ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สงฺคณี.อ. (อฏฺฐสาลินี)

                           ทุติยจิตฺตวณฺณนา
     [๓๙๙] ทุติยจิตฺเต สสงฺขาเรนาติ ปทํ วิเสสํ, ตมฺปิ เหฏฺฐา วุตฺตเมว. ๑-
อิทํ ปน จิตฺตํ กิญฺจาปิ ฉสุ อารมฺมเณสุ โสมนสฺสิตสฺส โลภํ อุปฺปาเทตฺวา
"สตฺโต สตฺโต"ติอาทินา นเยน ปรามสนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ, ตถาปิ สสงฺขาริกตฺตา
สปฺปโยเคน สอุปาเยน อุปฺปชฺชนโต "ยทา กุลปุตฺโต มิจฺฉาทิฏฺฐิกกุลสฺส
กุมาริกํ ปตฺเถติ, เต จ `อญฺญทิฏฺฐิกา ตุเมฺห'ติ กุมาริกํ น เทนฺติ, อถญฺเญ
ญาตกา `ยํ ตุเมฺห กโรถ, ตเมวายํ กริสฺสตี'ติ ทาเปนฺติ, โส เตหิ สทฺธึ
ติตฺถิเยว อุปสงฺกมติ, อาทิโตว เวมติโก โหติ, คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต กาเล
`เอเตสํ กิริยา มนาปา'ติ ลทฺธึ โรเจติ, ทิฏฺฐึ คณฺหาติ ":- เอวรูเป กาเล
อิทํ ลพฺภตีติ เวทิตพฺพํ.
     เยวาปนเกสุ ปเนตฺถ ถีนมิทฺธํ อธิกํ. ตตฺถ ถีนตา ๒- ถีนํ. มิทฺธนตา
มิทฺธํ, อนุสฺสาหนตา ๓- อสตฺติวิฆาโต ๔- จาติ อตฺโถ, ถีนญฺจ มิทฺธญฺจ ถีนมิทฺธํ.
ตตฺถ ถีนํ อนุสฺสาหนลกฺขณํ, วิริยวิโนทนรสํ, ๕- สํสีทนปจฺจุปฏฺฐานํ. มิทฺธํ
อกมฺมญฺญตาลกฺขณํ, โอทหนรสํ, ๖- ลีนตาปจฺจุปฏฺฐานํ, ๗- ปจลายิกนิทฺทาปจฺจุปฏฺาฐนํ
วา. อุภยมฺปิ อรติตนฺทิวิชมฺหิกาทีสุ อโยนิโสมนสิการปทฏฺฐานนฺติ.
                          ทุติยจิตฺตํ นิฏฺฐิตํ.
                           -----------
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วุตฺตตฺถเมว                            ฉ.ม. ถินนตา
@ ฉ.ม. อนุสฺสาหสํหนนตา, วิสุทฺธิ. ๓/๔๕ ขนฺธนิทฺเทส    สี. สตฺติวิฆาโต
@ ม. วีริยปโนทนรสํ       ฉ.ม. โอนหนรสํ      ฉ.ม. ลีนภาวปจฺจุปฏฺฐานํ
                           ตติยจิตฺตวณฺณนา
     [๔๐๐] ตติยํ ฉสุ อารมฺมเณสุ โสมนสฺสิตสฺส โลภํ อุปฺปาเทตฺวา "สตฺโต
สตฺโต"ติอาทินา นเยน อปรามสนฺตสฺส ราชมลฺลยุทฺธนฏสมชฺชาทีนิ ๑- ปสฺสโต
มนาปิยสทฺทสวนาทีสุ ปสุตสฺส วา อุปฺปชฺชติ. อิธ มาเนน สทฺธึ ปญฺจ
อปณฺณกงฺคานิ โหนฺติ. ตตฺถ มญฺญตีติ มาโน. โส อุนฺนติลกฺขโณ, สมฺปคฺคหรโส,
เกตุกมฺยตาปจฺจุปฏฺฐาโน, ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺตโลภปทฏฺฐาโน, อุมฺมาโท วิย ทฏฺฐพฺโพติ.
                          ตติยจิตฺตํ นิฏฺฐิตํ.
