ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๒ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๘ ปญฺญาส-อสีตินิปาต

หน้าที่ ๑๓๑.

สตฺตตินิปาตวณฺณนา ------- กุสชาตกํ อิทนฺเต รฏฺฐนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ เอโก กิร สาวตฺถิวาสี กุลปุตฺโต สาสเน อุรํ ทตฺวา ปพฺพชิโต ฯ เอกทิวสํ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จรนฺโต เอกํ อลงฺกตอิตฺถึ ทิสฺวา สุภนิมิตฺตคหณวเสน โอโลเกตฺวา กิเลสาภิภูโต อนภิรโต วิหาสิ ฯ ทีฆเกสนโข กิลิฏฺฐจีวโร อุปณฺฑูปณฺฑุกชาโต ธมนิสณฺฐตคตฺโต ฯ ยถา หิ เทวโลเก จวนธมฺมานํ เทวปุตฺตานํ ปญฺจ ปุพฺพนิมิตฺตานิ ปญฺญายนฺติ มาลา มิลายนฺติ วตฺถานิ กิลิสฺสนฺติ สรีเร ทุพฺพณฺณิยํ โอกฺกมติ อุโภหิ กจฺเฉหิ เสทา มุญฺจนฺติ เทโว เทวาสเน นาภิรมติ เอวเมว สาสนา จวนธมฺมานํ อุกฺกณฺฐิตานํ ภิกฺขูนํ ปญฺจ ปุพฺพนิมิตฺตานิ ปญฺญายนฺติ สทฺธาปุปฺผานิ มิลายนฺติ สีลวตฺถานิ กิลิสฺสนฺติ สรีเร มงฺกุภูตาย เจว อยสวเสน จ ทุพฺพณฺณิยํ โอกฺกมติ กิเลสเสทา มุญฺจนฺติ อรญฺเญ รุกฺขมูเล สุญฺญาคาเร นาภิรมนฺติ ฯ ตสฺส นิมิตฺตานิ ปญฺญายึสุ ฯ อถ นํ ภิกฺขู สตฺถุ สนฺติเก เนตฺวา อยํ ภนฺเต ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตติ ทสฺเสสุํ ฯ สตฺถา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตสีติ ปุจฺฉิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๒.

สจฺจํ ภนฺเตติ วุตฺเต มา ภิกฺขุ กิเลสวสิโก โหหิ มาตุคาโม นาเมส ปาโป ตสฺมึ ปฏิพทฺธจิตฺตํ วิโนเทหิ สาสเน อภิรม มาตุคาเม ปฏิพทฺธจิตฺตตาย หิ เตชวนฺโตปิ หายนฺติ โปราณกปณฺฑิตา มาตุคาเมน นิตฺเตชา หุตฺวา อนยพฺยสนํ ปาปุณึสูติ วตฺวา ตุณฺหี อโหสิ เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต มลฺลรฏฺเฐ กุสาวติยํ นาม ราชธานิยํ โอกฺกาโก นาม ราชา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตสฺส โสฬสนฺนํ อิตฺถีสหสฺสานํ เชฏฺฐกา สีลวตี นาม อคฺคมเหสี อโหสิ ฯ สา เนว ปุตฺตํ น ธีตรํ ลภิ ฯ อถสฺส นาครา เจว รฏฺฐวาสิโน จ ราชนิเวสนทฺวาเร สนฺนิปติตฺวา รฏฺฐํ นสฺสิสฺสติ รฏฺฐํ วินสฺสิสฺสตีติ อุปกฺโกสึสุ ฯ ราชา สีหปญฺชรํ อุคฺฆาเฏตฺวา มยิ รฏฺฐํ กาเรนฺเต อธมฺมกาโร นาม นตฺถิ กสฺมา อุปกฺโกสถาติ ปุจฺฉิ ฯ สจฺจํ เทว อธมฺมกาโร นาม นตฺถิ อปิ จ วํสานุรกฺขิโต ปน โว ปุตฺโต น วิชฺชติ อญฺเญ รชฺชํ คเหตฺวา รฏฺฐํ นาเสสฺสนฺติ ตสฺมา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตุํ สมตฺถํ ปุตฺตํ ปตฺเถถาติ ฯ ปุตฺตํ ปตฺเถนฺโต กึ กโรมีติ ฯ ปฐมนฺตาว เอกํ สตฺตาหํ จุลฺลนาฏกํ ธมฺมนาฏกํ กตฺวา วิสชฺเชถ สเจ สา ปุตฺตํ ลภิสฺสติ สาธุ โน เจ ลภิสฺสติ อถ มชฺฌิมนาฏกํ วิสชฺเชถ ตโต เชฏฺฐนาฏกํ อวสฺสํ เอตฺตกาสุ อิตฺถีสุ เอกาปิ ปุญฺญวตี อิตฺถี ปุตฺตํ ลภิสฺสตีติ ฯ ราชา เตสํ วจเนน ตถา กตฺวา สตฺต ทิวเส ยถาสุขํ อภิรมิตฺวา อาคตาคตํ ปุจฺฉิ กจฺจิ โว ปุตฺโต ลทฺโธติ ฯ สพฺพา อิตฺถิโย น ลภาม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๓.

เทวาติ อาหํสุ ฯ ราชา น เม ปุตฺโต อุปฺปชฺชิสฺสตีติ อนตฺตมโน อโหสิ ฯ นาครา ปุน ตเถว อุปกฺโกสยึสุ ฯ ราชา กึ อุปกฺโกสถ มยา ตุมฺหากํ วจเนน นาฏกานิ วิสชฺชิตานิ เอกาปิ ปุตฺตํ น ลภติ อิทานิ กึ กโรมาติ อาห ฯ เทว ตา ทุสฺสีลา ภวิสฺสนฺติ นิปฺปุญฺญา นตฺถิ เอตาสํ ปุตฺตปฏิลาภาย ปุญฺญํ ตุมฺเห เอตาสุ ปุตฺตํ อลภนฺตีสุ มา อปฺโปสฺสุกฺกตฺตํ อาปชฺชถ อคฺคมเหสี โว สีลวตี เทวี สีลสมฺปนฺนา ตํ วิสชฺเชถ ตสฺสา ปุตฺโต อุปฺปชฺชิสฺสตีติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อิโต กิร สตฺตเม ทิวเส ราชา สีลวตึ เทวึ ธมฺมนาฏกํ กตฺวา วิสชฺเชสฺสติ ปุริสา สนฺนิปตนฺตูติ เภริญฺจาราเปตฺวา สตฺตเม ทิวเส เทวึ อลงฺการาเปตฺวา ราชนิเวสนา โอตาเรตฺวา วิสชฺเชสิ ฯ ตสฺสา สีลเตเชน สกฺกสฺส ภวนํ อุณฺหาการํ ทสฺเสสิ ฯ โส กินฺนุ โขติ อาวชฺเชนฺโต เทวิยา ปุตฺตํ ปตฺถนภาวํ ญตฺวา เอติสฺสา มยา ปุตฺตํ ทาตุํ วฏฺฏตีติ อตฺถิ นุโข เทวโลเก เอติสฺสา อนุจฺฉวิโก ปุตฺโตติ อุปธาเรนฺโต โพธิสตฺตํ อทฺทส ฯ โส กิร ตทา ตาวตึสภวเน อายุํ เขเปตฺวา อุปริ เทวโลเก นิพฺพตฺติตุกาโม อโหสิ ฯ สกฺโก ตสฺส วิมานทฺวารํ คนฺตฺวา ตํ ปกฺโกสิตฺวา มาริส ตยา มนุสฺสโลกํ คนฺตฺวา โอกฺกากรญฺโญ อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คณฺหิตุํ วฏฺฏตีติ สมฺปฏิจฺฉาเปตฺวา อปรํปิ เทวปุตฺตํ ตฺวํปิ เอติสฺสา ปุตฺโต ภวิสฺสสีติ วตฺวา มา โข ปนสฺสา โกจิ สีลํ ภินฺทตูติ มหลฺลกพฺราหฺมณเวเสน รญฺโญ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๔.

นิเวสนทฺวารํ อคมาสิ ฯ มหาชโนปิ นหาตฺวา อลงฺกโต อหํ เทวึ คณฺหิสฺสามิ อหํ เทวึ คณฺหิสฺสามีติ ราชทฺวาเร สนฺนิปติตฺวา สกฺกญฺจ ทิสฺวา ตฺวํ กสฺมา อาคโตสีติ ปริหาสมกาสิ ฯ สกฺโก กึ มํ ตุมฺเห ครหถ สเจปิ เม สรีรํ ชิณฺณํ ราโค ปน น ชีรติ สเจ สีลวตึ ลภิสฺสามิ อาทาย นํ คมิสฺสามีติ อาคโตมฺหีติ วตฺวา อตฺตโน อานุภาเวน สพฺเพสํ ปุรโตว อฏฺฐาสิ ฯ อญฺโญ ตสฺส เตเชน ปุรโต ภวิตุํ นาสกฺขิ ฯ โส ตํ สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตํ นิเวสนา นิกฺขมนฺตึเยว หตฺเถ คเหตฺวา ปกฺกามิ ฯ อถ นํ ตตฺถ ตตฺถ ฐิตา ครหึสุ ปสฺสถ โภ มหลฺลกพฺราหฺมโณ เอวํ อุตฺตมรูปธรํ เทวึ อาทาย คจฺฉติ อตฺตโน ยุตฺตํ น ชานาตีติ ฯ เทวีปิ มหลฺลโก มํ อาทาย คจฺฉตีติ น อฏฺฏิยติ น หรายติ ฯ ราชาปิ วาตปาเน ฐตฺวา โก นุโข เทวึ คเหตฺวา คจฺฉตีติ โอโลเกนฺโต ตํ ทิสฺวา อนตฺตมโน อโหสิ ฯ สกฺโก ตํ อาทาย นครทฺวารโต นิกฺขมิตฺวา ทฺวารสมีเป เอกํ ฆรํ มาเปสิ วิวฏทฺวารํ ปญฺญตฺตกฏฺฐตฺถริกํ กตฺวา ฯ อถ นํ สา อิทํ โว นิเวสนนฺติ ปุจฺฉิ ฯ โส อาม ภทฺเท ปุพฺเพ ปน อหํ เอโก อิทานิมฺหา มยํ เทฺว ชนา อหํ ภิกฺขาย จริตฺวา ตณฺฑุลาทีนิ อาหริสฺสามิ ตฺวํ อิมิสฺสา กฏฺฐตฺถริกาย นิปชฺชาหีติ วตฺวา ตํ มุทุนา หตฺเถน ปรามสนฺโต ทิพฺพสมฺผสฺสํ ผราเปตฺวา ตตฺถ นิปชฺชาเปสิ ฯ สา ทิพฺพสมฺผสฺสผรเณน สญฺญํ วิสชฺเชสิ ฯ อถ นํ อตฺตโน อานุภาเวน ตาวตึสภวนํ เนตฺวา อลงฺกตวิมาเน ทิพฺพสยเน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๕.

นิปชฺชาเปสิ ฯ สา สตฺตเม ทิวเส ปพุชฺฌิตฺวา ตํ สมฺปตฺตึ ทิสฺวา น โส พฺราหฺมโณ มนุสฺโส สกฺโก ภวิสฺสตีติ อญฺญาสิ ฯ สกฺโกปิ ตสฺมึ สมเย ปาริฉตฺตกมูเล ทิพฺพนาฏกปริวุโต นิสินฺโนว อโหสิ ฯ สา ตํ ทิสฺวา สยนา วุฏฺฐาย ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ อถ นํ สกฺโก วรํ เต เทวิ ทสฺสามิ คณฺหาหีติ อาห ฯ เตนหิ เทว เอกํ ปุตฺตํ เม เทหีติ ฯ เทวิ ติฏฺฐตุ เอโก ปุตฺโต อหนฺเต เทฺว ปุตฺเต ทสฺสามิ เตสุ ปน เอโก ปญฺญวา ภวิสฺสติ น รูปวา เอโก รูปวา น ปญฺญวา เตสุ กตรํ ปฐมํ อิจฺฉสีติ ฯ ปญฺญวนฺตํ เทวาติ ฯ โส สาธูติ วตฺวา ตสฺสา กุสติณํ ทิพฺพวตฺถํ ทิพฺพจนฺทนํ ทิพฺพปาริฉตฺตกปุปฺผํ โกกนทญฺจ นาม วีณํ ทตฺวา ตํ อาทาย รญฺโญ สยนฆรํ ปวิสิตฺวา รญฺญา สทฺธึ เอกสยเน นิปชฺชาเปตฺวา องฺคุฏฺฐเกน ตสฺสา นาภึ ปรามสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ โพธิสตฺโต ตสฺสา กุจฺฉิยํ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ สกฺโกปิ สกฏฺฐานเมว คโต ฯ ปณฺฑิตตฺตา เทวี คพฺภสฺส ปติฏฺฐิตภาวํ อญฺญาสิ ฯ อถ นํ ปพุทฺโธ ราชา ทิสฺวา เทวิ เกน นีตาสีติ ปุจฺฉิ ฯ สกฺเกน เทวาติ ฯ อหํ ปจฺจกฺขโต เอกํ มหลฺลกพฺราหฺมณํ ตํ อาทาย คจฺฉนฺตํ อทฺทสํ กสฺมา มํ วญฺเจสีติ ฯ สทฺทหถ เทว สกฺโก มํ คเหตฺวา เทวโลกํ เนตีติ ฯ น สทฺทหามิ เทวีติ ฯ อถสฺส สา สกฺกทตฺติยํ กุสติณํ ทสฺเสตฺวา สทฺทหาติ อาห ฯ ราชา กุสติณํ นาม ยโต กุโตจิ ลพฺภตีติ น สทฺทหิ ฯ อถสฺส สา ทิพฺพวตฺถาทีนิ ทสฺเสสิ ฯ ราชา ตานิ ทิสฺวา สทฺทหิตฺวา ภทฺเท

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๖.

สกฺโก ตาว ตํ เนตุ ปุตฺโต ปน เต ลทฺโธ น ลทฺโธติ ปุจฺฉิ ฯ ลทฺโธ มหาราช คพฺโภ เม ปติฏฺฐิโตติ ฯ โส สุตฺวา ตุฏฺโฐ ตสฺสา คพฺภปริหารํ อทาสิ ฯ สา ทสมาสจฺจเยน ปุตฺตํ วิชายิ ฯ ตสฺส อญฺญํ นามํ อกตฺวา กุสติณนฺนามเมว อกํสุ ฯ กุสกุมารสฺส ปทสา คมนกาเล อิตโร เทวปุตฺโต ตสฺสา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ สา ทสมาเส ปริปุณฺเณ ปุตฺตํ วิชายิ ฯ ตสฺส ชยมฺปตีติ นามํ กรึสุ ฯ เต มหนฺเตน ยเสน วฑฺฒึสุ ฯ โพธิสตฺโต ปญฺญวา อาจริยสฺส สนฺติเก กิญฺจิ สิปฺปํ อนุคฺคเหตฺวา อตฺตโน ปญฺญาย สพฺพสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ ปาปุณิ ฯ อถสฺส โสฬสวสฺสกาเล ราชา รชฺชํ ทาตุกาโม เทวึ อามนฺเตตฺวา ภทฺเท ปุตฺตสฺส เต รชฺชํ ทตฺวา นาฏกานิ อุปฏฺฐเปสฺสาม ชีวนฺตาเยว ตํ รชฺเช ปติฏฺฐิตํ ปสฺสิสฺสาม สกลชมฺพูทีเป โข ปน ยสฺส รญฺโญ ธีตรํ อิจฺฉติ ตมสฺส อาเนตฺวา อคฺคมเหสึ กริสฺสาม จิตฺตมสฺส ชานาหิ กตรํ ราชธีตรํ โรเจสีติ อาห ฯ สา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา กุมารสฺส อิมํ ปวุตฺตึ อาโรเจตฺวา จิตฺตํ ชานาหีติ เอกํ ปริจาริกํ เปเสสิ ฯ สา คนฺตฺวา ตสฺส ปวุตฺตึ อาโรเจสิ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต จินฺเตสิ อหํ น รูปวา รูปสมฺปนฺนา ราชธีตา อานีตาปิ มํ ทิสฺวา กึ เม อิมินา วิรูเปนาติ ปลายิสฺสติ อิติ โน ลชฺชิตพฺพํ ภวิสฺสติ กึ เม ฆราวาเสน ธรมาเน มาตาปิตโร อุปฏฺฐหิตฺวา เตสํ อจฺจเยน นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ โส มยฺหํ เนว รชฺเชน อตฺโถ น นาฏเกหิ อหํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๗.

