ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

               ๕๓๖/๑๒๔. ๔. ทพฺพมลฺลปุตฺตตฺเถราปทานวณฺณนา
     จตุตฺถาปทาเน ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต ทพฺพมลฺล-
ปุตฺตตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว
วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร
เสฏฺฐิปุตฺโต หุตฺวา ชาโต วิภวสมฺปนฺโน อโหสิ, สตฺถริ ปสนฺโน สตฺถุ
ธมฺมเทสนํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ เสนาสนปญฺญาปกานํ อคฺคฏฺฐาเน
ฐเปนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ นิมนฺเตตฺวา สตฺตาหํ
มหาทานํ ทตฺวา สตฺตาหจฺจเยน ภควโต ปาทมูเล นิปติตฺวา ตํ ฐานํ
ปตฺเถสิ. ภควาปิสฺส สมิชฺฌนภาวํ ญตฺวา พฺยากาสิ. โส ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา
ตโต จุโต ตุสิตาทีสุ เทเวสุ ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวิตฺวา ตโต จุโต วิปสฺสิสฺส
ภควโต กาเล เอกสฺมึ กุเล นิพฺพตฺโต อสปฺปุริสสํสคฺเคน ตสฺส สาวกํ ภิกฺขุํ
อรหาติ ชานนฺโตปิ อพฺภูเตน อพฺภาจิกฺขิ. ตสฺเสว สาวกานํ ขีรสลากภตฺตํ
อทาสิ. โส ยาวตายุกํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย
อนุภวิตฺวา กสฺสปทสพลสฺส กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต โอสานกาเล สาสเน
ปพฺพชิโต ปรินิพฺพุเต ภควติ สกลโลเก โกลาหเล ชาเต สตฺต ภิกฺขโว
ปพฺพชิโต ปจฺจนฺตชนปเท วนมชฺเฌ เอกํ ปพฺพตํ อภิรุหิตฺวา "ชีวิตาสา
โอโรหนฺตุ นิราลยา นิสีทนฺตู"ติ นิสฺเสณึ ปาเตสุํ. เตสํ โอวาททายโก
@เชิงอรรถ:  ปาฬิ. กถาวิโน.                ปาฬิ. พาราณสีสมาสนฺเน.
เชฏฺฐกตฺเถโร สตฺตาหพฺภนฺตเร อรหา อโหสิ. ตทนนฺตรตฺเถโร อนาคามี,
อิตเร ปญฺจ ปริสุทฺธสีลา ตโต จุตา เทวโลเก นิพฺพตฺตา. ตตฺถ เอกํ
พุทฺธนฺตรํ ทิพฺพสุขํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ปุกฺกุสาติ, ๑- สภิโย, ๒-
พาหิโย, ๓- กุมารกสฺสโปติ ๔- อิเม จตฺตาโร ตตฺถ นิพฺพตฺตึสุ. อยํ ปน มลฺลรฏฺเฐ
อนุปิยนคเร ๕- นิพฺพตฺติ. ตสฺมึ มาตุกุจฺฉิโต อนิกฺขนฺเตเยว มาตา กาลมกาสิ,
อเถโก ตสฺสา สรีรํ ฌาปนตฺถาย จิตกสฺมึ อาโรเปตฺวา กุมารํ ทพฺพนฺตเร ปติตํ
คเหตฺวา ชคฺคาเปสิ. ทพฺเพ ปติตตฺตา ทพฺโพ มลฺลปุตฺโตติ ปากโฏ อโหสิ.
อปรภาเค ปุพฺพสมฺภารวเสน ปพฺพชิ, โส กมฺมฏฺฐานมนุยุตฺโต นจิรสฺเสว สห
ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิ.
     อถ นํ สตฺถา มชฺฌตฺตภาเวน อานุภาวสมฺปนฺนภาเวน จ ภิกฺขูนํ
เสนาสนํ ปญฺญาปเน ภตฺตุทฺเทสเน จ นิโยเชสิ. สพฺโพ จ ภิกฺขุสํโฆ ตํ
สมนฺเนสิ. ตํ วินยขนฺธเก ๖- อาคตเมว. อปรภาเค เถโร เอกสฺส วรสลากทายกสฺส
สลากภตฺตํ เมตฺติยภูมชกานํ ภิกฺขูนํ อุทฺทิสิ. เต หฏฺฐตุฏฺฐา "เสฺว มยฺหํ
มุคฺคฆตมธุมิสฺสกภตฺตํ ภุญฺชิสฺสามา"ติ อุสฺสาหชาตา อเหสุํ. โส ปน อุปาสโก
เตสํ วารปฺปตฺตภาวํ สุตฺวา ทาสึ อาณาเปสิ "เย เช ภิกฺขู เสฺว อิธ
อาคมิสฺสนฺติ, เต กณาชเกน พิลงฺคทุติเยน ปริวิสาหี"ติ. สาปิ ตเถว เต ภิกฺขู
อาคเต โกฏฺฐกปฺปมุเข นิสีทาเปตฺวา โภเชสิ. เต ภิกฺขู อนตฺตมนา โกเปน
ตฏตฏายนฺตา เถเร อาฆาตํ พนฺธิตฺวา "มธุรภตฺตทายกํ อมฺหากํ อมธุรภตฺตํ
ทาเปตุํ เอโสว นิโยเชสี"ติ ทุกฺขี ทุมฺมนา นิสีทึสุ. อถ เต เมตฺติยา นาม
ภิกฺขุนี "กึ ภนฺเต ทุมฺมนา"ติ ปุจฺฉิ. เต "ภคินิ กึ อเมฺห ทพฺเพน มลฺลปุตฺเตน
@เชิงอรรถ:  ม.อุ. ๑๔/๓๔๒/๓๐๕.                ขุ.สุ. ๒๕/๔๓๒-๔๒.
