ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สงฺคณี.อ. (อฏฺฐสาลินี)

                           อภิภายตนกถา
     [๒๐๔] เอวํ อฏฺฐสุ กสิเณสุ รูปาวจรกุสลํ นิทฺทิสิตฺวา อิทานิ ยสฺมา
สมาเนปิ อารมฺมเณ ภาวนาย อสมานตฺตา ๑- อิเมสุ อฏฺฐสุ กสิเณสุ อญฺญมฺปิ
อภิภายตนสงฺขาตํ รูปาวจรกุสลํ ปวตฺตติ, ตสฺมา ตํ ทสฺเสตุํ ปุน "กตเม ธมฺมา
กุสลา"ติอาทิ อารทฺธํ. ตตฺถ อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญีติ อลาภิตาย วา อนตฺถิกตาย
วา อชฺฌตฺติกรูเป ปริกมฺมสญฺญาวิรหิโต. พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตีติ พหิทฺธา
อฏฺฐสุ กสิเณสุ กตปริกมฺมตาย ปริกมฺมวเสน เจว อปฺปนาวเสน จ ตานิ
พหิทฺธา อฏฺฐสุ กสิเณสุ รูปานิ ปสฺสติ. ปริตฺตานีติ อวฑฺฒิตานิ. ตานิ
อภิภุยฺยาติ ยถา นาม สมฺปนฺนคหณิโก กฏจฺฉุมตฺตํ ภตฺตํ ลภิตฺวา "กิเมตฺถ
ภุญฺชิตพฺพํ อตฺถี"ติ สงฺกฑฺฒิตฺวา เอกกพฬเมว กโรติ, เอวเมว ญาณุตฺตริโก
ปุคฺคโล วิสทญฺญาโณ "กิเมตฺถ ปริตฺตเก อารมฺมเณ สมาปชฺชิตพฺพํ อตฺถิ,
นายํ มม ภาโร"ติ ตานิ รูปานิ อภิภวิตฺวา สมาปชฺชติ, สห นิมิตฺตุปฺปาเทเนเวตฺถ
อปฺปนํ นิพฺพตฺเตตีติ อตฺโถ. "ชานามิ ปสฺสามี"ติ อิมินา ปนสฺส
ปุพฺพภาโค กถิโต, อาคมฏฺฐกถาสุ ปน วุตฺตํ "อิมินาสฺส อาโภโค กถิโต, โส
จ โข สมาปตฺติโต วุฏฺฐิตสฺส, น อนฺโตสมาปตฺติยนฺ"ติ.
      อปฺปมาณานีติ วฑฺฒิตปฺปมาณานิ. อภิภุยฺยาติ เอตฺถ ปน ยถา มหคฺฆโส
ปุริโส เอกํ ภตฺตวฑฺฒิตกํ ลภิตฺวา "อญฺญาปิ โหตุ, กิเมสา มยฺหํ กริสฺสตี"ติ
ตํ น มหนฺตโต ปสฺสติ, เอวเมว ญาณุตฺตริโก ปุคฺคโล วิสทญฺญาโณ "กึ
เอตฺถ สมาปชฺชิตพฺพํ, น อิทํ อปฺปมาณํ, น มยฺหํ จิตฺเตกคฺคตากรเณ ภาโร
อตฺถี"ติ ตานิ อภิภวิตฺวา สมาปชฺชติ, สห นิมิตฺตุปฺปาเทเนเวตฺถ อปฺปนํ
นิพฺพตฺเตตีติ อตฺโถ.
     "ปริตฺตํ ปริตฺตารมฺมณํ อปฺปมาณํ ปริตฺตารมฺมณนฺ"ติ อิธ "ปริตฺตานี"ติ
อาคตตฺตา อปฺปมาณารมฺมณตา น คหิตา, ปรโต "อปฺปมาณานี"ติ อาคตตฺตา
@เชิงอรรถ:  สี. อสมานตาย, ฉ.ม. อสมานํ
ปริตฺตารมฺมณตา. อฏฺฐกถายํ ปน วุตฺตํ "อิมสฺมึ ปน ฐาเน จตฺตาริ จตฺตาริ
อารมฺมณานิ อคฺคเหตฺวา เทฺว เทฺวเยว คหิตานิ, กึการณา? จตูสุ หิ คหิเตสุ
เทสนา โสฬสกฺขตฺตุกา โหติ, สตฺถารา จ เหฏฺฐา โสฬสกฺขตฺตุกเทสนา กิลญฺชมฺหิ
ติเล ปตฺถรนฺเตน วิย วิตฺถารโต กถิตา, ตสฺส อิมสฺมึ ฐาเน อฏฺฐกฺขตฺตุกเทสนํ
กาตุํ อชฺฌาสโย, ตสฺมา เทฺว เทฺวเยว คหิตานีติ เวทิตพฺพานี"ติ.