มาตาปิตูนํ อจฺจเยน ปพฺพชิสฺสามีติ อาห ฯ สา สุตฺวา อาคนฺตฺวา ตสฺส กถํ เทวิยา อาโรเจสิ ฯ เทวีปิ รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ราชา ตํ สุตฺวา อนตฺตมโน หุตฺวา ปุน กติปาหจฺจเยน สาสนํ เปเสสิ ฯ โสปิ ปฏิพาหติเยว ฯ เอวํ ยาวตติยมฺปิ ปฏิพาหิตฺวา จตุตฺถวาเร จินฺเตสิ มาตาปิตูหิ สทฺธึ เอกนฺเตน ปฏิปกฺขภาโว นาม น ยุตฺโต อุปายํ กริสฺสามีติ ฯ โส กมฺมารเชฏฺฐกํ ปกฺโกสาเปตฺวา พหุํ สุวณฺณํ ทตฺวา เอกํ อิตฺถีรูปกํ กโรหีติ ตํ อุยฺโยเชตฺวา ตสฺมึ ปกฺกนฺเต อญฺญํ สุวณฺณํ คเหตฺวา สยํ อิตฺถีรูปกํ อกาสิ ฯ โพธิสตฺตานํ ปน อธิปฺปาโย นาม สมิชฺฌติ ฯ ตํ สุวณฺณรูปกํ ชิวฺหาย อวณฺณิยโสภํ อโหสิ ฯ อถ นํ มหาสตฺโต โขมํ นิวาสาเปตฺวา สิริคพฺเภ ฐปาเปสิ ฯ โส กมฺมารเชฏฺฐเกน อาภตํ รูปกํ ทิสฺวา ตํ ครหิตฺวา คจฺฉ อมฺหากํ สิริคพฺเภ ฐปิตรูปกํ อาหราติ อาห ฯ โส สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา ตํ ทิสฺวา กุมาเรน สทฺธึ อภิรมิตุํ เอกา เทวจฺฉรา อาคตา ภวิสฺสตีติ หตฺถํ ปสาเรตุํ อวิสหนฺโต นิกฺขมิตฺวา กาว สิริคพฺเภ อยฺยา เอกิกาว ฐิตา อุปคนฺตุํ น สกฺโกมีติ อาห ฯ ตาต คจฺฉ สุวณฺณรูปกํ เอตํ มยา กตํ อาหราติ ปุน เปเสสิ ฯ โส อาหริ ฯ กุมาโร กมฺมาเรน กตํ รูปกํ สุวณฺณคพฺเภ ขิปาเปตฺวา อตฺตนา กตํ อลงฺการาเปตฺวา รเถ ฐปาเปตฺวา มาตุ สนฺติกํ ปหิณิ สเจ เอวรูปา อิตฺถี อตฺถิ ฆเร วสิสฺสามีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๘.

สา อมจฺเจ ปกฺโกสาเปตฺวา ตาตา มยฺหํ ปุตฺโต มหาปุญฺโญ สกฺกทตฺติโย อนุจฺฉวิกํ กุมาริกํ ลภิสฺสติ ตุมฺเห เอวรูปํ ลภนฺตา คณฺหิสฺสถ อิมํ รูปกํ ปฏิจฺฉนฺนยาเน ฐเปตฺวา สกลชมฺพูทีปํ จรนฺตา ยสฺส รญฺโญ เอวรูปํ ธีตรํ ปสฺสถ ตสฺเสว ตํ ทตฺวา โอกฺกากราชา ตุมฺเหหิ สทฺธึ อาวาหวิวาหํ กริสฺสตีติ ทิวสํ ววตฺถเปตฺวา อาคจฺฉถาติ อาห ฯ เต สาธูติ ตํ อาทาย มหนฺเตน ปริวาเรน นิกฺขมิตฺวา วิจรนฺตา ยํ ราชธานึ ปาปุณนฺติ ตตฺถ สายณฺหสมเย มหาชนสฺส สโมสรณฏฺฐาเน ตํ รูปกํ วตฺถปุปฺผาลงฺกาเรหิ อลงฺกริตฺวา สุวณฺณสิวิกํ อาโรเปตฺวา ติตฺถมคฺเค ฐเปตฺวา สยํ ปฏิกฺกมิตฺวา อาคตาคตานํ กถาสวนตฺถํ เอกมนฺตํ ติฏฺฐนฺติ ฯ มหาชโน ตํ โอโลเกตฺวา สุวณฺณรูปกนฺติ สญฺญํ อกตฺวา อยํ มนุสฺสิตฺถี สมานาปิ เทวจฺฉรปฏิภาคา อติวิย โสภติ กินฺนุ โข เอตฺถ ฐิตา กุโต วา อาคตา อมฺหากํ นคเร เอวรูปา นตฺถีติ วณฺเณนฺตา ปกฺกมนฺติ ฯ ตํ สุตฺวา อมจฺจา สเจ อิธ เอวรูปา ทาริกา ภเวยฺย อสุกา ราชธีตา วิย อสุกา อมจฺจธีตา วิยาติ วเทยฺยุํ อทฺธา อิธ เอวรูปา นตฺถีติ ตํ อาทาย อญฺญํ นครํ คจฺฉนฺติ ฯ เต เอวํ วิจรนฺตา อนุปุพฺเพน มทฺทรฏฺเฐ สาคลนครํ ปาปุณึสุ ฯ ตตฺถ มทฺทรญฺโญ อฏฺฐ ธีตโร อุตฺตมรูปธรา เทวจฺฉรปฏิภาคา ตาสํ สพฺพเชฏฺฐกา ปภาวตี นาม ตสฺสา สรีรโต พาลสุริยสฺส ปภา วิย ปภา นิจฺฉรนฺติ ฯ อนฺธกาเรปิ จตุหตฺเถ คพฺเภ ปทีปกิจฺจํ นตฺถิ ฯ สพฺโพ คพฺโภ เอโกภาโสว โหติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๙.

ธาตี ปนสฺสา ขุชฺชา ฯ สา ปภาวตึ โภเชตฺวา ตสฺสา สีสํ นหาปนตฺถํ อฏฺฐหิ วณฺณทาสีหิ อฏฺฐ ฆเฏ คาหาเปตฺวา สายณฺหสมเย อุทกฏฺฐานํ คจฺฉนฺตี ติตฺถมคฺเค ฐิตํ ตํ รูปกํ ทิสฺวา ปภาวตีติ สญฺญาย อยํ ทุพฺพินีตา สีสํ นหายิสฺสามีติ อมฺเหปิ อุทกตฺถาย เปเสตฺวา ปฐมตรํ อาคนฺตฺวา ติตฺถมคฺเค ฐิตาติ กุชฺฌิตฺวา อเร กุลลชฺชาปนเก ปุริมตรํ อาคนฺตฺวา อิธ ฐิตาสิ สเจ ราชา ชานิสฺสติ นาเสสฺสติ โนติ วตฺวา หตฺเถน คณฺฑปสฺเส ปหริ ฯ หตฺถตลํ ภิชฺชนปฺปมาณํ ชาตํ ฯ ตโต สุวณฺณรูปกนฺติ ญตฺวา หสมานา วณฺณทาสีนํ สนฺติกํ คจฺฉนฺตี ปสฺสถ มม กมฺมํ มม ธีตาติ สญฺญาย ปหารํ อทาสึ อยํ มม ธีตุ สนฺติเก กึ อคฺฆติ เกวลํ ปน เม หตฺโถ ทุกฺขาปิโตติ อาห ฯ อถ นํ ราชทูตา ตํ คเหตฺวา ตฺวํ มม ธีตา อิโต อภิรูปตราติ วทนฺตี กึ นาม กเถสีติ ฯ มทฺทรญฺโญ ธีตา ปภาวตี นาม อิทํ รูปกํ ตสฺสา โสฬสึปิ กลฺลํ น อคฺฆตีติ ฯ เต ตุฏฺฐมานสา ราชทฺวารํ คนฺตฺวา โอกฺกากรญฺโญ ทูตา ทฺวาเร ฐิตาติ ปฏิหาเรสุํ ฯ ราชา อาสนา วุฏฺฐาย ฐิตโกว ปกฺโกสถาติ อาห ฯ เต ปวิสิตฺวา ราชานํ วนฺทิตฺวา มหาราช อมฺหากํ ราชา ตุมฺหากํ อาโรคฺยํ ปุจฺฉตีติ วตฺวา กตสกฺการสมฺมานา กิมตฺถํ อาคตตฺถาติ ปุฏฺฐา อมฺหากํ รญฺโญ สีหสฺสโร กุสกุมาโร นาม ปุตฺโต ราชา ตสฺส รชฺชํ ทาตุกาโม อมฺเห ตุมฺหากํ สนฺติเก ปหิณิ ตุมฺหากํ กิร ธีตรํ ปภาวตํ ตสฺส เทถ อิมญฺจ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๐.

สุวณฺณรูปกํ เทยฺยธมฺมํ คณฺหถาติ ตํ รูปกํ ตสฺส อทํสุ ฯ โสปิ เอวรูเปน มหาราเชน สทฺธึ วิวาหมงฺคลํ ภวิสฺสตีติ ตุฏฺฐจิตฺโต สมฺปฏิจฺฉิ ฯ อถ นํ ทูตา อาหํสุ มหาราช อมฺเหหิ น สกฺกา ปปญฺจํ กาตุํ กุมาริกาย ลทฺธภาวํ รญฺโญ อาโรเจสฺสาม อถ นํ โส อาคนฺตฺวา อาทาย คมิสฺสตีติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เตสํ สกฺการํ กตฺวา วิสชฺเชสิ ฯ เต คนฺตฺวา รญฺโญ จ เทวิยา จ อาโรเจสุํ ฯ ราชา มหนฺเตน ปริวาเรน กุสาวติโต นิกฺขมิตฺวา อนุปุพฺเพน สาคลนครํ สมฺปาปุณิ ฯ มทฺทราชา ปน ปจฺจุคฺคมนํ กตฺวา ตํ นครํ ปเวเสตฺวา มหนฺตํ สกฺการมกาสิ ฯ สีลวตี เทวี ปณฺฑิตตฺตา โก ชานาติ กึ ภวิสฺสตีติ เอกาหทฺวีหตีหจฺจเยน มทฺทราชานํ อาห มหาราช สุณิสํ ทฏฺฐุกามมฺหีติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปกฺโกสาเปสิ ฯ ปภาวตี สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตา ธาตีคณปริวุตา อาคนฺตฺวา สสฺสุํ วนฺทิ ฯ สา ตํ ทิสฺวา จินฺเตสิ อยํ กุมาริกา อภิรูปา มยฺหํ ปุตฺโต วิรูโป สเจ เอสา ตํ ปสฺสิสฺสติ เอกาหํปิ อวสิตฺวา ปลายิสฺสติ อุปายํ กริสฺสามีติ ฯ สา มทฺทราชานํ อามนฺเตตฺวา มหาราช สุณิสา เม ปุตฺตสฺส อนุจฺฉวิกา อปิจ โข ปน อมฺหากํ กุลปเวณิยา อาคตํ จาริตฺตํ อตฺถิ สเจ อยํ เอตสฺมึ จาริตฺเต วตฺติสฺสติ เนสฺสามิ นนฺติ อาห ฯ กึ ปน โว จาริตฺตนฺติ อาห ฯ อมฺหากํ วํเส ยาว เอกสฺส คพฺภสฺส ปติฏฺฐานํ โหติ ตาว ทิวา สามิกํ ปสฺสิตุํ น ลภติ สเจ เอสา ตถา กริสฺสติ เนสฺสามิ นนฺติ ฯ ราชา กึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๑.

อมฺม สกฺขสฺสสิ เอวํ วตฺติตุนฺติ ธีตรํ ปุจฺฉิ ฯ สา อาม ตาตาติ อาห ฯ ตโต โอกฺกากราชา มทฺทรญฺโญ พหุธนํ ทตฺวา ตํ อาทาย ปกฺกามิ ฯ มทฺทราชาปิ มหนฺเตน ปริวาเรน ธีตรํ อุยฺโยเชสิ ฯ โอกฺกากราชา กุสาวตึ คนฺตฺวา นครํ อลงฺการาเปตฺวา สพฺพพนฺธนานิ โมเจตฺวา ปุตฺตสฺส อภิเสกํ กตฺวา ปภาวตึ อคฺคมเหสึ กาเรตฺวา กุสราชสฺส อาณาติ เภริญฺจาราเปสิ ฯ สกลชมฺพูทีปตเล ราชาโน เยสํ ธีตโร อตฺถิ เต กุสรญฺโญ ธีตโร ปหิณึสุ เยสํ ปุตฺตา อตฺถิ เต เตน สทฺธึ มิตฺตภาวํ อากงฺขนฺตา ปุตฺเต อุปฏฺฐาเก กตฺวา ปหิณึสุ ฯ โพธิสตฺตสฺส นาฏกปริวาโร มหา อโหสิ ฯ มหนฺเตน ยเสน รชฺชํ กาเรสิ ฯ ปภาวตี ปน ตํ ทิวา ปสฺสิตุํ น ลภติ ฯ โสปิ ทิวา ปสฺสิตุํ น ลภติ ฯ อุภินฺนํ รตฺติทสฺสนเมว โหติ ฯ ตตฺถ ปภาวติยา สรีรปฺปภาปิ อพฺโพหาริกา อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต สิริคพฺภโต รตฺติยํเยว นิกฺขมติ ฯ โส กติปาหจฺจเยน ปภาวตึ ทิวา ทฏฺฐุกาโม มาตุยา อาโรเจสิ ฯ สา มา เต ตาต รุจิ ยาว เอกํ ปุตฺตํ ลภสิ ตาว อาคเมหีติ ปฏิกฺขิปิ ฯ โส ปุนปฺปุนํ ยาจิเยว ฯ อถ นํ สา อาห เตนหิ หตฺถิสาลํ คนฺตฺวา หตฺถิเมณฺฑกเวเสน ติฏฺฐ อหนฺตํ ตตฺถ เนสฺสามิ อถ นํ อกฺขีนิ ปูเรตฺวา โอโลเกยฺยาสิ มา จ อตฺตานํ ชานาเปสีติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา หตฺถิสาลํ อคมาสิ ฯ อถสฺส มาตา หตฺถิสาลํ อลงฺการาเปตฺวา ปภาวตึ เอหิ สามิกสฺส หตฺถิโน ปสฺสามาติ ตตฺถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๒.

