อรรถกถาเล่มที่ ๕๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 จริยา.อ. (ปรมตฺถที.)

                      ๕. มหาโควินฺทจริยาวณฺณนา
      [๓๗]  "ปุนาปรํ ยทา โหมิ      สตฺตราชปุโรหิโต
            ปูชิโต นรเทเวหิ        มหาโควินฺทพฺราหฺมโณ.
      [๓๘]  ตทาหํ สตฺตรชฺเชสุ       ยํ เม อาสิ อุปายนํ
            เตน เทมิ มหาทานํ      อกฺโขภํ สาครูปมํ.
      [๓๙]  น เม เทสฺสํ ธนธญฺญํ     นปิ นตฺถิ นิจโย มยิ
            สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ       ตสฺมา เทมิ วรํ ธนนฺ"ติ. ๑-
        ปญฺจเม สตฺตราชปุโรหิโตติ สตฺตภูอาทีนํ ๒-  สตฺตนฺนํ ราชูนํ
สพฺพกิจฺจานุสาสกปุโรหิโต. ปูชิโต นรเทเวหีติ เตหิ เอว อญฺเญหิ จ ชมฺพุทีเป
สพฺเพเหว ขตฺติเยหิ จตุปจฺจยปูชาย สกฺการสมฺมาเนน จ ปูชิโต.
มหาโควินฺทพฺราหฺมโณติ มหานุภาวตาย โควินฺทสฺสาภิเสเกน อภิสิตฺตตาย จ
"มหาโควินฺโท"ติ สงฺขํ คโต พฺราหฺมโณ, อภิสิตฺตกาลโต ปฏฺฐาย หิ โพธิสตฺตสฺส อยํ
สมญฺญา ชาตา. นาเมน ปน โชติปาโล นาม. ตสฺส กิร ชาตทิวเส สพฺพาวุธานิ โชตึสุ.
ราชาปิ ปจฺจูสสมเย อตฺตโน มงฺคลาวุธํ ปชฺชลิตํ ทิสฺวา ภีโต อตฺตโน ปุโรหิตํ
โพธิสตฺตสฺส ปิตรํ
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ. จริยา. ๓๓/๕๔๖-๗  ๒ ก. สตฺตภูตาทีนํ
อุปฏฺฐานํ อาคตํ ปุจฺฉิตฺวา "มา ภายิ มหาราช มยฺหํ ปุตฺโต ชาโต, ตสฺสานุภาเวน
น เกวลํ ราชเคเหเยว, สกลนคเรปิ อาวุธานิ ปชฺชลึสุ. น ตํ นิสฺสาย ตุยฺหํ อนฺตราโย
อตฺถิ, สกลชมฺพุทีเป ปน ปญฺญาย เตน สโม น ภวิสฺสติ, ตสฺเสตํ ปุพฺพนิมิตฺตนฺ"ติ
ปุโรหิเตน สมสฺสาสิโต ตุฏฺฐจิตฺโต "กุมารสฺส ขีรมูลํ โหตู"ติ สหสฺสํ ทตฺวา
"วยปฺปตฺตกาเล มยฺหํ ทสฺเสถา"ติ อาห. โส วุทฺธิปฺปตฺโต อปรภาเค อลมตฺถทสฺโส
สตฺตนฺนํ ราชูนํ สพฺพกิจฺจานุสาสโก หุตฺวา ปพฺพชิตฺวา จ สตฺเต
ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิเกหิ อนตฺเถหิ ปาเลตฺวา อตฺเถหิ นิโยเชสิ. อิติ โชติตตฺตา
ปาลนสมตฺถตาย จ "โชติปาโล"ติสฺส นามํ อกํสุ. เตน วุตฺตํ "นาเมน โชติปาโล
นามา"ติ. ๑-
          ตตฺถ โพธิสตฺโต ทิสมฺปติสฺส นาม รญฺโญ ปุโรหิตสฺส โควินฺทพฺราหฺมณสฺส
