อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                    ๕๑. ๙. สุภทฺทตฺเถราปทานวณฺณนา
     ปทุมุตฺตโร โลกวิทูติอาทิกํ อายสฺมโต สุภทฺทตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ
ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว นิพฺพานาธิคมนตฺถาย ปุญฺญานิ
อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล วิภวสมฺปนฺเน สทฺธาสมฺปนฺเน เอกสฺมึ
กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺวา ฆรพนฺธเนน พทฺโธ รตนตฺตเย ปสนฺโน
ปรินิพฺพานมญฺเจ นิปนฺนํ ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ ทิสฺวา สนฺนิปติตา ทสสหสฺส-
จกฺกวาฬเทวตาโย จ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส นิคฺคุณฺฑิเกฏกนีลกาโสกาสิตาทิอเนเกหิ
สุคนฺธปุปฺเผหิ ปูเชสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จวิตฺวา
ตุสิตาทีสุ ทิพฺพสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา ตโต มนุสฺเสสุ มนุสฺสสมฺปตฺติโย
อนุภวิตฺวา นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺฐาเนสุ จ สุคนฺเธหิ ปุปฺเผหิ ปูชิโต อโหสิ. อิมสฺมึ
ปน พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมึ วิภวสมฺปนฺเน กุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต กาเมสุ
อาทีนวํ ทิสฺวาปิ ยาว พุทฺธสฺส ภควโต ปรินิพฺพานกาโล ตาว อลทฺธพุทฺธ-
ทสฺสโน ภควโต ปรินิพฺพานมญฺเจ นิปนฺนกาเลเยว ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ
ปาปุณิ. ปุพฺเพ กตปุญฺญนาเมน สุภทฺโทติ ปากโฏ อโหสิ.
     [๑๐๑] โส อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสวเสน ปุพฺพจริตาปทานํ
ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร โลกวิทูติอาทิมาห. ตํ อุตฺตานตฺถเมว. สุณาถ มม
ภาสโต ฯเปฯ นิพฺพายิสฺสตินาสโวติ อิทํ ปรินิพฺพานมญฺเจ นิปนฺโนว
ปทุมุตฺตโร ภควา พฺยากาสิ.
                     ปญฺจมภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------
     [๑๑๕] โส อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ทสฺเสนฺโต ปุพฺพกมฺเมน สํยุตฺโตติอาทิมาห.
เอกคฺโคติ เอกคฺคจิตฺโต. สุสมาหิโตติ สุฏฺฐุ สมาหิโต, สนฺตกายจิตฺโตติ อตฺโถ.
พุทฺธสฺส โอรโส ปุตฺโตติ พุทฺธสฺส อุรสา หทเยน นิคฺคตโอวาทานุสาสนึ สุตฺวา
ปตฺตอรหตฺตผโลติ อตฺโถ. ธมฺมโชมฺหิ สุนิมฺมิโตติ ธมฺมโต กมฺมฏฺฐานกมฺมโต ๑-
ชาโต อริยาย ชาติยา สุนิมฺมิโต สุฏฺฐุ นิปฺผาทิตสพฺพกิจฺโจ อมฺหิ ภวามีติ อตฺโถ.
     [๑๑๖] ธมฺมราชํ อุปคมฺมาติ ธมฺเมน สพฺพสตฺตานํ ราชานํ อิสฺสรภูตํ
ภควนฺตํ อุปคนฺตฺวา สมีปํ คนฺตฺวาติ อตฺโถ. อปุจฺฉึ ปญฺหมุตฺตมนฺติ อุตฺตมํ
ขนฺธายตนธาตุสจฺจสมุปฺปาทาทิปฏิสํยุตฺตํ ปญฺหํ อปุจฺฉินฺติ อตฺโถ. กถยนฺโต จ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. กมฺมฏฺฐานธมฺมโต.
เม ปญฺหนฺติ เอโส อมฺหากํ ภควา เม มยฺหํ ปญฺหํ กถยนฺโต พฺยากโรนฺโต.
ธมฺมโสตํ อุปานยีติ อนุปาทิเสสนิพฺพานธาตุสงฺขาตํ ธมฺมโสตํ ธมฺมปวาหํ
อุปานยิ ปาวิสีติ อตฺโถ.
