อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                 ๓๙๑. ๙. โสณโกฏิวีสตฺเถราปทานวณฺณนา
     นวมาปทาเน ปน วิปสฺสิโน ปาวจเนติอาทิกํ อายสฺมโต โสณสฺส
โกฏิวีสตฺเถรสฺส ๑- อปทานํ. อยมฺปิ เถโร ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ
ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล มหาวิภเว
@เชิงอรรถ: ๑ วิ.มหา. ๕/๒๔๒-๔๔/๑-๙, อํ. เอกก. ๒๐/๒๐๕/๒๔, ขุ.เถร. ๒๖/๖๓๒-๔๔/๓๖๐-๑.
เสฏฺิกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต เสฏฺี หุตฺวา อุปาสเกหิ สทฺธึ วิหารํ
คนฺตฺวา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปสนฺนมานโส ภควโต จงฺกมนฏฺาเน สุธาย ปริกมฺมํ
กาเรตฺวา เอกญฺจ เลณํ กาเรตฺวา นานาวิราควตฺเถหิ เลณภูมิยา สนฺถริตฺวา
อุปริ วิตานญฺจ กตฺวา จาตุทฺทิสสฺส สํฆสฺส นิยฺยาเทตฺวา สตฺตาหํ มหาทานํ
ทตฺวา ปณิธานํ อกาสิ. สตฺถา อนุโมทนํ อกาสิ. โส เตน กุสลกมฺเมน
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ กปฺเป ปรินิพฺพุเต
กสฺสปทสพเล อนุปฺปนฺเน อมฺหากํ ภควติ พาราณสิยํ กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา
วิญฺุตํ ปตฺโต คงฺคาตีเร ปณฺณสาลํ กริตฺวา ๑- วสนฺตํ เอกํ ปจฺเจกพุทฺธํ
เตมาสํ จตูหิ ปจฺจเยหิ สกฺกจฺจํ อุปฏฺหิ. ปจฺเจกพุทฺโธ วุฏฺวสฺโส
ปริปุณฺณปริกฺขาโร คนฺธมาทนเมว อคมาสิ. โสปิ กุลปุตฺโต ยาวชีวํ ตตฺถ
ปุญฺานิ กตฺวา ตโต จวิตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อมฺหากํ ภควโต กาเล
จมฺปานคเร อคฺคเสฏฺิสฺส ๒- เคเห ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. ตสฺส ปฏิสนฺธิคฺคหณกาลโต
ปฏฺาย เสฏฺิสฺส มหาโภคกฺขนฺโธ อภิวฑฺฒิ. ตสฺส มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมนทิวเส
สกลนคเร มหาลาภสกฺการสมฺมาโน อโหสิ, ตสฺส ปุพฺเพ ปจฺเจกพุทฺธสฺส
สตสหสฺสคฺฆนิกรตฺตกมฺพลปริจฺจาเคน สุวณฺณวณฺโณ สุขุมาลตโร จ อตฺตภาโว
อโหสิ, เตนสฺส โสโณติ นามํ อกํสุ. โส มหตา ปริวาเรน อภิวฑฺฒิ. ตสฺส
หตฺถปาทตลานิ พนฺธุชีวกปุปฺผวณฺณานิ อเหสุํ, เตสํ สตวารํ วิหตกปฺปาสํ วิย
มุทุสมฺผสฺโส อโหสิ. ปาทตเลสุ มณิกุณฺฑลาวฏฺฏวณฺณโลมานิ ชายึสุ.
วยปฺปตฺตสฺส ตสฺส ติณฺณํ อุตูนํ อนุจฺฉวิเก ตโย ปาสาเท การาเปตฺวา
นาฏกิตฺถิโย อุปฏฺาเปสุํ. โส ตตฺถ มหตึ สมฺปตฺตึ อนุภวนฺโต เทวกุมาโร วิย
ปฏิวสติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กาเรตฺวา.  ๒ อุสภเสฏฺิสฺส (มโน.ปู. ๑/๒๐๙, เถร.อ. ๑/๒๕๓), ฉ.ม.
