อรรถกถาเล่มที่ ๕๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 จริยา.อ. (ปรมตฺถที.)

                       ๑๐. สงฺขปาลจริยาวณฺณนา
      [๘๕] ปุนาปรํ ยทา โหมิ        สงฺขปาโล มหิทฺธิโก
           ทาาวุโธ โฆรวิโส       ทฺวิชิโวฺห อุรคาภิภู.
      [๘๖] จตุปฺปเถ มหามคฺเค       นานาชนสมากุเล
           จตุโร องฺเค อธิฏฺาย     ตตฺถ วาสํ อกปฺปยึ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๓.
      [๘๗] ฉวิยา จมฺเมน มํเสน      นฺหารูหิ อฏฺิเกหิ วา
           ยสฺส เอเตน กรณียํ       ทินฺนํเยว หราตุ โสติ. ๑-
     #[๘๕]  ทสเม สงฺขปาโลติอาทีสุ อยํ สงฺเขปตฺโถ:- เทวโภคสมฺปตฺติสทิสาย
มหติยา นาคิทฺธิยา สมนฺนาคตตฺตา มหิทฺธิโก. เหฏฺา เทฺว, อุปริ เทฺวติ จตสฺโส
ทาา อาวุธา เอตสฺสาติ ทาาวุโธ. อุคฺคเตชวิสตาย โฆรวิโส. นาคโยนิสิทฺธาหิ
ทฺวีหิ ชิวฺหาหิ สมนฺนาคโตติ ทฺวิชิโวฺห. มหานุภาวานมฺปิ อุเรน คมนโต "อุรคา"ติ
ลทฺธนามานํ นาคานํ อธิปติภาวโต อุรคาภิภู.
     #[๘๖]  ทฺวินฺนํ มคฺคานํ วินิวิชฺฌิตฺวา สนฺธิภาเวน คตฏฺานสงฺขาเต จตุปฺปเถ.
อปราปรํ มหาชนสญฺจรณฏฺานภูเต มหามคฺเค. ตโต เอว มหาชนสมากิณฺณภาเวน
นานาชนสมากุเล. อิทานิ วกฺขมานานํ จตุนฺนํ องฺคานํ วเสน จตุโร องฺเค.
อธิฏฺาย อธิฏฺหิตฺวา, จิตฺเต เปตฺวา. ยทาหํ สงฺขปาโล นาม ยถาวุตฺตรูโป
นาคราชา โหมิ, ตทา เหฏฺา วุตฺตปฺปกาเร าเน วาสํ อุโปสถวาสวเสน นิวาสํ
อกปฺปยึ กปฺเปสึ.
      มหาสตฺโต หิ ทานสีลาทิปุญฺปสุโต หุตฺวา โพธิปริเยสนวเสน อปราปรํ
เทวมนุสฺสคตีสุ สํสรนฺโต กทาจิ เทวโภคสทิสสมฺปตฺติเก นาคภวเน นิพฺพตฺติตฺวา
สงฺขปาโล นาม นาคราชา อโหสิ มหิทฺธิโก มหานุภาโว. โส คจฺฉนฺเต กาเล ตาย
สมฺปตฺติยา วิปฺปฏิสารี หุตฺวา มนุสฺสโยนึ ปตฺเถนฺโต อุโปสถวาสํ วสิ. อถสฺส
นาคภวเน วสนฺตสฺส อุโปสถวาโส น สมฺปชฺชติ, สีลํ สงฺกิลิสฺสติ, เตน โส
นาคภวนา นิกฺขมิตฺวา กณฺหวณฺณาย นทิยา อวิทูเร มหามคฺคสฺส จ เอกปทิกมคฺคสฺส
จ อนฺตเร เอกํ วมฺมิกํ ปริกฺขิปิตฺวา อุโปสถํ อธิฏฺาย จาตุทฺทสปณฺณรเสสุ
สมาทินฺนสีโล "มม จมฺมาทีนิ อตฺถิกา คณฺหนฺตู"ติ อตฺตานํ ทานมุเข วิสฺสชฺเชตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.จริยา. ๓๓/๘๗/๖๑๐
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๔.
นิปชฺชติ, ปาฏิปเท นาคภวนํ คจฺฉติ. เตน วุตฺตํ "ปุนาปรํ ยทา โหมิ, สงฺขปาโล
มหิทฺธิโก"ติอาทิ. ๑- ตสฺสตฺโถ วุตฺโตเยว.