เนตฺวา อยํ หตฺถี อสุโก นาม อยํ หตฺถี อสุโก นามาติ ตสฺสา ทสฺเสสิ ฯ ตตฺถ นํ ราชา มาตุ ปจฺฉโต คจฺฉนฺตึ ทิสฺวา หตฺถิโคปกเวเสน หตฺถิฉกณปิณฺเฑน ปิฏฺฐิยํ ปหริ ฯ สา กุทฺธา รญฺโญ เต หตฺถํ ฉินฺทาเปสฺสามีติ วตฺวา เทวึ อุชฺฌาเปสิ ฯ ราชมาตา มา อมฺม กุชฺฌีติ สุณิสํ สญฺญาเปตฺวา ปิฏฺฐึ ปริมชฺชิ ฯ ปุนปิ ราชา ตํ ทฏฺฐุกาโม หุตฺวา อสฺสสาลายํ อสฺสโคปกเวเสน ตํ ทิสฺวา ตเถว อสฺสฉกณปิณฺเฑน ปหริ ฯ ตทาปิ นํ กุทฺธํ สสฺสุ สญฺญาเปสิ ฯ ปุเนกทิวสํ ปภาวตี มหาสตฺตํ ปสฺสิตุกามา หุตฺวา สสฺสุยา อาโรเจตฺวา อลํ มา เต รุจีติ ปฏิกฺขิตฺตา ปุนปฺปุนํ ยาจิ ฯ อถ นํ สา อาห เตนหิ เสฺวว มม ปุตฺโต นครํ ปทกฺขิณํ กริสฺสติ ตฺวํ สีหปญฺชรํ วิวริตฺวา ตํ ปสฺเสยฺยาสีติ ฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา ปุนทิวเส นครํ อลงฺการาเปตฺวา ชยมฺปติกุมารํ ราชเวสํ คาหาเปตฺวา หตฺถิปิฏฺเฐ นิสีทาเปตฺวา โพธิสตฺตํ ปจฺฉิมาสเน นิสีทาเปตฺวา นครํ ปทกฺขิณํ การาเปตฺวา ปภาวติญฺจ อาทาย สีหปญฺชเร ฐตฺวา ปสฺส ตว สามิกสฺส สิริโสภคฺคนฺติ อาห ฯ สา อนุจฺฉวิโก เม สามิโก ลทฺโธติ อตฺตมนา อโหสิ ฯ ตํ ทิวสํ ปน มหาสตฺโต หตฺถิเมณฺฑกเวเสน ชยมฺปติสฺส ปจฺฉิมาสเน นิสีทิตฺวา ยถาธิปฺปาเยน ปภาวตึ โอโลเกนฺโต หตฺถิวิการาทิวเสน จิตฺตรุจิยา เกฬึ ทสฺเสสิ ฯ หตฺถิมฺหิ อติกฺกนฺเต ราชมาตา ปภาวตึ ปุจฺฉิ ทิฏฺโฐ เต อมฺม สามิโกติ ฯ สา อาม อยฺเย ปจฺฉิมาสเน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๓.

ปนสฺส นิสินฺโน หตฺถิเมณฺโฑ อติวิย ทุพฺพินีโต โหติ มยฺหํ หตฺถวิการาทีนิ ทสฺเสสิ กสฺมา เอวรูปํ อลกฺขิกํ รญฺโญ ปจฺฉิมาสเน นิสีทาเปสุนฺติ ฯ อมฺม รญฺโญ ปจฺฉิมาสเน รกฺขา นาม อิจฺฉิตพฺพาติ ฯ สา จินฺเตสิ อยํ หตฺถิเมณฺโฑ อติวิย นิพฺภโย ราชานํ ราชาติปิ น มญฺญติ กินฺนุ โข เอโสว กุสราชา อทฺธา หิ เอโส อติวิย วิรูโป เอว ภวิสฺสติ เตเนว ตํ มม น ทสฺเสนฺตีติ ฯ สา ขุชฺชํ กณฺณมูเล อาห อมฺม คจฺฉ ตาว ชานาหิ กึ ปุริมาสเน นิสินฺนโก กุสราชา อุทาหุ ปจฺฉิมาสเนติ ฯ กถํ ปนาหํ ชานิสฺสามีติ ฯ สเจปิ โส ราชา ภวิสฺสติ ปฐมตรํ หตฺถิปิฏฺฐิโต โอตริสฺสติ อิมาย สญฺญาย ชานาหีติ ฯ สา อาคนฺตฺวา เอกมนฺเต ฐิตา ปฐมตรํ มหาสตฺตํ โอตรนฺตํ อทฺทส ปจฺฉา ชยมฺปติกุมารํ ฯ มหาสตฺโตปิ อิโตจีโตจ โอโลเกนฺโต ขุชฺชํ ทิสฺวา อิมินา นาม การเณน เอสา อาคตา ภวิสฺสตีติ ญตฺวา ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา อิมํ อนฺตรํ ปภาวติยา มา กเถสีติ ทฬฺหํ วตฺวา อุยฺโยเชสิ ฯ สา คนฺตฺวา ปุริมาสเน นิสินฺโน ปฐมตรํ โอตรตีติ อาห ฯ ปภาวตี ตสฺสา วจนํ สทฺทหิ ฯ ราชา ปุน ทฏฺฐุกาโม หุตฺวา มาตรํ ยาจิ ฯ สา ปฏิกฺขิปิตุํ อสกฺโกนฺตี เตนหิ อญฺญาตกเวเสน อุยฺยานํ คจฺฉาหีติ ฯ โส อุยฺยานํ คนฺตฺวา โปกฺขรณิยํ คลปฺปมาณํ อุทกํ ปวิสิตฺวา ปทุมินิปตฺเตน สีสํ ฉาเทตฺวา ปุปฺผิตปทุเมน มุขํ อาวริตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ มาตาปิสฺส ปภาวตึ อุยฺยานํ เนตฺวา สายณฺหสมเย อิเม รุกฺเข

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๔.

ปสฺส สกุเณ ปสฺส มิเค ปสฺสาติ ปโลภิยมานาว โปกฺขรณีตีรํ ปาเปสิ ฯ สา ปญฺจวิธปทุมสญฺฉนฺนํ โปกฺขรณึ ทิสฺวา นหายิตุกามา ปริจาริกาหิ สทฺธึ โปกฺขรณึ โอตริตฺวา กีฬนฺตี ตํ ปทุมํ ทิสฺวา วิจินิตุกามา หตฺถํ ปสาเรสิ ฯ อถ นํ ราชา ปทุมินิปตฺตํ อปเนตฺวา อหํ กุสราชาติ หตฺเถ คณฺหิ ฯ สา ตสฺส มุขํ ทิสฺวา ยกฺโข มํ คณฺหตีติ วิรวิตฺวา ตตฺเถว วิสญฺญิตํ ปตฺตา ฯ อถสฺสา ราชา หตฺถํ มุญฺจิ ฯ สา สญฺญํ ปฏิลภิตฺวา กุสราชา กิร มํ หตฺเถ คณฺหติ อิมินา จาหํ หตฺถิสาลายํ หตฺถิฉกณปิณฺเฑน ปหริตฺวา อสฺสสาลายํ อสฺสฉกณปิณฺเฑน ปหตา อยเมว จ มยฺหํ หตฺถิสฺส ปจฺฉิมาสเน นิสีทิตฺวา อุปฺผณฺเฑสิ กึ เม เอวรูเปน ทุมฺมุเขน ปตินา อิมํ ชหิตฺวา อหํ ชีวนฺตี อญฺญํ ปตึ ลภิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อตฺตนา สทฺธึ อาคเต อมจฺเจ ปกฺโกสาเปตฺวา มม ยานวาหนสชฺชํ กโรถ อชฺเชว คมิสฺสามีติ อาห ฯ เต รญฺโญ อาโรเจสุํ ราชา จินฺเตสิ สเจ คนฺตุํ น ลภิสฺสติ หทยมสฺสา ผลิสฺสติ คจฺฉตุ ปุน ตํ อตฺตโน พเลน เนสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อถสฺสา คมนํ อนุชานาติ ฯ สา ปิตุ นครเมว อคมาสิ ฯ มหาสตฺโตปิ อุยฺยานโต นครํ ปวิสิตฺวา อลงฺกตปาสาทํ อภิรุหิ ฯ โพธิสตฺตํ หิ สา ปุพฺพปตฺถนาวเสน น อิจฺฉิ ฯ โสปิ ปุพฺพกมฺมวเสน วิรูโป อโหสิ ฯ อตีเต กิร พาราณสิยํ ทฺวารคาเม อุปริมวีถิยา จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๕.

เหฏฺฐิมวีถิยา จ เทฺว กุลานิ วสึสุ ฯ เอกสฺส กุลสฺส เทฺว ปุตฺตา อเหสุํ ฯ เอกสฺเสกาว ธีตา อโหสิ ฯ ทฺวีสุ ปุตฺเตสุ โพธิสตฺโต กนิฏฺโฐ ฯ ตํ กุมาริกํ เชฏฺฐกสฺส อาเนสุํ ฯ กนิฏฺโฐ อทารภรโณ ภาตุ สนฺติเกเยว วสิ ฯ อเถกทิวสํ ตสฺมึ ฆเร อติรสกปูเว ปจิ ฯ โพธิสตฺโต อรญฺญํ คโต อโหสิ ฯ ตสฺส ปูวํ ฐเปตฺวา อวเสเส ภาเชตฺวา ขาทึสุ ฯ ตสฺมึ ขเณ ปจฺเจกพุทฺโธ ภิกฺขาย ฆรทฺวารํ อคมาสิ ฯ โพธิสตฺตสฺส ภาตุ ชายา จุลฺลปติโน อญฺญํ ปูวํ ปจิสฺสามีติ ตํ คเหตฺวา ปจฺเจกพุทฺธสฺส อทาสิ ฯ โสปิ ตํ ขณญฺเญว อรญฺญโต อาคจฺฉิ ฯ อถ นํ สา อาห สามิ จิตฺตํ ปสาเทหิ ตว โกฏฺฐาโส ปจฺเจกพุทฺธสฺส ทินฺโนติ ฯ โส ตว โกฏฺฐาสํ ขาทิตฺวา มม โกฏฺฐาสํ เทสิ อหํ กึ ขาทิสฺสามีติ กุทฺโธ ปจฺเจกพุทฺธํ อนุคนฺตฺวา ปตฺตโต ปูวํ คณฺหิ ฯ สา มาตุ ฆรํ คนฺตฺวา นววินิลีนํ จมฺปกปุปฺผวณฺณํ สปฺปึ อาหริตฺวา ปจฺเจกพุทฺธสฺส ปตฺตํ ปูเรสิ ฯ ตํ โอภาสํ มุญฺจิ ฯ สา ตํ ทิสฺวา ปตฺถนํ ปฏฺฐเปสิ ภนฺเต นิพฺพตฺตฏฺฐาเน เม สรีรํ โอภาสชาตํ โหตุ อุตฺตมรูปธรา ภเวยฺยํ อิมินา จ เม อสปฺปุริเสน สทฺธึ เอกฏฺฐาเน วาโส มา อโหสีติ ฯ อิติ สา ปุพฺพปตฺถนาย วเสน ตํ น อิจฺฉิ ฯ โพธิสตฺโตปิ ตํ ปูวํ ตสฺมึ สปฺปิปตฺเต โอสีทาเปตฺวา ปตฺถนํ ปฏฺฐเปสิ ภนฺเต อิมํ โยชนสเตว สนฺตํปิ อาเนตฺวา มม ปาทปริจาริกํ กาตุํ สมตฺโถ ภเวยฺยนฺติ ฯ ตตฺถ ยํ โส กุทฺโธ ปูวํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๖.

คณฺหิ ตสฺส ปุพฺพกมฺมสฺส วเสน วิรูโป อโหสิ ฯ สา จ ตํ น อิจฺฉติ ฯ โส ปภาวติยา คตาย โสกปฺปตฺโต อโหสิ ฯ นานปฺปกาเรหิ ปริจาริกาย ปริจาริยมาโนปิ ตํ เสสิตฺถิโย โอโลกาเปตุํปิ น สกฺขึสุ ฯ ปภาวตีรหิตสฺส จสฺส สกลํปิ นิเวสนํ ตุจฺฉํ วิย ขายติ ฯ โส อิทานิ สาคลนครํ ปตฺตา ภวิสฺสตีติ ปจฺจูสสมเย มาตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา อมฺม อหํ ปภาวตึ อาเนสฺสามิ ตุมฺเห รชฺชํ อนุสาสถาติ วทนฺโต ปฐมํ คาถมาห อิทนฺเต รฏฺฐํ สธนํ สโยคฺคํ สกายุรํ สพฺพกามูปปนฺนํ อิทนฺเต รฏฺฐํ อนุสาส อมฺม คจฺฉามหํ ยตฺถ ปิยา ปภาวตีติ ฯ ตตฺถ สโยคฺคนฺติ หตฺถิโยคฺคาทิสหิตํ ฯ สกายุรนฺติ สปญฺจราชกกุธภณฺฑํ ฯ อนุสาส อมฺมาติ โส กิร ปุริสสฺส รชฺชํ ทตฺวา ปุน คณฺหนํ นาม อยุตฺตนฺติ ปิตุ วา ภาตุ วา อนิยฺยาเทตฺวา มาตุยา นิยฺยาเทนฺโต เอวมาห ฯ สา ตสฺส กถํ สุตฺวา เตนหิ ตาต อปฺปมตฺโต ภเวยฺยาสิ มาตุคาโม หิ นาม อปริสุทฺธหทโยติ วตฺวา นานคฺครสโภชนสฺส สุวณฺณกโรฏึ ปูเรตฺวา อิทํ อนฺตรามคฺเค ภุญฺเชยฺยาสีติ วตฺวา อุยฺโยเชสิ ฯ โส ตํ อาทาย มาตรํ วนฺทิตฺวา ติกฺขตฺตุํ ปทกฺขิณํ กตฺวา ชีวนฺโต ปุน ตุมฺเห ปสฺสิสฺสามีติ วตฺวา สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา ปญฺจาวุธํ สนฺนยฺหิตฺวา ภตฺตกโรฏิยา สทฺธึ กหาปณสหสฺสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๗.

