ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                 ๕๔๖/๑๓๔. ๔. วงฺคีสตฺเถราปทานวณฺณนา
     จตุตฺถาปทาเน ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต วงฺคีสตฺเถรสฺส
อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ
ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร มหาโภคกุเล
นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต ธมฺมํ โสตุํ คจฺฉนฺเตหิ นครวาสีหิ สทฺธึ วิหารํ
คนฺตฺวา ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกภิกฺขุํ ปฏิภานวนฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ
ทิสฺวา สตฺถุ อธิการกมฺมํ กตฺวา "อหมฺปิ อนาคเต ปฏิภานวนฺตานํ อคฺโค
ภเวยฺยนฺ"ติ ปตฺถนํ กตฺวา สตฺถารา พฺยากโต ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ
อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล
นิพฺพตฺติตฺวา มาตุปริพฺพาชิกาภาเวน อปรภาเค ปริพฺพาชโกติ ปากโฏ วงฺคีโสติ
จ ลทฺธนาโม ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา ตโต อาจริยํ อาราเธตฺวา
ฉวสีสชานนมนฺตํ นาม สิกฺขิตฺวา ฉวสีสํ นเขน อาโกเฏตฺวา "อยํ สตฺโต
อสุกโยนิยํ นิพฺพตฺโต"ติ ชานาติ.
     พฺราหฺมณา "อยํ อมฺหากํ ชีวิกาย มคฺโค"ติ วงฺคีสํ คเหตฺวา
คามนิคมราชธานิโย วิจรึสุ. วงฺคีโส ติวสฺสมตฺถเก มตานมฺปิ สีสํ อาหราเปตฺวา
นเขน อาโกเฏตฺวา "อยํ สตฺโต อสุกโยนิยํ นิพฺพตฺโต"ติ วตฺวา มหาชนสฺส
กงฺขาจฺเฉทนตฺถํ เต เต ชเน อาวาเหตฺวา ๑- อตฺตโน อตฺตโน คตึ กถาเปติ.
เตน ตสฺมึ มหาชโน อภิปฺปสีทติ. โส ตํ นิสฺสาย มหาชนสฺส หตฺถโต
สตมฺปิ สหสฺสมฺปิ ลภติ. พฺราหฺมณา วงฺคีสํ อาทาย ยถารุจิ วิจรึสุ. วงฺคีโส
สตฺถุ คุเณ สุตฺวา สตฺถารํ อุปสงฺกมิตุกาโม อโหสิ. พฺราหฺมณา "สมโณ
โคตโม มายาย ตํ อาวฏฺเฏสฺสตี"ติ ปฏิกฺขิปึสุ.
     วงฺคีโส เตสํ วจนํ อนาทิยิตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทิ. สตฺถา ตํ ปุจฺฉิ "วงฺคีส กิญฺจิ สิปฺปํ ชานาตี"ติ "อาม โภ โคตม
ฉวสีสมนฺตํ นาเมกํ ชานามิ, เตน ติวสฺสมตฺถเก มตานมฺปิ สีสํ นเขน อาโกเฏตฺวา
นิพฺพตฺตฏฺฐานํ ชานามี"ติ. อถ สตฺถา ตสฺส เอกํ นิรเย นิพฺพตฺตสฺส สีสํ,
เอกํ มนุสฺเสสุ, เอกํ เทเวสุ, เอกํ ปรินิพฺพุตสฺส สีสํ อาหราเปตฺวา ทสฺเสสิ.
โส ปฐมสีสํ อาโกเฏตฺวา "โภ โคตม อยํ สตฺโต นิรเย นิพฺพตฺโต"ติ อาห.
สาธุ วงฺคีส สุฏฺฐุ ตยา ทิฏฺฐํ, "อยํ สตฺโต กุหึ นิพฺพตฺโต"ติ ปุจฺฉิ.
มนุสฺสโลเกติ. อยํ กุหินฺติ. เทวโลเกติ. ติณฺณนฺนมฺปิ นิพฺพตฺตฏฺฐานํ กเถสิ.