     #[๘๗]  ยํ ปเนตฺถ ฉวิยา จมฺเมนาติอาทิกํ "จตุโร องฺเค อธิฏฺายา"ติ วุตฺตํ
จตุรงฺคาธิฏฺานทสฺสนํ. ฉวิจมฺมานิ หิ อิธ เอกมงฺคํ. เอวํ อุโปสถวาสํ วสนฺตสฺส
มหาสตฺตสฺส ทีโฆ อทฺธา วีติวตฺโต.
      อเถกทิวสํ ตสฺมึ ตถา สีลํ สมาทิยิตฺวา นิปนฺเน โสฬส โภชปุตฺตา "มํสํ
อาหริสฺสามา"ติ  อาวุธหตฺถา อรญฺเ จรนฺตา กิญฺจิ อลภิตฺวา นิกฺขมนฺตา ตํ
วมฺมิกมตฺถเก นิปนฺนํ ทิสฺวา "มยํ อชฺช โคธาโปตกมฺปิ น ลภิมฺหา, อิมํ นาคราชานํ
วธิตฺวา ขาทิสฺสามา"ติ จินฺเตตฺวา "มหา โข ปเนส คยฺหมาโน ปลาเยยฺยาติ
ยถานิปนฺนกํเยว นํ โภเคสุ สูเลหิ วิชฺฌิตฺวา ทุพฺพลํ กตฺวา คณฺหิสฺสามา"ติ สูลานิ
อาทาย อุปสงฺกมึสุ. โพธิสตฺตสฺสาปิ สรีรํ มหนฺตํ เอกโทณิกนาวปฺปมาณํ วฏฺเฏตฺวา
ปิตสุมนปุปฺผทามํ วิย ชิญฺชุกผลสทิเสหิ อกฺขีหิ ชยสุมนปุปฺผสทิเสน จ สีเสน
สมนฺนาคตํ  อติวิย โสภติ. โส เตสํ โสฬสนฺนํ ชนานํ ปทสทฺเทน โภคนฺตรโต สีสํ
นีหริตฺวา รตฺตกฺขีนิ อุมฺมีเลตฺวา เต สูลหตฺเถ อาคจฺฉนฺเต ทิสฺวา "อชฺช มยฺหํ
มโนรโถ มตฺถกํ ปาปุณิสฺสตี"ติ อตฺตานํ ทานมุเข นิยฺยาเตตฺวา "อิเม มม สรีรํ
สตฺตีหิ โกฏฺเฏตฺวา ฉิทฺทาวฉิทฺทํ กโรนฺเต น โอโลเกสฺสามี"ติ อตฺตโน สีลขณฺฑภเยน
ทฬฺหํ อธิฏฺานํ อธิฏฺหิตฺวา สีสํ โภคนฺตเร เอว ปเวเสตฺวา นิปชฺชิ.
      อถ นํ เต อุปคนฺตฺวา นงฺคุฏฺเ คเหตฺวา อากฑฺฒนฺตา ภูมิยํ ปาเตตฺวา
ติขิณสูเลหิ อฏฺสุ าเนสุ วิชฺฌิตฺวา สกณฺฏกา กาฬเวตฺตยฏฺิโย ๒- ปหารมุเขหิ
ปเวเสตฺวา อฏฺสุ าเนสุ กาเชหิ อาทาย มหามคฺคํ ปฏิปชฺชึสุ. มหาสตฺโต สูเลหิ
วิชฺฌนโต ปฏฺาย เอกฏฺาเนปิ อกฺขีนิ อุมฺมีเลตฺวา เต น โอโลเกสิ. ตสฺส อฏฺหิ
กาเชหิ อาทาย นียมานสฺส สีสํ โอลมฺพิตฺวา ภูมึ ปหรติ. อถ นํ "สีสมสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. "ปุนาปรํ ยทา โหมิ, สงฺขปาโล"ติอาทิ  ๒ สี. ตาลเวตฺตยฏฺิโย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๕.