                           ----------
                          จตุตฺถจิตฺตวณฺณนา
     [๔๐๒] จตุตฺถํ วุตฺตปฺปกาเรสุเยว ฐาเนสุ ยทา สีเส เขฬํ ขิปนฺติ,
ปาทปํสุํ โอกิรนฺติ, ตทา ตสฺส ปริหรณตฺถํ สอุสฺสาเหน อนฺตรนฺตรา
โอโลเกนฺตานํ ราชนาฏเกสุ นิกฺขมนฺเตสุ ๒- อุสฺสารณาย วตฺตมานาย เตน เตน
ฉิทฺเทน โอโลเกนฺตานญฺจาติ เอวมาทีสุ ฐาเนสุ อุปฺปชฺชติ. อิธ ปน
มานถีนมิทฺเธหิ ๓- สทฺธึ สตฺต เยวาปนกา โหนฺติ. อุภยตฺถาปิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ
ปริหายติ. ตํ ฐเปตฺวา เสสานํ วเสน ธมฺมคณนา เวทิตพฺพาติ.
                          จตุตฺถจิตฺตํ นิฏฺฐิตํ.
                           -----------
                          ปญฺจมจิตฺตวณฺณนา
     [๔๐๓] ปญฺจมํ ฉสุ อารมฺมเณสุ เวทนาวเสน มชฺฌตฺตสฺส โลภํ
อุปฺปาเทตฺวา "สตฺโต สตฺโต"ติอาทินา นเยน ปรามสนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ.
โสมนสฺสฏฺฐาเน ปเนตฺถ อุเปกฺขาเวทนา โหติ. ปีติปทํ ปริหายติ. เสสํ สพฺพํ
ปฐมจิตฺตสทิสเมว.
                          ปญฺจมจิตฺตํ นิฏฺฐิตํ.
                           -----------
@เชิงอรรถ:  ฉ. นารายณวิราชนมลฺลยุทฺธนฏสมชฺชาทีนิ
@ ฉ.ม. นิกฺขนฺเตสุ    ฉ.ม. ถินมิทฺเธหิ
                          ฉฏฺฐจิตฺตาทิวณฺณนา
     [๔๐๙-๔๑๒] ฉฏฺฐสตฺตมฏฺฐมานิปิ เวทนํ ปริวตฺเตตฺวา ปีติปทญฺจ
หาเปตฺวา ทุติยตติยจตุตฺเถสุ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิ. อิเมสุ อฏฺฐสุ
โลภสหคตจิตฺเตสุ สหชาตาธิปติ อารมฺมณาธิปตีติ เทฺวปิ อธิปตโย ลพฺภนฺติ.
                         --------------
                           นวมจิตฺตวณฺณนา
     [๔๑๓] นวมํ ฉสุ อารมฺมเณสุ โทมนสฺสิตสฺส ปฏิฆํ อุปฺปาทยโตว
อุปฺปชฺชติ. ตสฺส สมยววฏฺฐานวาเร ตาว ทุฏฺฐุ มโน, หีนเวทนตฺตา วา
กุจฺฉิตํ มโนติ ทุมฺมโน, ทุมฺมนสฺส ภาโว โทมนสฺสํ, เตน สหคตนฺติ
โทมนสฺสสหคตํ. อสมฺปิยายนภาเวน อารมฺมณสฺมึ ปฏิหญฺญตีติ ปฏิฆํ, เตน
สมฺปยุตฺตนฺติ ปฏิฆสมฺปยุตฺตํ.
     ธมฺมุทฺเทเส ตีสุปิ ฐาเนสุ โทมนสฺสเวทนาว อาคตา. ตตฺถ ๑- เวทนาติ
ปทํ วุตฺตตฺถเมว, ๑- ตถา ทุกฺขโทมนสฺสปทานิ. ลกฺขณาทิโต ปน
อนิฏฺฐารมฺมณานุภวนลกฺขณํ โทมนสฺสํ. ยถา ตถา วา อนิฏฺฐาการสมฺโภครสํ,
เจตสิกาพาธปจฺจุปฏฺฐานํ, เอกนฺเตเนว หทยวตฺถุปทฏฺฐานํ.
     มูลกมฺมปเถสุ ยถา ปุริมจิตฺเตสุ "โลโภ โหติ, อภิชฺฌา โหตี"ติ อาคตํ.
