ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                   ๒๑. ๙. โสปากตฺเถราปทานวณฺณนา
     ปพฺภารํ โสธยนฺตสฺสาติอาทิกํ อายสฺมโต โสปากตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ
ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ
อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล อญฺญตรสฺส กุฏุมฺพิกสฺส ปุตฺโต หุตฺวา
นิพฺพตฺติ. เอกทิวสํ สตฺถารํ ทิสฺวา พีชปูรผลานิ สตฺถุ อุปเนสิ, ปริภุญฺชิ
ภควา ตสฺสานุกมฺปํ อุปาทาย. โส ภิกฺขุ สตฺถริ สํเฆ จ อภิปฺปสนฺโน
สลากภตฺตํ ปฏฺฐเปตฺวา สํฆุทฺเทสวเสน ติณฺณํ ภิกฺขูนํ ยาวตายุกํ ขีรภตฺตํ
อทาสิ. โส เตหิ ปุญฺเญหิ อปราปรํ เทวมนุสฺเสสุ สมฺปตฺติโย อนุภวนฺโต
เอกทา มนุสฺสโยนิยํ นิพฺพตฺโต เอกสฺส ปจฺเจกพุทฺธสฺส ขีรภตฺตํ อทาสิ.
     เอวํ ตตฺถ ตตฺถ ปุญฺญานิ กตฺวา สุคตีสุเยว ปริพฺภมนฺโต อิมสฺมึ
พุทฺธุปฺปาเท ปุริมกมฺมนิสฺสนฺเทน สาวตฺถิยํ อญฺญตราย ทุคฺคติตฺถิยา กุจฺฉิมฺหิ
ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. สา ตํ ทสมาเส กุจฺฉินา ปริหริตฺวา ปริปกฺเก คพฺเภ
วิชายนกาเล วิชายิตุํ อสกฺโกนฺตี มุจฺฉํ อาปชฺชิตฺวา พหุเวลํ มตา วิย นิปชฺชิ.
ญาตกา "มตา"ติ สญฺญาย สุสานํ เนตฺวา จิตกํ อาโรเปตฺวา เทวตานุภาเวน
วาตวุฏฺฐิยา อุฏฺฐิตาย อคฺคึ อทตฺวา ปกฺกมึสุ. ทารโก ปจฺฉิมภวิกตฺตา
เทวตานุภาเวเนว อโรโค หุตฺวา มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิ. มาตา ปน กาลมกาสิ.
เทวตา มนุสฺสรูเปนุปคมฺม ตํ คเหตฺวา สุสานโคปกสฺส เคเห ฐเปตฺวา กติปาหํ
กาลํ ปติรูเปน อาหาเรน โปเสสิ. ตโต ปรํ สุสานโคปโก อตฺตโน ปุตฺตํ
กตฺวา วฑฺเฒสิ. โส ตถา วฑฺเฒนฺโต ตสฺส ปุตฺเตน สุปฺปิเยน นาม ทารเกน
สทฺธึ กีฬนฺโต วิจริ. ตสฺส สุสาเน ชาตสํวฑฺฒภาวโต โสปาโกติ สมญฺญา
อโหสิ.