ปุตฺโต หุตฺวา อตฺตโน ปิตุ ตสฺส จ รญฺโญ อจฺจเยน ตสฺส ปุตฺโต เรณุ สหายา
จสฺส สตฺตภู พฺรหฺมทตฺโต เวสฺสภู ภรโต เทฺว จ ธตรฏฺฐาติ อิเม สตฺต ราชาโน
ยถา อญฺญมญฺญํ น วิวทนฺติ, เอวํ รชฺเช ปติฏฺฐาเปตฺวา เตสํ อตฺถธมฺเม อนุสาสนฺโต
ชมฺพุทีปตเล สพฺเพสํ ราชูนํ อญฺเญสญฺจ พฺราหฺมณานํ เทวนาคคหปติกานํ สกฺกโต
ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต อุตฺตมํ คารวฏฺฐานํ ปตฺโต อโหสิ. ตสฺส อตฺถธมฺเมสุ
กุสลตาย "มหาโควินฺโท"เตฺวว สมญฺญา อุทปาทิ. ยถาห "โควินฺโท วต โภ
พฺราหฺมโณ, มหาโควินฺโท วต โภ พฺราหฺมโณ"ติ. ๒- เตน วุตฺตํ:-
     #[๓๗]  "ปุนาปรํ ยทา โหมิ      สตฺตราชปุโรหิโต
            ปูชิโต นรเทเวหิ        มหาโควินฺทพฺราหฺมโณ"ติ.
      อถ โพธิสตฺตสฺส ปุญฺญานุภาวสมุสฺสาหิเตหิ ราชูหิ เตสํ อนุยุตฺเตหิ ขตฺติเยหิ
พฺราหฺมณคหปติเกหิ เนคมชานปเทหิ จ อุปรูปริ อุปนีโต สมนฺตโต มโหโฆ วิย
อชฺโฌตฺถรมาโน อปริเมยฺโย อุฬาโร ลาภสกฺกาโร อุปฺปชฺชิ ยถา ตํ อปริมาณาสุ
ชาตีสุ อุปจิตวิปุลปุญฺญสญฺจยสฺส อุฬาราภิชาตสฺส ปริสุทฺธสีลาจารสฺส เปสลสฺส
ปริโยทาตสพฺพสิปฺปสฺส ๓- สพฺพสตฺเตสุ ปุตฺตสทิสมหากรุณาวิปฺผารสินิทฺธมุทุหทยสฺส.
@เชิงอรรถ: ๑ ที.มหา. ๑๐/๓๐๔/๑๙๗  ๒ ที.มหา. ๑๐/๓๐๕/๑๙๙  ๓ ม. ปริโยสิตสพฺพสิปฺปสฺส
โส จินฺเตสิ "เอตรหิ โข มยฺหํ มหาลาภสกฺกาโร, ยนฺนูนาหํ อิมินา สพฺพสตฺเต
สนฺตปฺเปตฺวา ทานปารมึ ปริปูเรยฺยนฺ"ติ. โส นครสฺส มชฺเฌ จตูสุ ทฺวาเรสุ
อตฺตโน นิเวสนทฺวาเรติ ฉ ทานสาลาโย กาเรตฺวา เทวสิกํ อปริมิตธนปริจฺจาเคน
มหาทานํ ปวตฺเตสิ. ยํ ยํ อุปายนํ อานียติ, ยญฺจ อตฺตโน อตฺถาย อภิสงฺขรียติ,
สพฺพํ ตํ ทานสาลาสุ เอว เปเสสิ. เอวํ ทิวเส ทิวเส มหาปริจฺจาคํ กโรนฺตสฺส
จสฺส จิตฺตสฺส ติตฺติ วา สนฺโตโส วา นาโหสิ, กุโต ปน สงฺโกโจ. ทานคฺคํ
จสฺส ลาภาสาย อาคจฺฉนฺเตหิ เทยฺยธมฺมํ คเหตฺวา คจฺฉนฺเตหิ จ มหาสตฺตสฺส จ
คุณวิเสเส กิตฺตยนฺเตหิ มหาชนกาเยหิ อนฺโตนครํ พหินครญฺจ สมนฺตโต เอโกฆภูตํ
กปฺปวุฏฺฐานมหาวายุสงฺฆฏฺฏปริพฺภมิตํ วิย มหาสมุทฺทํ เอกโกลาหลํ เอกนินฺนาทํ
อโหสิ. เตน วุตฺตํ:-
     #[๓๘]  "ตทาหํ สตฺตรชฺเชสุ      ยํ เม อาสิ อุปายนํ
            เตน เทมิ มหาทานํ      อกฺโขภํ สาครูปมนฺ"ติ.