     [๑๑๘] ชลชุตฺตมนายโกติ ปทุมุตฺตรนามโก มการสฺส ยการํ กตฺวา
กตโวหาโร. นิพฺพายิ อนุปาทาโนติ อุปาทาเน ปญฺจกฺขนฺเธ อคฺคเหตฺวา
นิพฺพายิ น ปญฺญายิ อทสฺสนํ อคมาสิ, มนุสฺสโลกาทีสุ กตฺถจิปิ อปติฏฺฐิโตติ
อตฺโถ. ทีโปว เตลสงฺขยาติ วฏฺฏิเตลานํ สงฺขยา อภาวา ปทีโป อิว นิพฺพายีติ
สมฺพนฺโธ.
     [๑๑๙] สตฺตโยชนิกํ อาสีติ ตสฺส ปรินิพฺพุตสฺส ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต
รตนมยํ ถูปํ สตฺตโยชนุพฺเพธํ อาสิ อโหสีติ อตฺโถ. ธชํ ตตฺถ อปูเชสินฺติ
ตตฺถ ตสฺมึ เจติเย สพฺพภทฺทํ สพฺพโต ภทฺทํ สพฺพโส มโนรมํ ธชํ ปูเชสินฺติ
อตฺโถ.
     [๑๒๐] กสฺสปสฺส จ พุทฺธสฺสาติ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาลโต ปฏฺฐาย
อาคตสฺส เทวมนุสฺเสสุ สํสรโต เม มยฺหํ โอรโส ปุตฺโต ติสฺโส นาม กสฺสปสฺส
สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส อคฺคสาวโก ชินสาสเน พุทฺธสาสเน ทายาโท อาสิ อโหสีติ
สมฺพนฺโธ.
     [๑๒๑] ตสฺส หีเนน มนสาติ ตสฺส มม ปุตฺตสฺส ติสฺสสฺส
อคฺคสาวกสฺส หีเนน ลามเกน มนสา จิตฺเตน อภทฺทกํ อสุนฺทรํ อยุตฺตกํ
"อนฺตโก ปจฺฉิโม"ติ วาจํ วจนํ อภาสึ กเถสินฺติ อตฺโถ. เตน กมฺมวิปาเกนาติ
เตน อรหนฺตภกฺขานสงฺขาตสฺส อกุสลกมฺมสฺส วิปาเกน. ปจฺฉิเม อทฺทสํ ชินนฺติ
ปจฺฉิเม ปริโยสาเน ปรินิพฺพานกาเล มลฺลานํ อุปวตฺตเน สาลวเน
ปรินิพฺพานมญฺเจ นิปนฺนํ ชินํ ชิตสพฺพมารํ ๑- อมฺหากํ โคตมสมฺมาสมฺพุทฺธํ
อทฺทสํ อหนฺติ อตฺโถ. "ปจฺฉา เม อาสิ ภทฺทกนฺ"ติปิ ปาโฐ. ตสฺส ปจฺฉา
ตสฺส ภควโต อวสานกาเล นิพฺพานาสนฺนกาเล เม มยฺหํ ภทฺทกํ สุนฺทรํ
จตุสจฺจปฏิวิชฺฌนํ อาสิ อโหสีติ อตฺโถ.
     [๑๒๒] ปพฺพาเชสิ มหาวีโรติ มหาวีริโย สพฺพสตฺตหิโต กรุณายุตฺโต
ชิตมาโร มุนิ มลฺลานํ อุปวตฺตเน สาลวเน ปจฺฉิเม สยเน ปรินิพฺพานมญฺเจ
สยิโตว มํ ปพฺพาเชสีติ สมฺพนฺโธ.
     [๑๒๓] อชฺเชว ทานิ ปพฺพชฺชาติ อชฺช เอว ภควโต ปรินิพฺพานทิวเสเยว
มม ปพฺพชฺชา, ตถา อชฺช เอว อุปสมฺปทา, อชฺช เอว ทฺวิปทุตฺตมสฺส สมฺมุขา
ปรินิพฺพานํ อโหสีติ สมฺพนฺโธ. เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติ.
                    สุภทฺทตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๘๗-๙๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=1943&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=1943&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=51
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=2334
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=2956
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=2956
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32