โอลมฺพตี"ติ มหามคฺเค นิปชฺชาเปตฺวา สุขุเมน สูเลน นาสาปุเฏ วิชฺฌิตฺวา รชฺชุกํ
ปเวเสตฺวา สีสํ อุกฺขิปิตฺวา กาชโกฏิยํ ลคฺเคตฺวา ปุนปิ อุกฺขิปิตฺวา มคฺคํ
ปฏิปชฺชึสุ. เตน วุตฺตํ:-
      [๘๘] "อทฺทสํสุ โภชปุตฺตา       ขรา ลุทฺทา อการุณา
           อุปคญฺฉุํ มมํ ตตฺถ         ทณฺฑมุคฺครปาณิโน.
      [๘๙] นาสาย วินิวิชฺฌิตฺวา       นงฺคุฏฺเ ปิฏฺิกณฺฑเก
           กาเช อาโรปยิตฺวาน      โภชปุตฺตา หรึสุ มํ.
      [๙๐] สสาครนฺตํ ปวึ          สกานนํ สปพฺพตํ
           อิจฺฉมาโน จหนฺตตฺถ       นาสาวาเตน ฌาปเย.
      [๙๑] สูเลหิ วิชฺฌยนฺเตปิ        โกฏฺฏยนฺเตปิ สตฺติภิ
           โภชปุตฺเต น กุปฺปามิ      เอสา เม สีลปารมี"ติ.
     #[๘๘-๘๙]  ตตฺถ โภชปุตฺตาติ ลุทฺทปุตฺตา. ขราติ กกฺขฬา, ผรุสกายวจีกมฺมนฺตา.
ลุทฺทาติ ทารุณา, โฆรมานสา. อการุณาติ นิกฺกรุณา. ทณฺฑมุคฺครปาณิโนติ
จตุรสฺสทณฺฑหตฺถา. นาสาย วินิวิชฺฌิตฺวาติ รชฺชุกํ ปเวเสตุํ สุขุเมน
สูเลน นาสาปุเฏ วิชฺฌิตฺวา. นงฺคุฏฺเ ปิฏฺิกณฺฏเกติ นงฺคุฏฺปฺปเทเส ตตฺถ ตตฺถ
ปิฏฺิกณฺฏกสมีเป จ วินิวิชฺฌิตฺวาติ สมฺพนฺโธ. กาเช อาโรปยิตฺวานาติ อฏฺสุ
าเนสุ วินิวิชฺฌิตฺวา พทฺเธสุ อฏฺสุ เวตฺตลตามณฺฑเลสุ เอเกกสฺมึ โอวิชฺฌิตํ ๑-
เอเกกํ กาชํ เทฺว เทฺว โภชปุตฺตา อตฺตโน อตฺตโน ขนฺธํ อาโรเปตฺวา.
     #[๙๐]  สสาครนฺตํ ปวินฺติ สมุทฺทปริยนฺตํ มหาปวึ. สกานนํ สปพฺพตนฺติ
สทฺธึ กานเนหิ ปพฺพเตหิ จาติ สกานนํ สปพฺพตญฺจ. นาสาวาเตน ฌาปเยติ สจาหํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. โอวิชฺฌิตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๖.
อิจฺฉมาโน อิจฺฉนฺโต กุชฺฌิตฺวา นาสาวาตํ วิสฺสชฺเชยฺยํ, สมุทฺทปริยนฺตํ สกานนํ
สปพฺพตํ อิมํ มหาปวึ ฌาเปยฺยํ, สห นาสาวาตวิสฺสชฺชเนน ฉาริกํ กเรยฺยํ,
เอตาทิโส ตทา มยฺหํ อานุภาโว.
     #[๙๑]  เอวํ สนฺเตปิ สูเลหิ วินิวิชฺฌนฺเต, โกฏฺฏยนฺเตปิ สตฺติภิ. โภชปุตฺเต
น กุปฺปามีติ ทุพฺพลภาวกรณตฺถํ เวตฺตลตาปเวสนตฺถญฺจ สารทารูหิ ตจฺเฉตฺวา
กเตหิ ติขิณสูเลหิ อฏฺสุ าเนสุ วิชฺฌนฺเตปิ ทุพฺพลภาวกรณตฺถํ ติขิณาหิ สตฺตีหิ
ตหึ ตหึ โกฏฺฏยนฺเตปิ โภชปุตฺตานํ ลุทฺทานํ น กุปฺปามิ. เอสา เม สีลปารมีติ
เอวํ มหานุภาวสฺส ตถา อธิฏฺหนฺตสฺส ยา เม มยฺหํ สีลขณฺฑภเยน เตสํ อกุชฺฌนา,
เอสา เอกนฺเตเนว ชีวิตนิรเปกฺขภาเวน ปวตฺตา มยฺหํ สีลปารมี, สีลวเสน
ปรมตฺถปารมีติ อตฺโถ.