          ตตฺถ ตทาหนฺติ ยทา สตฺตราชปุโรหิโต มหาโควินฺทพฺราหฺมโณ โหมิ, ตทา
อหํ. สตฺตรชฺเชสูติ เรณุอาทีนํ สตฺตนฺนํ ราชูนํ รชฺเชสุ. อกฺโขภนฺติ อพฺภนฺตเรหิ
จ พาหิเรหิ จ ปจฺจตฺถิเกหิ อปฺปฏิเสธนียตาย เกนจิ อกฺโขภนียํ. "อจฺจุพฺภนฺ"ติปิ
๑- ปาโฐ, อติปุณฺณทานชฺฌาสยสฺส เทยฺยธมฺมสฺส จ อุฬารภาเวน วิปุลภาเวน จ อติวิย
ปริปุณฺณนฺติ อตฺโถ. สาครูปมนฺติ สาครสทิสํ, ยถา สาคเร อุทกํ สกเลนปิ โลเกน
หรนฺเตน เขเปตุํ น สกฺกา, เอวํ ตสฺส ทานคฺเค เทยฺยธมฺมนฺติ.
         #[๓๙]  โอสานคาถาย วรํ ธนนฺติ อุตฺตมํ อิจฺฉิตํ วา ธนํ. เสสํ วุตฺตนยเมว.
      เอวํ มหาสตฺโต ปฐมกปฺปิกมหาเมโฆ วิย มหาวสฺสํ อวิภาเคน มหนฺตํ ทานวสฺสํ
วสฺสาเปนฺโต ทานพฺยาวโฏ หุตฺวาปิ เสสํ สตฺตนฺนํ ราชูนํ อตฺถธมฺเม อปฺปมตฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ สี.อจฺฉนฺติปิ
อนุสาสติ. สตฺต จ พฺราหฺมณมหาสาเล วิชฺชาสิปฺปํ สิกฺขาเปติ. สตฺต จ นฺหาตกสตานิ
มนฺเต วาเจติ. ตสฺส อปเรน สมเยน เอวํ กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต
"สกฺขิ มหาโควินฺโท พฺราหฺมโณ พฺรหฺมานํ ปสฺสติ, สกฺขิ มหาโควินฺโท พฺราหฺมโณ
พฺรหฺมุนา สากจฺเฉติ สลฺลปติ มนฺเตตี"ติ. ๑- โส จินฺเตสิ "เอตรหิ โข มยฺหํ อยํ
อภูโต กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต `พฺรหฺมานํ ปสฺสติ สกฺขิ มหาโควินฺโท พฺราหฺมโณ
พฺรหฺมุนา สากจฺเฉติ สลฺลปติ มนฺเตตี'ติ, ยนฺนูนาหํ อิมํ ภูตํ เอว กเรยฺยนฺ"ติ.
