อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                  ๓๙๘. ๖. พากุลตฺเถราปทานวณฺณนา ๑-
     ฉฏฺาปทาเน หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ อายสฺมโต ๒- พากุลตฺเถรสฺส
อปทานํ. อยํ กิร เถโร อตีเต อิโต กปฺปสตสหสฺสาธิกสฺส อสงฺเขฺยยฺยสฺส มตฺถเก
อโนมทสฺสิสฺส ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา
วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา ตตฺถ สารํ อปสฺสนฺโต "สมฺปรายิกตฺถํ
คเวสิสฺสามี"ติ อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ปพฺพตปาเท วิหรนฺโต ปญฺจาภิญฺา-
อฏฺสมาปตฺตีนํ ลาภี หุตฺวา วิหรนฺโต พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา
ธมฺมํ สุตฺวา สรเณสุ ปติฏฺิโต สตฺถุ วาตาพาเธ อุปฺปนฺเน อรญฺโต เภสชฺชานิ
อาเนตฺวา ตํ วูปสเมตฺวา ตํ ปุญฺ อาโรคฺยตฺถาย ปริณาเมตฺวา ตโต จุโต
พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺโต เอกํ อสงฺเขฺยยฺยํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต ปทุมุตฺตรพุทฺธ-
กาเล หํสวตีนคเร เอกสฺมึ กุเล นิพฺพตฺโต วิญฺุตํ ปตฺวา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา
สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ อปฺปาพาธานํ อคฺคฏฺาเน เปนฺตํ ทิสฺวา สยํ ตํ านนฺตรํ
อากงฺขนฺโต ปณิธานํ กตฺวา ยาวชีวํ กุสลกมฺมํ อุปจินิตฺวา สุคตีสุเยว สํสรนฺโต
วิปสฺสิสฺส ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว พนฺธุมตีนคเร พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต
สพฺพสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ ปตฺโต ตฺตถ สารํ อปสฺสนฺโต อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา
ฌานาภิญฺาลาภี หุตฺวา ปพฺพตปาเท วสนฺโต พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ
@เชิงอรรถ: ๑ ปาฬิ. พกฺกล...  ๒ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ.
คนฺตฺวา สรเณสุ ปติฏฺาย ภิกฺขูนํ ติณปุปฺผกโรเค อุปฺปนฺเน ตํ วูปสเมตฺวา
ตตฺถ ยาวตายุกํ ตฺวา ตโต จุโต พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติตฺวา ตโต เอกนวุติกปฺเป
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต กสฺสปสฺส ภควโต กาเล พาราณสิยํ กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา
ฆราวาสํ วสนฺโต เอกํ ชิณฺณํ วินสฺสมานํ มหาวิหารํ ทิสฺวา ตตฺถ อุโปสถาคาราทิกํ
สพฺพํ อาวสถํ การาเปตฺวา ตตฺถ ภิกฺขุสํฆสฺส สพฺพํ เภสชฺชํ ปฏิยาเทตฺวา
ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เอกํ พุทฺธนฺตรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อมฺหากํ ภควโต
อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว โกสมฺพิยํ เสฏฺิกุเล นิพฺพตฺติ.
     โส มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิตฺวา ธาตีหิ อโรคภาวาย ยมุนายํ นฺหาปิยมาโน
ตาสํ หตฺถโต มุจฺจิตฺวา มจฺเฉน คิลิโต อโหสิ. เกวฏฺฏา ตํ มจฺฉํ ชาลาย
คเหตฺวา พาราณสิยํ เสฏฺิภริยาย วิกฺกิณึสุ. สา ตํ คเหตฺวา ผาลยมานา ปุพฺเพ
กตปุญฺผเลน อโรคํ ทารกํ ทิสฺวา "ปุตฺโต เม ลทฺโธ"ติ คเหตฺวา โปเสสิ.
โส ชนเกหิ มาตาปิตูหิ ตํ ปวตฺตึ สุตฺวา อาคนฺตฺวา "อยํ อมฺหากํ ปุตฺโต,
เทถ โน ปุตฺตนฺ"ติ อนุโยเค กเต รญฺา "อุภเยสมฺปิ สาธารโณ โหตู"ติ
ทฺวินฺนํ กุลานํ ทายาทภาเวน วินิจฺฉยํ กตฺวา ปิตตฺตา พากุโลติ ลทฺธนาโม
วยปฺปตฺโต มหาสมฺปตฺตึ อนุภวนฺโต ทฺวีสุ เสฏฺิกุเลสุ เอเกกสฺมึ ฉมาสํ ฉมาสํ
วสติ. เต อตฺตโน วาเร สมฺปตฺเต นาวาสงฺฆาฏํ พนฺธิตฺวา ตตฺรูปริ รตนมณฺฑปํ
กาเรตฺวา ปญฺจงฺคิกตูริเย นิปฺผาเทตฺวา กุมารํ ตตฺถ นิสีทาเปตฺวา อุภยนคร-
มชฺฌฏฺานํ คงฺคาย อาคจฺฉนฺติ, อปรเสฏฺิมนุสฺสาปิ เอวเมว สชฺเชตฺวา ตํ านํ
คนฺตฺวา กุมารํ ตตฺถ อาโรเปตฺวา คจฺฉนฺติ. โส เอวํ วฑฺฒมาโน อาสีติโก
หุตฺวา อุภยเสฏฺิปุตฺโตติ ปากโฏ. สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธ-
สทฺโธ ปพฺพชิตฺวา สตฺตาหํ วายมนฺโต อฏฺเม ทิวเส สห ปฏิสมฺภิทาย
อรหตฺตํ ปาปุณิ.
     [๓๘๖] โส อรหา หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต
ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิมาห. ตสฺสตฺโถ เหฏฺา
วุตฺโตว. อปทานปาฬิอตฺโถปิ สุวิญฺเยฺโยว. โส อรหตฺตํ ปตฺวา วิมุตฺติสุเขน
วิหรนฺโต สฏฺิวสฺสสตายุโก หุตฺวา ปรินิพฺพายีติ.
                    พากุลตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๕๐-๒๕๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=5331&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=5331&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=398
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=8613
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=10184
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=10184
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32