ ฯ อปณฺณกนฺติ อวิรุทฺธํ
นิยฺยานิกํ ฯ สามญฺเมว เสยฺโยติ ปพฺพชฺชาว อุตฺตมาติ ปพฺพชฺชาย
คุณํ ทิสฺวา ปพฺพชิโตมฺหิ มหาราชาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา อนนฺตรํ คาถมาห
                อทฺธา หเว เสวิตพฺพา สปญฺา
                พหุสฺสุตา เย พหุานจินฺติโน
                นาคญฺจ สุตฺวาน ตุวญฺจ อาฬาร
                กาหามิ ปุญฺานิ อนปฺปกานีติ ฯ
     ตตฺถ เย พหุานจินฺติโนติ เย พหูนิ การณานิ ชานนฺติ ฯ
นาคญฺจาติ ตถา อปฺปมาทวิหารีนํ นาคราชานญฺจ ตฺวญฺจ วจนํ
สุตฺวา ฯ
     อถสฺส อุสฺสาหํ ชเนนฺโต ตาปโส โอสานคาถมาห
                อทฺธา หเว เสวิตพฺพา สปญฺา
                พหุสฺสุตา เย พหุานจินฺติโน
                นาคญฺจ สุตฺวาน มมญฺจ ราช
                กโรหิ ปุญฺานิ อนปฺปกานีติ ฯ
     เอวํ โส รญฺโ ธมฺมํ เทเสตฺวา ตตฺเถว จตฺตาโร
วสฺสานมาเส วสิตฺวา ปุน หิมวนฺตํ คนฺตฺวา ยาวชีวํ จตฺตาโร
พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา พฺรหฺมโลกูปคโต อโหสิ ฯ สงฺขปาโลปิ
ยาวชีวํ อุโปสถวาสํ วสิตฺวา ราชา จ ทานาทีนิ ปุญฺานิ
กตฺวา ยถากมฺมํ คโต ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ โปราณกปณฺฑิตา
นาคสมฺปตฺตึ ปหาย อุโปสถวาสํ วสึสูติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ
ตทา ปิตา ตาปโส กสฺสโป อโหสิ พาราณสิราชา อานนฺโท
อาฬาโร สารีปุตฺโต สงฺขปาโล ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ
                   สงฺขปาลชาตกํ นิฏฺิตํ ฯ
                        จตุตฺถํ ฯ
                    ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๔๑๐-๔๓๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=8443&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=8443&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2495
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=10422
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=11344
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=11344
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27