ปรินิพฺพุตสฺส ปน สีสํ นเขน อาโกเฏนฺโต เนว อนฺตํ น โกฏึ ปสฺสิ. อถ
นํ สตฺถา "น สกฺโกสิ วงฺคีสา"ติ ปุจฺฉิ. ปสฺสถ โภ โคตม อุปปริกฺขามิ
ตาวาติ ปุนปฺปุนํ ปริวตฺเตตฺวาปิ พาหิรกมนฺเตน ขีณาสวสฺส สีสํ ชานิตุํ น
สกฺโกติ. อถสฺส มตฺถกโต เสโท มุจฺจิ. โส ลชฺชิตฺวา ตุณฺหี อโหสิ. อถ นํ
สตฺถา "กิลมสิ วงฺคีสา"ติ อาห. อาม โภ โคตม อิมสฺส นิพฺพตฺตฏฺฐานํ
@เชิงอรรถ:  สี. อาวิสาเปตฺวา.
ชานิตุํ น สกฺโกมิ. สเจ ตุเมฺห ชานาถ, กเถถาติ. "วงฺคีส อหํ เอตมฺปิ
ชานามิ, อิโต อุตฺตริมฺปิ ชานามี"ติ วตฺวา:-
            "จุตึ โย เวทิ สตฺตานํ    อุปปตฺติญฺจ สพฺพโส
            อสตฺตํ สุคตํ พุทฺธํ        ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ.
            ยสฺส คตึ น ชานนฺติ      เทวา คนฺธพฺพมานุสา
            ขีณาสวํ อรหนฺตํ         ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณนฺ"ติ ๑-
อิมา เทฺว คาถาโย อภาสิ. โส เตน หิ โภ โคตม ตํ วิชฺชํ เม เทถาติ
อปจิตึ ทสฺเสตฺวา สตฺถุ สนฺติเก นิสีทิ. สตฺถา "อเมฺหหิ สมานลิงฺคสฺส
เทมา"ติ อาห. วงฺคีโส "ยํ กิญฺจิ กตฺวา มยา อิมํ มนฺตํ คเหตุํ วฏฺฏตี"ติ
พฺราหฺมเณ อุปคนฺตฺวา อาห "ตุเมฺห มยิ ปพฺพชนฺเต มา จินฺตยิตฺถ, อหํ
มนฺตํ อุคฺคณฺหิตฺวา สกลชมฺพุทีเป เชฏฺฐโก ภวิสฺสามิ, ตุมฺหากมฺปิ เตน
สทฺทเมว ภวิสฺสตี"ติ. โส มนฺตตฺถาย สตฺถุ สนฺติกํ อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ
ยาจิ. ตทา จ เถโร นิโคฺรธกปฺโป ภควโต สนฺติเก ฐิโต โหติ, ตํ ภควา
อาณาเปสิ "นิโคฺรธกปฺป อิมํ ปพฺพาเชหี"ติ. เถโร สตฺถุ อาณาย ตํ
ปพฺพาเชตฺวา "มนฺตปริวารํ ตาว อุคฺคณฺหาหี"ติ ทฺวตฺตึสาการกมฺมฏฺฐานํ
วิปสฺสนากมฺมฏฺฐานญฺจ อาจิกฺขิ. โส ทฺวตฺตึสาการกมฺมฏฺฐานํ สชฺฌายนฺโตว
วิปสฺสนาย กมฺมฏฺฐานํ ปฏฺฐเปสิ. พฺราหฺมณา ตํ อุปสงฺกมิตฺวา "กึ โภ วงฺคีส
สมณสฺส โคตมสฺส สนฺติเก สิปฺปํ อุคฺคหิตนฺ"ติ ปุจฺฉึสุ, อาม สิกฺขิตํ, เตน หิ
เอหิ คมิสฺสามาติ กึ สิปฺปสิกฺขเนน, คจฺฉถ ตุเมฺห น มยฺหํ ตุเมฺหหิ
กตฺตพฺพกิจฺจนฺติ. พฺราหฺมณา "ตฺวมฺปิ ทานิ สมณสฺส โคตมสฺส วสํ อาปนฺโน, มายาย
@เชิงอรรถ:  ขุ.ธ. ๒๕/๔๑๙-๒๐/๙๐, ขุ.สุ. ๒๕/๖๔๙-๕๐/๔๖๐.