ปสิพฺพเก กตฺวา โกกนทญฺจ วีณํ อาทาย นครา นิกฺขมิตฺวา มคฺคํ ปฏิปชฺชิตฺวา มหพฺพโล มหาถาโม ยาว มชฺฌนฺติกา ปณฺณาส โยชนานิ คนฺตฺวา ภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา เสสทิวสภาเคน ปุน ปณฺณาส โยชนานิ คนฺตฺวา เอกาเหเนว โยชนสติกํ มคฺคํ เขเปตฺวา สายณฺหสมเย นหายิตฺวา สาคลนครํ ปาวิสิ ฯ ตสฺมึ ปวิฏฺฐมตฺเตเยว โพธิสตฺตสฺส เตเชน ปภาวตี สยนปิฏฺเฐ สณฺฐาเรตุํ อสกฺโกนฺตี โอตริตฺวา ภูมิยํ นิปชฺชิ ฯ โพธิสตฺตํ กิลนฺตินฺทฺริยํ วีถิยํ คจฺฉนฺตํ อญฺญตรา อิตฺถี ทิสฺวา ปกฺโกสาเปตฺวา นิสีทาเปตฺวา ปาเท โธวาเปตฺวา สยนํ ทาเปสิ ฯ โส กิลนฺตกาโย นิปชฺชิตฺวา นิทฺทํ โอกฺกมติ ฯ อถ สา ตสฺมึ นิทฺทูปคเต นานคฺครสโภชนํ สมฺปาเทตฺวา ตํ ปโพเธตฺวา ภตฺตํ โภเชสิ ฯ โส ตุฏฺโฐ ตสฺสา สทฺธึ ภตฺตกโรฏิยา กหาปณสหสฺสํ อทาสิ ฯ โส ปญฺจาวุธํ ตตฺเถว ฐเปตฺวา คนฺตพฺพฏฺฐานํ โน อตฺถีติ วตฺวา วีณํ อาทาย หตฺถิสาลํ คนฺตฺวา อชฺช เม อิธ วสิตุํ เทถ คนฺธพฺพํ โว กริสฺสามีติ วตฺวา หตฺถิโคปเกหิ อนุญฺญาโต เอกมนฺเต นิปชฺชิตฺวา โถกํ นิทฺทายิตฺวา ปฏิปสฺสทฺธทรโถ วุฏฺฐาย วีณํ มุญฺจิตฺวา สาคลนครวาสิโน อิมํ สทฺทํ สุณนฺตูติ วีณํ วาเทนฺโต คายิ ฯ ปภาวตี ภูมิยํ นิปนฺนา ตํ สทฺทํ สุตฺวาว อยํ น อญฺญสฺส วีณาสทฺโท นิสฺสํสยํ กุสราชา มมตฺถาย อาคโตติ อญฺญาสิ ฯ มทฺทราชาปิ ตํ สทฺทํ สุตฺวา อติวิย มธุรํ วาเทติ เสฺว เอตํ ปกฺโกสาเปตฺวา มม คนฺธพฺพํ กาเรสฺสามีติ จินฺเตสิ ฯ โพธิสตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๘.

น สกฺกา อิธ วสมาเนน ปภาวตึ ทฏฺฐุํ อฏฺฐานเมตนฺติ ปาโตว นิกฺขมิตฺวา สายํ ภุตฺตเคเหเยว ปาตราสํ ภุญฺชิตฺวา วีณํ ฐเปตฺวา ราชกุมฺภการสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตสฺส อนฺเตวาสิกภาวํ อุปคนฺตฺวา เอกทิวเสเนว ฆรํ มตฺติกาย ปูเรตฺวา ภาชนานิ กโรมิ อาจริยาติ วตฺวา สาธุ กโรหีติ วุตฺเต เอกํ มตฺติกปิณฺฑํ จกฺเก ฐเปตฺวา จกฺกํ อาวิชฺฌิ ฯ สกึ อาวิชฺชิตเมว ยาว มชฺฌนฺติกาติกฺกมา ภมิเยว ฯ โส นานาวณฺณานิ ขุทฺทกมหนฺตานิ ภาชนานิ กตฺวา ปภาวติยา อตฺถาย ภาชนํ กโรนฺโต นานารูปานิ สมุฏฺฐาเปสิ ฯ โพธิสตฺตานํ หิ อธิปฺปาโย นาม สมิชฺฌติ ฯ ตานิ รูปานิ ปภาวตีเยว ปสฺสตูติ อธิฏฺฐาสิ ฯ โส สพฺพภาชนานิ สุกฺขาเปตฺวา ปจิตฺวา เคหํ ปูเรสิ ฯ กุมฺภกาโร ตานิ ภาชนานิ คเหตฺวา ราชกุลํ อคมาสิ ฯ ราชา ตานิ ภาชนานิ ทิสฺวา เกนีมานิ กตานีติ ปุจฺฉิ ฯ มยา เทวาติ ฯ อหํ ตยา กตานิ ชานามิ กเถหิ เกน กตานีติ ฯ อนฺเตวาสิเกน เม กตานิ เทวาติ ฯ น โส อนฺเตวาสิโก อาจริโย เต โหตุ โส ตฺวํ ตสฺส สนฺติเก สิปฺปํ สิกฺข อิโต ปฏฺฐาย จ โส มม ธีตานํ ภาชนานิ กโรตุ อิมญฺจสฺส สหสฺสํ เทหีติ สหสฺสํ ทาเปตฺวา อิมานิ ขุทฺทกภาชนานิ มม ธีตานํ เทหีติ อาห ฯ โส ตานิ ตาสํ สนฺติกํ เนตฺวา อิมานิ โว กีฬนตฺถาย ขุทฺทกภาชนานีติ อาห ฯ ตา สพฺพา อาคมึสุ ฯ กุมฺภกาโร มหาสตฺเตน ปภาวติยา อตฺถาย กตภาชนเมว ตสฺสา อทาสิ ฯ สา ภาชนํ คเหตฺวา ตตฺเถว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๙.

อตฺตโน จ มหาสตฺตสฺส จ ขุชฺชาย จ รูปํ ปสฺสิตฺวา อิทํ น อญฺเญน กตํ กุสราเชเนว กตนฺติ ญตฺวา กุชฺฌิตฺวา ภูมิยํ ขิปิตฺวา อิมินา มยฺหํ อตฺโถ นตฺถิ อิจฺฉนฺตานํ เทหีติ อาห ฯ อถสฺสา ภคินิโย กุทฺธภาวํ ญตฺวา ขุทฺทกภาชนํ กุสรญฺญา กตนฺติ มญฺญสิ น อิทนฺเตน กตํ กุมฺภกาเรน กตํ คณฺหาหิ นนฺติ อวหสึสุ ฯ สา เตน กตภาวํ ตสฺส จ อาคตภาวํ ตาสํ น กเถสิ ฯ กุมฺภกาโร สหสฺสํ กหาปณํ โพธิสตฺตสฺส อทาสิ ตาต ราชา เต ตุฏฺโฐ อิโต กิร ปฏฺฐาย ราชธีตานํ ภาชนานิ กเรยฺยาสิ อหํ ตาสํ หริสฺสามีติ ฯ โส ตาต นาหํ ตาสํ กริสฺสามีติ อาห ฯ โส อิธาปิ วสนฺเตน น สกฺกา ปภาวตึ ทฏฺฐุนฺติ ตํ สหสฺสํ ตสฺเสว ทตฺวา ราชูปฏฺฐากสฺส นฬการสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตสฺส อนฺเตวาสิโก หุตฺวา ปภาวติยา อตฺถาย ตาลปณฺณํ กตฺวา ตตฺเถว เสตจฺฉตฺตญฺจ อาปานภูมิญฺจ วตฺถญฺจ คเหตฺวา ฐิตํ ปภาวติญฺจาติ นานารูปานิ ทสฺเสสิ ฯ นฬกาโร ตญฺจ อญฺญญฺจ เตน กตภณฺฑกํ อาทาย ราชกุลํ อคมาสิ ฯ ราชา ทิสฺวา เกนีมานิ กตานีติ ปุจฺฉิ ฯ มยา เทวาติ ฯ อหํ ตยา กตานิ ชานามิ กเถหิ เกน กตานีติ ฯ อนฺเตวาสิเกน เม เทวาติ ฯ น โส อนฺเตวาสิโก อาจริโย เต โหตุ โส ตฺวํ ตสฺส สนฺติเก สิปฺปํ สิกฺข อิโต ปฏฺฐาย จ โส มม ธีตานํ เอวรูปานิ กโรตุ อิมญฺจสฺส สหสฺสํ เทหีติ สหสฺสํ ทตฺวา อิมานิ อลงฺการภณฺฑานิ มม ธีตานํ เทหีติ อาห ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๐.

โสปิ โพธิสตฺเตน ปภาวติยา อตฺถาย กตํ ตาลปณฺณํ ตสฺสาเยว อทาสิ ฯ ตตฺราปิ รูปานิ อญฺโญ ชโน น ปสฺสติ ฯ ปภาวตี ปน ทิสฺวา กุสรญฺญา กตภาวํ ญตฺวา คณฺหิตุกามา คณฺหนฺตูติ กุทฺธา ภูมิยํ ขิปิ ฯ อถ นํ เสสา อวหสึสุ ฯ นฬกาโร สหสฺสํ คเหตฺวา โพธิสตฺตสฺส ทตฺวา ตํ ปวุตฺตึ อาโรเจสิ ฯ โส อิทํปิ มยฺหํ อวสนฏฺฐานนฺติ สหสฺสํ ตสฺเสว ทตฺวา ราชมาลาการสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อนฺเตวาสิกภาวํ อุปคนฺตฺวา นานาวิธํ มาลาวิกตึ คนฺถิตฺวา ปภาวติยา อตฺถาย นานารูปวิจิตฺรํ เอกํ จุมฺพิตกํ อกาสิ ฯ มาลากาโร ตํ สพฺพํ อาทาย ราชกุลํ อคมาสิ ฯ ราชา ทิสฺวา เกนีมานิ คนฺถิตานีติ ปุจฺฉิ ฯ มยา เทวาติ ฯ อหํ ตยา คนฺถิตานิ ชานามิ กเถหิ เกน คนฺถิตานีติ ฯ อนฺเตวาสิเกน เม เทวาติ ฯ น โส อนฺเตวาสิโก อาจริโย เต โหตุ โส ตฺวํ ตสฺส สนฺติเก สิปฺปํ สิกฺข อิโต ปฏฺฐาย จ โส มม ธีตานํ ปุปฺผานิ คนฺถตุ อิมญฺจสฺส สหสฺสํ เทหีติ สหสฺสํ ทตฺวา อิมานิ ปุปฺผานิ มม ธีตานํ เทหีติ อาห ฯ โสปิ โพธิสตฺเตน ปภาวติยา อตฺถาย กตํ จุมฺพิตกํ ตสฺสาเยว อทาสิ ฯ สา ตตฺถ อตฺตโน จ รญฺโญ จ รูเปหิ สทฺธึ นานารูปานิ ทิสฺวา เตน กตภาวํ ญตฺวา กุชฺฌิตฺวา ภูมิยํ ขิปิ ฯ เสสา ภคินิโย นํ ตเถว อวหสึสุ ฯ มาลากาโรปิ สหสฺสํ อาหริตฺวา โพธิสตฺตสฺส ทตฺวา ตํ ปวุตฺตึ อาโรเจสิ ฯ โส อิทํปิ มยฺหํ อวสนฏฺฐานนฺติ สหสฺสํ ตสฺเสว ทตฺวา รญฺโญ สูทสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อนฺเตวาสิกภาวํ อุปคจฺฉิ ฯ อเถกทิวสํ สูโท รญฺโญ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๑.

โภชนวิกตึ หรนฺโต อตฺตโน อตฺถาย ปจิตุํ โพธิสตฺตสฺส อฏฺฐิมํสํ อทาสิ ฯ โส ตํ ตถา สมฺปาเทสิ ยถาสฺส คนฺโธ สกลนครํ อวตฺถริ ฯ ราชา ตํ ฆายิตฺวา กินฺเต มหานเส อญฺญํปิ มํสํ ปจสีติ ปุจฺฉิ ฯ นตฺถิ เทว อปิจ โข ปน เม อนฺเตวาสิกสฺส อฏฺฐิมํสํ ปจนตฺถาย ทินฺนํ ตสฺเสว โส คนฺโธ ภวิสฺสตีติ ฯ ราชา อาหราเปตฺวา ตโต โถกํ ชิวฺหคฺเค ฐเปสิ ฯ ตาวเทว สตฺต รสหรณิสหสฺสานิ โขเภนฺตํ ผริ ฯ ราชา รสตณฺหาย พชฺฌิตฺวา สหสฺสํ ตสฺเสว ทตฺวา อิโต ปฏฺฐาย ตว อนฺเตวาสึ มม ธีตานญฺจ เม ภตฺตํ ปจาเปตฺวา ตฺวํ มยฺหํ อาหร โส เม ธีตานํ อาหรตูติ อาห ฯ สูโท คนฺตฺวา ตสฺส อาโรเจสิ ฯ โส ตํ สุตฺวา อิทานิ เม มโนรโถ มตฺถกํ ปตฺโต อิทานาหํ ปภาวตึ ทฏฺฐุํ ลภิสฺสามีติ ตุฏฺโฐ ตํ สหสฺสํ ตสฺเสว ทตฺวา ปุนทิวเส ภตฺตํ สมฺปาเทตฺวา รญฺโญ ภตฺตภาชนานิ เปเสตฺวา ราชธีตานํ ภตฺตกาชํ สยํ คเหตฺวา ปภาวติยา วสนปาสาทํ อภิรุหติ ฯ สา ตํ ภตฺตกาชํ อาทาย ปาสาทํ อภิรุหนฺตํ ทิสฺวา จินฺเตสิ อยํ อตฺตโน อนนุจฺฉวิกํ ทาสกมฺมกเรหิ กตฺตพฺพํ กโรติ สเจ ปนาหํ กติปาหจฺจเยน ตุณฺหี ภวิสฺสามิ อิทานิ มํ เอสา อิจฺฉตีติ สญฺญี หุตฺวา กตฺถจิ อคนฺตฺวา มํ โอโลเกนฺโต อิเธว วสิสฺสติ อิทานิ มํ อกฺโกสิตฺวา ปริภาสิตฺวา มุหุตฺตํปิ อิธ วสิตุํ อทตฺวา ปลาเปสฺสามีติ ฯ สา ทฺวารํ อฑฺฒวิวฏํ กตฺวา เอกํ หตฺถํ กวาเฏ ลคฺเคตฺวา เอเกน อลคฺคํ อุปฺปีเฬตฺวา ทุติยํ คาถมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๒.

อนุชุภูเตน หรํ มหนฺตํ ทิวา จ รตฺโต จ นิสีถกาเล ปฏิคจฺฉ ตฺวํ ขิปฺปํ กุสาวตึ กุส น อิจฺฉามิ ทุพฺพณฺณมหํ วสนฺตนฺติ ฯ ตสฺสตฺโถ มหาราช ตฺวํ ภตฺตการโก หุตฺวา อุชุเกน จิตฺเตน โยปิ เต สีสํ ภินฺเทยฺย ตสฺสเปตํ กมฺมํ น กโรสิ อนุชุภูเตน ปน จิตฺเตน มมตฺถาย เอกํ มหนฺตํ กาชํ หรนฺโต ทิวา จ รตฺโต จ นิสีถกาเล จ มหนฺตํ ทุกฺขํ อนุภวิสฺสสิ กินฺเต เตน ทุกฺเขน อนุภูเตน ตฺวํ อตฺตโน นครํ กุสาวติเมว ปฏิคจฺฉ อญฺญํ อตฺตนา สทิสํ อติรสกปูวสณฺฐานมุขึ ยกฺขินึ อคฺคมเหสึ กตฺวา รชฺชํ กาเรหิ ฯ น อิจฺฉามิ ทุพฺพณฺณมหํ วสนฺตนฺติ อหํ ปน ตํ ทุพฺพณฺณํ ทุสฺสณฺฐิตํ อิธ วสนฺตํ น อิจฺฉามีติ ฯ โส ปภาวติยา เม สนฺติกา กถา ลทฺธาติ ตุฏฺฐจิตฺโต ติสฺโส คาถาโย อภาสิ นาหํ คจฺฉามิ อิโต กุสาวตึ ปภาวตี วณฺณปโลภิโต ตว รมามิ มทฺทสฺส นิเกตรมฺเม หิตฺวาน รฏฺฐํ ตว ทสฺสเน รโต ฯ ปภาวตี วณฺณปโลภิโต ตว สมฺมุฬฺหรูโป วิจรามิ เมทนึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๓.

