ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๑ (สทฺธมฺม.๑)

                    ๔๐. ทสฺสนวิสุทฺธิญาณนิทฺเทสวณฺณนา
     [๙๑] ทสฺสนวิสุทฺธิญาณนิทฺเทเส สพฺเพ ธมฺมา เอกสงฺคหิตา สงฺขตา-
สงฺขตธมฺมา เอเกน สงฺคหิตา ปริจฺฉินฺนา. ตถฏฺเฐนาติ ภูตฏฺเฐน, อตฺตโน
อตฺตโน สภาววเสน วิชฺชมานฏฺเฐนาติ อตฺโถ. อนตฺตฏฺเฐนาติ การกเวทก-
สงฺขาเตน อตฺตนา รหิตฏฺเฐน. สจฺจฏฺเฐนาติ อวิสํวาทกฏฺเฐน, อตฺตโน
สภาวญฺญถตฺตาภาเวนาติ อตฺโถ. ปฏิเวธฏฺเฐนาติ สภาวโต ญาณโต ญาเณน
ปฏิวิชฺฌิตพฺพฏฺเฐน. อิธ โลกุตฺตรญาเณน อสมฺโมหโต อารมฺมณโต จ ปฏิเวโธ
เวทิตพฺโพ. อภิชานนฏฺเฐนาติ โลกิเกน ญาเณน อสมฺโมหโต อารมฺมณโต จ เตสํ
เตสํ ธมฺมานํ สภาวโต อภิชานิตพฺพฏฺเฐน. "สพฺพํ ภิกฺขเว อภิญฺเญยฺยนฺ"ติ ๑- หิ
วุตฺตํ. ปริชานนฏฺเฐนาติ วุตฺตนเยเนว โลกิยโลกุตฺตเรหิ ญาเณหิ สภาวโต
อภิญฺญาตานํ ธมฺมานํ อนิจฺจาทิโต นิยฺยานาทิโต จ ปริจฺฉินฺทิตฺวา ชานิตพฺพฏฺเฐน.
"สพฺพํ ภิกฺขเว ปริญฺเญยฺยนฺ"ติ หิ วุตฺตํ. ธมฺมฏฺเฐนาติ สภาวธารณาทินา
ธมฺมฏฺเฐน. ธาตุฏฺเฐนาติ นิชฺชีวตาทินา ธาตุฏฺเฐน. ญาตฏฺเฐนาติ โลกิยโลกุตฺตเรหิ
ญาเณหิ ญาตุํ สกฺกุเณยฺยฏฺเฐน. ยถา ทฏฺฐุํ สกฺกุเณยฺยาทินา อตฺเถน
"ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตํ รูปนฺ"ติ วุตฺตํ, เอวมิธาปิ ญาตุํ สกฺกุเณยฺยฏฺโฐ
ญาตฏฺโฐติ เวทิตพฺโพ. สจฺฉิกิริยฏฺเฐนาติ อารมฺมณโต ปจฺจกฺขกาตพฺพฏฺเฐน.
ผุสนฏฺเฐนาติ ปจฺจกฺขกตสฺส อารมฺมณโต ปุนปฺปุนํ ผุสิตพฺพฏฺเฐน. อภิสมยฏฺเฐนาติ
โลกิเกน ญาเณน อภิสมาคนฺตพฺพฏฺเฐน. กิญฺจาปิ หิ "ตถฏฺเฐ ปญฺญา สจฺจวิวฏฺเฏ ญาณํ,
อภิญฺญา ปญฺญา ญาตฏฺเฐ ญาณํ, สจฺฉิกิริยา ปญฺญา ผสฺสนฏฺเฐ ญาณนฺ"ติ
เอเกกเมว ญาณํ วุตฺตํ, อฏฺฐกถายญฺจ:-
              สมวาเย ขเณ กาเล       สมูเห เหตุทิฏฺฐิสุ
              ปฏิลาเภ ปหาเน จ        ปฏิเวเธ จ ทิสฺสตีติ
คาถาวณฺณนายํ อภิสมยสทฺทสฺส ปฏิเวธตฺโถ วุตฺโต, อิธ ปน ยถาวุตฺเตน อตฺเถน
เตสํ นานตฺตํ เวทิตพฺพํ. อฏฺฐกถายเมว หิ โส โลกิยญาณวเสน ธมฺมาภิสมโย
วุตฺโตติ.