      ตถา ปน โพธิสตฺเต เตหิ นียมาเน มิถิลนครวาสี อาฬาโร นาม กุฏุมฺพิโก
ปญฺจสกฏสตานิ อาทาย สุขยานเก นิสีทิตฺวา คจฺฉนฺโต เต โภชปุตฺเต มหาสตฺตํ
หรนฺเต ทิสฺวา การุญฺ อุปฺปาเทตฺวา เต ลุทฺเท ปุจฺฉิ "กิสฺสายํ นาโค นียติ,
เนตฺวา จิมํ กึ กริสฺสถา"ติ. เต "อิมสฺส นาคสฺส มํสํ สาทุญฺจ มุทุญฺจ ถูลญฺจ
ปจิตฺวา ขาทิสฺสามา"ติ อาหํสุ. อถ โส เตสํ โสฬสวาหโคเณ ๑- ปสตํ ปสตํ
สุวณฺณมาสเก สพฺเพสํ นิวาสนปารุปนานิ ภริยานมฺปิ เตสํ วตฺถาสรณานิ ทตฺวา "สมฺมา
อยํ มหานุภาโว นาคราชา, อตฺตโน สีลคุเณน ตุมฺหากํ น ทุพฺภิ, อิมํ กิลเมนฺเตหิ
พหุํ ตุเมฺหหิ อปุญฺ ปสุตํ, วิสฺสชฺเชถา"ติ อาห. เต "อยํ อมฺหากํ มนาโป ภกฺโข,
พหู จ โน อุรคา ภุตฺตปุพฺพา, ตถาปิ ตว วจนํ อเมฺหหิ ปูเชตพฺพํ, ตสฺมา อิมํ
นาคํ วิสฺสชฺเชสฺสามา"ติ วิสฺสชฺเชตฺวา มหาสตฺตํ ภูมิยํ นิปชฺชาเปตฺวา อตฺตโน
กกฺขฬตาย ตา กณฺฏกาจิตา อาวุตา กาฬเวตฺตลตา โกฏิยํ คเหตฺวา อากฑฺฒิตุํ
อารภึสุ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. โสฬสโภชปุตฺตานํ วาหโคเณ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๗.
      อถ โส นาคราชานํ กิลมนฺตํ ทิสฺวา อกิลเมนฺโตว อสินา ลตา ฉินฺทิตฺวา
ทารกานํ กณฺณเวธโต ปฏิหรณนิยาเมน ๑- อทุกฺขาเปนฺโต สณิกํ นีหริ. ตสฺมึ กาเล
เต โภชปุตฺตา ยํ พนฺธนํ ตสฺส นตฺถุโต ปเวเสตฺวา ปฏิมุกฺกํ, ตํ พนฺธนํ สณิกํ
โมจยึสุ. มหาสตฺโต มุหุตฺตํ ปาจีนาภิมุโข คนฺตฺวา อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ อาฬารํ
โอโลเกสิ. ลุทฺทา โถกํ คนฺตฺวา "อุรโค ทุพฺพโล, มตกาเล คเหตฺวาว นํ คมิสฺสามา"ติ
นิลียึสุ. อาฬาโร มหาสตฺตสฺส อญฺชลึ ปคฺคยฺห "คจฺเฉว โข ตฺวํ มหานาค, มา ตํ
ลุทฺทา ปุน คเหสุนฺ"ติ วทนฺโต โถกํ ตํ นาคํ อนุคนฺตฺวา นิวตฺติ.
      โพธิสตฺโต นาคภวนํ คนฺตฺวา ตตฺถ ปปญฺจํ อกตฺวา มหนฺเตน ปริวาเรน
นิกฺขมิตฺวา อาฬารํ อุปสงฺกมิตฺวา นาคภวนสฺส วณฺณํ กเถตฺวา ตํ ตตฺถ เนตฺวา
ตีหิ กญฺาสเตหิ สทฺธึ มหนฺตมสฺส ยสํ ทตฺวา ทิพฺเพหิ กาเมหิ สนฺตปฺเปสิ.