เอวํ "โทโส โหติ, พฺยาปาโท โหตี"ติ วุตฺตํ. ตตฺถ ทุสฺสนฺติ เตน, สยํ วา
ทุสฺสติ, ทุสฺสนมตฺตเมว วา ตนฺติ โทโส. โส จณฺฑิกฺกลกฺขโณ ปหฏาสีวิโส
วิย, วิสปฺปนรโส วิสนิปาโต วิย, อตฺตโน นิสฺสยทหนรโส วา ทาวคฺคิ วิย,
ทุสฺสนปจฺจุปฏฺฐาโน ลทฺโธกาโส วิย สปตฺโต, อาฆาตวตฺถุปทฏฺฐาโน
วิสสํสฏฺฐปูติมุตฺตํ วิย ทฏฺฐพฺโพ.
     พฺยาปชฺชติ เตน จิตฺตํ ปูติภาวํ อุปคจฺฉติ, พฺยาปาทยติ วา
วินยาจารรูปสมฺปตฺติหิตสุขาทีนีติ พฺยาปาโท, อตฺถโต ปเนส โทโสเยว. อิธ ปน
ปฏิปาฏิยา ๒- เอกูนตึส ปทานิ โหนฺติ, อคฺคหิตคฺคหเณน จุทฺทส. เตสํ วเสน
สวิภตฺติกาวิภตฺติกราสิปฺปเภโท เวทิตพฺโพ.
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. เวทนาปทํ วุตฺตเมว         ฉ.ม. ปทปฏิปาฏิยา
     เยวาปนเกสุ ฉนฺทาธิโมกฺขมนสิการอุทฺธจฺจานิ นิยตานิ.
อิสฺสามจฺฉริยกุกฺกุจฺเจสุ ปน อญฺญตเรน สทฺธึ ปญฺจ ปญฺจ หุตฺวาปิ อุปฺปชฺชนฺติ.
เอวํ อิเมปิ ตโย ธมฺมา อนิยตเยวาปนกา นาม. เตสุ อิสฺสตีติ อิสฺสา, สา
ปรสมฺปตฺตีนํ อุสฺสูยนลกฺขณา, ตตฺเถว อนภิรติรสา, ตโต วิมุขภาวปจฺจุปฏฺฐานา,
ปรสมฺปตฺติปทฏฺฐานา, สญฺโญชนนฺติ ทฏฺฐพฺพา. มจฺเฉรสฺส ภาโว มจฺฉริยํ,
ตํ ลทฺธานํ วา ลภิตพฺพานํ วา อตฺตโน สมฺปตฺตีนํ นิคูหณลกฺขณํ, ตาสํเยว
ปเรหิ สาธารณภาวอกฺขมนรสํ, สงฺโกจนปจฺจุปฏฺฐานํ กฏุกญฺจุกตาปจฺจุปฏฺฐานํ
วา, อตฺตโน สมฺปตฺติปทฏฺฐานํ, เจตโส วิรูปภาโวติ ทฏฺฐพฺพํ. กุจฺฉิตํ กตํ กุกตํ,
ตสฺส ภาโว กุกฺกุจฺจํ, ตํ ปจฺฉานุตาปนลกฺขณํ, กตากตานุโสจนรสํ,
วิปฺปฏิสารปจฺจุปฏฺฐานํ, กตากตปทฏฺฐานํ, ทาสพฺยํ วิย ทฏฺฐพฺพํ. อยํ ตาว
อุทฺเทสวาเร วิเสโส.
     [๔๑๕] นิทฺเทสวาเร เวทนานิทฺเทเส อสาตํ สาตปฏิปกฺขวเสน เวทิตพฺพํ.
     [๔๑๘] โทสนิทฺเทเส ทุสฺสตีติ โทโส. ทุสฺสนาติ ทุสฺสนากาโร.
ทุสฺสิตตฺตนฺติ ทุสฺสิตภาโว. ปกติภาววิชหนฏฺเฐน พฺยาปชฺชนํ พฺยาปตฺติ.
พฺยาปชฺชนาติ พฺยาปชฺชนากาโร. วิรุชฺฌตีติ วิโรโธ. ปุนปฺปุนํ วิรุชฺฌตีติ
ปฏิวิโรโธ. วิรุทฺธาการปฏิวิรุทฺธาการวเสน วา อิทํ วุตฺตํ. จณฺฑิโก วุจฺจติ
จณฺโฑ ถทฺธปุคฺคโล, ตสฺส ภาโว จณฺฑิกฺกํ. น เอเตน สุโรปิตํ วจนํ โหติ,
ทุรุตฺตํ อปริปุณฺณเมว โหตีติ อสุโรโป. กุทฺธกาเล หิ ปริปุณฺณวจนํ นาม
นตฺถิ, สเจปิ กสฺสจิ โหติ, ตํ อปฺปมาณํ. อปเร ปน อสฺสุชนนฏฺเฐน อสฺสุโรปนโต
อสฺสุโรโปติ วทนฺติ, ตํ อการณํ, โสมนสฺสสฺสาปิ อสฺสุชนนโต. เหฏฺฐา
วุตฺตอตฺตมนตา ปฏิปกฺขโต น อตฺตมนตาติ อนตฺตมนตา. สา ปน ยสฺมา จิตฺตสฺเสว,
น สตฺตสฺส. ตสฺมา จิตฺตสฺสาติ วุตฺตํ. เสสเมตฺถ สงฺคหสุญฺญตวาเรสุ จ เหฏฺฐา
วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติ.