     อเถกทิวสํ สตฺตวสฺสิกํ ตํ ภควา ปจฺจูสเวลายํ ญาณชาลํ ปตฺถริตฺวา
เวเนยฺยพนฺธเว โอโลเกนฺโต ญาณชาลสฺส อนฺโตคตํ ๑- ทิสฺวา สุสานฏฺฐานํ
อคมาสิ. ทารโก ปุพฺพเหตุนา โจทิยมาโน ปสนฺนมานโส สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา
วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ. สตฺถา ตสฺส ธมฺมํ กเถสิ. โส ธมฺมํ สุตฺวา ปพฺพชฺชํ
ยาจิตฺวา ปิตรา "อนุญฺญาโตสี"ติ วุตฺโต ปิตรํ สตฺถุ สนฺติกํ อาเนสิ. ตสฺส
ปิตา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา "อิมํ ทารกํ ปพฺพาเชถ ภนฺเต"ติ อนุชานิ, ตํ
ปพฺพาเชตฺวา ภควา เมตฺตาภาวนาย นิโยเชสิ. โส เมตฺตากมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา
สุสาเน วิหรนฺโต นจิรสฺเสว เมตฺตาฌานํ ปาทกํ กตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา
อรหตฺตํ สจฺฉากาสิ. อรหา หุตฺวาปิ อญฺเญสํ โสสานิกภิกฺขูนํ เมตฺตาภาวนาวิธึ
ทสฺเสนฺโต "ยถาปิ เอกปุตฺตสฺมินฺ"ติ ๒- คาถํ อภาสิ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยถา
เอกปุตฺตเก ปิเย มนาเป มาตา ปิตา จ กุสลี เอกนฺตหิเตสี ภเวยฺย, เอวํ
ปุรตฺถิมาทิเภทาสุ สพฺพาสุ ทิสาสุ กามภวาทิเภเทสุ วา สพฺเพสุ ภเวสุ
@เชิงอรรถ:  ม. อนฺโตคธํ.                 ขุ.เถร. ๒๖/๓๓/๒๖๖.
ทหราทิเภทาสุ สพฺพาสุ อวตฺถาสุปิ ฐิเตสุ สพฺเพสุ สตฺเตสุ เอกนฺตหิเตสิตาย
กุสลี ภเวยฺย "มิตฺโต, อุทาสิโน, ปจฺจตฺถิโก"ติ สีมํ อกตฺวา สีมาย สมฺเภทวเสน
สพฺพตฺถ เอกรสํ เมตฺตํ ภาเวยฺยาติ อิมํ ปน คาถํ วตฺวา "สเจ ตุเมฺห
อายสฺมนฺโต เอวํ เมตฺตํ ภาเวยฺยาถ, เย เต ภควตา `สุขํ สุปตี'ติอาทินา ๑-
เอกาทสเมตฺตานิสํสา จ วุตฺตา, เอกํเสน เตสํ ภาคิโน ภวถา"ติ โอวาทํ
อทาสิ.
     [๑๑๒] เอวํ โส ปตฺตผลาธิคโม อตฺตโน กตปุญฺญํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา
สญฺชาตโสมนสฺโส ปุพฺพจริตาปทานํ ทสฺเสนฺโต ปพฺภารํ โสธยนฺตสฺสาติอาทิมาห.
ตตฺถ ปพฺภารนฺติ สิลาปพฺพตสฺส วิเวกฏฺฐานํ, ตํ ปพฺพชิตานุรูปตฺตา อิฏฺฐกปาการํ
กตฺวา ทฺวารกวาฏํ โยเชตฺวา ภิกฺขูนํ วสนตฺถาย อทาสิ, ปกาเรน ภโร
ปตฺเถตพฺโพติ ปพฺภาโร. ตํ โสธยนฺตสฺส มม สนฺติกํ สิทฺธตฺโถ นาม ภควา
อาคจฺฉิ ปาปุณิ.
     [๑๑๓] พุทฺธํ อุปคตํ ทิสฺวาติ เอวํ มม สนฺติกํ อาคตํ ทิสฺวา ตาทิโน
อิฏฺฐานิฏฺเฐสุ อกมฺปิยสภาวตฺตา ตาทิคุณยุตฺตสฺส โลกเชฏฺฐสฺส พุทฺธสฺส สนฺถรํ
ติณปณฺณาทิสนฺถรํ กฏฺฐตฺถรํ ปญฺญาเปตฺวาน นิฏฺฐาเปตฺวา ปุปฺผาสนํ ปุปฺผมยํ
อาสนํ อหํ อทาสึ.