โส "เต สตฺต ราชาโน สตฺต จ พฺราหฺมณมหาสาเล สตฺต จ นฺหาตกสตานิ อตฺตโน
ปุตฺตทารญฺจ อาปุจฺฉิตฺวา พฺรหฺมานํ ปสฺเสยฺยนฺ"ติ จิตฺตํ ปณิธาย วสฺสิเก จตฺตาโร
มาเส พฺรหฺมวิหารภาวนมนุยุญฺชิ. ตสฺส เจตสา เจโตปริวิตกฺกมญฺญาย พฺรหฺมา
สนงฺกุมาโร ปุรโต ปาตุรโหสิ. ตํ ทิสฺวา มหาปุริโส ปุจฺฉิ:-
            "วณฺณวา ยสวา สิริมา    โก นุ ตฺวมสิ มาริส
            อชานนฺตา ตํ ปุจฺฉาม     กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺ"ติ. ๒-
ตสฺส พฺรหฺมา อตฺตานํ ชานาเปนฺโต:-
            "มํ เว กุมารํ ชานนฺติ    พฺรหฺมโลเก สนนฺตนํ
            สพฺเพ ชานนฺติ มํ เทวา   เอวํ โควินฺท ชานาหี"ติ ๒-
วตฺวา เตน:-
            "อาสนํ อุทกํ ปชฺชํ       มธุสากญฺจ ๓- พฺรหฺมุโน
            อคฺเฆ ภวนฺตํ ปุจฺฉาม     อคฺฆํ กุรุตุ โน ภวนฺ"ติ ๒-
อุปนีตํ อติถิสกฺการํ อนตฺถิโกปิ พฺรหฺมา ตสฺส จิตฺตสมฺปหํสนตฺถํ
วิสฺสาสกรณตฺถญฺจ สมฺปฏิจฺฉนฺโต "ปฏิคฺคณฺหาม เต อคฺคํ, ยํ ตฺวํ โควินฺท ภาสสี"ติ
วตฺวา โอกาสทานตฺถํ:-
@เชิงอรรถ: ๑ ที.มหา. ๑๐/๓๑๘/๒๐๒  ๒ ที.มหา. ๑๐/๓๑๘/๒๐๕  ๓ ก. มธุปากญฺจ
            "ทิฏฺฐธมฺมหิตตฺถาย       สมฺปรายสุขาย จ
            กตาวกาโส ปุจฺฉสฺสุ      ยํ กิญฺจิ อภิปตฺถิตนฺ"ติ ๑-
โอกาสมกาสิ.
          อถ นํ มหาปุริโส สมฺปรายิกํ เอว อตฺถํ:-
                  "ปุจฺฉามิ พฺรหฺมานํ สนงฺกุมารํ
                  กงฺขี อกงฺขึ ปรเวทิเยสุ
                  กตฺถฏฺฐิโต กิมฺหิ จ สิกฺขมาโน
                  ปปฺโปติ มจฺโจ อมตํ พฺรหฺมโลกนฺ"ติ ๒-
ปุจฺฉิ.
          ตสฺส พฺรหฺมา พฺยากโรนฺโต:-
                  "หิตฺวา มมตฺตํ มนุเชสุ พฺรเหฺม
                  เอโกทิภูโต กรุเณธิมุตฺโต ๓-
                  นิรามคนฺโธ วิรโต เมถุนสฺมา
                  เอตฺถฏฺฐิโต เอตฺถ จ สิกฺขมาโน
                  ปปฺโปติ มจฺโจ อมตํ พฺรหฺมโลกนฺ"ติ ๒-
พฺรหฺมโลกคามิมคฺคํ กเถสิ.
          ตตฺถ มํ เว กุมารํ ชานนฺตีติ เว เอกํเสน มํ "กุมาโร"ติ ชานนฺติ.
พฺรหฺมโลเกติ เสฏฺฐโลเก. สนนฺตนนฺติ จิรตนํ โปราณํ. เอวํ โควินฺท ชานาหีติ
โควินฺท เอวํ มํ ธาเรหิ.
