อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

               ๕๓๗/๑๒๕. ๕. กุมารกสฺสปตฺเถราปทานวณฺณนา
     ปญฺจมาปทาเน อิโต สตสหสฺสมฺหีติอาทิกํ อายสฺมโต กุมารกสฺสปตฺเถรสฺส
อปทานํ. อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ
ปตฺวา เอกทิวสํ สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ จิตฺตกถิกานํ
อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สยมฺปิ ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถนฺโต ปณิธานํ กตฺวา
ตทนุรูปานิ ปุญฺญานิ กโรนฺโต ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จุโต เทวมนุสฺเสสุ
สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา กสฺสปสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห
นิพฺพตฺโต ตสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา สมณธมฺมํ กตฺวา สุคตีสุเยว
สํสรนฺโต ทิพฺพสุขํ มานุสสุขญฺจ อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห
เอกิสฺสา เสฏฺฐิธีตาย กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺโต. สา กิร กุมาริกากาเลเยว ปพฺพชิตุกามา
มาตาปิตโร ยาจิตฺวา ปพฺพชฺชํ อลภมานา ปติกุลํ คนฺตฺวา คพฺภํ คณฺหิตฺวา
ตํ อชานิตฺวา "สามิกํ อาราเธตฺวา ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปสฺสามี"ติ จินฺเตสิ.
สา สามิกํ อาราเธนฺตี อยฺยปุตฺตํ ๑-:-
             "สเจ อิมสฺส กายสฺส   อนฺโต พาหิรโก สิยา
             ทณฺฑํ นูน คเหตฺวาน    กาเก โสเณ นิวารเย"ติ- ๒-
อาทินา สรีรสฺส โทสํ ทสฺเสนฺตี ตํ อาราเธสิ.
     สา สามิเกน อนุญฺญาตา คพฺภินิภาวํ อชานนฺตี เทวทตฺตปกฺขิยาสุ
ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิ. ตสฺสา คพฺภินิภาวํ ทิสฺวา ภิกฺขุนิโย เทวทตฺตํ ปจฺฉึสุ. โส
"อสฺสมณี"ติ อาห. สา "นาหํ เทวทตฺตํ อุทฺทิสฺส ปพฺพชิตา, ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส
ปพฺพชิตา"ติ ภควโต สนฺติกํ คนฺตฺวา ทสพลํ ปุจฺฉิ. สตฺถา อุปาลิตฺเถรํ
ปฏิจฺฉาเปสิ. เถโร สาวตฺถินครวาสีนิ กุลานิ วิสาขญฺจ อุปาสิกํ ปกฺโกสาเปตฺวา
สราชิกาย ปริสาย ตํ วินิจฺฉินนฺโต "ปุเร ลทฺโธ คพฺโภ, อโรคา ปพฺพชฺชา"ติ
อาห. ตํ สุตฺวา สตฺถา "สาธุ วินิจฺฉิตํ อุปาลินา อธิกรณนฺ"ติ เถรสฺส
สาธุการํ อทาสิ.
     สา ภิกฺขุนี สุวณฺณพิมฺพสทิสํ ปุตฺตํ วิชายิ. ตํ ราชา ปเสนทิโกสโล
"ทารกปริหรณํ ภิกฺขุนีนํ ปลิโพโธ"ติ ธาตีนํ ทาเปตฺวา โปสาเปสิ, กสฺสโปติสฺส
นามํ กรึสุ. อปรภาเค อลงฺกริตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ เนตฺวา ปพฺพาเชสิ. กุมารกาเล
ปพฺพชิตตฺตา ปน ภควตา "กสฺสปํ ปกฺโกสถ, อิทํ ผลํ วา ขาทนียํ วา
กสฺสปสฺส เทถา"ติ วุตฺเต "กตรกสฺสปสฺสา"ติ "กุมารกสฺสปสฺสา"ติ เอวํ
คหิตนามตฺตา รญฺญา โปสาวนียปุตฺตตฺตา จ วุทฺธกาเลปิ กุมารกสฺสโปเตฺวว
ปญฺญายิตฺถ.
     โส ปพฺพชิตกาลโต ปฏฺฐาย วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรติ, พุทฺธวจนญฺจ
อุคฺคณฺหาติ. อถ เตน สทฺธึ ปพฺพตมตฺถเก สมณธมฺมํ กตฺวา อนาคามี หุตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยฺยปุตฺต.                ๒ วิสุทฺธิ. ๑/๒๕๑ (สฺยา).
สุทฺธาวาเส นิพฺพตฺตมหาพฺรหฺมา "วิปสฺสนาย มุขํ ทสฺเสตฺวา มคฺคผลุปฺปตฺติยา
อุปายํ กริสฺสามี"ติ ปญฺจทสปเญฺห อภิสงฺขริตฺวา อนฺธวเน วสนฺตสฺส เถรสฺส
"อิเม ปเญฺห สตฺถารํ ปุจฺเฉยฺยาสี"ติ อาจิกฺขิ. ตโต โส เต ปเญฺห ภควนฺตํ
ปุจฺฉิ. ภควาปิสฺส วิสฺสชฺเชสิ. เถโร ภควตา กถิตนิยาเมเนว เต อุคฺคณฺหิตฺวา
วิปสฺสนํ คพฺภํ คาหาเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
     [๑๕๐] โส อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต
ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต อิโต สตสหสฺสมฺหีติอาทิมาห. ตตฺถ ยํ เหฏฺฐา
วุตฺตนยญฺจ อุตฺตานตฺถญฺจ, ๑- ตํ สพฺพํ น วณฺณยิสฺสาม. อนุตฺตานปทเมว
วณฺณยิสฺสาม.
     [๑๖๙] อาปนฺนสตฺตา ๒- เม มาตาติ มยฺหํ มาตา ครุคพฺภา คพฺภินี
ปสุตาสนฺนคพฺภาติ อตฺโถ.
     [๑๗๓] วมฺมิกสทิสํ กายนฺติ สรีรํ นาม วมฺมิกสทิสํ ยถา วมฺมิโก
อิโต จิโต จ ฉิทฺทาวฉิทฺโท ฆรโคฬิกอุปจิกาทีนํ อาสโย, เอวเมว อยํ กาโย
นวฉิทฺโท ธุวสฺสโวติ พุทฺเธน ภควตา เทสิตํ ปกาสิตํ ตํ สุตฺวา เม จิตฺตํ
อาสเว อคฺคเหตฺวา อเสเสตฺวา กิเลสโต วิมุจฺจิ, อรหตฺเต ปติฏฺฐาสีติ อตฺโถ.
อปรภาเค ตตฺถ ตตฺถ ภิกฺขูนํ วิจิตฺตธมฺมกถิกภาวํ สุตฺวา สตฺถา "เอตทคฺคํ
ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ จิตฺตกถิกานํ ยทิทํ กุมารกสฺสโป"ติ ๓- เอตทคฺเค
ฐเปสีติ.
                  กุมารกสฺสปตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------
@เชิงอรรถ: ๑ ก. วุตฺตานตฺถญฺจ.      ๒ ปาฬิ. อาปนฺนคพฺภา.     ๓ องฺ. เอกก. ๒๐/๒๑๗/๒๕.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๘๓-๒๘๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6077&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6077&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=125
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=3008
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=3862
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=3862
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33