ทิสํ น ชานามิ กุโตมฺหิ อาคโต ตยิมฺหิ มตฺโต มิคมณฺฑโลจเน ฯ โสวณฺณจีรวสเน ชาตรูปสุเมขเล สุสฺโสณิ ตว กามาหิ นาหํ รชฺเชน มตฺถิโกติ ฯ ตตฺถ รมามีติ อภิรมามิ น อุกฺกณฺฐามิ ฯ สมฺมุฬฺหรูโปติ กิเลสสมฺมุฬฺโห หุตฺวา ฯ ตยิมฺหิ มตฺโตติ ตยิ มตฺโตมฺหิ ตยิ ปมตฺโตมฺหิ ฯ โสวณฺณจีรวสเนติ สุวณฺณขจิตวตฺถวสเน ฯ นาหํ รชฺเชน มตฺถิโกติ น รชฺเชน อตฺถิโก ฯ เอวํ วุตฺเต สา จินฺเตสิ อหํ เอตํ วิปฺปฏิสารี ภวิสฺสตีติ ปริภาสามิ อยํ ปน พชฺฌิตฺวาว กเถสิ สเจ โข ปน มํ อหํ กุสราชาติ วตฺวา หตฺเถ คณฺเหยฺย โก ตํ นิวาเรยฺย โกจิ โน อิมํ กถํ สุเณยฺยาติ ทฺวารํ ถเกตฺวา สูจึ ทตฺวา อนฺโต อฏฺฐาสิ ฯ โสปิ ภตฺตกาชํ อภิหริตฺวา ภตฺตํ วฑฺเฒตฺวา ราชธีตโร โภเชสิ ฯ ปภาวตี คจฺฉ กุสราเชน ปกฺกภตฺตํ อาหราติ ขุชฺชํ เปเสสิ ฯ สา อาหริตฺวา ภุญฺชาติ อาห ฯ นาหํ เตน ปกฺกภตฺตํ ภุญฺชามิ ตฺวํ ภุญฺชิตฺวา อตฺตโน ลทฺธนิวาปํ คเหตฺวา ภตฺตํ ปจิตฺวา อาหร มา กุสรญฺโญ อาคตภาวญฺจ กสฺสจิ อาโรเจสีติ ฯ ขุชฺชา ตโต ปฏฺฐาย ตสฺสา โกฏฺฐาสํ อาหริตฺวา สยํ ภุญฺชติ อตฺตโน โกฏฺฐาสํ ตสฺสา อุปเนสิ ฯ กุสราชาปิ ตโต ปฏฺฐาย ตํ ปสฺสิตุํ อลภนฺโต จินฺเตสิ อตฺถิ นุโข ปภาวติยา มยิ สิเนโห อุทาหุ นตฺถิ วีมํสิสฺสามิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๔.

นนฺติ ฯ โส ราชธีตโร โภเชตฺวา ภตฺตกาชํ อาทาย นิกฺขมนฺโต ตสฺสา คพฺภทฺวาเร ปาสาทตลํ ปาเทน ปหริตฺวา ภาชนานิ ฆฏฺเฏตฺวา นิฏฺฐุนิตฺวา วิสญฺญี หุตฺวา วิย อวกุชฺโช ปตติ ฯ สา ตสฺส นิฏฺฐุนิตสทฺเทน ทฺวารํ วิวริตฺวา ตํ ภตฺตกาเชน โอตฺถตํ ทิสฺวา จินฺเตสิ อยํ สกลชมฺพูทีเป อคฺคราชา มํ นิสฺสาย รตฺตินฺทิวํ ทุกขํ อนุโภติ สุขุมาลตาย ภตฺตกาเชน โอตฺถโต ปตติ ชีวติ นุโข โน วาติ ฯ สา คพฺภโต นิกฺขมิตฺวา ตสฺส นาสวาตํ อุปธาเรตุํ คีวํ ปสาเรตฺวา มุขํ โอโลเกสิ ฯ โส มุขปูรํ เขฬํ คเหตฺวา ตสฺสา สรีเร ปาเตสิ ฯ สา ตสฺส กุชฺฌิตฺวา ตํ ปริภาสิตฺวา คพฺภํ ปวิสิตฺวา ทฺวารํ อฑฺฒวิวฏํ ถเกตฺวา ฐิตา คาถมาห อภูติ ตสฺส โภ โหติ โย อนิจฺฉนฺตมิจฺฉติ อกามํ ราช กาเมหิ อกนฺโต กนฺตมิจฺฉสีติ ฯ ตตฺถ อภูตีติ อวุฑฺฒีติ อตฺโถ ฯ โส ปน ปฏิพทฺธจิตฺตตาย อกฺโกสิยมาโนปิ ปริภาสิยมาโนปิ วิปฺปฏิสารํปิ อนุปฺปาเทตฺวาว อนนฺตรํ คาถมาห อกามํ วา สกามํ วา โย นโร ลภเต ปิยํ ลาภเมตฺถ ปสํสาม อลาโภ ตตฺถ ปาปโกติ ฯ สาปิ ตสฺมึ เอวํ กเถนฺเตปิ อโนสกฺกิตฺวา ถทฺธตรวจนํ วตฺวา ปลาเปตุกามา อนนฺตรํ คาถมาห ปาสาณสารํ ขนสิ กณิการสฺส ทารุนา วาตํ ชาเลน พาเธสิ โย อนิจฺฉนฺตมิจฺฉสีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๕.

ตตฺถ กณิการสฺส ทารุนาติ กณิการกฏฺฐเกน ฯ พาเธสีติ พทฺธสิ ฉาเทสีติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา ติสฺโส คาถาโย อภาสิ ปาสาโณ นูน เต หทเย โอหิโต มุทุลกฺขเณ โย เต สาตํ น วินฺทามิ ติโรชนปทาคโต ฯ ยทา มํ ภูกุฏึ กตฺวา ราชปุตฺตี อุทิกฺขติ อาฬาริโก ตทา โหมิ รญฺโญ มทฺทสฺสนฺเตปุเร ฯ ยทา อุมฺหายมานา มํ ราชปุตฺตี อุทิกฺขติ นาฬาริโก ตทา โหมิ ราชา โหมิ ตทา กุโสติ ฯ ตตฺถ มุทุลกฺขเณติ มุทุนา อิตฺถิลกฺขเณน สมนฺนาคเต ฯ โยติ โย อหํ ฯ ติโรชนปทาคโตติ ติโรรฏฺฐา อาคโต ตว สนฺติเก วสนฺโต ปฏิสนฺถารมตฺตํปิ สาตํ น ลภามิ โส เอวํ มญฺญามิ มยิ สิเนหุปฺปตฺตินิวารณาย นูน เต หทเย ปาสาโณ ฐปิโต ฯ ภูกุฏึ กตฺวาติ โกเธน วลฺลิวิสมํ นลาตํ กริตฺวา ฯ อาฬาริโกติ ภตฺตการโก ตสฺมึ ขเณ อหํ มทฺทรญฺโญ อนฺเตปุเร ภตฺตการกทาโส วิย โหมีติ วทติ ฯ อุมฺหายมานาติ ปหฏฺฐาการํ ทสฺเสตฺวา หสมานา ฯ ราชา โหมีติ ตสฺมึ ขเณ อหํ กุสาวตีนคเร รชฺชํ กาเรนฺโต ราชา วิย โหมิ กสฺมาสิ เอวํ ผรุสา อิโต ปฏฺฐาย มา เอวรูปํ กริ ภทฺเทติ ฯ สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา จินฺเตสิ อยํ อติวิย อลฺลิยิตฺวา กเถสิ มุสาวาทํ กตฺวา อุปาเยน นํ อิโต ปลาเปสฺสามีติ คาถมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๖.

สเจ หิ วจนํ สจฺจํ เนมิตฺตานํ ภวิสฺสติ เนว เม ตฺวํ ปติ อสฺส กามํ ฉินฺทนฺตุ สตฺตธาติ ฯ ตสฺสตฺโถ มหาราช อยํ กุสราชา มยฺหํ ปติ ภวิสฺสติ น ภวิสฺสตีติ พหู นิมิตฺตปาฐกา ปุจฺฉิตา เต กามํ กิร มํ สตฺตธา ฉินฺทนฺตุ เนว เม ตฺวํ ปติ ภวิสฺสสีติ ภณึสุ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา ตํ ปฏิพาหนฺโต ภทฺเท มยาปิ อตฺตโน รฏฺเฐ เนมิตฺตกา ปุจฺฉิตา เต อญฺญตฺร สีหสฺสรกุสราชโต ตว ปติ นาม อญฺโญ นตฺถีติ พฺยากรึสุ อหํปิ อตฺตโน ญาติมิตฺเต เอวเมว กเถมีติ วตฺวา อนนฺตรํ คาถมาห สเจ หิ วจนํ สจฺจํ อญฺเญสํ ยทิ วา มม เนว ตุยฺหํ ปติ อตฺถิ อญฺโญ สีหสฺสรา กุสาติ ฯ ตสฺสตฺโถ ยทิ หิ อญฺเญสํ เนมิตฺตานํ วจนํ สจฺจํ ตว อญฺโญ ปติ นาม นตฺถีติ ฯ สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา น สกฺกา อิมํ ลชฺชาเปตุํ วา ปลาเปตุํ วา กึ เม อิมินาติ ทฺวารํ ปิธาย อตฺตานํ น ทสฺเสสิ ฯ โสปิ กาชํ คเหตฺวา โอตริตฺวา ตโต ปฏฺฐาย ตํ ทฏฺฐุํ น ลภติ ฯ ภตฺตการกมฺมํ กโรนฺโต อติวิย กิลมติ ฯ ภุตฺตปาตราโส ทารูนิ ผาเลติ ภาชนานิ โธวติ กาเชน อุทกํ อาหรติ สยนฺโต อมฺพณปิฏฺเฐ สยติ ฯ ปาโตว วุฏฺฐาย ยาคุอาทีนิ ปจติ จ หรติ จ โภเชติ จ ฯ นนฺทิราคํ นิสฺสาย อติทุกฺขํ อนุโภติ ฯ โส เอกทิวสํ ภตฺตเคหทฺวาเรน คจฺฉนฺตํ ขุชฺชํ ทิสฺวา ปกฺโกสิ ฯ สา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๗.

ปภาวติยา ภเยน ตสฺส สนฺติกํ คนฺตุํ อวิสหนฺตี ตุริตตุริตา วิย คจฺฉติ ฯ อถ นํ ชเวน อุปคนฺตฺวา ขุชฺเชติ อาห ฯ สา นิวตฺติตฺวา ฐิตา โก เอโสติ วตฺวา ตุมฺหากํ สทฺทํ น สุณามีติ อาห ฯ อถ นํ ขุชฺเช สามินีปิ เต อติวิย ถทฺธา เอตฺตกํ กาลํ ตุมฺหากํ สนฺติเก วสนฺโต อาโรคฺยสาสนมตฺตํปิ น ลภามิ เทยฺยธมฺมํ ปน กึ ทสฺสถ ติฏฺฐตุ ตาเวตํ อปิจ เม ปภาวตึ มุทุกํ กตฺวา ทสฺเสตุํ สกฺขิสฺสสีติ อาห ฯ สา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ อถ นํ สเจ เม ตํ ทสฺเสตุํ สกฺขิสฺสสิ ขุชฺชภาวนฺเต อุชุํ กตฺวา คีเวยฺยกํ ทสฺสามีติ ปโลเภนฺโต ปญฺจ คาถา อภาสิ เนกฺขํ คีวนฺเต กาเรสฺสํ ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวตึ สเจ มํ นาคนาสูรุ โอโลเกยฺย ปภาวตี ฯ เนกฺขํ คีวนฺเต กาเรสฺสํ ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวตึ สเจ มํ นาคนาสูรุ สลฺลเปยฺย ปภาวตี ฯ เนกฺขํ คีวนฺเต กาเรสฺสํ ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวตึ สเจ มํ นาคนาสูรุ อุมฺหาเยยฺย ปภาวตี ฯ เนกฺขํ คีวนฺเต กาเรสฺสํ ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวตึ สเจ มํ นาคนาสูรุ ปมฺหาเยยฺย ปภาวตี ฯ เนกฺขํ คีวนฺเต กาเรสฺสํ ปตฺวา ขุชฺเช กุสาวตึ สเจ มํ นาคนาสูรุ ปาณีภิ อุปสํผุเสติ ฯ ตตฺถ เนกฺขํ คีวนฺเตติ ตว คีวํ สพฺพสุวณฺณเมว กาเรสฺสามีตฺยตฺโถ ฯ เนกฺขํ คีวนฺเต กริสฺสามีติปิ ปาโฐ ฯ ตว คีวายํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๘.

เนกฺขมยํ ปิลนฺธนํ ปิลนฺธิสฺสามีติ อตฺโถ ฯ โอโลเกยฺยาติ สเจ ตว วจเนน มํ ปภาวตี โอโลเกยฺย สเจ มํ ตาย โอโลกาเปตุํ สกฺขิสฺสสีติ อตฺโถ ฯ สลฺลเปยฺยาติ อาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ เอตฺถ ปน อุมฺหาเยยฺยาติ มนฺทหสิตวเสน ปริหาเสยฺย ฯ ปมฺหาเยยฺยาติ มหาหสิตวเสน ปริหาเสยฺยาติ ฯ สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา คจฺฉถ ตุมฺเห เทว กติปาเหน นํ ตุมฺหากํ วเส กริสฺสามิ ปสฺสถ เม ปรกฺกมนฺติ วตฺวา ตํ กรณียํ ตีเรตฺวา ปภาวติยา สนฺติกํ คนฺตฺวา ตสฺสา วสนคพฺภํ โสเธนฺตี วิย ปหรณโยคฺคํ เลฑฺฑุขณฺฑํปิ อเสเสตฺวา อนฺตมโส ปาทุกาปิ นีหริตฺวา สกลคพฺภํ สมฺมชฺชิตฺวา คพฺภทฺวาเร อุมฺมารํ อนฺตรํ กตฺวา อุจฺจาสนํ ปญฺญเปตฺวา ปภาวติยา เอกํ นีจปีฐกํ อตฺกริตฺวา เอหิ อมฺม สีเส เต อูกา วิจินิสฺสามีติ ตํ ตตฺถ ปีฐเก นิสีทาเปตฺวา อตฺตโน อูรูนมนฺตเร ตสฺสา สีสํ ฐเปตฺวา โถกํ อณฺฑํ วิจินิตฺวา อโห อิมิสฺสา สีเส พหู อูกาติ สกสีสโต อูกานิ คเหตฺวา ตสฺสา หตฺเถ ฐเปตฺวา ปสฺส กิตฺตกา เต สีเส อูกาติ ปิยกถํ กเถตฺวา มหาสตฺตสฺส คุณํ กเถนฺตี คาถมาห นหิ นูนายํ ราชปุตฺตี กุเส สาตํปิ วินฺทติ อาฬาริเก ภเต โปเส เวตฺตเนน อนตฺถิเกติ ฯ ตสฺสตฺโถ เอกํเสน อยํ ราชปุตฺตี ปุพฺเพ กุสาวตีนคเร กุสนรินฺทสฺส สนฺติเก มาลาคนฺธวิเลปนวตฺถาลงฺการวเสน อปฺปมตฺตกํปิ สาตํ น วินฺทติ ตมฺพูลมตฺตมฺปิ เตน เอติสฺสา ทินฺนปุพฺพํ น

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๙.