@เชิงอรรถ: ๑ ที.มหา. ๑๐/๓๑๘/๒๐๕  ๒ ที.มหา. ๑๐/๒๐๙/๒๐๖  ๓ ปาฬิ. กรุณาธิมุตฺโต
          อาสนนฺติ อิทํ โภโต พฺรหฺมุโน นิสีทนตฺถาย อาสนํ ปญฺญตฺตํ. อิทํ อุทกํ
ปริโภชนียํ ปาทานํ โธวนตฺถํ ปานียํ ปิปาสหรณตฺถาย. อิทํ ปชฺชํ ปริสฺสมวิโนทนตฺถํ
ปาทพฺภญฺชนเตลํ. อิทํ มธุสากํ อตกฺกํ อโลณิกํ อธูปนํ อุทเกน เสทิตํ สากํ สนฺธาย
วทติ. ตทา หิ โพธิสตฺตสฺส ตํ จาตุมาสํ พฺรหฺมจริยํ อภิสลฺเลขวุตฺติปรมุกฺกฏฺฐํ
อโหสิ. ตสฺสิเม สพฺเพ อคฺเฆ กตฺวา ปุจฺฉาม, ตยิทํ อคฺฆํ กุรุตุ ปฏิคฺคณฺหาตุ
โน ภวํ อิทํ อคฺฆนฺติ วุตฺตํ โหติ. อิติ มหาปุริโส พฺรหฺมุโน เนสํ อปริภุญฺชนํ
ชานนฺโตปิ วตฺตสีเส ฐตฺวา อตฺตโน อาจิณฺณํ อติถิปูชนํ ทสฺเสนฺโต เอวมาห.
พฺรหฺมาปิสฺส อธิปฺปายํ ชานนฺโต "ปฏิคฺคณฺหาม เต อคฺฆํ, ยํ ตฺวํ โควินฺท
ภาสสี"ติ อาห.
     ตตฺถ ตสฺส เต อาสเน มยํ นิสินฺนา นาม โหม, ปาโททเกน ปาทา โธตา
นาม โหนฺตุ, ปานียํ ปีตา นาม โหม, ปาทพฺภญฺชเนน ปาทา มกฺขิตา นาม โหนฺตุ,
อุทกสากมฺปิ ปริภุตฺตํ นาม โหตูติ อตฺโถ.
     กงฺขี อกงฺขึ ปรเวทิเยสูติ อหํ สวิจิกิจฺโฉ ปเรน สยํ อภิสงฺขตตฺตา ปรสฺส
ปากเฏสุ ปรเวทิเยสุ ปเญฺหสุ นิพฺพิจิกิจฺฉํ.
     หิตฺวา มมตฺตนฺติ "อิทํ มม, อิทํ มมา"ติ ปวตฺตนกํ อุปกรณตณฺหํ จชิตฺวา.
มนุเชสูติ สตฺเตสุ. พฺรเหฺมติ โพธิสตฺตํ อาลปติ. เอโกทิภูโตติ เอโก อุเทติ
ปวตฺตตีติ เอโกทิภูโต เอกีภูโต, เอเตน กายวิเวกํ ทสฺเสติ. อถ วา เอโก อุเทตีติ
เอโกทิ, สมาธิ. ตํ ภูโต ปตฺโตติ เอโกทิภูโต. อุปจารปฺปนาสมาธีหิ สมาหิโตติ อตฺโถ.
เอตํ เอโกทิภาวํ กรุณาพฺรหฺมวิหารวเสน ทสฺเสนฺโต "กรุเณธิมุตฺโต"ติ อาห.