                          นวมจิตฺตํ นิฏฺฐิตํ.
                           ----------
                           ทสมจิตฺตวณฺณนา
     [๔๒๑] ทสมํ สสงฺขารตฺตา ปเรหิ อุสฺสาหิตสฺส วา ปเรสํ วา อปราธํ
สาริตสฺส สยเมว วา ปเรสํ อปราธํ อนุสฺสริตฺวา กุชฺฌมานสฺส อุปฺปชฺชติ.
     อิธาปิ ปทปฏิปาฏิยา เอกูนตึส อคฺคหิตคฺคหเณน จ จุทฺทเสว ปทานิ
โหนฺติ. เยวาปนเกสุ ปน ถีนมิทฺธมฺปิ ลพฺภติ. ตสฺมา เอตฺถ วินา
อิสฺสามจฺฉริยกุกฺกุจฺเจหิ จตฺตาริ อปณฺณกงฺคานิ ถีนมิทฺธนฺติ อิเม ฉ, อิสฺสาทีนํ
อุปฺปตฺติกาเล เตสุ อญฺญตเรน สทฺธึ สตฺต เยวาปนกา เอกกฺขเณ อุปฺปชฺชนฺติ.
เสสํ สพฺพํ สพฺพวาเรสุ นวมสทิสเมว. อิเมสุ ปน ทฺวีสุ โทมนสฺสจิตฺเตสุ
สหชาตาธิปติเยว ลพฺภติ, โน ๑- อารมฺมณาธิปติ. น หิ กุทฺโธ กิญฺจิ ครุํ
กโรตีติ.
                          ทสมจิตฺตํ นิฏฺฐิตํ.
                          -------------
                         เอกาทสมจิตฺตวณฺณนา
     [๔๒๒] เอกาทสมํ ฉสุ อารมฺมเณสุ เวทนาวเสน มชฺฌตฺตสฺส
กงฺขาปวตฺติกาเล อุปฺปชฺชติ. ตสฺส สมยววฏฺฐาเน วิจิกิจฺฉาสมฺปยุตฺตนฺติ ปทํ
อปุพฺพํ. ตสฺสตฺโถ วิจิกิจฺฉาย สมฺปยุตฺตนฺติ วิจิกิจฺฉาสมฺปยุตฺตํ. ธมฺมุทฺเทเส
วิจิกิจฺฉา โหตีติ ปทเมว วิเสโส. ตตฺถ วิคตา จิกิจฺฉาติ วิจิกิจฺฉา. สภาวํ วา
วิจินนฺโต เอตาย กิจฺฉติ กิลมตีติ วิจิกิจฺฉา, สา สํสยลกฺขณา, กมฺปนรสา,
อนิจฺฉยปจฺจุปฏฺฐานา อเนกํ สคาหปจฺจุปฏฺฐานา วา, อโยนิโสมนสิการปทฏฺฐานา,
ปฏิปตฺติอนฺตรายกราติ ทฏฺฐพฺพา.
     อิธ ปทปฏิปาฏิยา เตวีสติ ปทานิ โหนฺติ, อคฺคหิตคฺคหเณน จุทฺทส.
เตสํ วเสน สวิภตฺติกาวิภตฺติกราสิวินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ. มนสิกาโร อุทฺธจฺจนฺติ
เทฺวเยว ๒- เยวาปนกา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. น          ก. เทฺวปิ
     [๔๒๔] นิทฺเทสวารสฺส จิตฺเตกคฺคตานิทฺเทเส ยสฺมา อิทํ ทุพฺพลํ จิตฺตํ,
ปวตฺตฏฺฐิติมตฺตเมเวตฺถ ๑- โหติ, ตสฺมา "สณฺฐิตี"ติอาทีนิ อวตฺวา จิตฺตสฺส ฐิตีติ
เอกเมว ปทํ วุตฺตํ. เตเนว จ การเณน อุทฺเทสวาเรปิ "สมาธินฺทฺริยนฺ"ติอาทิ
น วุตฺตํ.
