ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)

                         ๗. กมฺมกถาวณฺณนา
     [๒๓๔] อิทานิ ตสฺสา เหตุสมฺปตฺติยา ปจฺจยภูตํ กมฺมํ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย
กมฺมกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนา. ตตฺถ อโหสิ กมฺมํ อโหสิ กมฺมวิปาโกติอาทีสุ
อตีตภเวสุ กตสฺส กมฺมสฺส อตีตภเวสุเยว วิปกฺกวิปากํ คเหตฺวา "อโหสิ กมฺมํ
อโหสิ กมฺมวิปาโก"ติ วุตฺตํ. ตสฺเสว อตีตสฺส กมฺมสฺส ทิฏฺฐธมฺมเวทนียสฺส
อุปปชฺชเวทนียสฺส จ ปจฺจยเวกลฺเลน อตีตภเวสุเยว อวิปกฺกวิปากญฺจ อตีเตเยว
ปรินิพฺพุตสฺส จ ทิฏฺฐธมฺมเวทนียอุปปชฺชเวทนียอปรปริยเวทนียสฺส ๑- กมฺมสฺส
อวิปกฺกวิปากญฺจ คเหตฺวา อโหสิ กมฺมํ นาโหสิ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. อตีตสฺเสว
กมฺมสฺส อวิปกฺกวิปากสฺส ปจฺจุปฺปนฺนภเว ปจฺจยสมฺปตฺติยา วิปจฺจมานํ วิปากํ
คเหตฺวา อโหสิ กมฺมํ อตฺถิ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. อตีตสฺเสว กมฺมสฺส
อติกฺกนฺตวิปากกาลสฺส จ ปจฺจุปฺปนฺนภเว ปรินิพฺพายนฺตสฺส จ อวิปจฺจมานํ วิปากํ
คเหตฺวา อโหสิ กมฺมํ นตฺถิ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. อตีตสฺเสว กมฺมสฺส วิปาการหสฺส
@เชิงอรรถ:  สี....อปราปริยเวทนียสฺส (วิสุทฺธิ. ๓/๒๒๓), ฉ.ม....อปรปริยาย...
อวิปกฺกวิปากสฺส อนาคเต ภเว ปจฺจยสมฺปตฺติยา วิปจฺจิตพฺพํ วิปากํ คเหตฺวา
อโหสิ กมฺมํ ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. อตีตสฺเสว กมฺมสฺส
อติกฺกนฺตวิปากกาลสฺส จ อนาคตภเว ปรินิพฺพายิตพฺพสฺส ๑- จ อวิปจฺจิตพฺพํ
วิปากํ ๒- คเหตฺวา อโหสิ กมฺมํ น ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. เอวํ
อตีตกมฺมํ อตีตปจฺจุปฺปนฺนานาคตวิปากาวิปากวเสน ฉธา ทสฺสิตํ. ปจฺจุปฺปนฺนภเว
กตสฺส ทิฏฺฐธมฺมเวทนียสฺส กมฺมสฺส อิเธว วิปจฺจมานํ วิปากํ คเหตฺวา อตฺถิ
กมฺมํ อตฺถิ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. ตสฺเสว ปจฺจุปฺปนฺนสฺส กมฺมสฺส ปจฺจยเวกลฺเลน
อิธ อวิปจฺจมานญฺจ ทิฏฺเฐว ธมฺเม ปรินิพฺพายนฺตสฺส อิธ อวิปจฺจมานญฺจ วิปากํ
คเหตฺวา อตฺถิ กมฺมํ นตฺถิ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. ปจฺจุปฺปนฺนสฺเสว กมฺมสฺส
อุปปชฺชเวทนียสฺส จ อปรปริยเวทนียสฺส จ อนาคตภเว วิปจฺจิตพฺพํ วิปากํ คเหตฺวา
อตฺถิ กมฺมํ ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. ปจฺจุปฺปนฺนสฺเสว กมฺมสฺส
อุปปชฺชเวทนียสฺส ปจฺจยเวกลฺเลน อนาคตภเว อวิปจฺจิตพฺพญฺจ อนาคตภเว
ปรินิพฺพายิตพฺพสฺส อปรปริยเวทนียสฺส อวิปจฺจิตพฺพญฺจ วิปากํ คเหตฺวา อตฺถิ กมฺมํ
น ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. เอวํ ปจฺจุปฺปนฺนกมฺมํ
ปจฺจุปฺปนฺนานาคตวิปากาวิปากวเสน จตุธา ทสฺสิตํ.