กรุณชฺฌาเน อธิมุตฺโต, ตํ ฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวาติ อตฺโถ. นิรามคนฺโธติ
กิเลสสงฺขาตวิสฺสคนฺธรหิโต. เอตฺถฏฺฐิโตติ เอเตสุ ธมฺเมสุ ฐิโต, เอเต ธมฺเม
สมฺปาเทตฺวา. เอตฺถ จ สิกฺขมาโนติ เอเตสุ ธมฺเมสุ สิกฺขมาโน. ๑- เอตํ
พฺรหฺมวิหารภาวนํ ภาเวนฺโตติ อตฺโถ. อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถาโร ปน ปาฬิยํ
อาคโตเยวาติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,ม. เอเต สิกฺขมาโน
     อถ มหาปุริโส ตสฺส พฺรหฺมุโน วจนํ สุตฺวา อามคนฺเธ ชิคุจฺฉนฺโต
"อิทาเนวาหํ ปพฺพชิสฺสามี"ติ อาห. พฺรหฺมาปิ "สาธุ มหาปุริส ปพฺพชสฺสุ, เอวํ
สติ มยฺหมฺปิ ตว สนฺติเก อาคมนํ สฺวาคมนเมว ภวิสฺสติ, ตฺวํ ตาต สกลชมฺพุทีเป
อคฺคปุริโส ปฐมวเย ฐิโต, เอวํ มหนฺตํ นาม สมฺปตฺตึ อิสฺสริยญฺจ ปหาย ปพฺพชนํ
นาม คนฺธหตฺถิโน อโยพนฺธนํ ฉินฺทิตฺวา วนคมนํ วิย อติอุฬารํ, พุทฺธตนฺติ
นาเมสา"ติ มหาโพธิสตฺตสฺส ทฬฺหีกมฺมํ กตฺวา พฺรหฺมโลกเมว คโต. มหาสตฺโตปิ
"มม อิโต นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชนํ นาม น ยุตฺตํ, อหํ ราชกุลานํ อตฺถํ อนุสาสามิ,
ตสฺมา เตสํ อาโรเจตฺวา สเจ เตปิ ปพฺพชนฺติ สุนฺทรเมว, โน เจ ปุโรหิตฏฺฐานํ
นิยฺยาเตตฺวา ปพฺพชิสฺสามี"ติ จินฺเตตฺวา เรณุสฺส ตาว รญฺโญ อาโรเจตฺวา เตน
ภิยฺโยโส มตฺตาย กาเมหิ นิมนฺติยมาโน อตฺตโน สํเวคเหตุํ เอกนฺเตน
ปพฺพชิตุกามตญฺจสฺส นิเวเทตฺวา เตน "ยทิ เอวํ อหมฺปิ ปพฺพชิสฺสามี"ติ วุตฺเต
"สาธู"ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เอเตเนว นเยน สตฺตภูอาทโย ฉ ขตฺติเย สตฺต จ
พฺราหฺมณมหาสาเล สตฺต จ นฺหาตกสตานิ อตฺตโน ภริยาโย จ อาปุจฺฉิตฺวา สตฺตาหมตฺตเมว
เตสํ จิตฺตานุรกฺขณตฺถํ ฐตฺวา มหาภินิกฺขมนสทิสํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิ.
     ตสฺส เต สตฺตราชาโน อาทึ กตฺวา สพฺเพว อนุปพฺพชึสุ. สา อโหสิ มหตี
ปริสา. อเนกโยชนวิตฺถาราย ปริสาย ปริวุโต มหาปุริโส ธมฺมํ เทเสนฺโต
คามนิคมชนปทราชธานีสุ จาริกํ จรติ, มหาชนํ ปุญฺเญ ปติฏฺฐาเปติ. คตคตฏฺฐาเน
พุทฺธโกลาหลํ วิย โหติ. มนุสฺสา "โควินฺทปณฺฑิโต กิร อาคจฺฉตี"ติ สุตฺวา
ปุเรตรเมว มณฺฑปํ กาเรตฺวา ตํ อลงฺการาเปตฺวา ปจฺจุคฺคนฺตฺวา มณฺฑปํ
ปเวเสตฺวา นานคฺครสโภชเนน ปติมาเนนฺติ. มหาลาภสกฺกาโร มโหโฆ วิย
อชฺโฌตฺถรนฺโต อุปฺปชฺชิ. มหาปุริโส มหาชนํ ปุญฺเญ ปติฏฺฐาเปสิ สีลสมฺปทาย
อินฺทฺริยสํวเร โภชเน มตฺตญฺญุตาย ชาคริยานุโยเค กสิณปริกมฺเม ฌาเนสุ อภิญฺญาสุ
อฏฺฐสมาปตฺตีสุ พฺรหฺมวิหาเรสูติ. พุทฺธุปฺปาทกาโล วิย อโหสิ.