     [๔๒๕] วิจิกิจฺฉานิทฺเทเส กงฺขนวเสน กงฺขา. กงฺขาย อายนาติ กงฺขายนา.
ปุริมกงฺขา หิ อุตฺตรกงฺขํ อาเนติ นาม. ๒- อาการวเสน วา เอตํ วุตฺตํ.
กงฺขาสมงฺคิจิตฺตํ กงฺขาย อายิตตฺตา กงฺขายิตํ นาม, ตสฺส ภาโว กงฺขายิตตฺตํ.
วิมตีติ นมติ. วิจิกิจฺฉา วุตฺตตฺถาเอว. กมฺปนฏฺเฐน ทฺวิธา เอฬยตีติ เทฺวฬฺหกํ.
ปฏิปตฺตินิวารเณน ทฺวิธาปโถ วิยาติ เทฺวธาปโถ. "นิจฺจํ นุ โข อิทํ, อนิจฺจํ
นุ โข"ติอาทิปฺปวตฺติยา เอกสฺมึ อากาเร สณฺฐาตุํ อสมตฺถตาย สมนฺตโต เสตีติ
สํสโย. เอกํสํ คเหตุํ อสมตฺถตาย น เอกํสคาโหติ อเนกํสคาโห. ๓- นิจฺเฉตุํ
อสกฺโกนฺตี อารมฺมณโต โอสกฺกตีติ อาสปฺปนา. โอคาหิตุํ อสกฺโกนฺตี ปริมนฺตโต ๔-
สปฺปตีติ ปริสปฺปนา. ปริโยคาหิตุํ อสมตฺถตาย อปริโยคาหนา. นิจฺฉยวเสน
อารมฺมเณ ปวตฺติตุํ อสมตฺถตาย ถมฺภิตตฺตํ, ๕- จิตฺตสฺส ถทฺธภาโวติ อตฺโถ.
วิจิกิจฺฉา หิ อุปฺปชฺชิตฺวา จิตฺตํ ถทฺธํ กโรติ. ยสฺมา ปน สา อุปฺปชฺชมานา
อารมฺมณํ คเหตฺวา มนํ วิลิขนฺตี วิย, ตสฺมา มโนวิเลโขติ วุตฺตา. เสสํ
สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ๖-
                        เอกาทสมจิตฺตํ นิฏฺฐิตํ.
                         --------------
                         ทฺวาทสมจิตฺตวณฺณนา
     [๔๒๗] ทฺวาทสเม ๗- ทฺวาทสมสฺส สมยววฏฺฐาเน อุทฺธจฺเจน สมฺปยุตฺตนฺติ
อุทฺธจฺจสมฺปยุตฺตํ. อิทญฺหิ จิตฺตํ ฉสุ อารมฺมเณสุ เวทนาวเสน มชฺฌตฺตํ หุตฺวา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปวตฺติฏฐิติมตฺตกเมเวตฺถ           ม. อายติ นาม
@ ฉ.ม. น เอกํสคฺคาโหติ อเนกํสคฺคาโห     ฉ.ม. ปริสมนฺตโต
@ ม. ฉมฺภิตตฺตํ                        ฉ.ม. อุตฺตานตฺถเมว
@ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
อุทฺธตํ โหติ. อิธ ธมฺมุทฺเทเส วิจิกิจฺฉาฐาเน "อุทฺธจฺจํ โหตี"ติ อาคตํ.
ปทปฏิปาฏิยา อฏฺฐวีสติ ปทานิ โหนฺติ. อคฺคหิตคฺคหเณน จุทฺทส. เตสํ
วเสน สวิภตฺติกาวิภตฺติกราสิวิธานํ เวทิตพฺพํ. อธิโมกฺโข มนสิกาโรติ เทฺวว
เยวาปนกา.
