ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๑๒. อุปาทาปญฺญตฺตานุโยควณฺณนา
     [๙๕] อิทานิ อุปาทาปญฺญตฺตานุโยโค โหติ. ตตฺถ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส,
ปฏิญฺญาปฏิกฺเขโป ปรวาทิสฺส. โส หิ รุกฺขํ อุปาทาย ฉายาย วิย อินฺธนํ
อุปาทาย อคฺคิสฺส วิย จ จกฺขุรูปาทีนิ ๓- อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตึ ปญฺญาปนํ
อวโพธนํ อิจฺฉติ, ตสฺมา "รูปํ อุปาทายา"ติ ปุฏฺโฐ ปฏิชานาติ. ปุน ยถา
รุกฺขุปาทานา ฉายา รุกฺโข วิย อินฺธนุปาทาโน จ อคฺคิ อินฺธนํ วิย
อนิจฺจาทิธมฺโม, เอวํ เต รูปาทิอุปาทาโน ปุคฺคโล รูปาทโย วิย อนิจฺโจติ
อิมมตฺถํ ปุฏฺโฐ อตฺตโน ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฏิกฺขิปติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ยเถว   ๒-๒ ฉ.ม. เอวํ เต ปุคฺคโลปิ เตน
@ ฉ.ม. รูปาทีนิ
     [๙๗] นีลํ รูปํ อุปาทาย นีโลติอาทีสุ นีลรูเปน สทฺธึ ปุคฺคลสฺส
เอกตฺตํ เอกสรีเร นีลาทีนํ พหูนํ วเสน พหุภาวญฺจ อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ.
     [๙๘] กุสลํ เวทนนฺติ เอตฺถาปิ เวทนาย สทฺธึ เอกตฺตํ เอกสนฺตาเน
พหูนํ กุสลเวทนานํ วเสน พหุภาวญฺจ อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ. ทุติยนเย
มคฺคกุสโลติอาทิวจนสพฺภาวโต เฉกฏฺฐํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. สผโลติอาทีนิ ปุฏฺโฐ
ตถารูปสฺส โวหารสฺส อภาวโต ปฏิกฺขิปติ.
     [๙๙] อกุสลปกฺเข อเฉกฏฺฐํ สนฺธาย ปฏิชานาติ.
     [๑๐๐] อพฺยากตปกฺเข สสฺสตาทิวเสน อพฺยากตภาวํ สนฺธาย ปฏิชานาติ.
เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ.
     [๑๐๔] จกฺขุํ อุปาทายาติอาทีสุ  *- "จกฺขุมา วิสมานีว ฯเปฯ ปาปานิ
ปริวชฺชเย"ติอาทิโวหารสพฺภาวโต ปฏิชานาติ. จกฺขุมตฺตาทินิโรเธน ปุคฺคลสฺส
นิโรธํ อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ.
     [๑๐๗] รูปํ อุปาทาย เวทนํ อุปาทายาติ เอตฺถ อญฺเญปิ รูปมูลกา
ทุกติกจตุกฺกา เวทิตพฺพา. ยสฺมา ปน ขนฺเธ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺติ, ตสฺมา
เทฺวปิ ตโยปิ จตฺตาโรปิ ปญฺจปิ อุปาทาย ปญฺญตฺตึ ปฏิชานาติ. เอกสนฺตาเน
ปน ทฺวินฺนํ ปญฺจนฺนํ วา อภาวา ปฏิกฺขิปติ. อายตนาทีสุปิ เอเสว นโย.
     [๑๑๒] อิทานิ ยํ อุปาทาย ยสฺส ปญฺญตฺติ, ยถา ตสฺส อนิจฺจตาย
ตสฺสาปิ อนิจฺจตา ตโต จ อญฺญตฺตํ สิทฺธํ, เอวํ ตสฺส ปุคฺคลสฺสาปิ อาปชฺชตีติ
ทสฺเสตุํ ยถา รุกฺขนฺติอาทิมาห. ตตฺถ อุปาทายาติ ปฏิจฺจ อาคมฺม, น วินา
ตนฺติ อตฺโถ. ปรวาที ปน ตถา อนิจฺฉนฺโต ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฏิกฺขิปติ.
@เชิงอรรถ: * ขุ.อุ. ๒๕/๔๓/๑๖๒
     [๑๑๕] นิคโฬติ สงฺขลิกพนฺธนํ. เนคฬิโกติ เตน พนฺธเนน ๑- พนฺธโก.
ยสฺส รูปํ โส รูปวาติ ยสฺมา ยสฺส รูปํ โส รูปวา โหติ, ตสฺมา ยถา น
นิคโฬ ฯเปฯ อญฺโญ รูปวาติ อตฺโถ.