     สุวณฺณทุพฺพณฺณานีติ ปริสุทฺธาปริสุทฺธวณฺณานิ. ปริสุทฺธานิ หิ ๑- นีลาทีนิ
สุวณฺณานิ อปริสุทฺธานิ จ ทุพฺพณฺณานีติ ๑- อิธ อธิปฺเปตานิ. อาคมฏฺฐกถาสุ
ปน "สุวณฺณานิ วา โหนฺตุ ทุพฺพณฺณานิ วา, ปริตฺตอปฺปมาณวเสเนว อิมานิ
อภิภายตนานิ เทสิตานี"ติ วุตฺตํ. อิเมสุ ปน จตูสุ ปริตฺตํ วิตกฺกจริตสฺส
วเสน อาคตํ, อปฺปมาณํ โมหจริตสฺส วเสน. สุวณฺณํ โทสจริตสฺส วเสน,
ทุพฺพณฺณํ ราคจริตสฺส วเสน. เอเตสํ หิ เอตานิ สปฺปายานิ, สา จ เนสํ
สปฺปายตา วิตฺถารโต วิสุทฺธิมคฺเค ๒- จริยานิทฺเทเส วุตฺตา.
     กสฺมา ปน ยถา สุตฺตนฺเต "อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญี เอโก พหิทฺธา รูปานิ
ปสฺสติ ปริตฺตานี"ติอาทิ ๓- วุตฺตํ, เอวํ อวตฺวา อิธ จตูสุปิ อภิภายตเนสุ
อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญิตาว วุตฺตาติ? อชฺฌตฺตรูปานํ อนภิภวนียโต. ตตฺถ วา หิ
อิธ วา พหิทฺธารูปาเนว อภิภวิตพฺพานิ. ตสฺมา ตานิ นิยมโต วตฺตพฺพานีติ
ตตฺราปิ อิธาปิ วุตฺตานิ. "อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี"ติ อิทํ ปน สตฺถุ
เทสนาวิลาสมตฺตเมว. อยํ ตาว จตูสุ อภิภายตเนสุ อปุพฺพปทวณฺณนา.
สุทฺธิกนยปฏิปทาเภโท ปเนตฺถ ปฐวีกสิเณ วุตฺตนเยเนว เอเกกสฺมึ
อภิภายตเน เวทิตพฺโพ. เกวลญฺเจตฺถ อารมฺมณจตุกฺกํ อารมฺมณทุกํ
โหติ. โสฬสกฺขตฺตุกญฺจ อฏฺฐกฺขตฺตุกญฺจ. เสสํ ตาทิสเทว.
เอวเมตฺถ เอเกกสฺมึ อภิภายตเน เอโก สุทฺธิกนวโก, จตฺตาโร
ปฏิปทานวกา, เทฺว อารมฺมณนวกา, อารมฺมณปฏิปทามิสฺสเก อฏฺฐ
นวกาติ ปณฺณรส นวกาติ จตูสุปิ อภิภายตเนสุ สมสฏฺฐี นวกา เวทิตพฺพา.
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ม. นีลาทีนิ อปริสุทฺธานิ จ สุวณฺณทุพฺพณฺณานีติ
@ วิสุทฺธิ. ๑/๑๒๗ กมฺมฏฺฐานคฺคหณนิทฺเทส
@ ที.มหา. ๑๐/๑๗๓/๙๘, ม.ม. ๑๓/๒๔๙/๒๒๔, องฺ.อฏฺฐก. ๒๓/๖๕/๒๕๒
     [๒๔๖] ปญฺจมาภิภายตนาทีสุ นีลานีติ สพฺพสงฺคาหิกวเสน วุตฺตํ.
นีลวณฺณานีติ วณฺณวเสน. นีลนิทสฺสนานีติ นิทสฺสนวเสน. อปญฺญายมานวิวรานิ
อสมฺภินฺนวณฺณานิ เอกนีลาเนว หุตฺวา ทิสฺสนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. นีลนิภาสานีติ
อิทํ ปน โอภาสนวเสน วุตฺตํ, นีโลภาสานิ นีลปฺปภายุตฺตานีติ อตฺโถ. เอเตน
เนสํ สุวิสุทฺธตํ ทสฺเสติ. สุวิสุทฺธวณฺณวเสเนว หิ อิมานิ จตฺตาริ อภิภายตนานิ
วุตฺตานิ. ปีตานีติอาทีสุปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. "นีลกสิณํ
อุคฺคณฺหนฺโต นีลสฺมึ นิมิตฺตํ คณฺหาติ, ปุปฺผสฺมึ วา วตฺถุสฺมึ วา วณฺณธาตุยา
วา"ติอาทิกํ ปเนตฺถ กสิณกรณญฺจ ปริกมฺมญฺจ อปฺปนาวิธานญฺจ สพฺพํ
วิสุทฺธิมคฺเค ๑- วิตฺถารโต วุตฺตเมว. ยถา จ ปฐวีกสิเณ, เอวมิธ เอเกกสฺมึ
อภิภายตเน ปญฺจวีสติ ปญฺจวีสติ นวกา เวทิตพฺพา.
                        อภิภายตนกถา นิฏฺฐิตา.
                           ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้า ๒๔๒-๒๔๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=6058&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=6058&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=178              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=1593              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=1208              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=1208              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]