     อนาคตภเว กาตพฺพสฺส กมฺมสฺส อนาคตภเว วิปจฺจิตพฺพํ วิปากํ คเหตฺวา
ภวิสฺสติ กมฺมํ ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. ตสฺเสว อนาคตสฺส กมฺมสฺส
ปจฺจยเวกลฺเลน อวิปจฺจิตพฺพญฺจ อนาคตภเว ปรินิพฺพายิตพฺพสฺส อวิปจฺจิตพฺพญฺจ
วิปากํ คเหตฺวา ภวิสฺสติ กมฺมํ น ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโกติ วุตฺตํ. เอวํ อนาคตกมฺมํ
อนาคตวิปากาวิปากวเสน ทฺวิธา ทสฺสิตํ. ตํ สพฺพํ เอกโต กตฺวา ทฺวาทสวิเธน
กมฺมํ ทสฺสิตํ. โหติ.
@เชิงอรรถ:  สี. ปรินิพฺพายนฺตสฺส   สี.,อิ. อวิปากํ
     อิมสฺมึ ฐาเน ฐตฺวา ตีณิ กมฺมจตุกฺกานิ อาหริตฺวา วุจฺจนฺติ:- เตสุ หิ
วุตฺเตสุ อยมตฺโถ ปากฏตโร ภวิสฺสตีติ. จตุพฺพิธํ หิ กมฺมํ ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ
อุปปชฺชเวทนียํ อปรปริยเวทนียํ อโหสิกมฺมนฺติ. เตสุ เอกชวนวีถิยํ สตฺตสุ
จิตฺเตสุ กุสลา วา อกุสลา วา ปฐมชวนเจตนา ทิฏฺฐธมฺมเวทนียกมฺมํ นาม.
ตํ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว วิปากํ เทติ. ตถา อสกฺโกนฺตํ ปน "อโหสิ กมฺมํ
นาโหสิ กมฺมวิปาโก, น ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโก, นตฺถิ กมฺมวิปาโก"ติ อิมสฺส
ติกสฺส วเสน อโหสิกมฺมํ นาม โหติ. อตฺถสาธิกา ปน สตฺตมชวนเจตนา
อุปปชฺชเวทนียกมฺมํ นาม. ตํ อนนฺตเร อตฺตภาเว วิปากํ เทติ. ตถา อสกฺโกนฺตํ
วุตฺตนเยเนว อโหสิกมฺมํ นาม โหติ. อภินฺนํ อนฺตเร ปน ปญฺจชวนเจตนา
อปรปริยเวทนียกมฺมํ นาม. ตํ อนาคเต ยทา โอกาสํ ลภติ, ตทา วิปากํ เทติ.
สติ สํสารปฺปวตฺติยา อโหสิกมฺมํ นาม น โหติ.
     อปรมฺปิ จตุพฺพิธํ กมฺมํ ยคฺครุกํ ยพฺพหุลํ ๑- ยทาสนฺนํ กฏตฺตา วา ปน
กมฺมนฺติ. ตตฺถ กุสลํ วา โหตุ อกุสลํ วา, ครุกาครุเกสุ ยํ ครุกํ มาตุฆาตาทิกมฺมํ
วา มหคฺคตกมฺมํ วา, ตเทว ปฐมํ วิปจฺจติ. ตถา พหุลาพหุเลสุปิ ยํ พหุลํ
โหติ สุสีลฺยํ วา ทุสฺสีลฺยํ วา, ตเทว ปฐมํ วิปจฺจติ. ยทาสนฺนํ นาม มรณกาเล
อนุสฺสริตกมฺมํ วา กตกมฺมํ วา. ยํ หิ อาสนฺนมรเณ ๒- อนุสฺสริตุํ สกฺโกติ กาตุํ
วา, เตเนว อุปปชฺชติ. เอเตหิ ปน ตีหิ มุตฺตํ ปุนปฺปุนํ ลทฺธาเสวนํ กฏตฺตา
วา ปน กมฺมํ นาม โหติ. เตสํ อภาเว ตํ ปฏิสนฺธึ อากฑฺฒติ.