      โพธิสตฺโต ยาวตายุกํ ปารมิโย ปูเรนฺโต สมาปตฺติสุเขน วีตินาเมตฺวา
อายุปริโยสาเน พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติ. ตสฺส ตํ พฺรหฺมจริยํ อิทฺธญฺเจว ผีตญฺจ
วิตฺถาริกํ พาหุชญฺญํ ปุถุภูตํ ยาว เทวมนุสฺเสหิ สุปฺปกาสิตํ จิรํ ทีฆมทฺธานํ
ปวตฺติตฺถ. ตสฺส เย สาสนํ สพฺเพน สพฺพํ อาชานึสุ, เต กายสฺส เภทา ปรํ มรณโต
สุคตึ พฺรหฺมโลกํ อุปปชฺชึสุ. เย น อาชานึสุ, เต อปฺเปกจฺเจ ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนํ
เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชึสุ, เต อปฺเปกจฺเจ นิมฺมานรตีนํ ฯเปฯ ตุสิตานํ ยามานํ
ตาวตึสานํ จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชึสุ. เย สพฺพนิหีนา, เต
คนฺธพฺพกายํ ปริปูเรสุํ. อิติ มหาชโน เยภุยฺเยน พฺรหฺมโลกูปโค สคฺคูปโค จ
อโหสิ. ตสฺมา เทวพฺรหฺมโลกา ปริปูรึสุ. จตฺตาโร อปายา สุญฺญา วิย อเหสุํ.
     อิธาปิ อกิตฺติชาตเก ๑- วิย โพธิสมฺภารนิทฺธารณา เวทิตพฺพา:- ตทา สตฺต
ราชาโน มหาเถรา อเหสุํ, เสสปริสา พุทฺธปริสา, มหาโควินฺโท โลกนาโถ. ตถา
เรณุอาทีนํ สตฺตนฺนํ ราชูนํ อญฺญมญฺญาวิโรเธน ยถา สกรชฺเช ปติฏฺฐาปนํ, ตถา
มหติ สตฺตวิเธ รชฺเช เตสํ อตฺถธมฺมานุสาสเน อปฺปมาโท, "พฺรหฺมุนาปิ สากจฺฉํ
สมาปชฺชตี"ติ  ปวตฺตสมฺภาวนํ ยถาภูตํ กาตุํ จตฺตาโร มาเส ปรมุกฺกํสคโต
พฺรหฺมจริยวาโส, เตน พฺรหฺมุโน อตฺตนิ สมาปชฺชนํ, พฺรหฺมุโน โอวาเท ฐตฺวา สตฺตหิ
ราชูหิ สกเลน จ โลเกน อุปนีตํ ลาภสกฺการํ เขฬปิณฺฑํ วิย ฉฑฺเฑตฺวา อปริมาณาย
ขตฺติยพฺราหฺมณาทิปริสาย อนุปพฺพชฺชานิมิตฺตาย ปพฺพชฺชาย อนุฏฺฐานํ, ๒- พุทฺธานํ
สาสนสฺส วิย อตฺตโน สาสนสฺส จิรกาลานุปฺปพนฺโธติ เอวมาทโย คุณานุภาวา
วิภาเวตพฺพาติ.
                    มหาโควินฺทจริยาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๒ หน้า ๕๖-๖๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1198&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1198&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=213
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8724
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11432
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11432
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33