     [๑๑๔] ปุปฺผาสเน นิสีทิตฺวาติ ตสฺมึ ปญฺญตฺเต ปุปฺผาสเน นิสีทิตฺวา
โลกนายโก สิทฺธตฺโถ ภควา. มมญฺจ คติมญฺญายาติ มยฺหํ คตึ อายตึ
อุปฺปตฺติฏฺฐานํ อญฺญาย ชานิตฺวา อนิจฺจตํ อนิจฺจภาวํ อุทาหริ กเถสิ.
     [๑๑๕] อนิจฺจา วต สงฺขาราติ วต เอกนฺเตน สงฺขารา ปจฺจเยหิ
สเมจฺจ สมาคนฺตฺวา กรียมานา สพฺเพ สปฺปจฺจยธมฺมา หุตฺวา อภาวฏฺเฐน
@เชิงอรรถ:  วิ.ป. ๘/๓๓๑/๒๙๘, องฺ.เอกาทสก. ๒๔/๑๕/๒๘๔.
อนิจฺจา. อุปฺปาทวยธมฺมิโนติ อุปฺปชฺชิตฺวา วินสฺสนสภาวา อุปฺปชฺชิตฺวา
ปาตุภวิตฺวา เอเต สงฺขารา นิรุชฺฌนฺติ วินสฺสนฺตีติ อตฺโถ. เตสํ วูปสโม สุโขติ
เตสํ สงฺขารานํ วิเสเสน อุปสโม สุโข, เตสํ วูปสมกรํ นิพฺพานเมว
เอกนฺตสุขนฺติ อตฺโถ.
     [๑๑๖] อิทํ วตฺวาน สพฺพญฺญูติ สพฺพธมฺมชานนโก ภควา โลกานํ
เชฏฺโฐ วุฑฺโฒ นรานํ อาสโภ ปธาโน วีโร อิทํ อนิจฺจปฏิสํยุตฺตํ ธมฺมเทสนํ
วตฺวาน กเถตฺวา อมฺพเร อากาเส หํสราชา อิว นภํ ๑- อากาสํ อพฺภุคฺคมีติ
สมฺพนฺโธ.
     [๑๑๗] สกํ ทิฏฺฐึ อตฺตโน ลทฺธึ ขนฺตึ รุจึ อชฺฌาสยํ ชหิตฺวาน
ปหาย. ภาวยานิจฺจสญฺญหนฺติ อนิจฺเจ อนิจฺจนฺติ ปวตฺตสญฺญํ อหํ ภาวยึ
วฑฺเฒสึ มนสิ อกาสึ. ตตฺถ กาลกโต ๒- อหนฺติ ตตฺถ ติสฺสํ ชาติยํ ตโต
ชาติโต อหํ กาลํ กโต มโต.
     [๑๑๘] เทฺว สมฺปตฺตี อนุโภตฺวาติ มนุสฺสสมฺปตฺติทิพฺพสมฺปตฺติสงฺขาตา
เทฺว สมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา. สุกฺกมูเลน โจทิโตติ ปุราณกุสลมูเลน, มูลภูเตน
กุสเลน วา โจทิโต สญฺโจทิโต. ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเตติ ๓- ปริโยสาเน ภเว
สมฺปตฺเต ปาปุณิเต. สปากโยนุปาคมินฺติ สกํ ปจิตภตฺตํ สปากํ โยนึ อุปาคมึ.
ยสฺส กุลสฺส อตฺตโน ปจิตภตฺตํ อญฺเญหิ อภุญฺชนียํ, ตสฺมึ จณฺฑาลกุเล
นิพฺพตฺโตสฺมีติ อตฺโถ. อถ วา สา วุจฺจติ สุนโข, สุนโขจฺฉิฏฺฐภตฺตภุญฺชนก-
จณฺฑาลกุเล ชาโตติ อตฺโถ. เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                   โสปากตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------
@เชิงอรรถ:  ปาฬิ. นเภ.        ฉ.ม. กาลํ กโต.        ปาฬิ. ปจฺฉิมพฺภวสมฺปตฺโต.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๓๐-๓๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=650&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=650&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=21              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1433              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1883              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1883              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]