ภวิสฺสตีติ ฯ กึการณา ฯ อิตฺถิโย นาม เอกทิวสํปิ องฺคํ อวตฺถริตฺวา นิปนฺนสามิกมฺหิ หทยํ ภินฺทิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ อยํ ปน อาฬาริเก ภเต โปเส อาฬาริกตฺตญฺจ ภตกตฺตญฺจ อุปคเต เอกสฺมึ ปุริเส มูเลนปิ อนตฺถิเก เกวลํ ตํเยว นิสฺสาย รชฺชํ ปหาย อาคนฺตฺวา เอวํ ทุกฺขํ อนุภวนฺเต ปฏิสนฺถารมตฺตํปิ น กโรสิ สเจปิ เต อมฺม ตสฺมึ สิเนโห นตฺถิ สกลชมฺพูทีเป อคฺคราชา ตํ นิสฺสาย กิลมตีติ ตสฺส กิญฺจิ ทาตุํ อรหสีติ ฯ สา ตํ สุตฺวา ขุชฺชาย กุชฺฌิ ฯ อถ นํ ขุชฺชา คีวายํ คเหตฺวา อนฺโตคพฺเภ ขิปิตฺวา สยํ พหิ หุตฺวา ทฺวารํ ปิธาย อาวิญฺชนรชฺชุมฺหิ โอลมฺพนฺตี อฏฺฐาสิ ฯ ปภาวตี ตํ คเหตุํ อสกฺโกนฺตี ทฺวารมูเล ฐตฺวา อสกฺโกนฺตี อิตรํ คาถมาห นหิ นูน อยํ ขุชฺชา ลภติ ชิวฺหาย เฉทนํ สุนิสิเตน สตฺเถน เอวํ ทุพฺภาสิตํ ภณนฺติ ฯ ตตฺถ สุนิสิเตนาติ สุฏฺฐุ นิสิเตน ติขิณสตฺเถน ฯ เอวํ ทุพฺภาสิตนฺติ เอวํ อโสตพฺพยุตฺตกํ ทุพฺภาสิตํ ภณนฺตี ฯ อถ ขุชฺชา อาวิญฺชนรชฺชุํ คเหตฺวา ฐิตาว นิปฺปุญฺเญ ทุพฺพินีเต ตว รูปํ กึ กริสฺสติ กึ มยํ ตว รูปํ ขาทิตฺวา ยาเปสฺสามาติ วตฺวา เตรสหิ คาถาหิ โพธิสตฺตสฺส คุณํ ปกาเสนฺตี ขุชฺชาคชฺชิตํ นาม คาถมาห มา นํ รูเปน ปาเมสิ อาโรเหน ปภาวติ มหายโสติ กตฺวาน กรสฺสุ รุจิเร ปิยํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๐.

มา นํ รูเปน ปาเมสิ อาโรเหน ปภาวติ มหทฺธโนติ กตฺวาน กรสฺสุ รุจิเร ปิยํ ฯ มา นํ รูเปน ปาเมสิ อาโรเหน ปภาวติ มหพฺพโลติ กตฺวาน กรสฺสุ รุจิเร ปิยํ ฯ มา... มหารฏฺโฐติ กตฺวาน ฯเปฯ มา... มหาราชาติ กตฺวาน ฯเปฯ มา... สีหสฺสโรติ กตฺวาน ฯเปฯ มา... วคฺคุสฺสโรติ กตฺวาน ฯเปฯ มา... พินฺทุสฺสโรติ กตฺวาน ฯเปฯ มา... มญฺชุสฺสโรติ กตฺวาน ฯเปฯ มา... มธุรสฺสโรติ กตฺวาน ฯเปฯ มา... สตสิปฺโปติ กตฺวาน ฯเปฯ มา นํ รูเปน ปาเมสิ อาโรเหน ปภาวติ ขตฺติโยติ กตฺวาน กรสฺสุ รุจิเร ปิยํ ฯ มา นํ รูเปน ปาเมสิ อาโรเหน ปภาวติ กุสราชาติ กตฺวาน กรสฺสุ รุจิเร ปิยนฺติ ฯ ตตฺถ มา นํ รูเปน ปาเมสิ อาโรเหน ปภาวตีติ อเร ปภาวติ มา ตฺวํ เอวํ กุสนรินฺทํ อตฺตโน รูเปน อาโรหปรินาเหน ปมินิ เอวํ ปมาณํ คณฺหิ ฯ มหายโสติ มหานุภาโว โสติ เอวํ หทเย กตฺวาน ฯ รุจิเรติ ปิยทสฺสเน ฯ กรสฺสูติ ตสฺส ปิยํ กโรหีติ วทติ ฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถ ฯ อปิจ มหายโสติ มหาปริวาโร ฯ มหทฺธโนติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๑.

มหาโภโค ฯ มหพฺพโลติ มหาถาโม ฯ มหารฏฺโฐติ วิปุลรฏฺโฐ ฯ มหาราชาติ สกลชมฺพูทีเป อคฺคราชา ฯ สีหสฺสโรติ สีหสทฺทสมานสทฺโท ฯ วคฺคุสฺสโรติ ลีลายุตฺตสโร ฯ พินฺทุสฺสโรติ สํปิณฺฑิฆนสโร ฯ มญฺชุสฺสโรติ สุนฺทรสโร ฯ มธุรสฺสโรติ มธุรยุตฺตสโร ฯ สตสิปฺโปติ ปเรสํ สนฺติเก อสิกฺขิตฺวา อตฺตโน พเลเนว นิปฺผนฺนอเนกสตสิปฺโป ฯ ขตฺติโยติ โอกฺกากปเวณิยํ ชาโต อสํภินฺนขตฺติโย ฯ กุสราชาติ สกฺกทตฺติยกุสติณสมานนาโม ราชา ฯ เอวรูโป หิ อญฺโญ ราชา นาม นตฺถีติ ชานิตฺวา เอตสฺส ปิยํ กโรหีติ ขุชฺชา เอตฺตกาหิ คาถาหิ ตสฺส คุณกถํ กเถสิ ฯ ปภาวตี ตสฺสา วจนํ สุตฺวา ขุชฺเช อติวิย คชฺชสิ หตฺเถน ปาปุณนฺตี สสฺสามิกภาวนฺเต ชานาเปสฺสามีติ ขุชฺชํ ตชฺเชสิ ฯ สาปิ ตํ อหํ ตํ รกฺขมานา ปิตุโน เต กุสราชสฺส อาคตภาวํ นาโรเจสึ โหตุ อชฺช รญฺโญ อาโรเจสฺสามีติ มหนฺเตน สทฺเทน ภายาเปสิ ฯ สาปิ โกจิเทว สุเณยฺยาติ ขุชฺชํ สญฺญาเปสิ ฯ อถ โพธิสตฺโตปิ ตํ ปสฺสิตุํ อลภนฺโต สตฺต มาเส ทุพฺโภชเนน ทุกฺขเสยฺยาย กิลมนฺโต จินฺเตสิ โก เม เอตาย อตฺโถ สตฺต มาเส วสนฺโต ตํ ปสฺสิตุํ น ลภามิ อติวิย กกฺขลา สาหสิกา คนฺตฺวา มาตาปิตโร ปสฺสิสฺสามีติ ฯ ตสฺมึ ขเณ สกฺโก อาวชฺเชนฺโต ตสฺส อุกฺกณฺฐิตภาวํ ญตฺวา ราชา สตฺต มาเส ปภาวตึ ทฏฺฐุํ น ลภติ ลภนาการมสฺส กริสฺสามีติ มทฺทรญฺโญ ทูเต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๒.

กตฺวา สตฺตนฺนํ ราชูนํ ทูตํ ปาเหนฺโต ปภาวตี กุสราชํ ฉฑฺเฑตฺวา อาคตา อาคจฺฉนฺตุ ปภาวตึ คณฺหนฺตูติ เอเกกสฺส วิสุํ วิสุํ สาสนํ ปหิณิ ฯ เต มหาปริวาเรน อาคนฺตฺวา นครํ ปตฺวา อญฺญมญฺญสฺส อาคตการณํ น ชานนฺติ ฯ เต ตฺวํ กสฺมา อาคโต ตฺวํ กสฺมา อาคโตสีติ ปุจฺฉิตฺวา ตมตฺถํ ญตฺวา ตํ กุชฺฌิตฺวา เอกํ กิร ธีตรํ สตฺตนฺนํ ทสฺสติ ปสฺสถสฺส อนาจารํ อุปฺผณฺเฑติ โน คณฺหาม นนฺติ สพฺเพปิ อมฺหากํ ปภาวตึ เทตุ ยุทฺธํ วาติ สาสนานิ ปหิณิตฺวา นครํ ปริวารยึสุ ฯ มทฺทราชา สาสนํ สุตฺวา ภีตตสิโต อมจฺเจ อามนฺเตตฺวา กึ กโรมาติ ปุจฺฉิ ฯ อถ นํ อมจฺจา เทว สตฺตปิ ราชาโน ปภาวตึ นิสฺสาย อาคตา สเจ น ทสฺสติ ปาการํ ภินฺทิตฺวา นครํ ปวิสิตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปาเปตฺวา ตํ คณฺหิสฺสามาติ วทนฺติ ปากาเร อภินฺทนฺเตเยว เตสํ ปภาวตึ เปเสสฺสามาติ วตฺวา อิมํ คาถมาหํสุ เอเต นาคา อุปถทฺธา สพฺเพ ติฏฺฐนฺติ วมฺมิกา สูรา มทฺทนฺติ ปาการํ อาเนเตตํ ปภาวตินฺติ ฯ ตตฺถ อุปถทฺธาติ อติถทฺธา ทปฺปิตา ฯ อาเนเตตํ ปภาวตินฺติ อาเนตุ เอตํ ปภาวตินฺติ สาสนํ ปหิณสฺสุ ตสฺมา ยาว เอเต นครปาการํ น ภินฺทนฺติ ตาว เนสํ ปภาวตึ เปเสหิ มหาราชาติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา สจาหํ เอกสฺส ปภาวตึ เปเสสฺสามิ เสสา ยุทฺธํ กริสฺสนฺติ น สกฺกา เอกสฺส ทาตุํ สกลชมฺพูทีเป อคฺคราชานํ วิรูโปติ ฉฑฺเฑตฺวา อาคตา อาคมนสฺส ผลํ ลภตุ วธิตฺวาน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๓.

นํ สตฺตกฺขณฺฑานิ กตฺวา สตฺตนฺนํ ราชูนํ เปเสสฺสามีติ วทนฺโต อนนฺตรํ คาถมาห สตฺต ขณฺเฑ กริตฺวาน อหเมตํ ปภาวตึ ขตฺติยานํปิ ทสฺสามิ เย มํ หนฺตุํ อิธาคตาติ ฯ ตสฺส สา กถา สกลนิเวสเน ปากฏา อโหสิ ฯ ปริจาริกา คนฺตฺวา ราชา กิร ตํ สตฺต ขณฺฑานิ กตฺวา สตฺตนฺนํ ราชูนํ เปเสสฺสตีติ ปภาวติยา อาโรเจสุํ ฯ ตํ สุตฺวา สา มรณภยภีตา อาสนา วุฏฺฐาย ภคินีหิ ปริวุตา มาตุ สิริคพฺภํ อคมาสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห อวุฏฺฐหิ ราชปุตฺตี สามา โกเสยฺยวาสินี อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ ทาสีคณปุรกฺขตาติ ฯ ตตฺถ สามาติ สุวณฺณวณฺณา ฯ โกเสยฺยวาสินีติ สุวณฺณขจิตโกเสยฺยนิวาสนา ฯ สา มาตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา มาตรํ วนฺทิตฺวา ปริเทวมานา อาห ตํ นูน กกฺกูปนิเสวิตํ มุขํ อาทาสทนฺตาถรุปจฺจเวกฺขิตํ สุภํ สุเนตฺตํ วิรชํ อนงฺคณํ ฉุฑฺฑํ วเน ฐสฺสติ ขตฺติเยหิ ฯ เต นูน เม อสิเต เวลฺลิตคฺเค เกเส มุทู จนฺทนสารลิตฺเต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๔.

สมากุเล สีวถิกาย มชฺเฌ ปาเทหิ คิชฺฌา ปริกฑฺฒยนฺติ ฯ ตา นูน เม ตมฺพนขา สุโลมา พาหา มุทู จนฺทนสารลิตฺตา ฉินฺนา วเน อุชฺฌิตา ขตฺติเยหิ คยฺห ธํโก คจฺฉติ เยน กามํ ฯ เต นูน ตาลูปนิเภ อาลมฺเพ นิเสวิเต กาสิกจนฺทเนน ถเนสุ เม ลมฺพิสฺสติ สิงฺคาโล มาตูว ปุตฺโต ตรุโณ ตนุโช ฯ ตํ นูน โสณึ ปุถุลํ สุโกฏฺฏิตํ นิเสวิตํ กญฺจนเมขลาหิ ฉินฺนํ วเน ขตฺติเยหิ อวตฺถํ คยฺห ธํโก คจฺฉติ เยน กามํ ฯ โสณา วํกา สิงฺคาลา จ เย จญฺเญ สนฺติ ทาฐิโน อชรา นูน เหสฺสนฺติ ภกฺขยิตฺวา ปภาวตึ ฯ สเจ มํสานิ หาเรสุํ ขตฺติยา ทูรคามิโน อฏฺฐีนิ อมฺม ยาจิตฺวา อนุปนฺเถ ทหาถ นํ ฯ เขตฺตานิ อมฺม กาเรตฺวา กณิกาเรตฺถ โรปเย ยทา เต ปุปฺผิตา อสฺสุ เหมนฺตานํ หิมจฺจเย สเรยฺยาถ มมํ อมฺม เอวํวณฺณา ปภาวตีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๕.

ตตฺถ กกฺกูปนิเสวิตนฺติ สาสปกกฺกโลหกกฺกมตฺติกกกฺกติลกกฺก- ทลิทฺทกกฺกมุขจุณฺณโกติ อิเมหิ ปญฺจหิ กกฺเกหิ อุปนิเสวิตํ ฯ อาทาสทนฺตาถรุปจฺจเวกฺขิตนฺติ ทนฺตมยถรุมฺหิ อาทาเส ปจฺจเวกฺขิตํ ตตฺถ โอโลเกตฺวา มณฺฑิตํ ฯ สุภนฺติ สุภมุขํ ฯ วิรชนฺติ วิคตรชํ นิมฺมลํ ฯ อนงฺคณนฺติ คณฺฑปีลกาทิโทสวิรหิตํ ฯ ฉุฑฺฑนฺติ อมฺม เอวรูปํ มม มุขํ อทฺธา อิทานิ ขตฺติเยหิ ฉฑฺฑิตํ ฯ วเนติ อรญฺเญ ฯ วเน ฐสฺสตีติ ปริเทวติ ฯ อสิเตติ กาฬเก ฯ เวลฺลิตคฺเคติ อุนฺนตคฺเค ฯ สีวถิกายาติ สุสานมฺหิ ฯ ปริกฑฺฒยนฺตีติ เอวรูเป มม เกเส มนุสฺสมํสขาทกา คิชฺฌา ปาเทหิ ปริหริตฺวา นูน ปริกฑฺฒิสฺสนฺติ ฯ คยฺห ธํโก คจฺฉติ เยน กามนฺติ อมฺม มม เอวรูปํ พาหุํ นูน ธํโก คเหตฺวา ลุญฺจิตฺวา ลุญฺจิตฺวา ขาทนฺโต เยน กามํ คจฺฉิสฺสติ ฯ ตาลูปนิเภติ สุวณฺณผลตาลสทิเส ฯ กาสิกจนฺทเนนาติ สุขุมจนฺทเนน นิเสวิเต ฯ ถเนสุ เมติ อมฺม มม สุสาเน ปติตาย เอวรูเป ถเน ทิสฺวา มุเขน ฑํเสตฺวา เตสุ เม ถเนสุ อตฺตโน ตนุโช มาตุ ตรุณปุตฺโต วิย นูน สิงฺคาโล ลมฺพิสฺสตีติ ฯ โสณินฺติ กฏิสุผลกํ ฯ สุโกฏฺฏิตนฺติ โคหนุเกน ปหริตฺวา สุวฑฺฒิตํ ฯ อวตฺถนฺติ ฉฑฺฑิตํ ฯ ภกฺขยิตฺวาติ อมฺม เอเต เอตฺตกา นูน มม มํสํ ขาทิตฺวา อชรา ภวิสฺสนฺติ ฯ สเจ มํสานิ หาเรสุนฺติ อมฺม สเจ เต ขตฺติยา มยิ ปฏิพทฺธจิตฺตา มม มํสานิ หาเรยฺยุํ อถ ตุมฺเห อฏฺฐีนิ ยาจิตฺวา ฯ อนุปนฺเถ ทหาถ นนฺติ ชงฺฆมคฺคมหามคฺคานํ อนฺตเร ทเหยฺยาถาติ วทติ ฯ เขตฺตานีติ อมฺม มม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๖.

