อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

               ๕๓๙/๑๒๗. ๗. มหาโกฏฺฐิกตฺเถราปทานวณฺณนา
     สตฺตมาปทาเน ปทุมุตฺตโร นาม ชีโนติอาทิกํ อายสฺมโต มหาโกฏฺฐิกตฺเถรสฺส
อปทานํ. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว
วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร
มหาโภคกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต มาตาปิตูนํ อจฺจเยน กุฏุมฺพํ
สณฺฐเปตฺวา ฆราวาสํ วสนฺโต เอกทิวสํ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ธมฺมเทสนากาเล
หํสวตีนครวาสิโน คนฺธมาลาทิหตฺเถ เยน พุทฺโธ เยน ธมฺโม เยน สํโฆ,
ตนฺนินฺเน ตปฺโปเณ ตปฺปพฺภาเร คจฺฉนฺเต ทิสฺวา เตหิ สทฺธึ ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ
ทิสฺวา "อยํ อิมสฺมึ สาสเน ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ ภิกฺขูนํ ๑- อคฺโค, ยนฺนูนาหมฺปิ
เอกสฺส พุทฺธสฺส สาสเน อยํ วิย ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ อคฺโค ภเวยฺยนฺ"ติ
จินฺเตตฺวา สตฺถุ เทสนาปริโยสาเน วุฏฺฐิตาย ปริสาย ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา
"ภนฺเต เสฺว มยฺหํ เคเห ภิกฺขํ คณฺหถา"ติ นิมนฺเตสิ. สตฺถา อธิวาเสสิ. โส
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา สกนิเวสนํ คนฺตฺวา สพฺพรตฺตึ พุทฺธสฺส
จ ภิกฺขุสํฆสฺส จ นิสชฺชฏฺฐานํ คนฺธมาลาทีหิ อลงฺกริตฺวา ขาทนียโภชนียํ
ปฏิยาทาเปตฺวา ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน สกนิเวสเน ภิกฺขุสตสหสฺสปริวารํ
สตฺถารํ วิวิธยาคุขชฺชกปริวารํ สสูปพฺยญฺชนํ คนฺธสาลิโภชนํ โภชาเปตฺวา
ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน จินฺเตสิ "มหนฺตํ โข อหํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถมิ, น ปน
ยุตฺตํ มยา เอกทิวสเมว ทานํ ทตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถตุํ, อนุปฏิปาฏิยา
สตฺตาหํ ทานํ ทตฺวา ปตฺเถสฺสามี"ติ. โส เตเนว นิยาเมน สตฺตาหํ มหาทานํ
ทตฺวา ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน ทุสฺสโกฏฺฐาคารํ วิวราเปตฺวา อุตฺตมํ ติจีวรปฺปโหนกํ
สุขุมวตฺถํ พุทฺธสฺส ปาทมูเล ฐเปตฺวา ภิกฺขุสตสหสฺสสฺส จ ติจีวรํ ทตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ.
ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต โย โส ภิกฺขุ ตุเมฺหหิ อิโต สตฺตเม ทิวสมตฺถเก
ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐปิโต, อหมฺปิ โส ภิกฺขุ วิย อนาคเต
อุปฺปชฺชนกสฺส พุทฺธสฺส สาสเน ปพฺพชิตฺวา ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ อคฺโค
ภเวยฺยนฺ"ติ สตฺถุ ปาทมูเล นิปชฺชิตฺวา ปตฺถนํ อกาสิ. สตฺถา ตสฺส
สมิชฺฌนภาวํ ญตฺวา "อนาคเต อิโต กปฺปสตสหสฺสมตฺถเก โคตโม นาม
พุทฺโธ โลเก อุปฺปชฺชิสฺสติ, ตสฺส สาสเน ตว ปตฺถนา สมิชฺฌิสฺสตี"ติ
พฺยากาสิ. โส ตตฺถ ยาวตายุกํ ปุญฺญานิ กตฺวา ตโต จุโต เทวสมฺปตฺตึ
อนุภวิตฺวา อปราปรํ เทวมนุสฺเสสุ ปริพฺภมิ.
     เอวํ โส เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญญาณสมฺภาเร
สมฺภสนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติ,
โกฏฺฐิโกติสฺส นามํ อกํสุ. กสฺมา มาตุยา วา อยฺยกเปยฺยกาทีนํ วา นามํ
อคฺคเหตฺวา เอวํ นามํ กรึสูติ เจ? อตฺตโน ปญฺญวนฺตตาย เวทงฺเคสุ
สตกฺกปรตกฺเกสุ สนิฆณฺฑุเกฏุเภสุ สากฺขรปฺปเภเทสุ สกลพฺยากรเณสุ จ
เฉกภาเวน จ ทิฏฺฐทิฏฺเฐ ชเน มุขสตฺตีหิ โกฏฺเฐนฺโต ปกฺโกฏฺเฐนฺโต
วิตุทนฺโต วิจรตีติ อนฺวตฺถนามํ กรึสูติ เวทิตพฺพํ. โส วยปฺปตฺโต ตโย เวเท
อุคฺคเหตฺวา พฺราหฺมณสิปฺเป นิปฺผตฺตึ ปตฺโต เอกทิวสํ สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา
ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปนฺนกาลโต ปฏฺฐาย วิปสฺสนาย
กมฺมํ กโรนฺโต สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา ปฏิสมฺภิทาสุ จิณฺณวสี
หุตฺวา อภีโต มหาเถเร อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉนฺโตปิ ทสพลํ อุปสงฺกมิตฺวา
ปฏิสมฺภิทาสุเยว ปญฺหํ ปุจฺฉิ. เอวมยํ เถโร ตตฺถ กตาธิการตาย ตตฺถ
จิณฺณวสีภาเวน จ ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ อคฺโค ชาโต. อถ นํ สตฺถา
มหาเวทลฺลสุตฺตํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ,
"เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตานํ ยทิทํ
มหาโกฏฺฐิโก"ติ. ๑-
     [๒๒๑] โส อปเรน สมเยน วิมุตฺติสุขํ ปฏิสํเวเทนฺโต โสมนสฺสชาโต
อตฺตโน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห. ตํ
สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมว.
     อิตฺถํ สุทมายสฺมา มหาโกฏฺฐิโกติ เอตฺถ สุทนฺติ นิทสฺสเน นิปาโต.
อายสฺมาติ คารวาธิวจนํ, ยถา ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโนติ.
                  มหาโกฏฺฐิกตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๙๔-๒๙๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6308&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6308&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=127
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=3156
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=4037
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=4037
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33