     [๔๒๙] นิทฺเทสวารสฺส อุทฺธจฺจนิทฺเทเส จิตฺตสฺสาติ น สตฺตสฺส น
โปสสฺส. อุทฺธจฺจนฺติ อุทฺธตากาโร. น วูปสโมติ อวูปสโม. เจโต วิกฺขิปตีติ
เจตโส วิกฺเขโป. ภนฺตตฺตํ จิตฺตสฺสาติ จิตฺตสฺส ภนฺตภาโว ภนฺตยานภนฺตโคณาทีนิ
วิย. อิมินา เอการมฺมณสฺมึเยว วิปฺผนฺทนํ กถิตํ. อุทฺธจฺจญฺหิ เอการมฺมเณ
วิปฺผนฺทติ, วิจิกิจฺฉา นานารมฺมเณ. เสสํ สพฺพวาเรสุ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว
เวทิตพฺพํ.
     อิทานิ อิมสฺมึ จิตฺตทฺวเย ปกิณฺณกวินิจฺฉโย โหติ:- "อารมฺมเณ ปวตฺตนจิตฺตานิ
๑- นาม กตี"ติ วุตฺตสฺมิญฺหิ ๒- "อิมาเนว เทฺว"ติ วตฺตพฺพํ. ตตฺถ
วิจิกิจฺฉาสหคตํ เอกนฺเตน ปวตฺตติ, ๓- อุทฺธจฺจสหคตํ ปน ลทฺธาธิโมกฺขตฺตา
ลทฺธปติฏฺฐํ ๔- ปติฏฺฐาย ปติฏฺฐาย ๔- ปวตฺตติ. ยถา หิ วฏฺฏจตุรสฺเสสุ ทฺวีสุ
มณีสุ ปพฺภารฏฺฐาเน ปวตฺเตตฺวา  วิสฺสฏฺเฐสุ วฏฺฏมณิ เอกนฺเตเนว ปวตฺตติ,
จตุรสฺโส ปติฏฺฐาย ปติฏฺฐาย ปวตฺตติ. เอวํ สมฺปทมิทํ เวทิตพฺพํ. สพฺเพสุปิ
หีนาทิเภโท น อุทฺธโต, สพฺเพสํ เอกนฺตหีนตฺตา. สหชาตาธิปติ ลพฺภมาโนปิ น อุทฺธโต,
เหฏฺฐา ทสฺสิตนยตฺตา. ญาณาภาวโต ปเนตฺถ วีมํสาธิปติ นาม นตฺถิ.
ปจฺฉิมทฺวเย เสโสปิ นตฺถิเยว. กสฺมา? กญฺจิ ธมฺมํ ธุรํ กตฺวา อนุปฺปชฺชนโต
ปฏฺฐาเน จ ปฏิสิทฺธิโต. ๕-
     อิเมหิ ปน ทฺวาทสหิปิ อกุสลจิตฺเตหิ กมฺเม อายูหิเต ฐเปตฺวา
อุทฺธจฺจสหคตํ เสสานิ เอกาทเสว ปฏิสนฺธึ อากฑฺฒนฺติ. วิจิกิจฺฉาสหคเต
อลทฺธาธิโมกฺเข ทุพฺพเลปิ ปฏิสนฺธึ อากฑฺฒมาเน อุทฺธจฺจสหคตํ ลทฺธาธิโมกฺขํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปวฏฺฏนกจิตฺตานิ        ฉ.ม. หิ วุตฺเต     ฉ.ม. ปวฏฺฏติ. เอวมุปริปิ
@๔-๔ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ    ฉ.ม. ปฏิสิทฺธโต
พลวํ กสฺมา นากฑฺฒตีติ? ทสฺสเนน ปหาตพฺพาภาวโต. ยทิ หิ อากฑฺเฒยฺย,
ทสฺสเนน ปหาตพฺพปทวิภงฺเค อาคจฺเฉยฺย. ตสฺมา ฐเปตฺวา ตํ เสสานิ เอกาทส
อากฑฺฒนฺติ. เตสุ หิ เยน เกนจิ กมฺเม อายูหิเต ตาย เจตนาย จตูสุ
อปาเยสุ ปฏิสนฺธิ โหติ, อกุสลวิปาเกสุ อเหตุกมโนวิญฺญาณธาตุอุเปกฺขาสหคตาย
ปฏิสนฺธึ คณฺหาติ. อิตรสฺสาปิ เอตฺเถว ปฏิสนฺธิทานํ ภเวยฺย. ยสฺมา ปน ตํ ๑-
นตฺถิ, ตสฺมา ทสฺสเนน ปหาตพฺพปทวิภงฺเค นาคตนฺติ.
                 "อกุสลา ธมฺมา"ติ ปทสฺส วณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้า ๓๑๒-๓๑๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=7796&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=7796&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=311              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=2796              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=2327              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=2327              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]