อาวฏฺฏิโต, กึ มยํ ตว สนฺติเก กริสฺสามา"ติ อาคตมคฺเคเนว ปกฺกมึสุ.
วงฺคีโส วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ สจฺฉากาสิ.
    [๙๖] เอวํ เถโร อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา
โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห.
อนุตฺตานตฺถเมว วณฺณยิสฺสาม.
    [๙๙] ปภาหิ อนุรญฺชนฺโตติ โส ปทุมุตฺตโร ภควา นีลปีตาทิ-
ฉพฺพณฺณปภาหิ รํสีหิ อนุรญฺชนฺโต ชลนฺโต โสภยมาโน วิชฺโชตมาโนติ
อตฺโถ. เวเนยฺยปทุมานิ โสติ ปทุมุตฺตรสูริโย อตฺตโน วจนสงฺขาเตน
สูริยรํสิยา เวเนยฺยชนสงฺขาตปทุมานิ วิเสเสน โพเธนฺโต ปโพเธนฺโต
อรหตฺตมคฺคาธิคเมน ผุลฺลิตานิ กโรตีติ อตฺโถ.
    [๑๐๐] เวสารชฺเชหิ สมฺปนฺโนติ:-
            "อนฺตราเย จ นิยฺยาเน   พุทฺธตฺเต อาสวกฺขเย
            เอเตสุ จตุฏฺฐาเนสุ      พุทฺโธ สุฏฺฐุ วิสารโท"ติ
เอวํ วุตฺตจตุเวสารชฺชญาเณหิ สมฺปนฺโน สมงฺคีภูโต สมนฺนาคโตติ อตฺโถ.
    [๑๐๕] วาคีโส วาทิสูทโนติ วาทีนํ ปณฺฑิตชนานํ อีโส ปธาโน
"วาทีโส"ติ วตฺตพฺเพ ทการสฺส คการํ กตฺวา เอวํ วุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํ.
สกตฺถปรตฺถวาทํ สูทติ ปคฺฆราเปติ ปากฏํ กโรตีติ วาทิสูทโน.
    [๑๑๐] มารมสนาติ ขนฺธมาราทโย ปญฺจมาเร มสติ ปรามสติ วิทฺธํเสตีติ
มารมสโน. ทิฏฺฐิสูทนาติ โวหารปรมตฺถสงฺขาตํ ทิฏฺฐิทสฺสนํ สูทติ ปคฺฆรํ ทีเปตีติ
ทิฏฺฐิสูทโน.
    [๑๑๑] วิสฺสามภูมิ สนฺตานนฺติ สกลสํสารสาคเร สนฺตานํ กิลมนฺตานํ
โสตาปตฺติมคฺคาทิอธิคมาปเนน วิสฺสมภูมิ วิสฺสมฏฺฐานํ วูปสมฏฺฐานนฺติ อตฺโถ.
    [๑๓๒] ตโตหํ วิหตารมฺโภติ ตโต ปจฺเจกพุทฺธสฺส สรีรทสฺสเนน อหํ
วิหตารมฺโภ วินฏฺฐสารมฺโภ, วินฏฺฐมาโน นิมฺมโท หุตฺวา ปพฺพชฺชํ สํ สุฏฺฐุ
ยาจึ สํยาจึ อาโรเจสินฺติ อตฺโถ. เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติ.
                    วงฺคีสตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๓๑๒-๓๑๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6703&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6703&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=134              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=3621              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=4582              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=4582              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]