อาฬาโร นาคภวเน เอกวสฺสํ วสิตฺวา ทิพฺเพ กาเม ปริภุญฺชิตฺวา "อิจฺฉามหํ สมฺม
ปพฺพชิตุนฺ"ติ นาคราชสฺส กเถตฺวา ปพฺพชิตปริกฺขาเร คเหตฺวา ตโต นิกฺขมิตฺวา
หิมวนฺตปฺปเทสํ คนฺตฺวา ปพฺพชิตฺวา ตตฺถ จิรํ วสิตฺวา อปรภาเค จาริกํ จรนฺโต
พาราณสึ ปตฺวา พาราณสิรญฺา สมาคโต เตน อาจารสมฺปตฺตึ ๒- นิสฺสาย ปสนฺเนน
"ตฺวํ อุฬารโภคา มญฺเ กุลา ปพฺพชิโต, เกน นุ โข การเณน ปพฺพชิโตสี"ติ
ปุฏฺโ อตฺตโน ปพฺพชฺชาการณํ กเถนฺโต ลุทฺทานํ หตฺถโต โพธิสตฺตสฺส วิสฺสชฺชาปนํ
อาทึ กตฺวา สพฺพํ ปวตฺตึ รญฺโ อาจิกฺขิตฺวา:-
                    "ทิฏฺา มยา มานุสกาปิ กามา
                    อสสฺสตา วิปริณามธมฺมา
                    อาทีนวํ กามคุเณสุ ทิสฺวา
                    สทฺธายหํ ปพฺพชิโตมฺหิ ราช.
                    ทุมปฺผลานีว ปตนฺติ มาณวา
                    ทหรา จ วุฑฺฒา ๓- จ สรีรเภทา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วฏฺฏิหรณนิยาเมน  ๒ ม. อาการสมฺปตฺตึ  ๓ ฉ.ม. วุทฺธา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๘.
                    เอตมฺปิ ทิสฺวา ปพฺพชิโตมฺหิ ราช
                    อปณฺณกํ สามญฺเมว เสยฺโย"ติ ๑-
อิมาหิ คาถาหิ ธมฺมํ เทเสสิ.
          ตํ สุตฺวา ราชา:-
                    "อทฺธา หเว เสวิตพฺพา สปญฺา
                    พหุสฺสุตา เย พหุานจินฺติโน
                    นาคญฺจ สุตฺวาน ตวญฺจฬาร
                    กาหามิ ปุญฺานิ อนปฺปกานี"ติ ๒-
อาห.
          อถสฺส ตาปโส:-
                    "อทฺธา หเว เสวิตพฺพา สปญฺา
                    พหุสฺสุตา เย พหุานจินฺติโน
                    นาคญฺจ สุตฺวาน มมญฺจ ราช
                    กโรหิ ปุญฺานิ อนปฺปกานี"ติ ๒-
เอวํ ธมฺมํ เทเสตฺวา ตตฺเถว จตฺตาโร วสฺสานมาเส วสิตฺวา ปุน หิมวนฺตํ คนฺตฺวา
ยาวชีวํ จตฺตาโร พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา พฺรหฺมโลกูปโค อโหสิ. โพธิสตฺโตปิ
ยาวชีวํ อุโปสถวาสํ วสิตฺวา สคฺคปูรํ ปูเรสิ. โสปิ ราชา ทานาทีนิ ปุญฺานิ
กตฺวา ยถากมฺมํ คโต. ตทา อาฬาโร สาริปุตฺตตฺเถโร อโหสิ, พาราณสิราชา
อานนฺทตฺเถโร, สงฺขปาลนาคราชา โลกนาโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.ชา. ๒๗/๑๙๑-๒/๔๕๒  ๒ ขุ.ชา. ๒๗/๑๙๓/๔๕๒
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๙.