@ ขุ.อุ. ๒๕/๑๐๑-๔.                   ม.มู. ๑๒/๒๔๙-๕๑/๒๑๑-๑๔.
@ อิ.,ม. ราชเคเห.                  วิ.จูฬ. ๖/๒๒๒-๓.
วิเหฐิยมาเน อชฺฌุเปกฺขสี"ติ อาหํสุ. กึ ภนฺเต มยา สกฺกา กาตุนฺติ. ตสฺส
โทสํ อาโรเปหีติ. สา ตตฺถ ตตฺถ เถรสฺส อภูตาโรปนํ อกาสิ. ตํ สุตฺวา
ภิกฺขู ภควโต อาโรเจสุํ. อถ ภควา ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ ปกฺโกสาเปตฺวา "สจฺจํ กิร
ตฺวํ ทพฺพ เมตฺติยาย ภิกฺขุนิยา วิปฺปการมกาสี"ติ ปุจฺฉิ. ยถา มํ ภนฺเต ภควา
ชานาตีติ. น โข ทพฺพ ทพฺพา เอวํ นิพฺเพเธนฺติ, การกภาวํ วา อการกภาวํ
วา วเทหีติ. อการโก อหํ ภนฺเตติ. ภควา "เมตฺติยํ ภิกฺขุนึ นาเสตฺวา เต ภิกฺขู
อนุยุญฺชถา"ติ อาห.  อุปาลิตฺเถรปฺปมุขา ภิกฺขู ตํ ภิกฺขุนึ อุปฺปพฺพาเชตฺวา
เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อนุยุญฺชิตฺวา เตหิ "อเมฺหหิ นิโยชิตา สา ภิกฺขุนี"ติ
วุตฺเต ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ภควา เมตฺติยภูมชกานํ ภิกฺขูนํ อมูลกสํฆาทิเสสํ
ปญฺญเปสิ.
     เตน จ สมเยน ทพฺพตฺเถโร ภิกฺขูนํ เสนาสนํ ปญฺญาเปนฺโต เวฬุวน-
วิหารสฺส สามนฺตา อฏฺฐารสมหาวิหาเร สภาเค ภิกฺขู เปเสนฺโต รตฺติภาเค
อนฺธกาเร องฺคุลิยา ปทีปํ ชาเลตฺวา เตเนวาโลเกน อนิทฺธิมนฺเต ภิกฺขู เปเสสิ.
เอวํ เถรสฺส เสนาสนปญฺญาปนภตฺตุทฺเทสนกิจฺเจ ปากเฏ ชาเต สตฺถา
อริยคณมชฺเฌ ทพฺพตฺเถรํ ฐานนฺตเร ฐเปนฺโต "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม
สาวกานํ ภิกฺขูนํ เสนาสนปญฺญาปกานํ ยทิทํ ทพฺโพ มลฺลปุตฺโต"ติ ๑- เอตทคฺเค
ฐเปสิ.
     [๑๐๘] เถโร อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ
ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห. ตํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมว.
อิโต เอกนวุเต กปฺเป วิปสฺสี นาม นายโก โลเก อุปฺปชฺชีติ สมฺพนฺโธ.
@เชิงอรรถ:  องฺ. เอกก. ๒๐/๒๑๔/๒๔.
     [๑๒๕] ทุฏฺฐจิตฺโตติ ทูสิตจิตฺโต อสาธุสงฺคเมน อปสนฺนจิตฺโตติ อตฺโถ.
อุปวทึ สาวกํ ตสฺสาติ ตสฺส ภควโต ขีณาสวํ สาวกํ อุปวทึ, อุปริ อภูตํ วจนํ
อาโรเปสึ, อพฺภกฺขานํ อกาสินฺติ อตฺโถ.
     [๑๓๒] ทุนฺทุภิโยติ ทุนฺทุํ อิติ สทฺทายนโต ทุนฺทุภิสงฺขาตา เภริโย.
นาทยึสูติ สทฺทํ กรึสุ. สมนฺตโต อสนิโยติ สพฺพทิสาภาคโต อสเน วินาสเน
นิยุตฺโตติ อสนิโย. เทวทณฺฑา ภยาวหา ผลึสูติ สมฺพนฺโธ.
     [๑๓๓] อุกฺกา ปตึสุ นภสาติ อากาสโต อคฺคิกฺขนฺธา จ ปตึสูติ อตฺโถ.
ธูมเกตุ จ ทิสฺสตีติ ธูมราชิสหิโต อคฺคิกฺขนฺโธ จ ทิสฺสติ ปญฺญายตีติ อตฺโถ.
เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติ.
                 ทพฺพมลฺลปุตฺตตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๘๐-๒๘๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6004&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6004&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=124              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=2925              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=3768              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=3768              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]