     กามจฺฉนฺโท นานตฺตนฺติ วิกฺเขปสพฺภาวโต นานารมฺมณตฺตา จ
นานาสภาโวติ อตฺโถ. เอวํ สพฺพกิเลสา เวทิตพฺพา. เนกฺขมฺมํ เอกตฺตนฺติ
จิตฺเตกคฺคตาสภาวโต นานารมฺมณวิกฺเขปาภาวโต จ เอกสภาวนฺติ อตฺโถ. เอวํ
สพฺพกุสลา เวทิตพฺพา. อิธ เปยฺยาเลน สงฺขิตฺตานํ พฺยาปาทาทีนํ อกุสลานํ
@เชิงอรรถ:  สํ. สฬา. ๑๘/๕๐/๓๔ (สฺยา)
ยถาวุตฺเตน อตฺเถน นานตฺตมฺปิ เวทิตพฺพํ. วิตกฺกวิจาราทีนํ ปน เหฏฺฐิมานํ
เหฏฺฐิมานํ อุปริมโต อุปริมโต โอฬาริกฏฺเฐน นานตฺตํ เวทิตพฺพํ. ยสฺมา
เอกสงฺคหิตานานตฺเตกตฺตานํ ปฏิเวโธ มคฺคกฺขเณ สจฺจปฺปฏิเวเธน สิชฺฌติ, ตสฺมา
"ปฏิเวโธ"ติ ปทํ อุทฺธริตฺวา สจฺจาภิสมยํ ทสฺเสติ.
     ปริญฺญาปฏิเวธํ ปฏิวิชฺฌตีติ ปริญฺญาภิสมเยน อภิสเมติ. เอส นโย
เสเสสุ. สจฺจาภิสมยกาลสฺมึ หิ มคฺคญาณสฺส เอกกฺขเณ ปริญฺญา ปหานํ สจฺฉิกิริยา
ภาวนาติ จตฺตาริ กิจฺจานิ โหนฺติ. ยถา นาวา อปุพฺพํ อจริมํ เอกกฺขเณ จตฺตาริ
กิจฺจานิ กโรติ, โอริมํ ตีรํ ปชหติ, โสตํ ฉินฺทติ, ภณฺฑํ วหติ, ปาริมํ ตีรํ
อปฺเปติ, เอวเมว มคฺคญาณํ อปุพฺพํ อจริมํ เอกกฺขเณ จตฺตาริ สจฺจานิ อภิสเมติ,
ทุกฺขํ ปริญฺญาภิสมเยน อภิสเมติ, สมุทยํ ปหานาภิสมเยน อภิสเมติ, มคฺคํ ภาวนา-
ภิสมเยน อภิสเมติ, นิโรธํ สจฺฉิกิริยาสมเยน อภิสเมติ. กึ วุตฺตํ โหติ? นิโรธํ
อารมฺมณํ กตฺวา กิจฺจวเสน จตฺตาริปิ สจฺจานิ ปาปุณาติ ปสฺสติ ปฏิวิชฺฌตีติ.
ยถา โอริมํ ตีรํ ปชหติ. เอวํ มคฺคญาณํ ทุกฺขํ ปริชานาติ. ยถา โสตํ ฉินฺทติ,
เอวํ สมุทยํ ปชหติ. ยถา ภณฺฑํ วหติ. เอวํ สหชาตาทิปจฺจยตาย มคฺคํ ภาเวติ.
ยถา ปาริมํ ตีรํ อปฺเปติ, เอวํ ปาริมตีรภูตํ นิโรธํ สจฺฉิกโรนฺตีติ เอวํ
อุปมาสํสนฺทนํ เวทิตพฺพํ.
     ทสฺสนํ วิสุชฺฌตีติ ตํตํมคฺควชฺฌกิเลสตมปฺปหาเนน ญาณทสฺสนํ วิสุทฺธิภาวํ
ปาปุณาติ. ทสฺสนํ วิสุทฺธนฺติ ตสฺส ตสฺส ผลสฺส จ อุปฺปาทกฺขเณ ตสฺส ตสฺส
มคฺคญาณสฺส กิจฺจสิทฺธิปฺปตฺติโต ญาณทสฺสนํ วิสุทฺธิภาวปฺปตฺตํ โหติ. สพฺพธมฺมานํ
เอกสงฺคหิตาย นานตฺเตกตฺตปฏิเวธปญฺญาย มคฺคผลญาเณหิ สิทฺธิโต อนฺเต
มคฺคผลญาณานิ วุตฺตานิ.
                  ทสฺสนวิสุทฺธิญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้า ๓๔๓-๓๔๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=7669&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=7669&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=242              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=2634              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=3077              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=3077              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]