      ตสฺส สรีรปริจฺจาโค ทานปารมี, ตถารูเปนปิ วิสเตเชน สมนฺนาคตสฺส ตถารูปายปิ
ปีฬาย สติ สีลสฺส อภินฺนตา สีลปารมี, เทวโภคสมฺปตฺติสทิสํ โภคํ ปหาย นาคภวนโต
นิกฺขมิตฺวา สมณธมฺมกรณํ เนกฺขมฺมปารมี, "ทานาทิอตฺถํ อิทญฺจิทญฺจ กาตุํ
วฏฺฏตี"ติ สํวิทหนํ ปญฺาปารมี, กามวิตกฺกวิโนทนํ อธิวาสนวีริยญฺจ วีริยปารมี,
อธิวาสนขนฺติ ขนฺติปารมี, สจฺจสมาทานํ สจฺจปารมี, อจลสมาทานาธิฏฺานํ
อธิฏฺานปารมี, โภชปุตฺเต อุปาทาย สพฺพสตฺเตสุ เมตฺตานุทฺทยภาโว เมตฺตาปารมี,
เวทนาย สตฺตสงฺขารกตวิปฺปกาเรสุ จ ๑- มชฺฌตฺตภาโว อุเปกฺขาปารมีติ เอวํ ทส
ปารมิโย ลพฺภนฺติ. สีลปารมี ปน อติสยวตีติ กตฺวา สา เอว เทสนํ อารุฬฺหา. ตถา อิธ
โพธิสตฺตสฺส คุณานุภาวา "โยชนสติเก นาคภวนฏฺาเน"ติอาทินา ภูริทตฺตจริยายํ ๒-
วุตฺตนเยเนว ยถารหํ วิภาเวตพฺพาติ.
                     สงฺขปาลจริยาวณฺณนา นิฏฺิตา.
      เอเตติ เย หตฺถินาคจริยาทโย อิมสฺมึ วคฺเค นิทฺทิฏฺา อนนฺตรคาถาย จ
"หตฺถินาโค ภูริทตฺโต"ติอาทินา อุทฺทานวเสน สงฺคเหตฺวา ทสฺสิตา นว จริยา, เต
สพฺเพ วิเสสโต สีลปารมิปูรณวเสน ปวตฺติยา สีลํ พลํ เอเตสนฺติ สีลพลา. สีลสฺส
ปรมตฺถปารมิภูตสฺส ปริกฺขรณโต สนฺตานสฺส จ ปริภาวนาวเสน อภิสงฺขรณโต
ปริกฺขารา. อุกฺกํสคตาย ๓- สีลปรมตฺถปารมิยา อสมฺปุณฺณตฺตา ปเทโส เอเตสํ อตฺถิ,
น นิปฺปเทโสติ ปเทสิกา สปฺปเทสา. กสฺมาติ เจ? อาห "ชีวิตํ ปริรกฺขิตฺวา, สีลานิ
อนุรกฺขิสนฺ"ติ, ยสฺมา เอเตสุ หตฺถินาคจริยาทีสุ อหํ อตฺตโน ชีวิตํ เอกเทเสน
ปริรกฺขิตฺวาว สีลานิ อนุรกฺขึ. ชีวิตํ น สพฺพถา ปริจฺจชึ, เอกนฺเตเนว ปน
สงฺขปาลสฺส เม สโต สพฺพกาลมฺปิ ชีวิตํ ยสฺส กสฺสจิ นิยฺยตฺตํ, สงฺขปาลนาคราชสฺส
ปน เม มหานุภาวสฺส อุคฺควิสเตชสฺส สโต สมานสฺส สพฺพกาลมฺปิ เตหิ ลุทฺเทหิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี.สตฺตกตวิปฺปกาเรสุ จ  ๒ ขุ.จริยา. ๓๓/๑๑-๙/๖๐๑-๒  ๓ ม. อุกฺกฏฺสงฺคหโก
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๐.
สมาคเม ตโต ปุพฺเพปิ ปจฺฉาปิ สโต เอวํ ปุคฺคลวิภาคํ อกตฺวา ยสฺส กสฺสจิ
สีลานุรกฺขณตฺถเมว ชีวิตํ เอกํเสเนว นิยฺยตฺตํ นียาติตํ ทานมุเข นิสฺสฏฺ, ตสฺมา
สา สีลปารมีติ ยสฺมา เจตเทวํ, ตสฺมา เตน การเณน สา ปรมตฺถปารมิภาวํ
ปตฺตา มยฺหํ สีลปารมีติ ทสฺเสตีติ.
                    ปรมตฺถทีปนิยา จริยาปิฏกสํวณฺณนาย
               ทสวิธจริยาสงฺคหสฺส วิเสสโต สีลปารมิวิภาวนสฺส
                    ทุติยวคฺคสฺส อตฺถวณฺณนา นิฏฺิตา.
                        -----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๒ หน้า ๒๐๒-๒๑๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=4484&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=4484&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=228
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9134
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11896
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11896
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33