@อุปเสฏฺิสฺส.
     อถ อมฺหากํ ภควติ สพฺพญฺุตํ ปตฺวา ปวตฺติวรธมฺมจกฺเก ราชคหํ
อุปนิสฺสาย วิหรนฺเต พิมฺพิสารรญฺา ปกฺโกสาปิโต เตหิ อสีติยา คามิกสหสฺเสหิ
สทฺธึ ราชคหํ อาคโต สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ
มาตาปิตโร อนุชานาเปตฺวา ภควโต สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา ลทฺธูปสมฺปโท สตฺถุ
สนฺติเก กมฺมฏฺานํ คเหตฺวา ชนสํสคฺคปริหรณตฺถํ สีตวเน วิหาสิ. โส ตตฺถ
วสนฺโต "มม สรีรํ สุขุมาลํ, น จ สกฺกา สุเขเนว สุขํ อธิคนฺตุํ, กายํ
กิลเมตฺวาปิ สมณธมฺมํ กาตุํ วฏฺฏตี"ติ จินฺเตตฺวา านจงฺกมเมว อธิฏฺาย
ปธานมนุยุญฺชนฺโต ปาทตเลสุ โผเฏสุ อุฏฺิเตสุปิ เวทนํ อชฺฌุเปกฺขิตฺวา ทฬฺหํ
วีริยํ กโรนฺโต อจฺจารทฺธวีริยตาย วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุํ อสกฺโกนฺโต "เอวํ อหํ
วายมนฺโตปิ มคฺคผลานิ นิพฺพตฺเตตุํ น สกฺโกมิ, กึ เม ปพฺพชฺชาย,
หีนายาวตฺติตฺวา โภเค จ ภุญฺชามิ, ปุญฺานิ จ กริสฺสามี"ติ จินฺเตสิ. อถ
สตฺถา ตสฺส จิตฺตาจารํ ตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา วีโณปโมวาเทน ๑- โอวทิตฺวา
วีริยสมตาโยชนวิธึ ทสฺเสนฺโต กมฺมฏฺานํ โสเธตฺวา คิชฺฌกูฏํ คโต. โสโณปิ
โข สตฺถุ สนฺติกา โอวาทํ ลภิตฺวา วีริยสมตํ โยเชตฺวา วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา
อรหตฺเต ปติฏฺาสิ.
     [๔๙] โส อรหา หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต
ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต วิปสฺสิโน ปาวจเนติอาทิมาห. ตตฺถ วิปสฺสีติ
วิเสเสน, วิวิธํ วา ปสฺสตีติ วิปสฺสี. ปาวจเนติ ปกาเรน วุจฺจตีติ ปาวจนํ,
ปิฏกตฺตยํ. ตสฺส วิปสฺสิโน ตสฺมึ ปาวจเนติ อตฺโถ. เลณนฺติ ลินนฺเต นิลียนฺเต
เอตฺถาติ เลณํ วิหารํ. พนฺธุมาราชธานิยาติ พนฺธนฺติ กุลปรมฺปราย วเสน
อญฺมญฺ สมฺมชฺฌนฺตีติ พนฺธู, าตกา. เต เอตฺถ ปฏิวสนฺตีติ พนฺธุมา,
@เชิงอรรถ: ๑ วิ.มหา. ๕/๒๔๓/๔.
พนฺธุ อสฺส อตฺถีติ วา พนฺธุวา. ราชูนํ วสนฏฺานนฺติ ราชธานี, พนฺธุมา
จ สา ราชธานี เจติ พนฺธุมาราชธานี, ตสฺสา พนฺธุมาราชธานิยา, เลณํ มยา
กตนฺติ สมฺพนฺโธ. เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                  โสณโกฏิวีสตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๔๔-๒๔๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=5226&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=5226&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=391
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=7819
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=9175
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=9175
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32