     อปรํ วา จตุพฺพิธํ กมฺมํ ชนกํ อุปตฺถมฺภกํ อุปปีฬกํ อุปฆาตกนฺติ. ตตฺถ
ชนกํ นาม กุสลมฺปิ โหติ อกุสลมฺปิ. ตํ ปฏิสนฺธิยํ ปวตฺเตปิ รูปารูปวิปากํ
ชเนติ. อุปตฺถมฺภกํ ปน วิปากํ ชเนตุํ น สกฺโกติ, อญฺเญน กมฺเมน ทินฺนาย
@เชิงอรรถ:  อิ. ยํ ครุกํ ยํ พหุลํ   สี.,ม. อาสนฺนมรโณ
ปฏิสนฺธิยา ชนิเต วิปาเก อุปฺปชฺชนกสุขทุกฺขํ อุปตฺถมฺเภติ, อทฺธานํ ปวตฺเตติ.
อุปปีฬกํ อญฺเญน กมฺเมน ทินฺนาย ปฏิสนฺธิยา ชนิเต วิปาเก อุปฺปชฺชนกสุขทุกฺขํ
ปีเฬติ พาเธติ, อทฺธานํ ปวตฺติตุํ น เทติ. อุปฆาตกํ ปน กุสลมฺปิ
อกุสลมฺปิ สมานํ อญฺญํ ทุพฺพลกมฺมํ ฆาเตตฺวา ตสฺส วิปากํ ปฏิพาหิตฺวา ๑- อตฺตโน
วิปากสฺส โอกาสํ กโรติ. เอวํ ปน กมฺเมน กเต โอกาเส ตํ วิปากํ อุปฺปนฺนํ
นาม วุจฺจติ.
     อิติ อิเมสํ ทฺวาทสนฺนํ กมฺมานํ กมฺมนฺตรญฺจ วิปากนฺตรญฺจ พุทฺธานํ
กมฺมวิปากญาณสฺเสว ยาถาวสรสโต ปากฏํ โหติ อสาธารณํ สาวเกหิ. วิปสฺสเกน
ปน กมฺมนฺตรํ วิปากนฺตรญฺจ เอกเทสโต ชานิตพฺพํ. ตสฺมา อยํ มุขมตฺตทสฺสเนน
กมฺมวิเสโส ปกาสิโตติ.
     [๒๓๕] เอวํ สุทฺธิกกมฺมวเสน ปฐมวารํ วตฺวา ตเทว กมฺมํ ทฺวิธา
วิภชิตฺวา กุสลากุสลาทิยุคลวเสน ทสหิ ปริยาเยหิ อปเร ทส วารา วุตฺตา.
ตตฺถ อาโรคฺยฏฺเฐน กุสลํ, อนาโรคฺยฏฺเฐน อกุสลํ, อิทํ ทุกํ ชาติวเสน วุตฺตํ.
อกุสลเมว ราคาทิโทสสํโยเคน สาวชฺชํ, กุสลํ ตทภาเวน อนวชฺชํ. อกุสลํ
อปริสุทฺธตฺตา, กณฺหาภิชาติเหตุตฺตา วา กณฺหํ, กุสลํ ปริสุทฺธตฺตา,
สุกฺกาภิชาติเหตุตฺตา วา สุกฺกํ. กุสลํ สุขวุทฺธิมตฺตา สุขุทฺรยํ, อกุสลํ
ทุกฺขวุทฺธิมตฺตา ทุกฺขุทฺรยํ. กุสลํ สุขผลวตฺตา สุขวิปากํ, อกุสลํ ทุกฺขผลวตฺตา
ทุกฺขวิปากนฺติ เอวํ เอเตสํ นานากาโร เวทิตพฺโพติ.
                       กมฺมกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ---------------
@เชิงอรรถ:  อิ. ปฏิพาเหตฺวา


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้า ๒๐๓-๒๐๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=4588&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=4588&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=523              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=7238              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=8338              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=8338              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]