     [๑๑๖] จิตฺเต จิตฺเตติอาทีสุ สราคาทิจิตฺตวเสน สราคาทิตํ สนฺธาย
จิตฺตานุปสฺสนาวเสน ปฏิชานาติ. ชายตีติอาทินา นเยน ปุฏฺโฐ ปุคฺคลสฺส
ขณิกภาวํ อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ. "โส"ติ วา "อญฺโญ"ติ วา ปุฏฺโฐ
สสฺสตุจฺเฉทภยา ๒- ปฏิกฺขิปติ. ปุน น วตฺตพฺพํ "กุมารโก"ติ วา "กุมาริกา"ติ วา
ปุฏฺโฐ โลกโวหารสมุจฺเฉทภเยน วตฺตพฺพนฺติ ปฏิชานาติ. เสสเมตฺถ ปากฏเมว.
     [๑๑๘] อิทานิ ปรวาที อญฺเญนากาเรน ลทฺธึ ปติฏฺฐาเปตุกาโม น
วตฺตพฺพํ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติอาทิมาห. ตตฺถ น วตฺตพฺพนฺติ กินฺเต อิมินา
เอวํ พหุนา อุปาทาปญฺญตฺตานุโยเคน, อิทนฺตาว วเทหิ, กึ น วตฺตพฺพํ
  "ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺฐปรมตฺเถนา"ติ.  ตโต สกวาทินา อามนฺตาติ วุตฺเต
นนุ โย ปสฺสตีติอาทิมาห. ตตฺถ โยติ ปุคฺคโล. ยนฺติ รูปํ. เยนาติ จกฺขุนา.
โสติ ปุคฺคโล. ตนฺติ รูปํ. เตนาติ จกฺขุนา. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- นนุ โย ยํ
รูปํ เยน จกฺขุนา ปสฺสติ, โส ตํ รูปํ เตน จกฺขุนา ปสฺสนฺโต ปุคฺคโลติ.
สกวาที กิญฺจาปิ จกฺขุวิญฺญาณสฺส นิสฺสยภาวํ คจฺฉนฺตํ จกฺขุเมว รูปํ ปสฺสติ,
ตถา โสตเมว สทฺทํ สุณาติ ฯเปฯ มโนวิญฺญาณเมว ๓- ธมฺมํ วิชานาติ, "อตฺถิ
อรหโต จกฺขุ, ปสฺสติ อรหา จกฺขุนา รูปนฺ"ติอาทิสมฺมติวเสน ปน อามนฺตาติ
ปฏิชานาติ.
     [๑๒๐] ตโต ฉลวาทํ นิสฺสาย ปรวาทินา ปุคฺคลสฺส วตฺตพฺพตาย สาธิตาย
ตเมว วาทํ ปริวตฺเตตฺวา ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติอาทิมาห. ตตฺถ โย น ปสฺสตีติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   ฉ.ม. สสฺสตุทฺเฉทภเยน   ฉ.ม. วิญฺญาณเมว
อนฺโธ อสญฺญีสตฺโต ๑- อรูปํ อุปปนฺโน นิโรธสมาปนฺโน อนนฺโธปิ จ อญฺญตฺร
ทสฺสนสมยา น ปสฺสติ นาม. เสสวาเรสุปิ เอเสว นโย. เสสํ ปาลิวเสเนว
อตฺถโต เวทิตพฺพํ.
     [๑๒๒] สุตฺตสํสนฺทนายํ ทิพฺพสฺส จกฺขุโน รูปโคจรตฺตา รูปํ ปสฺสตีติ
อาห. ทุติยวาเร "สตฺเต ปสฺสามี"ติ วจนโต ปุคฺคลํ ปสฺสตีติ อาห. ตติยวาเร
"รูปํ ทิสฺวา ปุคฺคลํ วิภาเวตี"ติ ลทฺธิโต อุโภ ปสฺสตีติ อาห. ยสฺมา ปน
ปสฺสิตพฺพํ นาม ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตนฺติ จตุพฺพิเธ รูปสงฺคเห รูปายตนเมว
สงฺคหิตํ, ตสฺมา สกวาที "รูปํ ปุคฺคโล, ปุคฺคโล รูปํ, อุโภ รูปนฺ"ติ อนุโยคํ
กโรติ. ตสฺสตฺโถ ปากโฏเยวาติ.
                   อุปาทาปญฺญตฺตานุโยควณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๑๔๙-๑๕๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=3343&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=3343&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=92              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=1039              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=948              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=948              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_37

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]