ฌาปิตฏฺฐาเน มาลาวตฺถูนิ กาเรตฺวา ฯ เอตฺถาติ เอเตสุ เขตฺเตสุ กณิการรุกฺเข โรเปยฺย ฯ หิมจฺจเยติ หิมปาตาติกฺกเม ผคฺคุณมาเส ฯ สเรยฺยาถาติ เตสํ ปุปฺผานํ จงฺโกฏกํ ปูเรตฺวา อูรูสุ ฐเปตฺวา มม ธีตา ปภาวตี เอวํวณฺณาติ สเรยฺยาถาติ ฯ อิติ สา มรณภยตชฺชิตา มาตุ สนฺติเก วิลปติ ฯ มทฺทราชาปิ ผรสุญฺจ คณฺฑิกญฺจ คาหาเปตฺวา โจรฆาฏโก อิเธว อาคจฺฉตูติ อาณาเปสิ ฯ ตสฺส อาคมนํ สกลราชเคเห ปากฏํ อโหสิ ฯ อถสฺส อาคตภาวํ สุตฺวา ปภาวติยา มาตา อุฏฺฐายาสนา โสกสมปฺปิตา รญฺโญ สนฺติกํ อคมาสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตสฺสา มาตา อุทฏฺฐาสิ ขตฺติยา เทววณฺณินี ทิสฺวา อสิญฺจ สูณญฺจ รญฺโญ มทฺทสฺส ถีปุเรติ ฯ ตตฺถ อุทฏฺฐาสีติ อาสนา วุฏฺฐาย รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ ทิสฺวา อสิญฺจ สูณญฺจาติ อนฺเตปุรมฺหิ อลงฺกตมหาตเล รญฺโญ ปุรโต นิกฺขิตฺตํ ผรสุญฺจ คณฺฑิกญฺจ ทิสฺวา วิลปนฺตี คาถมาห อิมินา นูน อสินา สุสญฺญํ ตนุมชฺฌิมํ ธีตรํ มม หนฺตฺวาน ขตฺติยานํ ปทสฺสสีติ ฯ ตตฺถ อสินาติ ผรสุํ สนฺธายาห ฯ โส หิ อิมสฺมึ ฐาเน อสิ นาม ชาโต ฯ สุสญฺญํ ตนุมชฺฌิมนฺติ สุฏฺฐุ สญฺญาตํ ตนุมชฺฌิมํ ฯ อถ นํ ราชา สญฺญาเปนฺโต อาห เทวิ กึ กเถสิ ตว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๗.

ธีตา สกลชมฺพูทีเป อคฺคราชานํ วิรูโปติ ฉฑฺเฑตฺวา อาคมนมคฺเค อวินฏฺเฐเยว มจฺจุํ นลาเตน อาทาย อาคตา อิทานิ อตฺตโน รูปํ นิสฺสาย อิสฺสริยผลํ ลภตูติ ฯ สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา ธีตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วิลปนฺตี อาห น เม อกาสิ วจนํ อตฺถกามาย ปุตฺติเก สฺวาชฺช โลหิตสญฺฉนฺนา คจฺฉสิ ยมสาธนํ ฯ เอวมาปชฺชติ โปโส ปาปิยญฺจ นิคจฺฉติ โย เจ หิตานํ วจนํ น กรํ อตฺถทสฺสินํ ฯ สเจว อชฺช ธาเรสิ กุมารญฺจารุทสฺสนํ กุเสน ชาตํ ขตฺติยํ สุวณฺณมณิเมขลํ ฯ ปูชิตํ ญาติสงฺเฆหิ น คจฺฉสิ ยมกฺขยํ ยตฺถสฺสุ เภรี นทติ กุญฺชโร ปฏิกุชฺชติ ขตฺติยานํ กุเล ภทฺเท กึ นุ สุขตรํ ตโต ฯ อสฺโส หสิสติ ทฺวาเร กุมาโร อุปโรทติ ขตฺติยานํ กุเล ภทฺเท กึ นุ สุขตรํ ตโต ฯ มยูรโกญฺจาภิรุเท โกกิลาภินิกุชฺชิเต ขตฺติยานํ กุเล ภทฺเท กึ นุ สุขตรํ ตโตติ ฯ ตตฺถ ปุตฺติเกติ ตํ อาลปติ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ อชฺช อิธ กึ กริสฺสสิ สามิกสฺส สนฺติเก คจฺฉมานา รูปมเทน มชฺชสีติ เอวํ ยาจนฺติยาปิ เม วจนํ นากาสิ สา อชฺช โลหิตสญฺฉนฺนา คจฺฉสิ ยมสาธนํ มจฺจุราชภวนํ คมิสฺสสีติ ฯ ปาปิยญฺจาติ อิโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๘.

ปาปตรญฺจ นิคจฺฉติ ฯ สเจว อชฺช ธาเรสีติ อมฺม สเจ ตฺวํ จิตฺตสฺส วสํ อคนฺตฺวา กุสนรินฺทํ ปฏิจฺจ ลทฺธํ อตฺตโน รูเปน สทิสํ จารุทสฺสนํ กุมารํ อธารยิสฺสสิ ฯ ยมกฺขยนฺติ เอวํ สนฺเตปิ ยมนิเวสนํ น คจฺเฉยฺยาสิ ฯ ตโตติ ยมฺหิ ขตฺติยกุเล อยํ วิภูติ ตมฺหา ฐานา เภรีสทฺเทน เจว มคฺควารณโกญฺจนาเทน จ นินฺนาทิตา กุสาวติกา ราชกุลา กึ นุ สุขตรํ ทิสฺวา อิธาคตาสีติ อตฺโถ ฯ หลิสตีติ หสติ ฯ กุมาโรติ สุสิกฺขิโต โส คนฺธพฺพกุมาโร ฯ อุปโรทตีติ นานาตุริยานิ คเหตฺวา อุปหารํ กโรติ ฯ โกกิลาภินิกุชฺชิเตติ กุลราชกุเล สายํ ปาตํ ปวตฺตนจฺจคีตวาทิตูปหารํ ปฏิปฺผรนฺตี วิย โกกิลาหิ อภินิกุชฺชิเตติ ฯ อิติ สา เอตฺตกาหิ คาถาหิ ตาย สทฺธึ สลฺลปิตฺวา สเจ อชฺช กุสนรินฺโท อิธ อสฺส อิเม สตฺต ราชาโน ปลาเปตฺวา มม ธีตรํ ทุกฺขา โมเจตฺวา อาทาย คจฺเฉยฺยาติ จินฺเตตฺวา คาถมาห กหํ นุโข สตฺตุมทฺทโน ปรรฏฺฐปฺปมทฺทโน กุโส โสฬารปญฺญาโณ โย โน ทุกฺขา ปโมจเยติ ฯ ตตฺถ โสฬารปญฺญาโณติ อุฬารปญฺโญ ฯ ตโต ปภาวตี มม มาตุยา กุสสฺส วณฺณํ ภณนฺติยา มุขํ นปฺปโหติ อาจิกฺขิสฺสามิ ตาวสฺสา ตสฺส อิเธว อาฬาริกกมฺมํ กตฺวา วสนภาวนฺติ จินฺเตตฺวา คาถมาห อิเธว โส สตฺตุมทฺทโน ปรรฏฺฐปฺปมทฺทโน กุโส โสฬารปญฺญาโณ โย โน ทุกฺขา ปโมจเยติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๙.

อถสฺสา มาตา อยํ มรณภยภีตา วิปฺปลปตีติ จินฺเตตฺวา คาถมาห อุมฺมตฺติกา นุ ภณสิ อาทู พาลาว ภาสสิ กุโส เจ อาคโต อสฺส กึ น ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ ตตฺถ พาลาติ สํมุฬฺหา อญาณา หุตฺวา ฯ กึ น ชาเนมูติ เกน การเณน ตํ น ชาเนยฺยาม ฯ โส หิ อนฺตรามคฺเค ฐิโตว อมฺหากํ สาสนํ เปเสยฺย สมุสฺสิตธชา จตุรงฺคินี เสนา ปญฺญาเยถ ตฺวํ ปน มรณภเยน นํ กเถสีติ ฯ สา เอวํ วุตฺเต น เม มาตา สทฺทหติ ตสฺส อิธาคนฺตฺวา สตฺต มาเส วสนภาวํ น ชานาติ ทสฺเสสฺสามิ นนฺติ จินฺเตตฺวา มาตรํ หตฺเถ คเหตฺวา สีหปญฺชรํ วิวริตฺวา หตฺถํ ปสาเรตฺวา ทสฺเสนฺตี คาถมาห เอโส อาฬาริโก โปโส กุมารีปุรมนฺตเร ทฬฺหํ กตฺวาน สํเวลํ กุมฺภํ โธวติ โอนโตติ ฯ ตตฺถ กุมารีปุรมนฺตเรติ วาตปาเน ฐิตา ตว ธีตานํ กุมารีนํ วสนฏฺฐานนฺตเร โอโลเกหิ ฯ สํเวลนฺติ กจฺฉํ พนฺธิตฺวา กุมฺภํ โธวตีติ ฯ โส กิร ตทา อชฺช มม มโนรโถ มตฺถกํ ปาปุณิสฺสติ อทฺธา มรณภยตชฺชิตา ปภาวตี มม อาคตภาวํ กเถสฺสติ ภาชนานิ โธวิตฺวา ปฏิสามิสฺสามีติ อุทกํ อาหริตฺวา ภาชนานิ โธวิตุํ อารภิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๐.

อถ นํ มาตา ปริภาสนฺตี คาถมาห เวณี ตฺวมสิ จณฺฑาลี อาทูสิ กุลคนฺธินี กถํ มทฺทกุเล ชาตา ทาสํ กยิราสิ กามุกนฺติ ฯ ตตฺถ เวณีติ ตจฺฉิกา ฯ อาทูสิ กุลคนฺธินีติ อุทาหุ ตฺวํ กุลทูสิกา ฯ กามุกนฺติ กถํ นาม ตฺวํ เอวรูเป กุเล ชาตา อตฺตโน สามิกํ ทาสํ กเรยฺยาสีติ ฯ ตโต ปภาวตี มม มาตา อิมสฺส มํ นิสฺสาย เอวํ วสนภาวํ น ชานาติ มญฺเญติ จินฺเตตฺวา อิตรํ คาถมาห นมฺหิ เวณี น จณฺฑาลี น จมฺหิ กุลคนฺธินี โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสีติ ฯ ตตฺถ โอกฺกากปุตฺโตติ อมฺม เอโส โอกฺกากปุตฺโต ตฺวํ ปน ทาโสติ มญฺญสิ กสฺมา นํ อหํ ทาโสติ กเถสฺสามีติ ฯ อิทานิสฺส ยสํ วณฺเณนฺตี อาห โย พฺราหฺมณสหสฺสานิ สทา โภเชติ วีสติ โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิ ฯ ยสฺส นาคสหสฺสานิ สทา โยเชนฺติ วีสติ โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิ ฯ ยสฺส รถสหสฺสานิ สทา โยเชนฺติ วีสติ โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสิ ฯ ยสฺส เธนุสหสฺสานิ สทา ทูหนฺติ วีสติ โอกฺกากปุตฺโต ภทฺทนฺเต ตฺวํ นุ ทาโสติ มญฺญสีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๑.

เอวํ ตาย หิ ปญฺจหิ คาถาหิ มหาสตฺตสฺส ยเส วณฺณิเต อถสฺสา มาตา อยํ อจฺฉมฺภิตากถํ กเถติ อทฺธา เอวเมตนฺติ สทฺทหิตฺวา รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ โส เวเคน ปภาวติยา สนฺติกํ คนฺตฺวา สจฺจํ กิร อมฺม กุสราชา อิธาคโตติ ฯ อาม ตาต อชฺชสฺส สตฺต มาสา อติกฺกนฺตา ตว ธีตานํ อาฬาริกตฺตํ กโรนฺตสฺสาติ ฯ โส ตสฺสา อสทฺทหนฺโต ขุชฺชํ ปุจฺฉิ ฯ สา ยถาภูตํ กเถสิ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา ธีตรํ ครหนฺโต คาถมาห ตคฺฆ เต ทุกฺกฏํ พาเล ยํ ขตฺติยํ มหพฺพลํ นาคํ มณฺฑูกวณฺเณน น ตํ อกฺขาสิ อาคตนฺติ ฯ ตตฺถ ตคฺฆาติ เอกํเสเนว ฯ โส ธีตรํ ครหิตฺวา เวเคน ตสฺส สนฺติกํ คจฺฉนฺโต กตปฏิสนฺถาโร อญฺชลึ ปคฺคยฺห อตฺตโน อจฺจยํ ทสฺเสนฺโต คาถมาห อปราธํ มหาราช ตฺวนฺโน ขม รเถสภ ยํ ตฺวํ อญฺญาตเวเสน นญฺญาสิมฺหา อิธาคตนฺติ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต สจาหํ ผรุสํ วกฺขามิ อิเธวสฺส หทยํ ผลิสฺสติ อสฺสาเสสฺสามิ นนฺติ จินฺเตตฺวา ภาชนนฺตเร ฐิโตว อิตรํ คาถมาห มาทิสสฺส น ตํ ฉนฺนํ โสหํ อาฬาริโก ภเว ตฺวญฺเญว เม ปสีทสฺสุ นตฺถิ เต เทว ทุกฺกฏนฺติ ฯ ราชา ตสฺส สนฺติกา ปฏิสนฺถารํ ลภิตฺวา ปาสาทํ อภิรุหิตฺวา ปภาวตึ ปกฺโกสาเปตฺวา ขมาปนตฺถาย เปเสตุํ คาถมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๒.

คจฺฉ พาเล ขมาเปหิ กุสราชํ มหพฺพลํ ขมาปิโต กุสราชา โส เต ทสฺสติ ชีวิตนฺติ ฯ สา ปิตุ วจนํ สุตฺวา ภคินีหิ เจว ปริจาริกาหิ จ ปริวุตา ตสฺส สนฺติกํ อคมาสิ ฯ โส ปน กุมฺภการเวเสน ฐิโตว ตสฺสา อตฺตโน สนฺติกํ อาคมนภาวํ ญตฺวา อชฺช ปภาวติยา มานํ ภินฺทิตฺวา ปาทมูเล นํ กลเล นิปชฺชาเปสฺสามีติ สพฺพํ อตฺตนา อาภตํ อุทกํ ฉฑฺเฑตฺวา ขลมณฺฑลมตฺตํ ฐานํ มทฺทิตฺวา เอกกลลํ อกาสิ ฯ สา ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตสฺส ปาทมูเลสุ นิปติตฺวา กลลปิฏฺเฐ นิสินฺนา ตํ ขมาเปสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ปิตุสฺส วจนํ สุตฺวา เทววณฺณี ปภาวตี สิรสา อคฺคหี ปาเท กุสราชํ มหพฺพลนฺติ ฯ ตตฺถ สิรสาติ สิรสา นิปติตฺวา กุสราชานํ ปาเท อคฺคเหสิ ฯ คเหตฺวา จ ปน นํ ขมาเปนฺตี ติสฺโส คาถา อภาสิ ยาว รตฺยา อติกฺกนฺตา ตา อิมา เทว ตยา วินา วนฺเท เต สิรสา ปาเท มา เม กุชฺฌ รเถสภ ฯ สจฺจนฺเต ปฏิชานามิ มหาราช สุโณหิ เม น จาปิ อปฺปิยํ ตุยฺหํ กเรยฺยามิ อหํ ปุน ฯ เอวญฺเจ ยาจมานาย วจนํ เม น กาหสิ อิทานิ มํ ตาโต หนฺตฺวา ขตฺติยานํ ปทสฺสตีติ ฯ ตตฺถ รตฺยาติ รตฺติโย ฯ ตา อิมาติ อิมา ตา สพฺพาปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.

ตยา วินา อติกฺกนฺตา ฯ สจฺจนฺเต ปฏิชานามีติ มหาราช เอตฺตกํ กาลํ มยา ตว อปฺปิยเมว กตํ อิทนฺเต อหํ สจฺจํ ปฏิชานามิ อปรํปิ สุโณหิ เม อิโต ปฏฺฐายาหํ ปุน ตุยฺหํ อปฺปิยํ น กริสฺสามิ ฯ เอวญฺเจติ สเจ เอวํ ยาจมานาย มม ตฺวํ วจนํ น กริสฺสสีติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา สจาหํ อิมํ ตฺวญฺเญว ชานิสฺสสีติ วกฺขามิ หทยมสฺสา ผลิสฺสติ อสฺสาเสสฺสามิ นนฺติ จินฺเตตฺวา อาห เอวนฺเต ยาจมานาย กึ น กาหามิ เต วโจ วิกุทฺโธ ตฺยสฺมิ กลฺยาณิ มา ตฺวํ ภายิ ปภาวติ ฯ สจฺจนฺเต ปฏิชานามิ ราชปุตฺตี สุโณหิ เม น จาปิ อปฺปิยํ ตุยฺหํ กเรยฺยามิ อหํ ปุน ฯ ตว กามา หิ สุสฺโสณิ พหุทุกฺขํ ติติกฺขิสฺสํ พหุมทฺทกุลํ หนฺตฺวา นยิตุํ ตํ ปภาวตีติ ฯ ตตฺถ กึ น กาหามีติ กึการณา ตว วจนํ น กริสฺสามีติ ฯ วิกุทฺโธ ตฺยสฺมีติ นิกฺกุทฺโธ นิกฺโกโป ตุยฺหํ อสฺมิ ฯ สจฺจนฺเตติ วิกุทฺธภาวญฺจ อิทานิ อปฺปิยกรณญฺจ อุภยนฺเต อิทํ สจฺจเมว ปฏิชานามิ ฯ ตว กามาติ ตว กาเมน ตํ อิจฺฉมาโน ฯ ติติกฺขิสฺสนฺติ อธิวาเสมิ ฯ พหุมทฺทกุลํ หนฺตฺวาติ มทฺทราชกุลํ หนิตฺวา พลกฺกาเรน ตํ อาเนตุํ สมตฺโถมฺหีติ ฯ อถ โส สกฺกสฺส เทวรญฺโญ ปริจาริกํ วิย ตํ อตฺตโน ปริจาริกํ ทิสฺวา ขตฺติยมานํ อุปฺปาเทตฺวา มยิ กิร ธรมาเนเยว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๔.

มม ภริยํ อญฺเญ คเหตฺวา คมิสฺสนฺตีติ สีโห วิย ราชงฺคเณ วิชมฺภมาโน สกลนครวาสิโน เม อาคตภาวํ ชานนฺตูติ วคฺคนฺโต นทนฺโต เสเลนฺโต อปฺโปเฐนฺโต อิทานิ เตสํ ชีวคฺคาหํ คณฺหิสฺสามิ รถาทโย เม โยเชนฺตูติ อนนฺตรํ คาถมาห โยชยนฺตุ รเถ อสฺเส นานาจิตฺเต สมาหิเต อถ ทกฺขถ เม เวคํ วิธเมนฺตสฺส สตฺตโวติ ฯ ตตฺถ นานาจิตฺเตติ นานาลงฺการวิจิตฺเต ฯ สมาหิเตติ อสฺเส สนฺธาย วุตฺตํ ฯ สุสิกฺขิเต นิพฺพิเสวเนติ อตฺโถ ฯ อถ ทกฺขถ เม เวคนฺติ อถ เม ปรกฺกมํ ปสฺสิสฺสถาติ ฯ สตฺตูนํ คณฺหนํ นาม มยฺหํ ภาโร คจฺฉ ตฺวํ นหาตฺวา อลงฺกริตฺวา ปาสาทํ อภิรุหาติ ตํ อุยฺโยเชสิ ฯ มทฺทราชาปิสฺส ปริหารกรณตฺถํ อมจฺเจ ปหิณิ ฯ เต ตสฺส มหานสทฺวาเรเยว สาณึ ปริกฺขิปิตฺวา กปฺปเก อุปฏฺฐเปสุํ ฯ โส กตมสฺสุกมฺโม สีสนหาโต สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต อมจฺเจหิ ปริวุโต ปาสาทํ อภิรุยฺห ทิสา วิทิสา โอโลเกตฺวา อปฺโปเฐติ ฯ โอโลกิโตโลกิตฏฺฐานํ กมฺปิตฺถ ฯ โส อิทานิ เม ปรกฺกมํ ปสฺสถาติ อาห ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตญฺจ ตตฺถ อุทิกฺขึสุ รญฺโญ มทฺทสฺส ถีปุเร วิชมฺภมานํ สีหํว อปฺโปเฐนฺตํ ทิคุณํ ภุชนฺติ ฯ ตสฺสตฺโถ ตญฺจ ตตฺถ วิชมฺภนฺตํ อปฺโปเฐนฺตํ รญฺโญ อนฺเตปุเร วาตปานานิ วิวริตฺวา อิตฺถิโย อุทิกฺขึสุ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๕.

อถสฺส มทฺทราชา กตอาเนญฺชการณํ อลงฺกตวรวารณํ เปเสสิ ฯ โส สมุสฺสิตเสตจฺฉตฺตํ หตฺถิกฺขนฺธํ อารุยฺห ปภาวตึ อาเนถาติ ตํปิ ปจฺฉโต นิสีทาเปตฺวา จตุรงฺคินิยา เสนาย ปริวุโต ปาจีนทฺวาเรน นิกฺขมิตฺวา ปรเสนํ โอโลเกตฺวา อหํ กุสราชาติ ชีวิตตฺถิกา อุเรน นิปชฺชนฺตูติ ติกฺขตฺตุํ สีหนาทํ นทิตฺวา สตฺตุมทฺทนํ อกาสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห หตฺถิกฺขนฺธญฺจ อารุยฺห อาโรเปตฺวา ปภาวตึ สงฺคามํ โอตริตฺวาน สีหนาทํ นที กุโส ฯ ตสฺส ตํ นทโต สุตฺวา สีหสฺเสวีตเร มิคา ขตฺติยา วิปลายึสุ กุสสทฺทภยฏฺฏิตา ฯ หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา รถิกา ปตฺติการกา อญฺญมญฺญสฺส ฉินฺทนฺติ กุสสทฺทภยฏฺฏิตา ฯ ตสฺมึ สงฺคามสีสสฺมึ ปสฺสิตฺวา ตุฏฺฐมานโส กุสสฺส รญฺโญ เทวินฺโท อทา เวโรจนํ มณึ ฯ โส ตํ วิชิตฺวา สงฺคามํ ลทฺธา เวโรจนํ มณึ หตฺถิกฺขนฺธคโต ราชา ปาเวกฺขิ นครํ ปุรํ ฯ ชีวคฺคาหํ คเหตฺวาน พนฺธิตฺวา สตฺต ขตฺติเย สสฺสุรสฺสูปนาเมสิ อิเม เต เทว สตฺตโว ฯ สพฺเพว เต วสํ คนฺตฺวา อมิตฺตา วิหตา ตว กามํ กโรหิ เต ตยา มุญฺจ วา เต หนสฺสุ วาติ ฯ ตตฺถ วิปลายึสูติ สตึ ปจฺจุปฏฺฐเปตุํ อสกฺโกนฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๖.

วิปลฺลฏฺฐจิตฺตา ภิชฺชึสุ ฯ กุสสทฺทภยฏฺฏิตาติ กุสรญฺโญ สทฺทํ นิสฺสาย ชาเตน ภเยน อุปทฺทุตา มุฬฺหจิตฺตา ฯ อญฺญมญฺญสฺส ฉินฺทนฺตีติ อญฺญมญฺญํ ฉินฺทนฺติ มทฺทนฺติ ฯ ภินฺทึสูติปิ ปาโฐ ฯ ตสฺมินฺติ เอวํ โพธิสตฺตสฺส สทฺทสฺส วเสน ภินฺเน ตสฺมึ สงฺคามสีเส ตํ มหาสตฺตสฺส ปรกฺกมํ ปสฺสิตฺวา ตุฏฺฐหทโย สกฺโก เวโรจนํ นาม มณิกฺขนฺธํ ตสฺส อทาสิ ฯ นครํ ปุรนฺติ นครสงฺขาตํ ปุรํ ฯ พนฺธิตฺวาติ เตสญฺเญว อุตฺตริสาฏเกน ปจฺฉาพาหํ พนฺธิตฺวา ฯ กามํ กโรหิ เต ตยาติ ตฺวํ อตฺตโน กามํ อิจฺฉํ รุจึ กโรหิ เอเต หิ ตยา ทาสา กตาติ อาห ฯ ราชา อาห ตุมฺเหว สตฺตโว เอเต นหิ เต มยฺห สตฺตโว ตฺวญฺเญว โน มหาราช มุญฺจ วา เต หนสฺสุ วาติ ฯ ตตฺถ ตฺวญฺเญว โนติ มหาราช ตฺวํเยว อมฺหากํ อิสฺสโรติ ฯ เอวํ วุตฺเต มหาสตฺโต กึ อิเมหิ ขตฺติเยหิ มาริเตหิ มา เนสํ อาคมนํ นิรตฺถกํ โหตุ ปภาวติยา กนิฏฺฐา สตฺต มทฺทราชธีตโร อตฺถิ ตา อิเมสํ ทาเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา คาถมาห อิมา เต ธีตโร สตฺต เทวกญฺญูปมา สุภา ททาหิ เนสํ เอเกกํ โหนฺตุ ชามาตโร ตวาติ ฯ ตํ สุตฺวา มทฺทราชา อตฺตโน ธีตโร ทาตุํ อิจฺฉนฺโต คาถมาห อมฺหากญฺเจว ตาสญฺจ ตฺวนฺโน สพฺเพสมิสฺสโร ตฺวญฺเญว โน มหาราช เทหิ เนสํ ยทิจฺฉสีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๗.

ตตฺถ ตฺวํ โน สพฺเพสนฺติ มหาราช กุสนรินฺท กึ วทสิ ตฺวํ เอเตสญฺจ สตฺตนฺนํ ราชูนํ มมญฺจ อิมาสญฺจ สพฺเพสํ โน อิสฺสโร ฯ ยทิจฺฉสีติ ยสฺส ยํ อิจฺฉสิ ตสฺส ตํ เทหีติ ฯ โส ตาสญฺจ อลงฺการาเปตฺวา เอเกกสฺส รญฺโญ เอเกกํ อทาสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา ปญฺจ คาถา อภาสิ เอกเมกสฺส เอเกกํ อทา สีหสฺสโร กุโส ขตฺติยานํ ตทา เนสํ รญฺโญ มทฺทสฺส ธีตโร ฯ ปีณิตา เตน ลาเภน ตุฏฺฐา สีหสฺสเร กุเส สกรฏฺฐานิ ปายึสุ ขตฺติยา สตฺต ตาวเท ฯ ปภาวติญฺจ อาทาย มณึ เวโรจนํ สุภํ กุสาวตึ กุโส ราชา อคมาสิ มหพฺพโล ฯ ตฺยสฺสุ เอกรเถ ยนฺตา ปวิสนฺตา กุสาวตึ สมานา วณฺณรูเปน นาญฺญมญฺญมติโรจยุํ ฯ มาตา ปุตฺเตน สํคญฺฉิ อุภโย จ ชยมฺปตี สมคฺคา เต ตทา อาสุํ ผีตํ ธรณิมาวสุนฺติ ฯ ตตฺถ ปีณิตาติ สนฺตปฺปิตา ฯ ปายึสูติ อิทานิ อปฺปมตฺตา ภเวยฺยาถาติ กุสนรินฺเทน โอวทิตา อคมํสุ ฯ อคมาสีติ กติปาหํ วสิตฺวา อมฺหากํ รฏฺฐํ คมิสฺสามาติ สสฺสุรํ อาปุจฺฉิตฺวา คโต ฯ เอกรเถ ยนฺตาติ เทฺวปิ เอกรถํ อภิรุยฺห คจฺฉนฺตา ฯ สมานา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๘.

วณฺณรูเปนาติ วณฺเณน จ รูเปน จ สมานา หุตฺวา ฯ นาญฺญมญฺญมติโรจยุนฺติ เอโก เอกํ นาติกฺกมติ ฯ มณิรตนานุภาเวน กิร มหาสตฺโต อภิรูโป อโหสิ สุวณฺณวณฺโณ โสภคฺคปฺปตฺโต ฯ สํคญฺฉีติ อถสฺส มาตา มหาสตฺตสฺส อาคมนํ สุตฺวาว นคเร เภรึ จาราเปตฺวา มหาสตฺตสฺส พหุํ ปณฺณาการํ อาทาย ปจฺจุคฺคมนํ กตฺวา สมาคญฺฉิ ฯ โส หิ มาตรา สทฺธิญฺเญว นครํ ปทกฺขิณํ กตฺวา สตฺตาหํ ฉณกีฬํ กีฬิตฺวา อลงฺกตปาสาทตลํ อภิรุหิ ฯ เต อุโภปิ ชายปติกา สมคฺคา อเหสุํ ฯ ตโต ปฏฺฐาย ยาวชีวํ สมคฺคา สมฺโมทมานาว ผีตํ ธรณึ อชฺฌาวสึสูติ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ กนิฏฺโฐ อานนฺโท ขุชฺชา ขุชฺชุตฺตราเยว ปภาวตี ราหุลมาตา เสสปริสา พุทฺธปริสา กุสราชา ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ กุสชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ ปฐมํ ฯ ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๒ หน้า ๑๓๑-๑๗๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=2635&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=2635&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=94              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=733              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=936              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=936              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]